İçeriğe atla

Epifani (bayram)

Makale serilerinden
Hristiyanlık
Hristiyanlığın başlıca sembolü
  • Kitab-ı Mukaddes
  • Temeller
İlahiyat
  • İznik öncesi dönem
Batı
Doğu
Antiteslisçi
İlgili maddeler

Epifani (Yunanca: επιφάνεια Epiphaneia) veya Kıddes Bayramı, bir dinî bayramdır. Ortodokslukta Teofani (Yunanca: Θεοφάνεια Theofaneia) olarak adlandırılır. İsa'nın doğumundan 12 gün sonra kutlanmasına atfen On İkinci Gün Bayramı olarak da anılır. Arap Alevileri ve Levant Hristiyanları tarafından Kıddes Bayramı olarak her yıl miladi takvime göre 19 Ocak'ta kutlanır.[1][2][3]

Kutlamaların nedenine dair Hristiyan mezhepleri arasında farklılıklar vardır. Katoliklik ve Protestanlıkta doğudan gelen üç müneccimin bebek İsa'yı ziyaret etmesini anarlar. Ortodokslukta Ürdün Nehri'nde İsa'nın vaftiz olması anılır. Ortodokslukta üç müneccimin ziyareti ise 6 Ocak'ta kutlanır.

Köken bilimi

Epifani sözcüğü Yunanca epiphainein (açıklama, bildirme) kelimesinden gelir. Bunun nedeni İsa'nın tanrılığının Üç müneccim aracılığıyla Centillere ilk kez açıklandığı, bildirildiği inancıdır. Ayrıca Hristiyanlıktan bağımsız olarak "tezahür", ilahi veya yüce bir varlığın görünmesi gibi daha genel bir anlamda kullanımı da mevcuttur.

Tarihçe

Epifaninin Anadolu kökenli bir kutlama olduğu veya Museviliğin Hanuka kutlamasından geldiği iddia edilir.[]

Epifani kutlamalarının kökeni doğu kiliselerine dayanır. İlk başlarda İsa'nın inkarnasyonu kutlanıyordu ve bu kutlamalarda doğumu, doğudan gelen Üç müneccimin ziyareti, çocukluğundaki önemli olaylar, Vaftizci Yahya tarafından Şeria Nehri'nde vaftiz edilişi ve bir düğünde suyu şaraba çevirişi (ilk mucizesi) anılıyordu. Kutlamalarda ağırlık merkezini ise Vaftizci Yahya tarafından Şeria Nehri'nde vaftiz edilişi oluşturuyordu.

Önceleri kutlamalar tüm Hristiyanlarca 6 Ocak'ta yapılıyordu.

Bir Hristiyan bayramı olarak Epifani'den bahseden en eski kayıt 361 yılına, Romalı tarihçi Ammianus Marcellinus'a aittir. Aziz Epiphanius olarak anılan Hristiyan din adamı Epiphanius, düğünde suyu şaraba çevirme mucizesinin aynı günde gerçekleştiğini iddia eder.

Doğudan gelen üç müneccimin bebek İsa'yı ziyareti

Ana madde: Üç müneccim
Üç müneccimin bebek İsa'yı ziyareti, Don Lorenzo Monaco'nun eseri, 1422.

Doğudan gelen üç müneccimin bebek İsa'yı ziyareti Matta İncili'nde şu şekilde anlatılır:

İsa'nın Kral Hirodes devrinde Yahudiye'nin Beytlehem Kenti'nde doğmasından sonra bazı yıldızbilimciler doğudan Yeruşalim'e gelip şöyle dediler: ‹‹Yahudiler'in Kralı olarak doğan çocuk nerede? Doğuda O'nun yıldızını gördük ve O'na tapınmaya geldik.›› Kral Hirodes bunu duyunca kendisi de bütün Yeruşalim halkı da tedirgin oldu. Bütün başkâhinleri ve halkın din bilginlerini toplayarak onlara Mesih'in nerede doğacağını sordu. ‹‹Yahudiye'nin Beytlehem Kenti'nde›› dediler. ‹‹Çünkü peygamber aracılığıyla şöyle yazılmıştır: ‹‹Ey sen, Yahuda'daki Beytlehem, Yahuda önderleri arasında hiç de en önemsizi değilsin! Çünkü halkım İsrail'i güdecek önder Senden çıkacak.›› Bunun üzerine Hirodes yıldızbilimcileri gizlice çağırıp onlardan yıldızın göründüğü anı tam olarak öğrendi. ‹‹Gidin, çocuğu dikkatle arayın, bulunca bana haber verin, ben de gelip O'na tapınayım›› diyerek onları Beytlehem'e gönderdi. Yıldızbilimciler, kralı dinledikten sonra yola çıktılar. Doğuda görmüş oldukları yıldız onlara yol gösteriyordu, çocuğun bulunduğu yerin üzerine varınca durdu. Yıldızı gördüklerinde olağanüstü bir sevinç duydular. Eve girip çocuğu annesi Meryem'le birlikte görünce yere kapanarak O'na tapındılar. Hazinelerini açıp O'na armağan olarak altın, günnük ve mür sundular. [4]

Katoliklikte Epifani

Katoliklikte Epifani kabul edilmeden önce de İsa'nın doğum gününü kutlama alışkanlığı mevcuttu. İsa'nın asıl doğum günü saydıkları 6 Ocak ile Noel arasında uyumu sağlamak için 25 Aralık ile 6 Ocak arasını 'İsa'nın doğum dönemi' olarak adlandırıp İsa'nın doğumunu kutlar oldular.

Ortodokslukta Teofani

Ortodokslukta Teofani on iki büyük bayramın biri olup İsa'nın vaftiz olması Teslis'teki ikinci sıfatının (Tanrı'nın oğlu) belirtisi olarak kabul edilerek kutlanır. Âdem'den itibaren İsa'nın sülalesi, doğumu, Müneccimler'in ziyareti, Yahudiye kralı Hirodes'in emriyle Beytüllahim'de 14.000 bebeğin katledilmesi, İsa'nın sünneti ve vaftizi sırayla anılır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dipnotlar

  1. ^ "Başkan Savaş'tan Kıddes Bayramı mesajı". Antakya Gazetesi - Toplumcu Halk Gazetesi. 19 Ocak 2024. 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024. 
  2. ^ Sağaltıcı, Ümit (20 Ocak 2023). "Kıddes Bayram, Tüm Cihana Mübarek Olsun!". Samandağ Ayna Haber. 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024. 
  3. ^ "Bugün, Kıddes Bayramı". İskenderun Ses Gazetesi. 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024. 
  4. ^ "bibleserver.com (Türkçe İncil)". 28 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2008. 

Wikimedia Commons'ta Epifani (bayram) ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlık</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

Hristiyanlık, Nasıralı İsa'nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayanan, tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1'ini oluşturmaktadır ve 2,4 milyarı aşkın takipçisi ile dünyanın en kalabalık dinidir. Takipçilerine, "Mesihçi" anlamına gelen Hristiyan veya Nasıralı İsa'ya ithafen İsevi veya Nasrani denir. Kitâb-ı Mukaddes'e inanan takipçileri, Yahudi metni olan Tanah'ta kehanet edilen İsa'nın Mesih olarak gelişinin bir Yeni Ahit olduğuna inanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlıkta İsa</span> Hristiyanlık inancında Mesih ve Tanrının Oğlu

Hristiyanlıkta İsa, birçok ana akım Hristiyan mezhebinde Üçlü Birlik'teki ikinci figür olan Oğul Tanrı'dır. Bununla birlikte, İsa'nın Tanrı'dan farklı bir kişilik olduğuna ve Tanrı'ya bağımlı olduğuna inanan mezhepler de vardır. Hristiyanlığın her biçiminde, İsa'nın "Eski Ahit" olarak adlandırılan Tanah'ta kehanet edilen Yahudi mesih olduğuna inanılmaktadır. Çarmıha gerilişi ve ardından dirilişi sayesinde Tanrı'nın insanlara kurtuluş ve sonsuz yaşam sunduğuna, ve İsa'nın, insanlığı Tanrı ile barışın günahını telafi etmek için öldüğüne inanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya</span> İsanın dirilişini anmak için Hristiyanlarca kutlanan bayram

Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli yortu. İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir. Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Diriliş Bayramı, Diriliş Pazarı ya da Kıyam Yortusu olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Yılbaşı</span> yeni yılın ilk günü

Yılbaşı, Miladi takvim kullanan ülkelerde 31 Aralık'ı 1 Ocak'a bağlayan geceye denmektedir. Yılbaşı, Jülyen takvimine göre Hristiyanlık öncesi Roma'da, Ocak ayının da adının verildiği geçit ve başlangıç tanrısı Janus'a adanmıştı. Hristiyan aleminin Miladi takviminde bir tarih olarak, hâlen Anglikan ve Lutheran kiliselerinde İsa'nın Adlandırma ve Sünnet Bayramı olarak törenlerle kutlanır.

Sâbiîlik veya Mandeizm/Mandaeizm (Mandaeans) (Arapça: الصابئة veya مندائية), Orta Doğu'da bir din. Araplarca Sabiiye olarak adlandırılan grup, kendilerine bilgili, gnostik anlamlarına gelen Manden, din adamlarına ise Nasura demektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Matta İncili</span> Yeni Ahitin ilk bölümü

Matta İncili, Kutsal Kitap'ın dizisine ait olan kanonik bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin ilk kitabıdır. Bu incilin Matta adlı bir adam tarafından yazıldığı genellikle kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Markos İncili</span> Yeni Ahitin ikinci bölümü

Markos İncili, Kutsal Kitap dizisine ait olan kanonik bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin ikinci kitabıdır. Bu incilin Markos adlı bir adam tarafından yazıldığı genellikle kabul edilir. Markos'un bölümleri ve konuları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Noel</span> çoğunlukla 25 Aralıkta İsanın doğumunun kutlandığı bayram

Noel, her yıl çoğunlukla 25 Aralık tarihinde İsa'nın doğumunun kutlandığı bir Hristiyan bayramıdır. Doğuş Bayramı, Kutsal Doğuş, Milat Yortusu olarak da bilinmektedir. 20. yüzyılın başlarından itibaren Noel; Hristiyan olmayanlar tarafından da kutlanan, dinî motiflerden arınmış, hediye alışverişi etrafında yoğunlaşan bir bayram olarak da kutlanmaya başlanmıştır. Bu seküler Noel versiyonunda mitolojik bir figür olan Noel Baba temel bir rol oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hanuka</span> Yahudi bayramı

Hanuka veya Işıklar Bayramı, Seleukos İmparatorluğu'nun elindeki Kudüs'ün (Yeruşalim) MÖ 200'lerde Yahudiler tarafından geri alınmasının şerefine 2200 yıldır kutlanan bir Yahudi bayramıdır. İbrani takvimine göre Kislev'in 25. gününden başlayarak sekiz gün sekiz gece boyunca sürer. Gregoryen takvimine göre en erken Kasım sonunda, en geç ise Aralık ortalarında meydana gelir.

<span class="mw-page-title-main">Hirodes</span>

Hirodes, aynı zamanda I. Hirodes veya Büyük Hirodes adıyla bilinen ve Roma İmparatorluğu tarafından Yahudiye eyaletine atanan Yahudi Kralı.

<span class="mw-page-title-main">Halley kuyruklu yıldızı</span> Güneşin yörüngesinde hareket eden, devir süresi 75-76 yıl olan bir kuyruklu yıldız

Halley kuyruklu yıldızı, resmî adıyla 1P/Halley veya bu kuyruklu yıldızlar üzerine çalışmalar yapan Edmond Halley'e ithafen Comet Halley, Güneş'in yörüngesinde hareket eden ve her 75–76 yılda bir görünen kuyruklu yıldızdır. Halley, çıplak gözle görülebilen bir kuyruklu yıldızdır. Ek olarak, yörüngesini insan ömrü içerisinde tamamlayan çıplak gözle görülen tek kuyruklu yıldızdır. Halley kuyruklu yıldızı, Güneş Sistemi içerisine en son 1986 yılında girmiştir. Hesaplara göre 2061 yılında tekrar görülecektir.

<span class="mw-page-title-main">Hirodes Antipa</span> Galilee ve Pereayı yönetmiş antik lider

Hirodes Antipa Galilee ve Perea'yı yönetmiş antik lider. Günümüzde daha çok Vaftizci Yahya ve Nasıralı İsa'nın öldürülmesine neden olan olaylardaki rolü hakkında Yeni Ahit'te anlatılan hikâyelerden ve bu hikâyeler hakkında günümüz medyasında gösterilen filmlerden tanınır.

Müneccimler veya yıldızbilimciler, Hristiyan geleneğinde bebek İsa'ya "Yahudilerin kralı" olarak hürmetlerini sunmak için doğudan geldiğine ve hediye olarak altın, günnük ve mür getirdiğine inanılan soylu âlimlerdir.Kitâb-ı Mukaddes'te isimlerinden ya da kral olduklarından bahsedilmez ancak sonraki dönem efsanelerde Gaspar, Melkior ve Baltazar isimli üç kral oldukları söylenir. Batı efsanelerinde üç kişi, doğu efsanelerinde 12 kişi oldukları söylenir.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf (Yeni Ahit)</span> Hristiyan aziz, Meryemin kocası ve İsanın dünyevi babası

Yusuf, Hristiyanlığa göre İsa'nın dünyevi babası olan Yahudi bir marangozdu. Hristiyanlıkta Aziz olarak kabul edilir ve 19 Mart "Aziz Yusuf Günü", 1 Mayıs "İşçi Aziz Yusuf Günü" olarak kutlanır. Yeni Ahit'te İsa'nın dünyevi babası ve Bakire Meryem'in eşi olarak bahsedilir. Yusuf'tan özellikle Matta ve Luka İncillerinde bahsedilir. Roma Katolik inanışına göre evrensel kilisenin baş azizi ve koruyucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Elçilerin İşleri</span>

Elçilerin İşleri , Resullerin İşleri ya da Havarilerin İşleri, Yuhanna İncili'nden sonra gelir. İsa'nın öğretilerinin Yeruşalim'den (Kudüs) Anadolu'ya, oradan da Roma'ya yayılışını anlatır. Bu nedenle, Grekçe Kutsal Yazılarda yer alan mektuplar ile İnciller arasında bir köprü kurmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudilikte Yeruşalim</span> Yeruşalimin Yahudilikteki önemi

Yahudilikte Yeruşalim veya Yahudilikte Kudüs, MÖ 10. yüzyıldan beri Yahudilerin odağı ve ruhani merkezi olmuştur; 4 kutsal şehirden en kutsalıdır:

<span class="mw-page-title-main">Çile Haftası</span> İsanın dünyada geçirdiği son günlerini anmak için Paskalya öncesi yas tutulan hafta

Çile Haftası ya da Kutsal Hafta, İsa'nın insanoğlu için acı çektiğine inanılan haftaya verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">El-Mağtas</span>

Arapça "vaftiz" veya "batırma" anlamına gelen El-Mağtas, Ürdün'de, Ürdün Nehri'nin doğu kıyısında, resmi olarak "Ürdün Ötesinde Bethany" Vaftiz Siti adı ile bilinen bir arkeolojik Dünya Mirası alanıdır. İsa'nın Vaftizi'nin ve Vaftizci Yahya'nın vekaletinin orijinal makamı olarak kabul edilir ve en azından Bizans döneminden beri kutsal kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İsa'nın vaftizi</span> İsanın hizmetinin başlamasını sağlayan olay

İsa'nın vaftizi, Vaftizci Yahya tarafından peygamber İsa'nın Şeria Nehri'nde vaftiz edilmesi olayıdır. İsa'nın hayatında önemli bir nokta olduğu düşünülen ve Matta, Markos ile Luka incillerinde anlatılan bu olayların bugün Ürdün'de bulunan El-Mağtas'ta gerçekleştiği düşünülmektedir.

"Kronoloji" kelimesi Yunanca chronología 'dan türetilmiştir ve "zaman hesaplama" anlamına gelir. Kronoloji, olayları doğru sıraya koymayı veya doğru bağlama yerleştirmeyi ve özel olaylar için uygun tarihi belirlemeyi mümkün kılar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.