Entelodont - Turkipedia

Entelodontlar

Yaşadığı dönem aralığı: 37,8-19 myö
Üst Eosen-Barstoviyen^[1]

PreЄ

Daeodon'un iskeleti

Biyolojik sınıflandırma

Âlem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Takım:	Artiodactyla
Klad:	Cetancodontamorpha Spaulding vd., 2009^[2]
Familya:	†Entelodontidae Lydekker, 1883^[3]

Cinsler

†Archaeotherium
†Brachyhyops
†Cypretherium
†Daeodon
†Entelodon
†Eoentelodon
†Paraentelodon
†Proentelodon

Sinonimler

Elotheridae

Entelodontlar, batı bölgelerinde doğudan daha yaygın olmalarına ve geç Eosen'den erken Miyosen dönemlerine (37.2-19 milyon yıl önce) Avrasya'da daha yaygın olmalarına rağmen, Kuzey Amerika ormanlarında ve ovalarında yaşamış, domuz benzeri hepçil çift toynaklı ailesidir.^[4]^[5]^[6]^[7]

Açıklama

Entelodontlar, hantal gövdeli, ince bacaklı ve uzun ağızlı, domuz benzeri omnivor toynaklı memelilerden oluşan soyu tükenmiş bir gruptur. Tüm iskeleti bilinen en büyük entelodont, omuzda 2,1 metre yüksekliğinde olan, Kuzey Amerikalı Daeodon shoshonensis'ti. Çoğunlukla dişler ve çeneler tarafından bilinen Avrasya'lı Paraentelodon intermedium, Daeodon'a benzer boyuttaydı.^[8]^[9]

Galeri

Archaeotherium mortoni'nin kafatası
Paraentelodon
Daeodon'un yaşam restorasyonu
Entelodon'un yaşam restorasyonu

Kaynakça

^ "Entelodont". paleobiodb.org. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
^ Spaulding, Michelle; O'Leary, Maureen A.; Gatesy, John (2009). Farke, Andrew Allen (Ed.). "Relationships of Cetacea (Artiodactyla) Among Mammals: Increased Taxon Sampling Alters Interpretations of Key Fossils and Character Evolution". PLOS ONE. 4 (9): e7062. Bibcode:2009PLoSO...4.7062S. doi:10.1371/journal.pone.0007062. PMC 2740860 $2. PMID 19774069.
^ "Entolodontidae". paleobiodb.org.
^ "Rock found in Mississippi proves to be fossilized tooth from prehistoric 'hell pig'". The Charlotte Observer. The Charlotte Observer. 30 Mart 2020. 2 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2021.
^ I. A. Vislobokova. "The oldest representative of Entelodontoidea (Artiodactyla, Suiformes) from the Middle Eocene of Khaichin Ula II, Mongolia, and some evolutionary features of this superfamily" Paleontological Institute, Russian Academy of Sciences, Profsoyuznaya ul. 123, Moscow, 117997, Russia
^ Vislobokova (12 Kasım 2008). "The oldest representative of Entelodontoidea (Artiodactyla, Suiformes) from the Middle Eocene of Khaichin Ula II, Mongolia, and some evolutionary features of this superfamily". Paleontological Journal (İngilizce). 42 (6): 643-654. doi:10.1134/S0031030108060105.
^ "PaleoBiology Database: Entelodonts, basic info". 13 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
^ Gabunii︠a︡, Leo Kalistratovich (1964). Benarskaia fauna oligotsenovykh pozvonochnykh (Rusça). Met︠s︡niereba. 12 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2021.
^ The evolution of artiodactyls. Donald R. Prothero, Scott E Foss. Baltimore: Johns Hopkins University Press. 2007. ss. 128-129. ISBN 978-0-8018-8735-2. OCLC 85822634.

Konuyla ilgili yayınlar

Russell, Loris S. (1980). Tertiary mammals of Saskatchewan, Part V : the Oligocene Entelodonts. Toronto: Royal Ontario Museum. ISBN 0-88854-254-2. OCLC 7437855.

Dış bağlantılar

"Museum display of Entelodont skeleton: Geoscience Slides". Iowa Üniversitesi. Entelodont Skeleton. 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çift toynaklılar</span> memeli takımı

Çift toynaklılar, memelilerin eteneliler (Placentalia) infra sınıfına ait bir takım. Takım, su aygırları, domuzlar, pekariler, geyikler, koyun ve keçiler gibi karasal canlıların yanında balinaları da içerir. Yaklaşık 270 adet karada yaşayan çift toynaklı türü mevcuttur. Bunlardan özellikle boynuzlugiller familyasına ait türler, insanlar için ticari açıdan çok önemlidir. Çift toynaklılar, günümüzün en başarılı otçul kara canlılarındanlardır.

Tek toynaklılar ya da tek parmaklılar, memeliler (Mammalia) sınıfından otobur hayvanları barındıran bir takımdır. Ayaklarında genelde tek sayıda toynağı bulunan bu takımdaki hayvanlar büyük ve çok büyük hayvanlar olarak nitelenebilir. Çift toynaklılar takımının geviş getiren hayvanlarının aksine tek toynaklılar bitki selülozunu midede değil bağırsaklarda sindirir. Atgiller, gergedanlar ve tapirler mevcut tek toynaklılardır.

<span class="mw-page-title-main">Balinaların evrimi</span> Eosen devrinin başında sucul hayata adapte olmaya başlayan mezonikid benzeri çift toynaklıların evrimsel süreci

Balinaların evriminin, Hindistan alt kıtasında 50 milyon yıl önce çift toynaklılardan başladığı ve en az 15 milyon yıllık bir süre boyunca ilerleyip günümüz dişli ve dişsiz balina gruplarını oluşturduğu düşünülmektedir. Balinalar, çift toynaklılar takımına ait, tamamen suda yaşayan deniz memelileridir ve yaklaşık 50-55 milyon yıl önce diğer çift toynaklılardan kopmuşlardır. Birçok analiz, balinaların Eosen veya daha öncesinde evrimleştikleri ve su aygırları ile nispeten yakın – diğer çift toynaklılara göre – bir ortak ataya sahip olmaları gerektiğini göstermiştir. Memeli olarak, hava solumak için yüzeye çıkarlar; yüzgeçlerinde 5 parmak kemiği vardır; yavrularını emzirirler. Tamamen suda yaşamalarına rağmen, karasal atalarından gelen birçok iskelet özelliğini korumuşlardır. 1970'lerin sonlarında Pakistan'da yapılan araştırmalar, deniz memelilerinin karadan denize geçişindeki çeşitli aşamaları ortaya çıkardı.

Toynaklılar, memelilerin Ferungulata grubundan, pençelerini toynak biçiminde geliştirmiş bir memeli üst takımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Whippomorpha</span> memeli kladı

Whippomorpha, su aygırları ve balinaları içeren bir çift toynaklı memeli grubu. İlk kez Waddell ve arkadaşları tarafından 1999 yılında bilimsel olarak tanımlanmıştır.

Diacodexis, Eosen'de Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da yaşamış, küçük bir ilkel çift toynaklı cinsi.

Mesonychia, erken Paleosen ila Oligosen dönemleri arasında yaşamış arkaik toynaklı memelileri kapsayan bir etçil memeli grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Amynodontidae</span> soyu tükenmiş tek toynaklı familyası

Amynodontidae, Eosen ila Oligosen dönemleri arasında Avrasya ve Amerika'da yaşamış, gergedanlarla ilişkili tek toynaklıları içeren bir familya.

Diacodexeidae, Eosen'de (İpresiyen-Bartoniyen) yaşamış, muhtemelen böcekçil veya otçul bir bazal çift toynaklı familyası. Fosilleri Avrasya ve Kuzey Amerika'da bulunmuştur.

Andrewsarchus, Çin'in İç Moğolistan bölgesinde orta Eosen döneminde yaşamış, soyu tükenmiş bir plasentalı memeli cinsidir. Genellikle sadece bir tür tanınır, A. mongoliensis, 1923'te Amerikan Doğa Tarihi Müzesi Orta Asya'ya yapılan keşifler sırasında keşfedilen büyük boyutlu tek bir kafatasından bilinmektedir. Orijinal tanımından bu yana genellikle bir mezonikid olarak sınıflandırılırdı, ancak en son çalışmalar onu bir çift toynaklı olarak sınıflandırır. Bir çalışma, Andrewsarchus'u özellikle entelodontlar, su aygırları ve deniz memelileri ile yakından ilişkili olan Cetancodontamorpha soyunun bir üyesi olarak sınıflandırır.

Entelodon, Avrasya'ya özgü soyu tükenmiş bir entelodont çift toynaklı cinsidir. Cinsin fosilleri, yaşları Priaboniyen'den erken Oligosen'in Rupeliyen çağına kadar değişen Paleojen tabakalarında bulunur.

Raoellidae,, Whippomorpha kladından soyu tükenmiş bir yarısucul çift toynaklı familyasıdır. Raoellidlerin fosilleri, Güne ve Güneydoğu Asya'nın Eosen tabakalarında bulunur.

Ferungulata, Ferae ve Pan-Euungulata soyunu bir araya getiren bir plasentalı memeli büyük takımıdır. Morfolojik analize dayalı geleneksel ve daha yeni moleküler analizleri dikkate alan gözden geçirilmiş bir tane olmak üzere iki şekilde oluşturulmuştur.

Chriacus, Paleosen döneminde şu anda Kuzey Amerika'da yaşamış ve erken Eosen'den sonra yok olan bir plasentalı memeli cinsidir.

Protoceratidae, Eosen döneminden erken Pliyosen dönemine kadar Kuzey Amerika'da yaşamış bir çift toynaklı ailesidir.

Daeodon, geç Oligosen ve en erken Miyosen sırasında Kuzey Amerika'da yaşayan soyu tükenmiş bir entelodont çift toynaklı cinsidir. Tip türü, Cope tarafından çok şüpheli bir holotip tarafından tanımlanan Daeodon shoshonensis'tir. Bazı yazarlar onu Dinohyus hollandi ve diğer birkaç türle eş anlamlı olarak kullanırlar, ancak tanı materyali eksikliğinden dolayı bu en iyi ihtimalle şüphelidir.

Hapalodectes, Eosen döneminde Kuzey Amerika'da yaşamış mesonychian toynaklı memeli cinsidir.

Kondilartlar (Condylarthra), öncelikle Paleosen ve Eosen dönemlerinden bilinen, soyu tükenmiş plasentalı memelilerin resmi olmayan bir grubudur - daha önce bir takım olarak kabul edilmiştir. Erken, ilkel toynaklılar olarak kabul edilirler. Artık, Perissodactyla veya Cetartiodactyla'nın bir parçası olarak açıkça belirlenmemiş olan toynaklıları sınıflandırmak için bir çöplük olarak hizmet eden ve bu nedenle birçok ilgisiz soydan oluşan bir çöp sepeti taksonu olarak kabul edilmektedir.

Chorlakkia, Eosen döneminde Asya'da yaşamış dichobunid çift toynaklı cinsi. Cins ilk kez, 1979'da Pakistan'da bulunan kalıntılarla tanımlandı. Daha sonra, 2004'te, Moğolistan'dan bir tür daha tanımlandı.

Creodonta, Paleosen'den Miyosen dönemlerine kadar yaşamış, soyu tükenmiş, muhtemelen polifiletik bir etobur memeli takımıdır. Her ikisi de karnaval dişlerine sahip oldukları için, kreodontlar ve etçillerin bir zamanlar yakın bir ortak ataya sahip oldukları düşünülüyordu, ancak karnavalları oluşturmada farklı dişlerin rol oynadığı göz önüne alındığında; bu, bir evrimsel yakınsama durumudur. Karnavallar, soyu tükenmiş yarasa Necromantis gibi diğer memeli türlerinde de bilinmektedir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.