İçeriğe atla

Enerji geçişi

Mevcut enerjinin yenilenebilir enerjiye geçişinin ilerlemesi: Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı artmasına rağmen, kömür, petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtlar hala dünyanın birincil enerji kaynakları olmayı sürdürüyor.[1]

Enerji geçişi, bir enerji sistemindeki enerji arzı ve tüketiminde yapılan büyük bir yapısal değişikliktir. Şu anda iklim değişikliğini hafifletmek için sürdürülebilir enerjiye geçiş süreci devam etmektedir. Sürdürülebilir enerjinin çoğu yenilenebilir olduğundan, yenilenebilir enerji geçişi olarak da bilinmektedir. Mevcut geçiş, çoğunlukla fosil yakıtları aşamalı olarak azaltarak ve mümkün olduğunca çok sayıda süreci düşük karbonlu elektrikle çalışacak şekilde değiştirerek enerjiden kaynaklanan sera gazı emisyonlarını hızlı ve sürdürülebilir bir şekilde azaltmayı amaçlamaktadır.[2] Bir önceki enerji geçişi belki de Sanayi Devrimi sırasında 1760'tan itibaren odun ve diğer biyokütlelerden kömüre, ardından petrole ve daha sonra da doğalgaza doğru gerçekleşmiştir.[3][4]

Sürdürülebilir enerji
Danimarka, Vendsyssel yakınındaki rüzgâr türbinleri (2004).
Genel
  • Düşük karbonlu enerji
  • Fosil yakıtların bırakılması
  • Karbon nötr yakıt
  • Enerji geçişi
Enerji tasarrufu
Yenilenebilir enerji
Sürdürülebilir ulaşım

Dünyanın enerji ihtiyacının dörtte üçünden fazlası fosil yakıtların yakılmasıyla karşılanıyor, ancak bu kullanım sera gazı salınımına neden olmaktadır.[5] Enerji üretimi ve tüketimi, insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının çoğundan sorumludur.[6] İklim değişikliğine ilişkin 2015 Paris Anlaşması'nın hedeflerine ulaşmak için emisyonların mümkün olan en kısa sürede azaltılması ve yüzyılın ortasına kadar net sıfıra ulaşması gerekmektedir.[7] 2010'ların sonlarından bu yana, yenilenebilir enerjiye geçiş, hem güneş hem de rüzgar enerjisinin hızla düşen maliyetleri tarafından da yönlendirilmektedir.[8] Enerji dönüşümünün bir diğer amacı da enerji sektörünün sağlık ve çevre üzerindeki etkilerini azaltmaktadır.[9] Bu etkiler sadece iklim değişikliği ile ilgili değil, aynı zamanda insan zehirlenmesi, kaynak kullanımı, hava kirliliğinden kaynaklanan ölümler ve diğerleri ile de ilişkilidir.[9] :49

Binaların ısıtılması elektrikli hale getiriliyor ve ısı pompaları açık ara en verimli teknoloji olarak öne çıkmaktadır.[10] Elektrik şebekelerinin esnekliğini artırmak için enerji depolama ve süper şebekelerin kurulması, değişken, hava durumuna bağlı teknolojilerin kullanılmasını sağlamak için hayati önem taşımaktadır.[11] Ancak fosil yakıt sübvansiyonları enerji geçişini yavaşlatmaktadır.[12][13]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Andrew, Robbie. "Figures from the Global Carbon Budget 2021". 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022. 
  2. ^ Tian, Jinfang; Yu, Longguang; Xue, Rui; Zhuang, Shan; Shan, Yuli (1 Şubat 2022). "Global low-carbon energy transition in the post-COVID-19 era". Applied Energy (İngilizce). 307: 118205. doi:10.1016/j.apenergy.2021.118205. ISSN 0306-2619. PMC 8610812 $2. PMID 34840400. 
  3. ^ Davidsson, Simon (2015). "Global Energy Transitions" (PDF). 30 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Nisan 2024. 
  4. ^ Smil, Vaclav. "Energy Transitions" (PDF). 9 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Haziran 2022. 
  5. ^ "Fossil Energy". Center on Global Energy Policy at Columbia University SIPA | CGEP (İngilizce). 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2024. 
  6. ^ "Greenhouse Gas Emissions from Energy Data Explorer – Data Tools". IEA (İngilizce). 12 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2024. 
  7. ^ "The Paris Agreement". United Nations Framework Convention on Climate Change. 19 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2021. 
  8. ^ "Plunging cost of wind and solar marks turning point in energy transition: IRENA". Reuters. 1 Haziran 2020. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2020. 
  9. ^ a b "Life Cycle Assessment of Electricity Generation Options" (PDF). United Nations Economic Commission for Europe. 2021. ss. 49-55. 10 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Haziran 2022. 
  10. ^ "Are renewable heating options cost-competitive with fossil fuels in the residential sector?". IEA. 2021. 25 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2022. 
  11. ^ Kök, A. Gürhan; Shang, Kevin; Yücel, Safak (23 Ocak 2020). "Investments in Renewable and Conventional Energy: The Role of Operational Flexibility". Manufacturing & Service Operations Management. 22 (5): 925-941. doi:10.1287/msom.2019.0789. ISSN 1523-4614. 
  12. ^ "Abolishing fossil fuel subsidies: a brain teaser rather than a no-brainer". 25 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Reforming fossil fuel subsidies is a complex task for politicians. All in all, our study shows that abolishing fossil fuel subsidies is a no-brainer only for a limited number of subsidies. Abolishing inventoried fossil subsidies does not appear to help the energy transition in all cases. It is important to assess policies from the perspective of adequate pricing of climate damage and other externalities. 
  13. ^ Tripathi, Bhasker. "How fossil fuel subsidies are hurting the energy transition | Context". www.context.news (İngilizce). 27 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2024. 

 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fosil yakıt</span> Milyonlarca yıl önce ölmüş bitki ve hayvanlardan oluşan yakıt

Fosil yakıt veya mineral yakıt, hidrokarbon ve yüksek oranlarda karbon içeren doğal enerji kaynağı. Kömür, petrol ve doğalgaz; bu türden yakıtlara başlıca örnektir. Ölen canlı organizmaların oksijensiz ortamda milyonlarca yıl boyunca çözülmesi ile oluşur. Fosil yakıtlar endüstriyel alanda çok geniş bir kullanım alanı bulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yenilenebilir enerji</span> Bir enerji türü

Yenilenebilir enerji, güneş ışığı, rüzgar, yağmur, gelgitler, dalgalar ve jeotermal ısı gibi karbon nötr doğal kaynaklardan elde edilebilen ve insan zaman ölçeğinde doğal olarak yenilenen kaynaklardan elde edilebilen enerjiye denir. Bu kaynaklar güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, dalga enerjisi, jeotermal enerji, hidrolik enerjisi, biyokütle enerjisi olarak sıralanabilir. Bu tür bir enerji kaynağı, yenilenmekte olduklarından çok daha hızlı kullanılan fosil yakıtların tam tersidir.

Hidrojen ekonomisi, taşıtların ve elektrik dağıtım şebekesinin dengelenmesi için ihtiyaç duyulan enerjinin, hidrojen (H2) olarak depolandığı, varsayılan bir gelecek ekonomisidir.

<span class="mw-page-title-main">İklim değişikliği</span> Dünyanın ortalama sıcaklığındaki mevcut artış ve buna bağlı olarak hava modellerindeki büyük ölçekli değişimler

İklim değişikliği, küresel ısınmayı ve bunun Dünya'nın iklim sistemi üzerindeki etkilerini ifade eder.

Almanya'da yenilenebilir enerjiden üretilen elektriğin oranı, 2000 yılında ulusal toplamda yüzde 6.3'ten, 2009 yılında yüzde 16.1'e yükselmiştir. 2009 yılında, Almanya'nın yenilenebilir enerji sektörüne toplamda 20 milyar Avro'yu bulan miktarda yatırım yapıldı. Resmi rakamlara göre, özellikle ufak ve orta boy işletmelerde, 2009 yılı itibarıyla 300.500 kişi Almanya'nın yenilenebilir enerji sektöründe çalışıyor. Bu istihdamın yaklaşık üçte ikisi, Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yasası'na dayanıyor.

<span class="mw-page-title-main">Birincil enerji</span>

Birincil enerji, herhangi bir enerji dönüşümünden henüz geçmemiş enerjidir.

<span class="mw-page-title-main">Enerji tasarrufu</span> Enerji tüketiminin azaltılması

Enerji tasarrufu, bir enerji hizmetinin daha az kullanılarak enerji tüketimini azaltma çabasıdır. Enerjiyi daha verimli kullanarak veya kullanılan enerjinin miktarını azaltarak enerji tasarrufu sağlanabilir. Enerji tasarrufu, eko-yeterlilik konseptinin bir parçasıdır. Enerji tasarrufu önlemleri, binalardaki enerji ihtiyacını azaltarak çevre kalitesini, ulusal güvenliği, bireylerin finansal güvenliğini ve kazancı artırabilir. Enerji tasarrufu enerji hiyerarşisinin başında gelmektedir ve gelecekte kaynakların tükenmesini engelleyerek enerji maliyetlerini de düşürür.

<span class="mw-page-title-main">Sürdürülebilir enerji</span>

Sürdürülebilir enerji, gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için gerekli olan kaynakları tüketmeden ve yeterlilikleri tehlikeye atmadan, bugünün ihtiyaçlarını karşılayabilen enerji biçimini ifade eden terimdir. Sera gazı emisyonları gibi çevresel konular ile enerji yoksulluğu gibi sosyoekonomik konuları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Dünya enerji tüketimi</span> Küresel enerji üretimi ve tüketimi

Dünya enerji tüketimi‭ ‬bütün insan‭ ‬uygarlığı‭ ‬tarafından kullanılan toplam‭ ‬enerji‭yi ‬ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de enerji</span>

Türkiye her yıl birincil enerjisi 6 exajoule tüketiyor, kişi başı 20 megawatt saat (MW/s)'ten fazla. Türkiye'de enerji beşte dört'ten fazla fosil yakıtan: %31 petrol, %28 doğalgaz ve %27 kömür(2016 itibarıyla). Türkiye'nin enerji politikası fosil yakıtın ithalatını küçültmek ister, çünkü onlar ithalatın ödemelerinden dörtte biri kapsamaktadır.. Enerjisi kaynaklarının fosil yakıt olması yüzünden Türkiye’den sera gazı emisyonları dünyada ortalama kişi başından daha büyük, yılda kişi başına 6 ton'dan fazla gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de enerji</span>

Çin'de enerji veya Çin'in enerji politikası, Çin hükümetinin enerjiye ve enerji kaynaklarına dair tasarladığı politikadır. Ekonominin büyümesini sürdürebilmek için yeterli enerji desteğinin mevcut bulundurmak, Çin hükûmeti için 1949'ten bu yana çekirdek endişe oluşturmuştur. Hollanda merkezli bir araştırma ajansına göre Çin, dünyanın en büyük sera gazı yayıcısıdır. Buna rağmen Çin'deki kişi başı salınımlar, gelişmiş ülkelerden yine çok daha düşüktür. Ek olarak Çin, dünyanın en büyük yenilenebilir enerji üreticisidir.

<span class="mw-page-title-main">İklim değişikliğini hafifletme</span> İklim değişikliğini sınırlandırmak için net sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik eylemler

İklim değişikliğinin hafifletilmesi, uzun vadeli küresel ısınmanın ve ilgili etkilerinin büyüklüğünü veya oranını sınırlayan eylemlerden oluşur. İklim değişikliğinin hafifletilmesi genel olarak insan (antropojenik) sera gazı emisyonlarındaki azalmayı içerir. Karbon yutaklarının kapasitesini artırarak da hafifletme sağlanabilir. Etki hafifletme politikaları, insan kaynaklı küresel ısınmayla ilişkili riskleri önemli ölçüde azaltabilir.

<span class="mw-page-title-main">Enerji verimliliği</span> enerji verimliliği kısıtlı enerji kaynaklarının verimli bir şekilde değerlendirilmesi

Enerji verimliliği ürün ve hizmetlerin sağlanması için gereken enerji miktarını azaltma hedefidir. Örneğin, bir evin yalıtılması, bir binanın rahat bir sıcaklık elde etmek ve korumak için daha az ısıtma ve soğutma enerjisi kullanmasına izin verir. LED aydınlatma, floresan aydınlatma veya doğal ışık için tavan pencerelerinin kullanılması, geleneksel akkor ampullerin kullanımına kıyasla aynı aydınlatma seviyesine ulaşmak için gereken enerji miktarını azaltır. Enerji verimliliğindeki iyileşmeler genellikle daha verimli bir teknoloji veya üretim süreci benimsenerek veya enerji kayıplarını azaltmak için yaygın olarak kabul edilen yöntemlerin uygulanmasıyla elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Enerji güvencesi</span> Enerji mevcudiyetine ilişkin ulusal güvenlik değerlendirmeleri

Enerji güvencesi ulusal güvenlik ile enerji tüketimi için doğal kaynakların bulunabilirliği arasındaki ilişkidir. (Nispeten) ucuz enerjiye erişim, modern ekonomilerin işleyişi için zorunlu hale gelmiştir. Bununla birlikte, enerji kaynaklarının ülkeler arasında eşit olmayan dağılımı, ciddi kırılganlıklara neden olmuştur. Uluslararası enerji ilişkileri, hem enerji güvenliği hem de enerji kırılganlığına yol açan dünyanın küreselleşmesine katkıda bulunmuştur.

Hidrojen yakıtı, oksijenle yakılan sıfır karbonlu bir yakıttır. İçten yanmalı motorlarda ve yakıt hücrelerinde kullanılabilir. Uzun yıllardır yakıt hücreli otobüslerde kullanılmaktadır ve binek otomobiller gibi ticari yakıt hücreli araçlarda da kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca uzay araçlarının çalıştırılmasında da yakıt olarak kullanılmaktadır. 2018 itibarıyla hidrojenin büyük bir bölümü (~%95) buhar reformasyonu ya da kısmi metan oksidaysonu ve kömür gazlaştırma gibi fosil yakıtlardan elde edilir. Geriye kalan bölümü suyun elektrolizi, güneş termokimyası gibi yenilenebilir enerji kaynaklarıyla elde edilir.

Carnot bataryaları, elektriği ısıl enerji deposunda depolayan bir tür enerji depolama sistemidir. Şarj işlemi sırasında elektrik ısıya dönüştürülerek ısı deposunda depolanır. Deşarj işlemi sırasında depolanan ısı tekrar elektriğe dönüştürülür.

<span class="mw-page-title-main">Sera gazı emisyonları</span> İnsan faaliyetleri sonucu atmosfere salınan sera gazlarının kaynakları ve miktarları

İnsan faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonları sera etkisini güçlendirerek iklim değişikliğine neden oluyor. Çoğu fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan karbondioksittir: kömür, petrol ve doğal gaz. En büyük kirleticiler arasında Çin'deki kömür ile çoğu OPEC ve Rusya'da devlete ait olan büyük petrol ve gaz şirketleri yer alıyor. İnsan kaynaklı emisyonlar, Dünya atmosferindeki Karbondioksiti yaklaşık %50 oranında arttırdı.

<span class="mw-page-title-main">Kişi başına düşen karbondioksit emisyonlarına göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu, kişi başına yıllık karbondioksit emisyonlarına göre ülkelerin listesidir.

Düşük karbon ekonomisi, düşük karbonlu ekonomi veya karbondan arındırılmış ekonomi, düşük düzeyde sera gazı emisyonu üreten enerji kaynaklarına dayalı bir ekonomidir. İnsan faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonları, 20. yüzyılın ortalarından beri gözlemlenen iklim değişikliğinin baskın nedenidir. Devam eden sera gazı emisyonu, insanlar ve ekosistemler için şiddetli, yaygın ve geri döndürülemez etkilerin olasılığını artırarak dünya çapında uzun süreli değişikliklere neden olacaktır. Küresel ölçekte düşük karbonlu bir ekonomiye geçiş, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler için önemli faydalar sağlayabilir. Dünyanın dört bir yanındaki birçok ülke, düşük emisyonlu geliştirme stratejileri tasarlıyor ve uyguluyor. Bu stratejiler, uzun vadeli sera gazı emisyonlarını azaltırken ve iklim değişikliğinin etkilerine karşı dayanıklılığı artırırken sosyal, ekonomik ve çevresel kalkınma hedeflerine ulaşmayı amaçlıyor.

<span class="mw-page-title-main">Fosil yakıt lobisi</span>

Fosil yakıt lobisi, fosil yakıt endüstrisinin yanı sıra kimyasallar, plastik, havacılık ve diğer ulaşım gibi ilgili endüstrilerde yer alan şirketlerin ücretli temsilcilerini içermektedir. Servetleri ve enerji, ulaşım ve kimya endüstrilerinin yerel, ulusal ve uluslararası ekonomiler için taşıdığı önem nedeniyle, bu lobiler hükûmet politikaları üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Özellikle lobilerin çevre koruma, çevre sağlığı ve iklim eylemiyle ilgili politikaları engellediği bilinmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.