Archaeopteryx, kuşumsu bir teropod dinozor, uçamayan tüylü dinozorlar ve çağdaş kuşlar arası geçişi simgeleyen en ünlü avialan cinsi. Cins, uzun süre geleneksel olarak kuşlar sınıfında (Aves) sınıflandırıldı; ancak daha güncel çalışmalarda, Avialae kladındaki en ilkel üyelerden biri –ya da deinonychosaur– olarak kabul edilir. 19. yüzyıl sonu ve 21. yüzyıl başı arası dönemde Archaeopteryx, paleontologlar ve popüler kitaplarca bilinen en eski kuş olarak kabul görmekteydi. İlerleyen süreçte Anchiornis, Xiaotingia ve Aurornis gibi daha yaşlı potansiyel avialanlar tanımlandı.
Tianyulong heterodontosaurid kuş kalçalı dinozorların bir cinsidir. Tek ve tip türü, kalıntıları Çin'in Batı Liaoning eyaletinin, Jianchang ilçesinde bulunan T. confuciusi türüdür.
Pennaraptora, Oviraptor philoceratops, Deinonychus antirrhopus ve Passer domesticus'un son ortak atasını ve onun tüm torunlarını içeren bir dinozor kladıdır.
Paraves, Geç Jura Devri'nde ortaya çıkan yaygın bir teropod dinozor grubudur. Soyu tükenmiş dromaeosauridler, troodontidler, anchiornithidler ve scansoriopterygidlere ek olarak grup, aralarında on binden fazla canlı kuş türü olan avialanları da içerir. Paraves'in ilkel üyeleri, bazı türlerde yürürken yerden tutulan ayağın ikinci basamağında büyütülmüş bir pençe bulundurmaları ile iyi bilinir.
Avialae, yaşayan tek dinozorlar olan mevcut kuşları (Aves) ve yakın akrabalarını içeren bir kladdır. Genellikle tüm teropod dinozorların çağdaş kuşlarla deinonychosaurlardan daha yakın akraba olanlarını sınıflandırmada kullanılır. Aves sınıfından olmayan Avialae üyelerine de sıklıkla kuş denir.
Oviraptorosaurlar, Asya ve Kuzey Amerika'nın Kretase döneminden bilinen tüylü, maniraptoran dinozor grubudur. Kısa, gagalı ve papağan benzeri kafatasları ile ayırt edilirler. Boyutları hindi büyüklüğündeki Caudipteryx'ten 8 metre uzunluğunda ve 1,4 ton ağırlığında Gigantoraptor'a kadar değişiyordu. Grup kuşların atalarıyla yakın akrabadır ve pek çok kuş benzeri özelliğe sahiptir. Maryanska vd. (2002) ve Osmólska vd. (2004), ilkel uçamayan kuşları temsil edebileceğini öne sürmüştür. En eksiksiz oviraptorosaur örnekleri Asya'da bulunmuştur. Kuzey Amerika'daki oviraptorosaur fosilleri seyrektir.
Yi, Çin'in Geç Jura devrinden bir scansoriopterygid dinozor cinsidir. Cinse dahil tek tür olan Yi qi, yaklaşık 159 milyon yıl önce Çin'in Hebei kentindeki Orta veya Geç Jura Tiaojishan Formasyonu'nda bulunan yetişkin bir bireyin tek bir fosil örneğinden bilinmektedir. Bu küçük, büyük olasılıkla ağaçlarda yaşayan (ağaçsıl) bir dinozordu. Diğer scansoriopterygidler gibi, Yi'nin de deriden yapılmış zarsı bir kayma düzlemini desteklemeye yardımcı olduğu anlaşılan olağandışı, uzun bir üçüncü parmağa sahipti. Yi qi'nin düzlemi de bileğe bağlı uzun, kemikli bir payanda tarafından destekleniyordu. Bu değiştirilmiş bilek kemiği ve zar tabanlı düzlem, bilinen tüm dinozorlar arasında benzersizdir ve görünüşte yarasalarınkine benzer kanatlarla sonuçlanmış olabilir.
Epidexipteryx, Pekin'deki Omurgalı Paleontolojisi ve Paleoantropoloji Enstitüsü koleksiyonundaki bir fosil örneğinden bilinen küçük paravian dinozorların bir cinsidir. Epidexipteryx, fosil kayıtlarında bilinen en eski süs tüyü örneğini temsil eder.
Ambopteryx, Çin'in Geç Jura döneminin Oxfordiyen aşamasına ait bir scansoriopterygid dinozor cinsidir. Hem tüyleri hem de yarasa benzeri zarımsı kanatları olan ikinci dinozordur. Bu türde keşfedilen ilk dinozor olan Yi qi, 2015 yılında tanımlanmıştır ve Ambopteryx'in kardeş taksonudur. Holotip örneğinin bir alt yetişkin veya yetişkin olduğu düşünülmektedir. Numunenin vücut uzunluğu 32 santimetre ve ağırlığı 306 gram olduğu tahmin edilmektedir. Cins yalnızca bir tür içerir: Ambopteryx longibrachium.
Zuolong, Geç Jura döneminde Çin'in Sincan Özerk Bölgesi Wucaiwan'da yaşamış bir coelurosaur dinozor cinsidir. Cinse atanmış tek tür olan Zulong sallei'nin holotipi Shishugou Formasyonu, Sincan, Çin'de bulundu.
Ornithomimosauria, ornitomimozorlar veya devekuşu dinozorları, günümüz devekuşuna yüzeysel bir benzerlik gösteren theropod dinozorlardır. Laurasia'nın Kretase Dönemi'nden, ayrıca Afrika ve muhtemelen Avustralya'dan hızlı, dz.omnivor veya otçul dinozorlardı. Grup ilk olarak Erken Kretase'de ortaya çıktı ve Geç Kretase'ye kadar varlığını sürdürdü. Grubun ilkel üyeleri arasında kolları 2,4 m uzunluğa ulaşan Nqwebasaurus, Pelecanimimus, Shenzhousaurus, Hexing ve Deinocheirus bulunur. Ornithomimidae ailesinin üyeleri olan daha gelişmiş türler arasında Gallimimus, Struthiomimus ve Ornithomimus bulunur. Paul Sereno gibi bazı paleontologlar, esrarengiz alvarezsauridleri ornithomimosaurların yakın akrabaları olarak kabul eder ve onları Ornithomimoidea üst familyasında bir araya getirir.
Alxasaurus, İç Moğolistan'ın Erken Kretase Bayin-Gobi Formasyonu'ndan gelen therizinosauroid theropod dinozorlarının bir cinsidir. Therizinosauroidea'nın bilinen en eski üyelerinden biridir, ancak daha sonraki therizinosauroidlerin uzun boyun, kısa kuyruk ve nispeten büyük pençeleri dahil olmak üzere vücut şekline zaten sahiptiler. Bu grubun diğer üyeleri gibi, bitki materyalini işlemek için büyük bir bağırsağa sahip iki ayaklı bir otoburdu. Farklı boyutlarda birkaç örnek bilinmektedir.
Anchiornithidae, Avialae soyundaki kuşların en bazal familyası olabilecek bir eumaniraptoran familyasıdır. Anchiornithidler, maniraptoran ağacında çeşitli konumlarda sınıflandırılmıştır, bazı bilim adamları onları ayrı bir aile, Troodontidae'nin bir bazal alt familyası, veya Archaeopterygidae familyasının üyeleri olarak avialae veya Paraves içinde evrimsel bir grup dinozor topluluğu olarak sınıflandırır.
Confuciusornis, Çin'in Yixian ve Jiufotang Oluşumlarının Erken Kretase Dönemi'nden 125 ila 120 milyon yıl öncesine tarihlenen, ilkel, karga büyüklüğünde bir avialan cinsidir. Modern kuşlar gibi, Confuciusornis'in dişsiz bir gagası vardı, ancak Hesperornis ve Ichthyornis gibi modern kuşların yakın akrabaları dişliydi, bu da Confuciusornis ve canlı kuşlarda diş kaybının yakınsak bir şekilde meydana geldiğini gösteriyor. Gagası olduğu bilinen en eski kuştur. Adını Çinli ahlak filozofu Konfüçyüs'ten almıştır. Confuciusornis, Yixian Formasyonu'nda bulunan en bol omurgalılardan biridir ve birkaç yüz tam, eklemli örnek bulunmuştur.
Aurornis, Çin'in Jura döneminden soyu tükenmiş bir anchiornithid theropod dinozor cinsidir. Aurornis cinsi, bilinen tek bir tür içerir: Aurornis xui. Aurornis xui, bugüne kadar bilinen en temel ("ilkel") avialan dinozor olabilir ve bugüne kadar bulunan en eski paravianlardan biridir. Hayvanın fosil kanıtları, genellikle en eski kuş türü olarak kabul edilen Archaeopteryx lithographica'dan yaklaşık 10 milyon yıl öncesine dayanmaktadır.
Anchiornis, Üst Jura'da (Oxfordiyen) yaşamış, Paraves grubundan küçük, kuş benzeri bir dinozordu. Hayvanın kollarında ve bacaklarında iyi gelişmiş tüyleri ve dolayısıyla raptorgil Microraptor'a benzeyen dört kanadı vardı.
Jeholornis, Çin'de Erken Kretase döneminde yaklaşık 122 ila 120 milyon yıl önce yaşamış bir avialan dinozor cinsidir. Jeholornis fosilleri ilk olarak Çin'in Hubei yaletindeki Jiufotang Formasyonu'nda keşfedildi. Daha sonra daha yaşlı Yixian Formasyonu'nda ek örnekleri bulundu.
Deinonychosauria, Geç Jura ve Kretase dönemlerinde yaşamış paravian dinozorların bir kladıdır. Fosilleri dünya genelinde Kuzey Amerika, Avrupa, Afrika, Asya, Güney Amerika ve Antarktika'da bulundu ve fosilleşmiş dişleri, onların Avustralya'da da yaşama ihtimaline güven veriyor. Bu dinozor grubu, orak şeklindeki ayak parmakları ve omuz kemiklerindeki özellikleri ile bilinir.
Kuşların hangi hayvan grubundan evrimleştiği üzerine olan bilimsel soru geleneksel olarak "kuşların kökeni" sorunsalı olarak adlandırılır. Günümüzde ulaşılan bilimsel konsensüs kuşların Mezozoyik'te ortaya çıkmış olan maniraptor teropod dinozorların bir grubu olduğu görüşüdür.
Xiaotingia, Çin'in batısındaki Liaoning'in Orta Jurassic veya erken Geç Jurassic yataklarından anchiornithid theropod dinozorunun bir cinsidir ve Xiaotingia zhengi adlı tek bir tür içerir.
