İçeriğe atla

Epifragma

Basit şeffaf bir epifragma kullanan Helix pomatia

Epifragma (Antik Yunanca ἐπί, epi "üzerinde" ve φράγμα, -phrágma "çit") kabuklu, hava soluyan kara salyangozları ve karasal yumuşakçaların birçok türü tarafından oluşturulabilen geçici bir yapıdır. Tatlı su salyangozları tarafından da oluşturulabilir.

Kara salyangozları, iklim şartlarının sert olduğu sıcak veya kuru aylarda uyku hali süreci olan estivasyon dönemine girerken apertür kabuk açıklığını kapatan, vücut sıvısını koruyan ve yumuşak dokulara yönelik mekanik hasarı önleyen epifragma tabakasını oluştururlar.[1]

Çoğu türde epifragma kurutulmuş mukustan oluşur ve elastik olmasına rağmen bir salyangoz tarafından alt tabakadan oldukça kolay yırtılır. Birkaç türde epifragma kalın ve oldukça sert olup kalsiyum karbonatla güçlendirilir. Bu tür bir epifragma çok güçlüdür ve kırılması zor olabilir.

İşlevi

Epifragma, kurumaya karşı apertür kabuk açıklığını kapatmak için oluşturulur. Salyangozun aktif olmadığı durumlarda kullanılır. Kara salyangozlarının çoğu yalnızca yağmurdan sonra ve gece gibi nemin yüksek olduğu zamanlarda aktiftir ve kuru havalarda pasif hale gelir.

Epifragmanın ana işlevi, hareketsizlik sırasında apertür açıklığından su kaybını azaltmaktır.[2]

Kaynakça

  1. ^ Hülya Şereflişan. "Epigrafma Mineral Bileşiminin ve Oluşum Sürecinin Dört Kara Salyangozu Türünde (Mollusca: Gastropoda: Helicidae) İncelenmesi". 24 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024. 
  2. ^ Machin J. (1968). "The Permeability of the Epiphragm of Terrestrial Snails to Water Vapor". [./Biological_Bulletin Biological Bulletin] 134(1): 87-95. JSTOR, PDF.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çöl</span> Çok az yağışın gerçekleştiği arazi alanı

Çöl, Yerküre'de yer alan ana biyom tiplerinden birisidir. Çöl, yıllık 250 mm'den az yağış alan bölgeler için kullanılan bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Dünya'nın yerkabuğu</span> Dünyanın dış tabakası

Yer kabuğu, taş küre veya litosfer, Yerküre'nin en dış kısmında bulunan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dünya</span> Güneş Sisteminde Güneşe en yakın üçüncü gezegen

Dünya veya Yerküre, Güneş Sistemi'nde Güneş'e en yakın üçüncü gezegen olup şu an için üzerinde yaşam ve sıvı su barındırdığı kesin olarak bilinen tek astronomik cisimdir. Radyometrik tarihleme ve diğer kanıtlara göre 4,55 milyar yıldan fazla bir süre önce oluşmuştur. Dünya'nın yer çekimi, uzaydaki diğer nesnelerle, özellikle Güneş'le ve tek doğal uydusu Ay'la etkileşime girer. Dünya'nın Güneş'in etrafındaki yörüngesi, 365,256 güneş günü, yani bir yıldız yılı sürer. Bu süre içerisinde Dünya, kendi ekseni etrafında 366,265 kez döner.

<span class="mw-page-title-main">Kayaç</span> doğal olarak oluşan mineral agregası

Kayaç, çeşitli minerallerin veya mineral ve taş parçacıklarının bir araya gelmesinden ya da bir mineralin çok miktarda birikmesinden meydana gelen katı birikintilerdir. Kayaç terimi eski Türkçede sahre, yeni Türkçede külte ve yabancı dillerdeki rock, roche, gestein sözcükleri karşılığı kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karındanbacaklılar</span>

Karından bacaklılar (Gastropoda), hayvanlar (Animalia) alemine ait yumuşakçalar (Mollusca) şubesinin en kalabalık sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">İskelet</span> vücudun destek yapısını oluşturan kısmı

İskelet, çoğu hayvanın vücudunu destekleyen yapısal çerçevedir. Farklı iskelet türleri vardır: bir organizmanın vücut şekline yapısal destek sağlayan sert bir dış kabuk olan dış iskelet; organların ve yumuşak dokuların bağlı olduğu iç sert bir çerçeve olan iç iskelet; ve vücut sıvılarının basıncı ile desteklenen esnek bir iç yapı olan hidroskelet.

<span class="mw-page-title-main">Yumuşakçalar</span>

Yumuşakçalar, ilkin ağızlılar (Protostomia) kladı, Lophotrochozoa üst şubesinden bir hayvan şubesidir. Ahtapot, kalamar gibi kafadan ayaklılar, salyangoz ve sümüklü böcek gibi karından ayaklılar, midyeler ve kitonlar bu şubedendir. Çizgili kas ilk defa bu sınıfta ortaya çımıştır. Yaklaşık 85,000 yaşayan türü bulunur.

<i>Terliksi hayvan</i>

Terliksi Hayvan ya da paramesyum (Paramecium), en çok bilinen örneklerinden birisidir; genellikle silli protozoaların temsilcileri olarak çalışılır. Terliksi hayvan; tek hücreli ve terlik şeklindedirler. Boyları, türlerine göre 30 veya 500 mikrometre arasında değişir. Basit silleri, vücutlarını kaplar; ve diğer peniculidlerde olduğu gibi göze çarpmayacak şekilde birleşik ağızsal siller de içeren derin bir ağızsal boşlukları bulunur.

<i>Cypraea</i>

Cypraea, yumuşakçalar (Mollusca) şubesinin karından bacaklılar (Gastropoda) sınıfındaki Cypraeidae familyasında yer alan bir deniz salyangozu cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Salyangoz</span> kabuklu yumuşakça

Salyangoz, yumuşakçalar (Mollusca) şubesinin Orthogastropoda sınıfındaki kabuklu hayvanların ortak adıdır. Salyangoz kelimesi en genel anlamıyla kullanıldığında, sadece kara salyangozlarını değil aynı zamanda çok sayıda deniz salyangozu ve tatlı su salyangozunu da kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yengeç</span>

Yengeç, On ayaklılar (Decapoda) takımından Brachyura infra takımını oluşturan kabuklu türlerin ortak adı. Tipik olarak çok kısa bir kuyrukları vardır, karın ise toraksın altına gizlenmiştir. Genellikle kalın bir dış iskelete sahiptirler ve bir çift kıskaç ile donatılmışlardır. Yengeçler tüm dünya okyanuslarında bulunurken; ayrıca birçok çeşit tatlısu ve karada yaşayan türü de vardır. Yengeçlerin boyutları sadece birkaç mm olan bezelye yengeçi ile bir bacağının boyu 4 metreye kadar çıkabilen Japon örümcek yengeci arasında değişiklik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Tektonik</span>

Tektonik, yer kabuğunun yapısını, özelliklerini ve zaman içindeki gelişimini kontrol eden süreçtir. Özellikle, dağ inşası süreçlerini, kratonlar olarak bilinen kıtaların güçlü, eski çekirdeklerinin büyümesini, davranışını ve Dünya'nın dış kabuğunu oluşturan nispeten sert plakaların birbirleriyle etkileşme yollarını açıklar. Tektonik ayrıca küresel nüfusu doğrudan etkileyen deprem ve volkanik kuşakları anlamak için bir çevre sunmaktadır. Tektonik çalışmalar, fosil yakıtları ve metalik ve metalik olmayan kaynakların maden yataklarını arayan ekonomik jeologlar için kılavuz olarak önemlidir. Erozyon kalıplarını ve diğer Dünya yüzey özelliklerini açıklamak için jeomorfologlar için tektonik prensiplerin anlaşılması şarttır.

<span class="mw-page-title-main">Argonot argo</span>

Argonauta argo (Argonot), Argonautidae familyasına bağlı, salyangoz kabuğu şeklinde kabuğu olan ve ahtapota benzeyen bir hayvan cinsidir. "Argonot" kelimesi Türkçeye Rumcadan geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Elma salyangozu</span>

Elma salyangozu veya yaygın adıyla apple snail, bir su salyangozu türüdür. Çeşitli renklerde olabilir. Her hafta yumurtlayabilen elma salyangozları, tek bir yumurtlamada 200 ila 600 arasında yumurta yumurtlayabilir. Yumurtaların hayatta kalabilmesi için nemli bir ortamda bulunmaları gerekir. Cinsiyet ayrımı olan bir salyangoz türüdür. Sert suda yaşayan elma salyangozları 25 derece sıcaklıkta yaşarlar. 7.5 santimetreye kadar büyüyebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Peribacası</span>

Peribacası, ince uzun, kurak havzalardan ve kırgıbayır yüzeylerinden çıkan, vadi yamaçlarından inen sel sularının yeri aşındırmasıyla oluşan bir kaya oluşumudur. Peri bacalarının gövdeleri genellikle yumuşak minerallerden ve tepesi sert, daha zor aşınan kayadan oluşur. Gövdeleri genellikle konik şekle sahiptir. Şekilleri erozyon biçimlerine göre değişir. Farklı mineral katmanları gövdelerinde farklı renklere sebep olabilir. Çapları 1 ila 15 metre arasında değişir, bu sınırlamanın dışına çıkan oluşumlar peri bacası olarak sınıflandırılamazlar. Peri Bacaları esas olarak çölde kuru ve sıcak bölgelerde bulunur. Yaygın kullanımda kukuletalar veya kuleler arasındaki fark, kukuletaların totem direği şeklindeki bir gövdeye sahip olarak tanımlanırken değişken bir kalınlığa da sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Deniz salyangozu</span> tuzlu suda yaşayan salyangoz türü

Deniz salyangozu, tuzlu suda yaşayan karından bacaklılardan yumuşakçaların ortak adı. Bu ad tatlı sularda ve karada yaşayan salyangozların dışında denizde yaşayan ve kabukları olanları kapsar; denizde yaşasalar bile kabukları olmadığı için deniz sümüküböceği, deniztavşanı, Nudibranchia gibi gruplar bu adlandırmaya dahil değildir.

<span class="mw-page-title-main">Gelgit havuzu</span> Deniz kıyısında deniz suyuyla dolu, gelgit ile denizden ayrılmış kayalık havuz

Gelgit havuzları ya da kaya havuzları, deniz suyu ile dolu, deniz kıyısında kayalık havuzları vardır. Bu havuzların çoğu sadece düşük gelgit gibi ayrı ayrı havuzlardan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Sur moru</span>

Sur moru veya diğer adıyla kraliyet moru, imparator moru veya imparator boyası olarak olarak da bilinen, kırmızımsı, doğal bir mor boyadır. Sur moru ismindeki Sur, Lübnan'da bulunan Sur şehrinden gelir. Önceleri Mureks adıyla bilinen kaya salyangozları olan Muricidae familyasındaki yırtıcı deniz salyangozlarının çeşitli türleri tarafından salgılanır. Antik çağda bu boyanın çıkarılması onbinlerce salyangoz ve ciddi emek gerektiriyordu ve bu durum Sur morunu oldukça değerli bir boya hâline getirdi. Sur moru rengini veren bileşik 6,6′-dibromoindigo'dur.

<span class="mw-page-title-main">Tip tür</span>

Tip tür, zoolojik adlandırmada, ait olduğu cinsin sınıflandırmada gözlemlenen önemli, belirleyici özelliklerin atfedilen türde birebir gözlemlenmesi durumudur. Benzer bir kavram, tip cins adı verilen suprajenerik gruplar için kullanılır.

<i>Cornu aspersum</i>

Cornu aspersum, bilinen diğer adlarıyla bahçe salyangozu, en tanıdık kara salyangozlarından bazılarını barındıran Helicidae familyasından bir kara salyangozu türüdür. Cornu aspersum, tüm karasal yumuşakçalar arasında en bilineni olabilir. Eskiden Helix aspersa olarak adlandırılmasına rağmen, günümüzde taksonomi bilimi onu Cornu cinsine yerleştirmektedir.