İçeriğe atla

Ensar (Sudan)

Başlığın diğer anlamları için Ensar sayfasına bakınız.

Ensar (Arapça: أنصار) Sudanlı bir dini lider olan Muhammed Ahmed'in (12 Ağustos 1844 - 22 Haziran 1885), takipçilerinin 29 Haziran 1881'de Mehdi olduğunu ilan ettiği Sudan'da Aba Adası merkezli Sufi dini bir harekettir. Takipçileri, Ocak 1885'te Hartum'un ele geçirilmesiyle sonuçlanan Mısırlılara karşı bir dizi zafer kazandı.

Ensar hareketine ilham veren Muhammed Ahmed

Muhammed Ahmed birkaç ay sonra öldüğünde, halefi Abdullahi bin Muhammed, bir İngiliz-Mısır kuvvetinin kontrolü yeniden ele geçirdiği 1898 yılına kadar Mehdi devletinin bağımsızlığını sürdürdü. Mehdi'nin hayatta kalan en büyük oğlu Abdurrahman el-Mehdi, Britanya-Mısır Sudan'ın (1898-1955) sömürge döneminin çoğunda ve Sudan'ın Oak 1956'da bağımsızlığını kazanmasından sonraki birkaç yıl boyunca Ensar'ın dini ve siyasi lideriydi. Onun torunları o zamandan beri harekete öncülük etmekteler.

Tarih

Mehdilik

Muhammed Ahmed, Allah'tan doğrudan ilham aldığını iddia etti. 1883 ve 1885 yılları arasında Sudan'da iktidara geldikten sonra, şeriatın değiştirilmiş bir versiyonuyla yönetilen Mehdi rejimini kurdu.[1] Muhammed Ahmed üç halife veya teğmen atadı: Abdullahi bin Muhammed, Ali vad Hilu ve onun genç kuzeni ve damadı Muhammed Şerif. Dört Raşidun halifesi tarafından takip edilen Muhammed'i taklit etti. Abdillahi Ebû Bekir'e, Ali vad Hilu Ömer'e ve Muhammed Şerif Ali'ye karılık geliyordu . Muhammed bin Ali es-Senussi, Osman'ın yerini alacaktı, ancak bu onuru reddetti. Mehdi 22 Haziran 1885'te Hartum'u ele geçirdikten birkaç ay sonra öldüğünde, Abdillahi, Mehdi'nin ailesinin üyeleri ve Muhammed Şerif'in meydan okumalarıyla uğraşmak zorunda kalmasına rağmen, devlet başkanı oldu.[2]

Mehdi'nin Takipçileri

Sudanlı bir Mehdi Dervişi (1899)
Halife'nin Evi'ndeki Mehdici, Omdurman. Mehdi'nin takipçileri tarafından giyilen kendine özgü yamalı üniformayı giyiyor

Muhammed Ahmed, takipçilerini diğer Sufi tarikatlarının taraftarlarından ayırmak ve takipçilerini tanımlamak için derviş kelimesinin kullanılmasını yasakladı, onun yerine Muhammed'in Mekke'den hicret ettikten sonra onu ve yandaşlarını karşılayan Medine halkı için kullandığı Ensâr unvanını kullanmıştır. 'Derviş' Sudan bağlamında, bir Sufi mezhebine bağlı bir kişiyi veya daha spesifik olarak, maddi zenginliği reddetmeyi seçen bir dini dilenciyi tanımlamak için yaygın olarak kullanıldı. Mehdi, takipçilerini ensâr olarak yeniden adlandırarak, Sufi ve Sufi olmayan takipçilerini tek bir isim altında birleştirdi. Mehdi'nin yasağına rağmen, İngiliz askerleri ve hükûmet yetkilileri 1880'lerin sonlarında ve 1890'larda Ensâr'ı tanımlamak için derviş kelimesini kullanmaya devam ettiler. İngiliz Askeri İstihbaratından Binbaşı FR Wingate gibi İngiliz hükûmet yetkilileri tarafından derviş kelimesi aşağılayıcı bir anlamda kullanıldı.[3] Öte yandan İngiliz askerleri, çatışmalarla ilgili açıklamalarında genellikle Mehdi 'dervişlerini' cesur ve korkusuz olarak nitelendirdiler ve söz bu bağlamda bir saygı ve merak duygusu uyandırdı.[3]

Mehdi Devleti (1885-1898)

Mehdi Devleti ilk başta, İslam hukukunu ve eşit güce sahip Mehdi'nin emirlerini uygulayan kurumları ile bir cihat devleti olarak askeri hatlarda yönetiliyordu. Daha sonra Halife daha geleneksel bir yönetim kurdu. Devlet genişlemeciydi ve Etiyopya ile savaşlara girdi.[4]

1892'de General Herbert Kitchener, Mısır ordusunun komutanlığına atandı. Dikkatli hazırlıklar ve yavaş bir ilerlemeden sonra, 2 Eylül 1898'de ana İngiliz-Mısır kuvvetleri, Omdurman Muharebesi'nde 52.000 kişilik bir Mehdi ordusuyla çatıştı. Büyük ölçüde üstün ateş gücü ile İngilizler kesin bir zafer kazandı. Halife Abdillahi kaçtı ve bir yıl sonra Ümmü Divaykarat Muharebesi'nde (25 Kasım 1899) diğer Mehdici liderlerle birlikte öldürüldü.[4]

Abdurrahman el-Mehdi (1885-1959)

Ana madde: Abdurrahman el-Mehdi

1898'de Mehdi'nin düşüşünden sonra, İngiliz hükûmeti ilk başta Mehdi'nin oğlu Abdurrahman el-Mehdi'nin hareketlerine ve faaliyetlerine kısıtlamalar getirdi. Ancak el-Mehdi kısa süre sonra Ensar'ın lideri olarak ortaya çıktı. Britanya-Mısır Sudan'ın sömürge döneminin çoğu boyunca, İngiliz hükûmeti onu Mehdicilerin ılımlı bir lideri olarak önemli gördü.[5]

1920'lerin başında, Ramazan ayını kutlamak için her yıl 5.000-15.000 hacı Aba Adası'na geliyordu. Birçoğu Abdurrahman'ı peygamber İsa ile özdeşleştirdi ve beyaz Hristiyan sömürgecileri Sudan'dan kovacağını varsaydı. İngiliz hükûmeti Abdurrahman'ın Nijerya ve Kamerun'daki ajanlar ve liderlerle mektuplaştığını ve Mehdicilerin Hristiyanlar üzerindeki nihai zaferini öngördüğünü tespit etti. Bu kolonilerdeki huzursuzluk için onu suçladılar. Batı Afrika'dan gelen hacılar 1924'te Aba Adası'nda kitlesel gösteriler yaptıktan sonra Seyyid'e hacları durdurması söylendi.[6]

Hatmiye lideri Ali el-Mirghani, sık sık Abdurrahman ve Ensar'a karşı çıkıyordu. Bu Sufi hareketlerin ikisi de gençlik gruplarını örgütledi ve bağımsızlık yolunda rakip partileri destekledi.[7] 1936 İngiliz-Mısır anlaşması, diğer konuların yanı sıra Sudan'ın geleceğini de tartıştı. Sudanlılara bu konuda danışılmadı. Eğitimli Sudanlılar giderek daha fazla endişe duymaya başladı ve Ensar, bu gruptaki birçok kişiye hitap etti. Liderler onlara Mehdi'yi ilk Sudan milliyetçisi olarak tasvir etti ve Abdurrahman birçokları için bağımsızlık hareketinin çekici bir lideriydi.[7] Buna karşılık, Ali el-Mirghani ve Hatmiyye, Nil Vadisi'nin birliğini destekleyen Mısır yanlısı düşünce okulu ile özdeşleşti.[7]

Ağustos 1944'te Abdurrahman, Mehdilikle bağlantısı olmayan bağımsızlık yanlısı bir siyasi partinin oluşumunu görüşmek üzere kıdemli Kongre üyeleri ve aşiret liderleriyle bir araya geldi. Şubat 1945'te Ulusal Ümmet Partisi örgütlenmişti ve partinin ilk sekreteri Abdullah Halil hükûmet lisansı için başvuruda bulundu. Partinin tüzüğünde Seyyid Abdurrahman'dan veya Ensar'dan hiç bahsetmiyordu. Abdurrahman'la olan tek görünür bağlantı, partinin finansman için ona güvenmesiydi.[6]

Seyyid Abdurrahman 1959'da 74 yaşında öldü. Oğlu Sadık el-Mehdi, sonraki iki yıl boyunca Ensar'ın imamı oldu. 1961'de ölümünden sonra imam olarak yerine kardeşi İmam el-Hadi el-Mehdi geçti, el-Sadık'ın oğlu Sadık el-Mehdi, Ümmet Partisi'nin liderliğini devraldı.[6]

Sadık el-Mehdi (1964-2020)

Sudan Ulusal Ümmet Partisi genellikle Ensar hareketi ile ilişkilendirilmiştir. Abdurrahman'ın torunu Sadık el-Mehdi, Kasım 1964'te Ümmet Partisi'nin başkanlığına seçildi.[8]

Aba Adası'na askeri saldırı (1970)

Kasım 1969'da Cafer Numeyri, çoğunlukla sivilden oluşan bir hükûmetin başına başbakan oldu. Ensar liderliğindeki muhafazakar güçler hükûmete karşı çıktı ve İmam el-Hadi el-Mehdi, Aba Adası'ndaki üssüne çekildi.[4] Mart 1970'te Numeyri, imamla konuşmak için adayı ziyaret etmeye çalıştı, ancak düşman kalabalıklar tarafından engellendi. Daha sonra 30.000 kadar Ensar'ın karşı çıktığı hükûmet güçleri ile arasında çatışma çıktı. Hava desteğiyle desteklenen ordu birlikleri adaya saldırdı ve yaklaşık 3.000 kişi öldü.[4]

Sadık el-Mehdi 1970 yılında tutuklandı ve uzun yıllar Sudan'da hapis ve sürgün dönemleri arasında gidip geldi. 1985 yılında Sadık el-Mehdi tekrar Ümmet partisinin başkanı seçildi. 1986 seçimlerinde Sudan Başbakanı oldu ve hükûmet 1989'da devrilene kadar görevde kaldı. Daha fazla hapis ve sürgünden sonra, Sadık el-Mehdi 2000 yılında Sudan'a döndü ve 2002'de Ensar İmamı seçildi. 2003 yılında Sadık yeniden Umma Başkanı seçildi.[8]

İnançlar

Hadis'e göre, "Bana Mehdi'den daha çok benzeyen yoktur". Mehdi'nin "kalpler katılaştıktan ve yeryüzü kötülüklerle dolduktan sonra" çıkacağı söylenmektedir. Onu takiben Deccal, zamanın geldiğine dair eşlik eden tüm işaretlerle birlikte görünecek ve bunlardan biri İsa'nın inişi olacaktır. Sünniler, İsa'nın Deccal'ı veya "Sahte Mesih"i öldüreceğine inanırlar.[9]

Muhammed Ahmed, kendisini genellikle Mehdi olarak görülen "el-Mehdi el-Muntazar", "doğru yolda beklenen rehber" olarak ifşa etti. Görevi, müminleri kurtarmak ve Hz. İsa'nın ikinci gelişinin yolunu hazırlamaktı. Hareketi köktendinciydi ve İslam'ın ilk ilkelerine geri dönüşü talep ediyordu. Erkekler alkol ve tütünden uzak durmalı ve kadınlar kesinlikle tecrit edilmelidir.[4]

Ahmed, savaşın hacılık yerine tüm Müslümanların üzerine düşen bir görev olduğunu öğretti. İnanç, "Muhammed Ahmed, Allah'ın Mehdisi ve Peygamberinin temsilcisidir" şeklinde değiştirilmiştir.[1] Bir başka değişiklik de zekatın devlete ödenen bir vergi haline gelmesiydi.[4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel

  1. ^ a b Ansar of Sudan.
  2. ^ Spiers 1998.
  3. ^ a b A note on the term ansar 2 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Making African Connections. Retrieved December 19, 2020.
  4. ^ a b c d e f Fadlalla 2004.
  5. ^ Stiansen & Kevane 1998.
  6. ^ a b c Warburg 2003.
  7. ^ a b c Keddie 1972.
  8. ^ a b Sadig Al-Mahdi.
  9. ^ Upton 2005.

Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

Kadirilik ya da Kadiriyye, Seyyid Abdülkâdir Geylânî tarafından 12. yüzyılın başlarında kurulan tarikattır.

<span class="mw-page-title-main">Mehdi</span> İslamda ahir zamanda gelip dünya hâkimiyetini gerçekleştireceğine inanılan kurtarıcı kişi

Mehdi, İslam'da ahir zamanda geleceğine ve İslam'ın dünya hakimiyetini gerçekleştireceğine inanılan kurtarıcı kişidir. "Kendisine rehberlik edilen", Allah tarafından yol gösterilen, hususi ve şahsi bir tarzda Allah'ın hidayetine nail olan kişi manasındadır. İnanç Kur'an'da yer almamakla birlikte bazı ayetlerin yorumları, hadisler ve dini önderlerin sözleri üzerinden değişik İslam coğrafyalarında kendisine yer edinmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Ahmed</span> Mehdilik hareketinin kurucusu

Mehdi, asıl adı Muhammed Ahmed İbnü's Seyyid Abdullah, Kızıldeniz'den Orta Afrika'ya kadar uzanan büyük bir İslam devletinin ve bir yüzyıl boyunca Sudan'da etkisini koruyan Mehdilik hareketinin kurucusu. 1881'de mehdiliğini ilan ederek Mısır ve İngiliz sömürge yönetimine karşı ayaklanmıştır. Günümüzde hâlâ takipçileri bulunmaktadır.

İmâmet ya da İmâmîlik İslam'ın bir kolu olan Şiiliğin temel ilkelerinden birisidir. Sünnilik imâmeti imanın esaslarından biri olarak saymaz.

<span class="mw-page-title-main">Mehdi Savaşı</span>

Mehdist Savaşı 1881-1899 yılları arasında süren savaş, kendisini "Mehdi" ilan eden dini lider Muhammed Ahmed İbnü's Seyyid Abdullah'ın yönetiminde Sudan'da kurulan sultanlığın, Kızıldeniz'den Orta Afrika'ya kadar uzanan büyük bir İslam devleti olmak için Mısır ve sömürgeci İngiltere'ye savaş ilan etmesi ile başladı.

<span class="mw-page-title-main">Sudan cumhurbaşkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde, Sudan'ın 1956'daki bağımsızlığından bu yana devlet başkanlarını listeler.

<span class="mw-page-title-main">Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi</span> İran dini liderine bağlı bir yardımcı Endikasyon kurumdur

Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi, İran Dini Lideri'nin izin verdiği konularda Anayasa Koruma Konseyi ile İslami Şûra Meclisi arasındaki anlaşmazlıkları çözme ve İran Dini Lideri'ne ülkenin genel siyasetinin belirlenmesinde danışmanlık etme görevleri olan anayasal kuruldur.

<span class="mw-page-title-main">Sudan başbakanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde, 1952 yılında başbakanlık makamının kurulmasından günümüze kadar Sudan'ın hükûmet başkanlarını listelemektedir. Başbakanlık makamı 1989 darbesinden sonra kaldırılmış ve 2017 yılında Bekri Hasan Salih'in Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir tarafından başbakan olarak atanmasıyla yeniden kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Britanya-Mısır Sudanı</span> Afrika kıtasının kuzeyinde Büyük Britanya ve Mısır kondominyumu olarak iki ülke tarafından 1899 ile 1956 yılları arasında yönetilen ve günümüzde Sudan ve Güney Sudanın bulunduğu bölge

Britanya-Mısır Sudanı, Afrika kıtasının kuzeyinde Büyük Britanya ve Mısır kondominyumu olarak iki ülke tarafından 1899 ile 1956 yılları arasında yönetilen ve günümüzde Sudan ve Güney Sudan'ın bulunduğu bölge. 1914 ile 1922 yılları arasında Mısır, Britanya himaye bölgesi olarak ilan edildiği için Britanya-Mısır Sudanı bu süreçte de facto olarak Britanya koloni bölgesi olarak yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Osman Dikne</span> Sudan Askeri Komutanı

Osman Dikne, , Sudan’da 1881 yılında başlayan ve bir yüzyıl boyunca etkisini sürdüren Mehdî hareketinin önde gelen lider ve komutanlarından.

<span class="mw-page-title-main">Sadık el-Mehdi</span> Sudan başbakanı (1935-2020; hd. 1966-1967 ve 1986-1989)

Sadık el-Mehdi, Sadık es-Sıddık olarak da bilinir, 1966'dan 1967'ye ve 1986'dan 1989'a kadar Sudan başbakanı olan siyasi ve dini figürdü. Ulusal Ümmet Partisinin başkanı ve İslam'ın kurtarıcısı mehdi olduğunu iddia eden Ensar imamı Muhammed Ahmed'e (1844-1885) bağlılık sözü veren bir sufi tarikatındandı.

<span class="mw-page-title-main">Sudan Cumhuriyeti (1956-1969)</span> Sudanın 1956-1969 arası tarihi

1 Ocak 1956'da Britanya-Mısır Sudanı, Sudan Cumhuriyeti olarak bağımsızlığını kazandı. Ancak 1955'ten önce İsmail el-Ezheri yönetimindeki hükûmet, Mısır ile birliği teşvik etmeyi umarak Sudan'ın kendi kaderini tayin etme yönündeki ilerlemesini geçici olarak durdurmuştu. Mısır yanlısı Ulusal Birlik Partisi'nin (UBP) 1953 parlamento seçimlerinde çoğunluğu kazanmasına rağmen, Ezheri, kamuoyunun böyle bir birliği istemediğini fark etti. "Nil Vadisi'nin birliğinin" en büyük sözcüsü olan Ezheri, bu nedenle UBP'nin duruşunu tersine çevirdi ve Sudan'ın bağımsızlığını destekledi. 19 Aralık 1955'te Ezheri'nin liderliğindeki Sudan parlamentosu oy birliğiyle 1 Ocak 1956'da yürürlüğe girecek olan bir bağımsızlık bildirgesini kabul etti. Ezheri, yabancı birliklerin geri çekilmesi çağrısında bulundu ve kondominyum yetkilerinin önceden bir plebisite sponsor olmasını istedi.

<span class="mw-page-title-main">Hatmiyye</span> tasavvuf tarikatı

Hatmiyye Seyyid Muhammed Osman el-Mirghani el-Hatim tarafından kurulan bir sufi tarikatıdır. Hatmiyye, Sudan, Eritre ve Etiyopya'daki en büyük sufi tarikatıdır. Mısır, Çad, Suudi Arabistan, Somali, Uganda, Yemen ve Hindistan'da da takipçileri vardır.

<span class="mw-page-title-main">İsmâil el-Ezherî</span> Sudanlı siyasetçi (1900-1969)

İsmail el-Ezheri Sudanlı milliyetçi ve siyasetçi. 1954-1956 yılları arasında Sudan'ın ilk başbakanı ve 1965'ten 1969'da Cafer Numeyri tarafından devrilinceye kadar Sudan Devlet Başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Demokratik Birlik Partisi (Sudan)</span> Sudanda bir siyasi parti

Demokratik Birlik Partisi, aynı zamanda Orijinal Demokratik Birlik Partisi olarak da bilinir. Sudan'da Hatmiyye sufi tarikatı ile yakından bağlantılı bir siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">Cafer Numeyri</span> Sudanlı asker, siyasetçi (1928-2009)

Cafer Muhammed en-Numeyri, 1969'dan 1985'e kadar Sudan Devlet Başkanı olarak görev yapmış Sudanlı politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Ümmet Partisi</span> Sudanda bir siyasi parti

Ulusal Ümmet Partisi Sudan'da ılımlı İslamcı merkezci bir siyasi partidir. 2020'ye kadar resmi olarak iki kez Sudan başbakanı olarak görev yapan ve her ikisinde de askeri darbelerle görevden alınan Sadık el-Mehdi tarafından yönetilmiştir. 2019 itibarıyla, Tümgeneral Fadullah Barameh Nasır partinin başkan vekilidir ve el-Mehdi'nin kızı Meryem el-Mehdi üç başkan yardımcısından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Sudan Demokratik Cumhuriyeti</span> Sudanın 1969-1985 arası tarihi

Sudan Demokratik Cumhuriyeti, 1969'dan 1985'e kadar Sudan'da hâkim olan devlettir.

Kays b. Sa'd b. Ubade el-Ensari el-Hazrecî, Mısır valisi.

Mehdi, İslami eskatolojide kıyamet öncesinde ortaya çıkacağı ve Dünyayı adaletsizlik ve zulümden kurtaracağına inanılan bir Mesih figürüdür. Mehdi olduklarını iddia eden kişiler, Müslüman dünyasında - Güney Asya, Afrika ve Orta Doğu'da - ve İslam'ın doğuşundan bu yana tarih boyunca ortaya çıktı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.