İçeriğe atla

Enver Sedat suikastı

Enver Sedat suikastı
Enver Sadat ve Jimmy Carter Buluşması, Beyaz Saray, Washington
BölgeKahire
Tarih6 Ekim 1981
HedefEnver Sedat
SilahlarAk47
Ölü11
Yaralı4+
SaldırganlarHalid el-İslambuli ve silah arkadaşları
Örgüt(ler)Cihad harekatı
Sebepİsrail’in 1967 sınırlarını tanıması

Enver Sedat suikasti X, Mısır cumhurbaşkanı Enver Sedat'a karşı 6 Ekim 1981 tarihinde Yom Kippur Savaşı'nın (6 Ekim Savaşı) 8. yılına özel düzenlen resmi geçit töreninde Cihad Hareketi mensubu olup Mısır ordusunda subay olarak görev yapan Halid el-İslâmbûlî liderliğindeki grup tarafından suikaste uğramıştır.[1]

Suikastten önce yaşananlar

Enver Sedat, cumhurbaşkanı olduğu zamanda arasında Mısır'ın da bulunduğu Arap ülkeleri ile İsrail arasında 6 Ekim 1973 (Yom Kippur) savaşı başlamış ve bu savaştan sonra "İsrail-Mısır" arasında barış antlaşması yapılmıştır.[1][2]

Sedat, İsrail'in o zamanki Filistin devleti üzerinde hakim olduğu bölge sınırlarını tanımış ve diğer Arap ülkelerini de bu görüşe davet etmiştir. Bu çağrısı sonrası Enver Sedat "Hain" ilan edilerek 6 Ekim 1981 tarihinde Kahire'de resmi tören geçidi sırasında suikast sonucu ölmüştür.[2]

Suikast zamanı yaşananlar

Mısır ordusunda görevli olan subay Halid el İslambuli ve iş birliği içerisinde olduğu silah arkadaşları, resmî geçit töreninde kaskının içine gizlenmiş el bombasını Sedat'a, üst düzey yetkililere ve komutanlara atarak suikast girişiminde bulunmuşlardır. El bombaları atıldıktan sonra otomatik silahlarla protokolün üzerine ateş açmışlardır. Olay anında Enver Sedat'ın vücuduna 72 adet mermi isabet etmiştir.

Suikast anında Enver Sedat'ın aracının olduğu yerden protokole doğru gelen askerler ilk anda bu kargaşayı törenin bir parçası sanmıştır.[1][2] Enver Sedat'ın yeğeni Talat Sedat yaptığı açıklamada şu sözleri söylemiştir: “Enver Sedat, gösteri anında protokole yaklaşan askerleri törenin bir parçası sanarak onlara selam vermek adına ayağa kalkmıştır.”[2]

Olay anında Sedat ve beraberinde bulunan 11 kişi ölmüştür. Ölen 11 kişi arasında kimliği bilinenler; Umman ordusuna bağlı bir general, Ortodoks bir piskopos, Mısır Merkezi Denetleme Ajansı başkanı Samir Hilmi ve Küba büyükelçisi.[2]

Aralarında İrlanda Savunma Bakanı James Tully, Amerikalı dört subay ve Hüsnü Mübarek'in bulunduğu birçok kişi de yaralanmıştır.[2]

Suikastten sonra yaşananlar

İslambuli idamla yargılanırken

Olay sonrası Halid el İslambuli ve iş birliği içerisinde olduğu silah arkadaşları yakalanmıştır. İslambuli ve 8 askerin de içinde bulunduğu toplam 23 kişi Mısır askeri mahkemesinde yargılanmıştır. Suçlu bulunan İslambuli ve beraberindeki 3 kişi hakkında idam kararı çıkmıştır. 15 Nisan 1982'de kurşuna dizilerek idam edilmişlerdir.[3][4] İdamdan sonra İran Yüksek Dini Lideri Ruhullah Humeyni, İslambuli ve silah arkadaşlarını şehit ilan etmiştir.

Kaynakça

  1. ^ a b c "Dünya siyasi tarihinde liderlere yönelik suikastlar". www.aa.com.tr. 21 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023. 
  2. ^ a b c d e f "Tarih | Enver Sedat suikastı". Mepa News. 6 Ekim 2023. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023. 
  3. ^ Kramer, Martin (1 Haziran 2004). "Nation and Assassination in the Middle East". Middle East Quarterly (İngilizce). 14 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2023. 
  4. ^ "halid el islambuli anlamı, halid el islambuli nedir". www.nedemek.page. 14 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yom Kippur</span> Yahudilik için bir dinî bayram

Yom Kippur, Yahudiliğin en mukaddes bayramıdır. Var olan şahsi günahlar için Yahudiler tarafından oruç tutularak tövbeler edilir. Gregoryen takvimine göre hesaplandığında Eylül veya Ekim aylarının farklı günlerine denk gelir.

<span class="mw-page-title-main">Moşe Dayan</span> İsrailli asker, politikacı ve halk figürü

Moşe Dayan (İbranice: 

<span class="mw-page-title-main">Enver Sedat</span> 3. Mısır devlet başkanı

Muhammed Enver Sedat, Mısırlı asker, siyasetçi ve Mısır'ın üçüncü devlet başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Centurion (tank)</span> İngiliz ana muharebe tankı

Centurion, Birleşik Krallık tarafından tasarlanan Centurion tankı, II. Dünya Savaşı sonrası dönemin ilk Britanya ana muharebe tankıdır. Bir çoklarınca Britanya tarafından yapılan en iyi tank tasarımı olduğu savunulur. 1990'ların sonuna kadar az miktarda da olsa hizmette kalmışlardır. Şasesi halen bazı ordularda çeşitli rollerde kullanılmaktadır. Üretimi II. Dünya Savaşı'na yetiştirlememiş ve o zaman zarfında yalnızca 6 adet prototip modeli üretilmişti. 1945 yılında seri üretime girmiş ve üretimi 1960'lara kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Hüsnü Mübarek</span> 4. Mısır devlet başkanı

Muhammed Hüsnü es-Seyyid Mübarek, Mısırlı asker ve siyasetçi. 1981-2011 yılları arasında 30 yıl Mısır'ı yönetmiş, Mısır devlet başkanlığı görevini üstlenmiştir. 2011'in Ocak ayında başlayan yaygın halk gösterilerinden sonra, önce 10 Şubat 2011 tarihinde yetkilerini yardımcısı olan Ömer Süleyman'a devretmiş, ertesi gün de görevinden istifa etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yom Kippur Savaşı</span> Ekim 1973te İsrail ile Arap devletleri Mısır ve Suriye arasındaki savaş

Yom Kippur Savaşı olarak isimlendirilen 1973 Arap–İsrail Savaşı, 6 ila 25 Ekim 1973 tarihleri arasında Mısır ve Suriye liderliğindeki Arap devletlerinin İsrail'e karşı başlattığı bir savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Camp David Sözleşmesi</span> 1978 yılında Mısır ile İsrail arasında imzalanan antlaşma

Camp David Sözleşmesi, Mısır devlet başkanı Enver Sedat ile, İsrail başbakanı Menahem Begin arasında, 12 gün süren gizli pazarlıkların ardından Camp David'de 17 Eylül 1978'de imzalanan ve ABD başkanı Jimmy Carter'ın gözetiminde gerçekleşen bir sözleşmedir. Bu sözleşme ile ilk kez bir Arap ülkesi İsrail'i resmen tanımış ve ele geçirdiği topraklar üzerindeki varlığını meşru olarak kabul etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Halid el-İslâmbûlî</span>

Halid Ahmed Şevki el-İslâmbûlî, 6 Ekim 1981 tarihinde yıllık 6 Ekim zafer geçit töreni sırasında Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat'ın suikastini planlayan ve katılan Mısırlı bir ordu subayıydı. İslâmbûlî, suikast için öncelikli motivasyonunun, Sedat'ın İsrail Devleti ile Camp David Antlaşması'nı imzalaması ve Sedat'ın daha ilerici bir Mısır planı olduğunu belirtti. İslambouli, Mısır'da bir askeri mahkeme tarafından yargılandı, suçlu bulundu ve kurşuna dizilmek suretiyle ölüm cezasına çarptırıldı. İnfazından sonra, İslam dünyasında birçok radikal tarafından bir şehit ilan edildi ve İslam'ın ilk "modern şehitlerinden" biri olarak radikal İslami hareketlerin ilham kaynağı oldu.

1973 Petrol Krizi, 15 Ekim 1973 tarihinde Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Birliği'nin (OAPEC) Yom Kippur Savaşında ABD'nin İsrail Ordusuna destek vermesine karşılık olarak ilan ettiği petrol ambargosudur. OAPEC, ABD ve savaşta İsrail'den yana tavır sergileyen ülkelere artık petrol ihraç etmeyeceğini bildirir. Bununla beraber OPEC üyesi ülkeler dünya petrol fiyatlarını yükselterek ülkelerine giren kaynakları artırmaya karar verirler. Gelişmiş ülke sanayileri petrole bağımlı durumda olduğu için OPEC ülkelerinin önde gelen müşterileri durumundadır. 1973 yılında petrol fiyatlarındaki şaşkınlık verici artış ve 1973-4 dönemindeki borsanın çöküşü olan 1929 Wall Street iflası'ndan beri yaşanan küresel bir ekonomik krizdi ve sadece fiyat artışlarıyla açıklanamayacak mekanizmalara ve uzun dönem etkilerine sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Akka Kuşatması (1799)</span> Askeri harekat

Akka Kuşatması ya da Akka Müdafaası, 1798-1802 Osmanlı-Fransız Savaşı'nda evre.

Müslüman Kardeşler, Hasan el-Benna tarafından İsmailiye, Mısır'da Mart 1928'de İslamcı bir dinsel, politik ve sosyal hareket olarak kuruldu. Grup diğer nüfusu müslüman olan ülkelere de yayıldı, ancak en geniş veya en geniş olduğu düşünülen yapılanmalarından birisini Mısır'da, yıllar boyunca en kapsamlı, en iyi organize olmuş ve en disiplinli politik muhalefet yapılanmalarından birisi olarak kurdu. 1948, 1954, 1965 yıllarında birbirini takip eden örgüt ve devlet arasında karşılıklı komplo ve suikast suçlamaları ile geçen yılların ardından 2011 yılı devrimi ile İhvan-ı Müslimin yasal olarak tanımlanan bir organizasyon haline geldi. ve 30 Nisan 2011'de Özgürlük ve Adalet Partisi adı ile Mısır'da genel seçimlere katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Hür Subaylar Hareketi</span>

Hür Subaylar Hareketi veya kısaca Hür Subaylar, Mısır'da bir darbeyle 1952 Mısır Devrimi'ni gerçekleştirerek yönetimi ele geçirmiş ve içlerindeki subaylardan üç Mısır cumhurbaşkanı çıkarmış, milliyetçi hedeflere sahip askerî grup.

<span class="mw-page-title-main">Zekeriya Muhiddin</span>

Zekeriya Muhiddin, Mısırlı asker ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">David Elazar</span>

David "Dado" Elazar, IDF'in dokuzuncu Genelkurmay Başkanı olmuş İsrailli askerdi. Yom Kippur Savaşının ardından istifa etti.

<span class="mw-page-title-main">Yıpratma Savaşı</span>

Yıpratma Savaşı, 1967-1970 yılları arasında Sina Yarımadası'nda İsrail ile Mısır ve müttefikleri arasında meydana gelen çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Israel Tal</span>

İsrail Tal, aynı zamanda Talik olarak da bilinir, tank savaşı bilgisine ve gelişmesine öncülük etmek için çalışan bir İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) generaliydi. İsrail'in Merkava tankının gelişmesine de öncülük etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arap Cumhuriyetleri Federasyonu</span> Mısır, Libya ve Suriyeden oluşan başarısız bir devlet birleştirme girişimi

Arap Cumhuriyetleri Federasyonu Muammer Kaddafi'nin birleşik bir Arap devleti yaratmak için Libya, Mısır ve Suriye'yi birleştirme girişimiydi. 1 Eylül 1971'de her bir ülkede yapılan referandumla onaylanmasına rağmen, üç ülke birleşmenin belirli şartları konusunda fikir birliğine varmadı. Federasyon 1 Ocak 1972'den 19 Kasım 1977'ye kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Çin Çiftliği Savaşı</span>

Çin Çiftliği Savaşı, Yom Kippur Savaşı'nın bir parçası olarak Mısır Ordusu ile İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) arasında 15 Ekim - 17 Ekim 1973 arasında gerçekleşti. Büyük Acı Göl'ün kuzeyinde ve Süveyş Kanalı'nın hemen doğusunda, Mısır tarımsal araştırma istasyonunun yakınında, Sina Yarımadası'nda gerçekleşti. Bölge, İsrail ordusu tarafından Çin Çiftliği olarak biliniyordu; ancak bu araştırma istasyonunun Japon yapımı ekipman kullanmasından kaynaklanan bir yanlış isimdi.

<span class="mw-page-title-main">Cafer Numeyri</span> Sudanlı asker, siyasetçi (1928-2009)

Cafer Muhammed en-Numeyri, 1969'dan 1985'e kadar Sudan Devlet Başkanı olarak görev yapmış Sudanlı politikacı.

<span class="mw-page-title-main">1952 Mısır Devrimi</span>

1952 Mısır Devrimi, 23 Temmuz Devrimi veya bilinen adıyla Hür Subaylar Darbesi, 23 Temmuz 1952 tarihinde Mısır'da Hür Subaylar Hareketi tarafından gerçekleştirilen askerî darbe.