İçeriğe atla

Enlightenment

Enlightenment Masaüstü Ortamı ve Pencere Yöneticisi

Geliştirici(ler)Enlightenment Team
Güncel sürümE19 1.9.4 / 16 Mayıs, 2014
İşletim sistemiÇapraz platform
TürMasaüstü yöneticisi
LisansBSD Lisansı
Resmî sitesienlightenment.org
Kod deposu
Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Enlightenment, basit, hızlı, sade ve kullanışlı bir masaüstü ortamı yaratmak için başlatılan bir projedir. EFL (Enlightenment Foundation Libraries) adı verilen pek çok parçadan oluşmuş bir grup kütüphane üzerine inşa edilmiştir.

Enlightenment, 20. sürümden bu yana Wayland'ı desteklemeye başlamış,[1] Bodhi Linux ve Pentoo gibi bazı Linux dağıtımlarıyla birlikte gönderilmeye başlanmıştır.[2]

Enlightenment, grafiksel bir kabuk sağlamak için işlevler içerir ve GNOME veya KDE için yazılmış programlarla birlikte kullanılabilir. Enlightenment Foundation Libraries (EFL) ile birlikte kullanıldığında, Enlightenment tüm bir masaüstü ortamını ifade edebilir.[3]

Tarihi

İlk sürümü 1997 yılında yayınlanmıştır. 0.17 Sürümü 2000 yılında yayınlanmış ve 2012 yılına kadar yeni sürüm yayınlanmamıştır. Bu uzun yıllar boyunca yayınlanan sürüm güncellemeleri DR17 (Development Release 17) olarak adlandırılmıştır.

Enlightenment bu süre içinde yardımcı uygulamalar açısından tam teşekküllü bir masaüstü ortamı sunamamıştır. Örneğin EFL kütüphanesi ile geliştirilmiş dosya yöneticisi ancak 2012 yılında 1.7.3 sürümünde kısıtlı özelliklerle sunulmuştur ve bir medya oynatıcısı bulunmamaktaydı. Ayrıca 10 yılı aşkın bir süredir devam eden projenin gelişimi KDE, GNOME ve Unity masaüstü ortamları kadar geliştirici desteği bulamadığından istenilen hızda olmamıştır ve az sayıda dağıtımda öntanımlı olarak kullanılmaktadır. Bu nedenlerle çok fazla kullanıcı tarafından tercih edilmemiştir.

Ancak taşınabilir cihazların gelişimi ve bu cihazlarda ihtiyaç duyulan hafif, işlevsel ve göze hoş görünen görsel arayüz kütüphaneleri Enlightenment'e olan ilgiyi arttırmıştır. Hatta Tizen İşletim Sisteminde EFL kütüphaneleri kullanılmış, OpenMoko platformunda da kullanılması için çalışmalar yapılmıştı.

Bu nedenlerle geliştirici sayısı artan ve taşınabilir cihaz üreticileri arasında ilgi odağı olan Enlightenment son yıllarda daha hızlı bir gelişim dönemi yaşamaktadır. 2014 Yılı itibarıyla 50'nin üzerinde aktif geliştiricisi bulunmaktadır.

Özellikleri

Enlightenment'ın diğer masaüstü yöneticilerinden en üstün olduğu özelliği performansı ve hızıdır. Sistem ihtiyaçları çok düşük olduğu için özellikle eski bilgisayarlar, işlemci hızları ve belleği düşük olan tablet ve benzeri küçük cihazlar veya sistemini mümkün olan en hızlı biçimde çalıştırmak isteyenler için çok iyi bir seçenek durumundadır. Bu özellikleri nedeniyle Google tarafından gOS işletim sisteminde öntanımlı olarak kullanıldı, ancak Google projeyi sonlandırdı.

Enlightenment, majör masaüstü Linux dağıtımlarının depolarında kurulmaya hazırdır ve Türkçe çeviri oranı neredeyse tamdır. Temel masaüstü araçları, özelleştirilebilme imkânları ve tema desteği yeterli düzeydedir. Son sürümlerde dosya yöneticisi, medya oynatıcısı ve giriş yöneticisi gibi yan uygulamalar da masaüstüne eklenmiş ve tam teşekküllü bir masaüstü ortamı sağlama konusunda hedefine neredeyse ulaşmıştır.

EFL kütüphaneleri ARM, Sparc, PowerPC, i386 gibi çeşitli mimarilerde ve BSD, MacOsX, Linux ve Windows gibi işletim sistemlerinde de çalışabilecek şekilde geliştirilmektedir. Enlightenment'in grafik yetenekleri oldukça üst seviyededir. EFL kendi grafik soyutlama katmanına sahiptir, bu sayede geliştiriciler OpenGL, XRender, DirectFB gibi teknolojileri tek bir kütüphaneden kolaylıkla kullanabilmektedir. Ayrıca projenin kendi iç grafik kütüphanesi de mevcuttur ve OpenGL veya iç kütüphaneler ile 2D ve 3D nesneler ile geliştirme yapmaya imkân vermektedir.

Kendi Birleşiklik sistemine (OpenGL ve İç kütüphane destekli) ve Wayland desteğine sahiptir. 18. Sürümünden itibaren birleşiklik sistemini kapatma seçeneği kaldırılmıştır.

Ayrıca Enlightenment pencere yöneticisinin gelişmiş pencere basamaklama (Tiling) özelliği özellikle yazılım geliştiricilerin ihtiyaç duyduğu bir özelliktir, pek çok masaüstü ortamında ek uygulamalarla sağlanabilen bu özellik Enlightenment'te doğal olarak bulunmaktadır.

Enlightenment kullanan Linux dağıtımları

  • Bodhi Linux
  • Elementary OS
  • gOS
  • Càtix
  • Elive
  • Elbuntu
  • Geubuntu
  • GoblinX
  • Granular Linux
  • Hedinux GNU/Linux
  • JackLab Audio Distribution
  • Olive
  • Pentoo LiveCD
  • Pingwinek GNU/Linux
  • Server Optimized Linux
  • Sorcerer
  • Ultima Linux
  • Yellow Dog Linux

En çok kullanıcıya sahip olan Bodhi Linux ve elementary OS dağıtımlarıdır. Ubuntu LTS tabanlı olan Bodhi Linux dağıtımının geliştirici ekibinde Enlightenment geliştiricileri de bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Enlightenment DR 0.20.0 Release". Enlightenment.org. 21 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2016. 
  2. ^ Zinoune, M. (10 Temmuz 2012). "Enlightenment distributions that are still alive!". Unixmen. 4 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2023. 
  3. ^ "Portal:Enlightenment". en.opensuse.org. 21 Aralık 2012. 12 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2014-06-17. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Linux</span> Bir işletim sistemi çekirdeği

Linux ; Linux çekirdeğine dayalı, açık kaynak kodlu, Unix benzeri bir işletim sistemi ailesidir. GNU Genel Kamu Lisansı versiyon 2 ile sunulan ve Linux Vakfı çatısı altında geliştirilen bir özgür yazılım projesidir. Linux ismi ilk geliştiricisi olan Linus Torvalds tarafından 1991 yılında verilmiştir. Günümüzde süper bilgisayarlarda, akıllı cihazların ve internet altyapısında kullanılan cihazların işletim sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlardan en popüler olanı Google tarafından geliştirilen Android işletim sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">İşletim sistemi</span> bilgisayar donanım kaynaklarını yöneten yazılım

İşletim sistemi ya da işletim dizgesi, bir bilgisayarın donanım kaynaklarını yöneten ve uygulama yazılımlarına hizmet sağlayan yazılımların bir bütünüdür. İşletim sistemleri, bilgisayarın donanımı ile uygulama yazılımları arasında bir köprü görevi görerek kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlar. Öne çıkan örnekler arasında Microsoft Windows, macOS, GNU/Linux dağıtımları, Android ve iOS yer alır.

Linux dağıtımı ; Linux çekirdeği, GNU araçları ve bir masaüstü ortamının bir araya gelmesiyle, bu birlikteliği sürdürülebilir şekilde yönetecek bir yapılandırma araçları seti, yazılım güncelleme araçları vb. ile oluşturularak tam teşekküllü bir işletim sistemi haline gelen uygulamalar bütününü ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Oracle Solaris</span>

Solaris, ilk olarak Sun Microsystems tarafından geliştirilmiş, UNIX tabanlı bir işletim sistemidir. 1993 yılında halefi olan SunOS işletim sisteminin yerini almıştır. Ocak 2010'da Oracle firmasının Sun firmasını satın almasıyla Oracle Solaris olarak anılmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">OpenGL</span> grafik uygulama geliştirme arabirimi

OpenGL, gelişmiş donanım desteğini kullanarak hem iki hem de üç boyutlu grafikleri ekrana çizmek için kullanılan ücretsiz bir grafik uygulama geliştirme arabirimidir. Windows, Linux, MacOS ve Solaris gibi birçok işletim sisteminde yaygın olarak ve Playstation 3 başta olmak üzere bazı oyun konsollarınca desteklenir. Donanım tarafında ise SGI, ATI, Nvidia veya Intel gibi büyük üreticiler her ekran kartında OpenGL desteği sunar.

gOS Ubuntu temelli işletim sistemi

gOS, Debian dağıtımını temel alan Ubuntu dağıtımının, GNOME masaüstü ortamı yerine Enlightenment masaüstü ortamını kullanan bir sürümüdür. gOS aynı zamanda GNU/Linux dağıtımıdır. Ubuntu projesinin bir parçası sayılabilir ve aynı temeli kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Android</span> Mobil işletim sistemi

Android, Google ve Open Handset Alliance tarafından, cep telefonları, tabletler ve televizyonlar için geliştirilmekte olan, Linux tabanlı, özgür ve ücretsiz bir işletim sistemidir. Sistem açık kaynak kodlu olsa da, kodlarının ufak ama çok önemli bir kısmı Google tarafından kapalı tutulmaktadır. Google tarafından ücretsiz sunulmasının sebebi, sistemin daha hızlı ve çabuk gelişmesi, birçok popüler marka tarafından kullanılması ve bu sayede reklamlarının daha fazla kişiye ulaşmasını sağlamaktır. Google, Android sistemi üzerinde çalışan Google Play marketteki oyun ve uygulamalar üzerinde aldığı reklamları yayınlayarak para kazanmaktadır. Android'in desteklenen uygulama uzantısı ".apk"dır.

<span class="mw-page-title-main">Nexenta OS</span>

Nexenta OS OpenSolaris projesi ile Oracle firmasının Solaris'in kaynak kodlarını açmasından sonra ortaya çıkan OpenSolaris dağıtımıdır. Nexenta OS, Solaris (SunOS) çekirdeğine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">LXDE</span> Masaüstü ortamı

LXDE, Unix benzeri işletim sistemleri için geliştirilen özgür ve açık kaynak kodlu bir masaüstü ortamıdır.

Chrome OS, Google tarafından geliştirilen Linux çekirdeğini kullanan, web uygulamaları ile çalışan işletim sistemidir. 7 Temmuz 2009 tarihinde duyurulan Chrome OS, 15 Haziran 2011 tarihinde Chromebook ile piyasaya çıkmıştır. Chrome OS bilinenin aksine özgür yazılım değildir.

<span class="mw-page-title-main">Qt (çalışma alanı)</span>

Qt, birden çok platformu destekleyen bir grafiksel kullanıcı arayüzü geliştirme araç takımıdır. Genellikle GUI programları geliştirmek için kullanılsa da gelişmiş kütüphanesi GUI bileşenlerinin dışında birçok araç içermektedir. Qt, en çok KDE masaüstü ortamında, Opera ağ tarayıcısında ve Skype anlık mesajlaşma programlarında kullanılmasıyla bilinir.

<span class="mw-page-title-main">MATE</span> Masaüstü ortamı

MATE, GNU/Linux gibi UNIX benzeri işletim sistemleri için GTK+3 araç takımını kullanan özgür bir masaüstü ortamıdır. GNOME 2'den çatallanmıştır ve ismini Latin Amerika'da kafein oranı yüksek olan mate çayının hazırlanmasında kullanılan yerba mate çobanpüskülü bitkisinden alır. İsim değişikliği, GNOME ile çakışmaları önlemek için gerekli olduğundan yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">KDE Plasma 5</span> Vikimedya kategorisi

KDE Plasma 5, Unix benzeri işletim sistemlerinde çalışmak üzere KDE Plasma 4 masaüstü ortamının halefi olarak 15 Temmuz 2014 tarihinde yayınlanan masaüstü ortamıdır.

<span class="mw-page-title-main">MonoDevelop</span>

MonoDevelop Linux, OS X ve Windows işletim sistemleri için geliştirilmiş bir açık kaynak tümleşik geliştirme ortamıdır. .NET framework ile Windows uygulamaları geliştirenlerin, alternatif olarak Mono kullanarak geliştirme yapmalarına olanak tanımaktadır. Linux ve Mac OS X için .NET teknolojilerini kullanma olanağı sunar.

<span class="mw-page-title-main">TextEdit (yazılım)</span>

TextEdit, ilk olarak NeXT'in NextStep ve OpenStep'te bulunan, basit, açık kaynaklı bir kelime işlemci ve metin düzenleyicidir. Apple 'nin NeXT'i satın almasından bu yana MacOS ile dağıtılıyor ve Linux gibi diğer Unix benzeri işletim sistemleri için bir GNUstep uygulaması olarak mevcuttur. Apple Advanced Typography tarafından desteklenmektedir ve birçok gelişmiş tipografi özelliğine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">OpenEmbedded</span>

OpenEmbedded, gömülü sistemler için Linux dağıtımları oluşturmak için kullanılan bir yapı otomasyonu çerçevesi ve çapraz derleyiciler ortamıdır. OpenEmbedded çerçeve 2003 yılında resmen kurulan OpenEmbedded topluluğu tarafından geliştirilmiştir. OpenEmbedded, ticari şirketlere gömülü ürünler için Linux tabanlı sistem geliştirilmesine yardımcı olan ve Linux Foundation çalışma grubu olan Yocto Projesinin önerilen yapı sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">GPE</span>

GPE Palmtop Environment bazı Linux çekirdeği tabanlı işletim sistemlerini çalıştıran Palmtop PC ve kişisel dijital yardımcılar (PDA'lar) gibi avuçiçi bilgisayarlar için bir grafik kullanıcı arabirimi ortamıdır. GPE, kişisel bilgi yönetimi (PIM), ses çalma, e-posta ve web tarama gibi görevler için bir Linux avuçiçi kullanmayı mümkün kılan yazılım bileşenleri ve uygulamaları içeren komple bir alandır.

macOS Mojave macOS işletim sisteminin, 2018de tanıtılan 15. sürümü

macOS Mojave, Apple'ın bilgisayar işletim sistemi, macOS'un 15'inci sürümüdür. macOS High Sierra'nın yenilenmiş hâli olarak, WWDC toplantısında 4 Haziran 2018'de kamuoyuna tanıtıldı. 4 aylık bir beta sürecinin ardından, 24 Eylül 2018 tarihinde de piyasaya sürüldü. Bu ana sürüm işletim sistemi ismini, bir kısmı Kaliforniya eyaleti sınırlarında kalan Mojave Çölü'nden alıyor.

<span class="mw-page-title-main">SparkyLinux</span> Linux dağıtımı

SparkyLinux, masaüstü odaklı geliştirilmiş, Debian tabanlı bir işletim sistemidir. Önceden yüklenmiş çeşitli masaüstü ortamı seçeneklerinden birini seçmek mümkündür. Tüm uygulamaların en güncel sürümünü temin edebilmek için SparkyLinux her sene 3-4 kez yayımlanır.

OpenWindows, SunView, NeWS ve X Window System protokollerini birleştiren Sun Microsystems iş istasyonları için tasarlanmış ve artık geliştirilmesi devam etmeyen bir masaüstü ortamıdır. OpenWindows, Solaris 9'da Common Desktop Environment (CDE) ve GNOME 2.0 lehine kaldırılıncaya kadar SunOS 4 ve Solaris işletim sistemlerinin sonraki sürümlerine dahil edildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.