İçeriğe atla

Erçek Gölü

Erçek Gölü
UUİ'dan çekilen Erçek Gölü resmi
Harita
Havza
Ülke(ler)Türkiye
Şehir(ler)Van
İlçe(ler)İpekyolu, Tuşba
Koordinatlar38°40′18″K 43°34′42″D / 38.67167°K 43.57833°D / 38.67167; 43.57833
Genel bilgiler
Akarsu (giden)Kapalı havza
Göl türüSodalı göl
Etki alanı114 km2 (44 sq mi)[1]
Uzunluk16 km (9,9 mi)
Genişlik11 km (6,8 mi)
Ortalama derinlik18,45 m (60,5 ft)[1]
En derin noktası40 m (130 ft)[1]
Wikimedia Commons
Türkiye üzerinde Erçek Gölü
Erçek Gölü
Erçek Gölü (Türkiye)

Erçek Gölü, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde, Van Gölü'nün doğusunda lavların yığılmasıyla oluşmuş bir volkanik set gölü olarak kabul edilir. Fakat yeni yapılan araştırmalarda göl çevresinde volkan setine rastlanmadığı iddia edilmiştir. Gölün havzasının D-B yönlü faylarla, göl çanağının K-G yönlü fayların etkisiyle oluştuğu savunulmaktadır. Bu durumda gölün Üst Pleistosende oluşan genç bir tektonik göl olduğu kabul edilmektedir.[2] İçerisinde yüzlerce kanatlı hayvan ve kuş türünü barındırmaktadır. Önemli Kuş Alanı statüsündedir.[3] Türkiye de bulunan 453 kuş türünün yarısı Erçek Gölü Havzasında varlığını sürdürmektedir. Sadece yerel türler değil ayrıca Flamingolar gibi göçmen kuşların da konaklama ve üreme alanı olan zengin bir doğal ortam ve doğal bir kuş cennetidir.[4]

Erçek Gölü, ulusal ve uluslararası sınıflandırmalarda önemli kuş alanları arasında ''B'' sınıfı sulak alanlar arasındadır. Genelde nesli tükenmekte olan kuşların barındığı alanlardır.[]

Coğrafya

Erçek Gölü Van Gölü'nün 30 km doğusunda 38° 39' K 43° 33' D koordinatları içinde yer alan ve suları alkali özelliklerde olup pH değeri 10.75 ile 9.40 arası değişen bir göldür. Yüzey alanı 114 km², yüzey kotu (rakım) ise 1808.32 m'dir. Van Gölü havzasında, 114 km² yüzey alanıyla, Van Gölü'nden sonraki en büyük göldür. En derin yeri 40 m olup ortalama derinlik 18,45 m'dir (Sarı ve İpek, 1998). Gölü besleyen tek akarsu gölün doğusundan dökülen Memedik Deresi'dir.

Erçek gölü, Van Gölü'nün doğusunda, tuzlu ve sodalı suyu olan bir göldür. Gölde doğal olarak hiçbir balık türü yaşamamaktadır. Ancak 1985 yılında Van Tarım İl Müdürlüğü tarafından göle, Van Gölü'nden alınan inci kefali yavruları yurtlandırılmıştır. Bu işlem 1992 yılına kadar her yıl tekrarlanarak devam ettirilmiştir. Gölde daha önce 3 adet kooperatif kurulmuş olup balıkçılık teşvik edilmişse de kooperatiflerin üreme dönemi balıkçılığında ısrar etmesi bu çabaları boşa çıkarmıştır. Bu yüzden de halihazırda profesyonel balıkçılık yapılmamaktadır (Sarı ve İpek 1998). Ancak üreme döneminde inci kefalı toplu şekilde tatlı sulara göç ederken, kaçak yollardan üreme dönemi balıkçılığı yapılmaktadır. Bu balıkçılığın şiddeti ve popülasyon üzerindeki etkisi literatür yetersizliğinden dolayı bilinmemektedir. Yine göldeki inci kefalı popülasyonunun biyolojik özellikleri üzerine hiçbir çalışma yapılmamış olup sadece Sarı ve İpek (1988) tarafından dağılımları incelenmiştir.

Çalışmalar

Erçek Gölü kıyıları

Erçek Gölü Van Gölü havzasında önemli bir yere sahip olmasına karşın hakkında pek az çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların çoğu gölün fiziksel özellikleri ve etki alanı içerisindeki diğer canlıları kapsamaktadır. Erçek Gölü inci kefalı popülasyonu hakkında yukarıda anılan çalışma dışında başka bir çalışmaya rastlanmamıştır.

Behçet ve Atlan (1994), Van-Erçek, Turna-Bostaniçi göllerinin sucul florasını inceledikleri çalışmada Erçek Gölü ile ilgili olarak Memedik Deresi'nin döküldüğü göl kıyılarında Phragmites australis ile tuzcul bir tür olan Puccinella qiantea'nın dominant olduğu bitki topluluklarının görüldüğünü, gölün doğu kıyılarında yer alan alüvyonlarda da İris spuria subsp. musulmunica topluluklarının olduğunu bildirmişlerdir.

Yıldız (1997), Erçek Gölü zooplankton türleri ile bu zooplanktonların aylık ve mevsimsel dağılımlarını incelemiştir. Çalışma süresince sıcaklığın 1-23 °C arasında değiştiğini, en yüksek pH 10,75, en düşük pH değeri ise 9,40 olarak bildirmiştir. Çözünmüş oksijen oranı en yüksek 6,7 mg/l, en düşük değer olarak 2,9 mg/l ölçülmüştür. Bu çalışma ile Erçek Gölü zooplanktonunu Cladocera, Copepoda, Rotatoria, Ostracoda ve Diptera'nın oluşturduğu tespit edilmiştir. Tüm zooplankton türleri içinde, %51 Copepoda, %37 Rotifera, %12 Cladocera bulunduğunu bildirmiştir.

Sarı ve İpek (1998) Erçek Gölü'nün batımetrik özelliklerinin belirlenmesi adlı çalışmalarında çeşitli uydu verilerinden faydalanarak gölün su seviyesi haritasını belirlemişlerdir. Yine aynı çalışmada GPS ve ecosounder kullanılarak gölün en derin noktasının 40 m ve ortalama derinliğinin 18.45 m olduğunu tespit etmişlerdir. Kullanılan bu ecosounder yardımıyla göldeki inci kefali popülasyonunun dağılım alanları belirlenmiştir. Yapılan çalışmada Ağustos ayında 6–20 m derinliklerde ancak genel olarak 10 metre derinliklerde olduğunu tespit etmişlerdir. Yine bu çalışmada Erçek Gölü'nün son su seviyesi kotu 1810.52 olarak bildirilmiştir.

Ayrıca bakınız

  • Oluşumlarına göre Türkiye'nin gölleri listesi
  • Türkiye'deki göller

Kaynakça

Genel
  • Behçet, L., Atlan, Y., 1984. Van-Erçek Turna-Bostaniçi Göllerinin Sucul Florası. Turkish Journal Of Botany, 18 (2).
  • Sarı, M., İpek, İ., Ş., 1998. Erçek Gölünün Batımetrik Özelliklerinin Belirlenmesi. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, Yer Deniz Atmosfer Bilimleri ve Çevre Araştırma Grubu.
  • Yıldız Ş., 1997. Erçek Gölü Zooplankton Türlerinin Aylık ve Mevsimsel Dağılımları (doktora tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
  • Gündoğdu S., 2010. Erçek Gölü İnci Kefali Popülasyonu üzerine bir araştırma(yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitei, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Özel
  1. ^ a b c Duman & Çiçek 2012, s. 246.
  2. ^ DUMAN, Neşe; ÇİÇEK, Prof. Dr. İhsan. "2.1.2.Erçek Gölü'nün oluşumu ve çanak jeomorfolojisi" (PDF). Erçek Gölü Havzasının Jeomorfolojisi ve Gölün Oluşumu. sosyalarastirmalar.com. 16 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2014. 
  3. ^ "Erçek Lake" (İngilizce). BirdLife International. 10 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. 
  4. ^ "Erçek Gölü Oluşumu ve Özellikleri". www.goller.gen.tr. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Van Gölü</span> Türkiyenin en büyük gölü

Van Gölü, Van ve Bitlis illeri sınırları içerisinde bulunan Nemrut volkanik dağının patlaması sonucu, bölgedeki tektonik çöküntü alanının önünün kapanmasıyla oluşmuş bir volkanik set gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Marmara Gölü</span>

Marmara Gölü, Manisa'nın ilçesi Gölmarmara'nın güneyindeki bir alüvyal set gölüdür. Ege Bölgesi'nde yer alır. Gölün bulunduğu saha çukur olup batı ve kuzeyi tepelerle çevrilidir. Doğu kısmı Gediz Ovası'na, kuzeybatı kısmı Akhisar Ovası'na açık olup buralardan alüvyon setleriyle ayrılır. Bu durum, Marmara Gölü'ne set gölü karakterini verir. Gediz çöküntü havzası içinde bulunan gölün seviyesi, Gediz Ovası'nın seviyesinden daha alçaktır. Derinliği az olan gölün yüzölçümü 44,5 km²'dir. Gediz Nehri ile Demrek Deresi'nden ve kuzeydeki Kum Çayı'ndan göle kanallar açılmıştır. Bu kanallar bilhassa ilkbahar sonlarında kabarık olan akarsuların sularını göle taşırlar. Göl kapalı bir çukurda olup suları tuzludur. 12 Haziran 2017'de "Ulusal Öneme Haiz Sulak Alan" ilan edildi.

<i>İnci kefali</i> Endemik balık türü

İnci kefali ya da Van balığı, sazangiller (Cyprinidae) familyasından Van Gölü'nün tuzlu ve yüksek derecede sodalı sularında yaşayabilen endemik bir balık türü. Van Gölü havzasına özgüdür.

<span class="mw-page-title-main">Menzelet Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Menzelet Barajı, Kahramanmaraş'ta, Ceyhan Nehri üzerinde, enerji üretimi amacıyla 1980-1989 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">İznik Gölü</span> Bursa, Türkiyede bir göl

İznik Gölü, Marmara Bölgesinin en büyük, Türkiye'nin ise beşinci büyük doğal gölüdür. tektonik bir tatlı su gölüdür. En büyükleri kuzeydoğudaki Karasu ve güneybatıdaki Sölöz olmak üzere, derelerin göle girdiği noktalarda küçük deltalar ve geniş sazlıklar oluşmuştur. Gölü besleyen derelerin gölle buluştuğu noktalarda küçük sazlıklar ve deltalar var. Gölün çevresi piknik sahaları, turistik tesisler, gezi alanları ve florası çok zengin bitki örtüsüyle kaplıdır. Karsak Deresi gölün fazla sularını 15 km uzaklıktaki Marmara Denizi'nde Gemlik körfezine ulaştırır.

<span class="mw-page-title-main">Göl</span> büyük ve nispeten durgun su kütlesi

Göl, karalar üzerindeki çanakları doldurmuş tatlı veya tuzlu su kütlesidir. Göller, kapalı havzaları dolduran geniş, durgun su kütlesi olarak da tanımlanır. Gölsel ortamlar, oldukça belirgin çökel türü ve çökel yapılarına sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Tuz Gölü</span> Türkiyenin İç Anadolu Bölgesinde Ankara, Konya ve Aksaray illerinin sınırının kesiştiği yerde yer alan tuz gölü

Tuz Gölü, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde Ankara, Konya ve Aksaray illerinin sınırının kesiştiği yerde yer alan tuz gölüdür. Türkiye'nin tuz ihtiyacının %40'ı bu gölden sağlanır. Tuz Gölü'nde tuz, meteorolojik suların yer altına süzülerek daha önce oluşmuş tuz domlarını eritmesi ve tektonik hatlar boyunca yüzeye taşımasıyla oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nazik Gölü</span> Ahlatta bir göl

Nazik Gölü, Bitlis ili Ahlat ilçesinin kuzeybatısında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Karagündüz, İpekyolu</span> Van ili İpekyolu ilçesine bağlı bir mahalle

Karagündüz(Ermenice: Խառակոնիս, Kharakonis), Türkiye'nin en kalabalık on dokuzuncu şehri olan Van'ın, İpekyolu ilçesinde bulunan bir mahalledir. Mahalle Van'ın merkezine 36 kilometre uzaklıktadır ve Erçek gölü'nün kıyısında kurulmuştur. Karagündüz Nekropolü, Karagündüz Höyüğü ve Kuş Cenneti en ilgi çekici yerleridir. Eski köy'de bulunan Surp Tadevos kilisesi 60'lı yıllarda harabe haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nemrut Gölü</span> Türkiyede bir krater gölü

Nemrut Gölü, dünyanın ikinci, Türkiye'nin en büyük krater gölü olup, adını MÖ 2100'de yaşamış Babil Hükümdarı Nemrut'tan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Süt beyazı balıkçıl</span>

Süt beyazı balıkçıl balıkçılgiller (Ardeidae) familyasından bir kuş türü. Eski Dünya'nın küçük ak balıkçılına benzer.

<span class="mw-page-title-main">Yay Gölü</span>

Yay Gölü, Türkiye'nin Kayseri ilinde yer alan bir göldür. Erciyes Dağı'nın güneyinde, Develi-Yahyalı-Yeşilhisar-İncesu kasabaları arasında uzanan volkanik kapalı havzaya Sultan Sazlığı-Yay Gölü adı verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Poyrazlar Gölü</span> Sakaryada bir göl

Poyrazlar gölü, Sakarya il merkezinin 7–8 km kuzeydoğusunda, Sakarya nehrinin kenarında yer alan alüvyal set gölüdür. Göl kıyısında bulunan Poyrazlar köyünden adını alan gölün diğer bir adı da Teke gölüdür. Göl alanı 67 hektar, kıyılarının uzunluğu 4400 m olan göl 1. derece doğal sit alanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yeniçağa Gölü</span> Yeniçağada bir göl

Yeniçağa Gölü, Bolu ili, Yeniçağa ilçesinin yakınındaki tektonik göl. Gölün oluşumunda Kuzey Anadolu Fay hattı etkilidir. Göl alanı 2,6 km², denizden yüksekliği 989 m'dir. Suları tatlı olan gölün en derin yeri 11 m, otalama derinliği 5 m kadardır. Gölün uzunluğu 7 km, genişliği 2,5 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Paradeniz</span>

Paradeniz, Göksu Deltası'nda, Mersin ili sınırlarında bulunan lagün gölüdür. Deltada bulunan dört gölden birisidir.

Van Gölü Kapalı Havzası, Doğu Anadolu Bölgesi'nin doğusunda, Van Gölü'ne sularını döken akarsuların oluşturduğu kapalı havza.

<span class="mw-page-title-main">Bendimahi Çayı</span>

Bendimahi Çayı, kuzeydoğudan Van Gölü'ne dökülür. Van Gölü'ne dökülen en büyük debili akarsudur. İnci kefalinin üreme alanı olan çay üzerinde Muradiye Şelalesi bulunur. Çayda, İnci kefali ve siraz balığı doğal olarak yaşar, aynalı sazan ise sonradan aşılanmıştır. Çaldıran ilçe topraklarından doğar, Muradiye içinden geçerek Van Gölü'ne ulaşır. Tendürek Dağı ve Aladağ eteklerinden doğan kaynaklar Çaldıran ovası'nda birleşerek Bendimahi Çayı oluşur.

Karasu Çayı, Van ili sınırlarında, Van Gölü'ne doğudan dökülen akarsu. Van Gölü Kapalı Havzasında yer alır. Özalp ilçesi kuzeyinde, İran sınırında 2850 m yükseltili Pirreşit Dağı ve Ahta Dağı'nın kaynak sularının birleşmesiyle doğar. Erçek Gölü'nün yakınından geçerek göle ulaşır.

<span class="mw-page-title-main">Engil Çayı</span> Vanda akarsu

Engil (Dönemeç) Çayı, Van ili sınırlarından doğup, Van Gölü'ne GD yönünden dökülen akarsu. Başkale çevresinden İspiriz Dağları (3688 m) ve Norduz Yaylası'ndan kaynaklarını alır. Doğu-batı akışıyla Zernek Barajı'na dökülür, buradan çıktıktan sonra Havasor Ovası'na geçer, Gevaş ilçe merkezinin kuzeyinden Van Gölü'ne dökülür. Akarsuyun adı, Zernek Barajı'ndan önce Hoşap Çayı dır.

<span class="mw-page-title-main">Beymelek Lagünü</span>

Beymelek Lagünü, Akdeniz kıyılarında, Antalya ili, Demre ilçesi, Beymelek mahallesi doğusunda yer alan lagün. Dalyan balıkçılığı yapılan lagün 36°16′K 30°03′D konumundadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.