İçeriğe atla

Engin Arık

Kontrol Edilmiş
Engin Arık
Doğum14 Ekim 1948
İstanbul
Ölüm30 Kasım 2007 (59 yaşında)
Isparta
Ölüm sebebiUçak kazası
Defin yeriEdirnekapı Şehitliği, İstanbul
VatandaşlıkTürk
Eğitim
Tanınma nedeniTürk Ulusal Hızlandırıcı Projesi
EvliliklerMetin Arık
Kariyeri
DalıParçacık fiziği
Çalıştığı kurumlar
Ankara Yenimahalle'de adının verildiği sokak
Engin Arık'ın Mezarı
Engin Arık

Engin Arık (14 Ekim 1948 - 30 Kasım 2007), Türk parçacık fizikçisisi ve Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü'nün eski profesörüdür. Toryum madeninin enerji sorununa temiz ve ekonomik bir çözüm olabileceği yolundaki görüşleri ile tanındı.

Hayatı

14 Ekim 1948'de İstanbul'da doğdu. Şimdiki adı Beşiktaş Atatürk Anadolu Lisesi olan, Atatürk Kız Lisesi'ni 1965 yılında bitirdi. Engin Arık 1969'da İstanbul Üniversitesi'nden matematik ve fizik diploması aldıktan sonra, aynı üniversitenin Kuramsal Fizik Kürsüsü'nde öğrenci asistanı olarak çalışmaya başladı.

Engin Arık, deneysel yüksek enerji fiziği alanında Pittsburgh Üniversitesi'nde 1971'de master (M.S.) 1976'da doktor (Ph.D.) unvanı aldı. Doktora çalışmasının ana temasını değişik elementler üzerine hyperon demeti yollanarak gözlenen rezonansları oluşturuyordu. 1976-1979 doktora sonrası araştırmacı olarak Londra Üniversitesi ve Rutherford Laboratuvarları'nda hidrojen hedef üzerine yollanan pion demeti ile exotic delta oluşumlarını inceleyen deneylerde yer aldı.

1979'da Türkiye'ye dönerek Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü'ne girdi. Deneysel yüksek enerji fiziği alanında yaptığı çalışmalarla 1981 yılında doçent oldu. 1983'te, Control Data Corporation'da iki yıl çalışmak üzere üniversiteyi bıraktı ve ardından Boğaziçi Üniversitesi'ne dönerek 1988'de profesör oldu.

Arık 1997 ve 2000 arasında Viyana'da Birleşmiş Milletler'in bir kuruluşu olan Comprehensive Test Ban Treaty Organization'da radionuclide görevlisi olarak çalıştı.[1]

Engin Arık

1990'dan sonra CERN'deki çalışmalara katıldı. ATLAS ve CAST deneylerine katılan Türk bilim insanlarına liderlik yaptı. Arık deneysel yüksek enerji fiziği alanında yüzün üzerinde makale yayımlamış, yüzlerce atıf almıştır.[2] Aynı zamanda Türk Ulusal Hızlandırıcı Projesi'nin de yürütücülüğünü yapan Arık, 30 Kasım 2007 tarihinde Isparta'daki uçak kazasında öldü. Edirnekapı Şehitliği'ne defnedildi.[3]

Arık, Boğaziçi Üniversitesi'nde kendisiyle aynı bölümde profesör olan Metin Arık ile evliydi ve iki çocuğu vardı.[4]

2014 yılında yayınlanan Webometrics raporunda yer alan h-index'i sıralamasına göre, Türkiye'deki bilim insanları içerisinde hâlen ilk sırada yer almaktadır.[5]

Suikast iddiaları

Engin Arık'ın ölümü hakkında çeşitli suikast iddiaları vardır, Arık uçak kazasında öldükten sonra bunun bazı gruplar suikast olduğunu, kazanın önceden planlandığını öne sürmüşlerdir bu konu hakkında soruşturma bile açılmıştır, günümüzde soruşturma hâlâ devam etmektedir.

Toryum çalışmaları

Sadece deneysel yüksek enerji fiziği alanında yaptığı çalışmalarla sınırlı kalmayan Arık, Türkiye'de çok önemli rezervleri bulunan toryum mineralinin enerji sorununa temiz ve ekonomik bir çözüm olabileceği ve olması gerektiği yönündeki görüşleri ve çalışmalarıyla tanındı. Bu doğrultuda, Türkiye'nin toryum ile elektrik enerjisi üretebilme olanağına kavuştuğunda trilyonlarca varil petrole eş değerde bir enerji kaynağının sahibi olacağını ileri sürdü. Hızlandırıcı projesi ve Türkiye'nin CERN'e üyeliği konusundaki çalışmaları nedeniyle kendisine suikast düzenlendiği, uçağının MOSSAD veya başka bir istihbarat teşkilatı tarafından düşürülmüş olabileceği iddiaları ortaya atılmıştır.[6]

Bildiğim kadarıyla, toryum'un 21. yüzyılın en stratejik maddesi olması büyük bir olasılık. Eğer 2005 yılına kadar yapılması planlanan yeni tip nükleer enerji santralleri gerçekleşirse, toryum bir numaralı element olacak. Çünkü yeni tip reaktörlerde yakıt olarak kullanılacak. Eğer biz toryum ile elektrik enerjisi üretebilmek olanağına kavuşursak, bu trilyonlarca varil petrole eş değerde bir enerji kaynağı olacak.

Engin Arık[7]

Kaynakça

  1. ^ "Petrogas "Who is Prof. Engin Arık"". 5 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2008. 
  2. ^ Hüseyin Gazi Topdemir (Mart 2011). "Parçacık Fiziğine Adanmış Bir Ömür: Engin Arık". Bilim ve Teknik. Cilt 520. s. 83. 
  3. ^ "Hayat arkadaşına son dokunuş". Hürriyet. 3 Aralık 2007. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020. 
  4. ^ "30 Kasım 2007 tarihli Zaman gazetesi". 25 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2008. 
  5. ^ "Ranking of scientists in Turkish Institutions according to their GSC public profiles". 16 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2015. 
  6. ^ "Profesörden İlginç İddia". 13 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2016. 
  7. ^ "Engin Arık'la röportaj". Hürriyet Pazar. 27 Temmuz 2002. 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2012. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi</span> Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi veya Fransızca adı olan Conseil Européen pour la Recherche Nucléairein kısaltmasıyla CERN, İsviçre ve Fransa sınırında yer alan, dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarını yöneten araştırma

Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi veya Fransızca adı olan Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire'in kısaltmasıyla CERN, İsviçre ve Fransa sınırında yer alan, dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarını yöneten araştırma kuruluşudur. 1954 yılında 12 ülkenin katılımıyla kurulmuş olan CERN'in 23 tam üyesi vardır. İsrail, Avrupa dışında yer alan tek tam üyedir. Türkiye, ortak üye statüsündedir.

<span class="mw-page-title-main">Parçacık hızlandırıcı</span>

Parçacık hızlandırıcı, yüklü parçacıkları yüksek hızlara çıkarmak ve demet halinde bir arada tutmak için elektromanyetik alanları kullanan araçların genel adıdır. Büyük hızlandırıcılar parçacık fiziğinde çarpıştırıcılar olarak bilinirler. Diğer tip parçacık hızlandırıcılar, kanser hastalıklarında parçacık tedavisi, yoğun madde fiziği çalışmalarında senkrotron ışık kaynağı olmaları gibi birçok farklı uygulamalarda kullanılır. Şu an dünya çapında faaliyette olan 30.000'den fazla hızlandırıcı bulunmaktadır.

Antimadde, karşı madde veya karşıt madde, maddenin ters ikizi. Paul Dirac denklemiyle ortaya çıkarılmış ve daha sonraki gözlemlerle de varlığı doğrulanmıştır. Antimadde en basit hâliyle normal maddenin zıddıdır. Antimaddenin atomaltı parçacıkları, normal maddeye göre zıt özellikler taşımaktadır. Bu atomaltı parçacıkların elektrik yükleri, normal maddenin atomaltı parçacıklarının tam tersidir. Antimadde, Büyük Patlama'dan sonra normal maddeyle birlikte oluşmuştur; fakat sebebinin ne olduğunu bilim insanları tam anlamıyla bilemeseler de evrende oldukça nadir bulunmaktadır.

Tau; tau leptonu, tau parçacığı veya tauon olarak adlandırılır. Tau negatif yüklü, elektron benzeri bir temel parçacıktır. Yarım spinlidir. Elektron, müon ve üç nötrinolara birlikte tau lepton kategorisindedir. Tau da tüm parçacıklar gibi, bir antimadde karşılığına sahiptir; Tau'nun bu durumuna "antitau" denir..

<span class="mw-page-title-main">MOOD</span>

Nükleer ve yüksek enerji fiziği (YEF) deneyleri boyut, süreç ve eder bakımlarından çok büyük ölçeklidir. Bu dev sistemler, bünyelerinde bulunan alt dedektör sistemlerinden gelen veriyi uygun bir biçimde kalıcı veri saklama birimlerine kaydederler. Kaydedilen bu verinin dedektörlerden alınıp sürekli olarak saklanacakları birimlere gönderilmesi işlevi veri toplama sistemi aracılığı ile sağlanır.

<span class="mw-page-title-main">James Franck</span> Alman fizikçi (1882 – 1964)

James Franck, Hamburg doğumlu, Alman fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü kazanmış bilim insanı.

<span class="mw-page-title-main">Samuel C. C. Ting</span>

Samuel Chao Chung Ting; "yeni bir tür temel ağır parçacığın keşfindeki öncü çalışmaları için" Burton Richter ile birlikte 1977 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Çin kökenli Amerikalı fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Fatma Şenel Boydağ</span> Türk akademisyen

Fatma Şenel Boydağ, Türk fizikçi ve Doğuş Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik Birimi başkanıydı.

Saleh Sultansoy Azerbaycanlı bilim insanı ve eğitimci, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi öğretim üyesi.

<span class="mw-page-title-main">Jerome Friedman</span> Amerikalı fizikçi

Jerome Isaac Friedman 28 Mart 1930 Chicago doğumlu Amerikan fizikçidir. Massachusetts Institute of Technology (MIT), fizik fakultesi ve enstitüsünde profesörlük yapmaktadır.

Proton Hızlandırıcı Tesisi, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun (TAEK) Ankara'daki Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde (SANAEM) kurulan Türkiye'nin ilk proton hızlandırıcı tesisidir. Tesis; kanser, nörolojik hastalıklar, beyin fizyolojisi ve patolojisi ile koroner arter hastalığı gibi pek çok hastalıkta teşhise yönelik olarak kullanılan bazı radyoizotoplardan radyofarmasotiklerin üretilmesi; radyofarmasotiklerin kalite kontrolü ve hasta dozu olarak dağıtımı, nükleer alanda araştırma ve eğitim faaliyetlerinde bulunmak üzere kurulmuştur. İlk test çalışmalarına 18 Haziran 2011'de başlandı, 29 Mayıs 2012'de de hizmete açıldı.

<span class="mw-page-title-main">Carlo Rubbia</span> İtalyan fizikçi

Carlo Rubbia, İtalyan Cumhuriyeti Liyakat Nişanı, CERN'de W ve Z parçacıklarının keşfindeki büyük katkılarından dolayı 1984 Nobel Fizik Ödülünü, Simon van der Meer ile paylaşan İtalyan parçacık fizikçisi ve mucit.

<span class="mw-page-title-main">Gediz Akdeniz</span>

Kamil Gediz Akdeniz, Türk fizikçi ve felsefeci.

<span class="mw-page-title-main">Richard Taylor (fizikçi)</span> Kanadalı fizikçi (1929–2018)

Richard E. Taylor, Kanadalı fizikçi ve 1990 Nobel Fizik Ödülü sahibi. Stanford Üniversitesi'nden emekli olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ortak Nükleer Araştırma Enstitüsü</span>

Ortak Nükleer Araştırma Enstitüsü, Rusya'nın Moskova Oblastı'nda, Moskova'nın 120 km kuzeyindeki Dubna kentinde bulunan uluslararası nükleer bilimler araştırma merkezidir. Ermenistan, Azerbaycan, Belarus ve Kazakistan dahil 18 üye ülkeden gelen 5.500 personeli ve 1.000 doktora sahibi dahil olmak üzere toplam 1.200 araştırmacısı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lene Hau</span>

Lene Vestergard Hau, Danimarkalı fizikçidir. 1999 yılında, süper akışkan kullanımıyla bir ışık demetinin hızını saniyede 17 metreye kadar yavaşlatmayı başarmış ve 2001'de ışık demetini tümüyle durdurmayı başarmış bir Harvard Üniversitesi takımını yönetti. Bu deneyleri temel alan sonraki çalışmaları, kuantum şifrelemesi ve kuantum işlemciliği için önemli etkileri olan bir sürece, ışığın maddeye ardından da maddenin geri ışığa dönüşmesi çalışmalarına sürükledi. Daha yeni çalışmaları aşırı soğuk atomlar ve nanoskopik ölçekteki sistemlerin alışılmamış etkileşimleriyle ilgili araştırmalar içerir. Fizik ve uygulamalı fizik öğretmesi dışında, Harvard'da, fotovoltaik hücreler, nükleer enerji, piller ve fotosentezi içeren Enerji Bilimi dersi verdi. Kendi deney ve araştırmalarının yanı sıra, sık sık Uluslararası konferanslarda konuşma yapması istenmektedir ve bir sürü kurumun bilim politikalarının oluşturulması sürecine dâhil olmaktadır. Danimarka'da önde gelen bilim politikaları ve araştırma geliştiricilerinin yanı sıra devlet bakanlarının da katıldığı, Kopenhag’da 7 Şubat 2013’te düzenlenen EliteForsk-konferencen 2013 ’te Keynote Konuşmacı olarak bulundu.

Hızlandırıcı fiziği uygulamalı fiziğin bir alt dalıdır. Genellikle, parçacık hızlandırıcı; inşası, tasarımı ve kullanılmasıyla ilgilenir. Bu konuda genellikle hareket konularını, rölativistik etkilerin parçacıklar ve parçacık huzmelerine etkisi ve parçacıkların birbirleriyle etkileşimlerini göz önünde bulundururlar. Özellikle hızlandırıcı inşasında elektrik alan ve manyetik alan özelliklerinden yararlanılır.

<span class="mw-page-title-main">Wolfgang Pauli</span> Avusturyalı fizikçi (1900 – 1958)

Wolfgang Ernst Pauli, Avusturya asıllı Nobel Fizik Ödülü sahibi Avusturyalı teorik fizikçidir. Kuantum fiziğinin öncülerinden birisi olarak kabul edilir. 1945 yılında Pauli dışarlama ilkesi olarak adlandırılan yeni bir doğa yasasını keşfetmesi sonrasında Nobel Fizik Ödülü'ne aday olarak gösterilmiş ve ödülü kazanmıştır. Kendisi aynı zamanda 21 yaşındayken doktorasını alarak fizik alanındaki yeteneğini erken bir yaşta göstermiştir.

Francis Edwin Close, Oxford Üniversitesi'nde Emeritus Fizik Profesörü ve Oxford'daki Exeter College'da araştırmacı, parçacık fizikçisi.

<span class="mw-page-title-main">Bibijana Čujec</span>

Bibijana Čujec ; Sloven fizikçidir. 1950 yılında Ljubljana Doğa Bilimleri ve Matematik Fakültesi'nden diplomasını aldı. Ayrıca 1959'da Ljubljana Üniversitesi Doğa Bilimleri Fakültesi'nde fizik alanında da doktorasını aldı. 1954'ten 1961'e kadar Jožef Stefan Enstitüsü'nde çalıştı. Daha sonra Amerika Birleşik Devletleri'nin Pittsburgh kentinde uzmanlaştı ve 1963'te Kanada'ya taşındı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.