İçeriğe atla

Energiya

Energiya
Энергия
Buran mekiği ile Energiya roketinin modeli
Amaçİnsan-derecelendirmeli çok amaçlı süper ağır yük fırlatma aracı
ÜreticiRKK Energiya
Menşei ülkeSovyetler Birliği
Boyut
Yükseklik58,765 m (192,80 ft)[1]
Çap17,65 m (57,9 ft)[1]
Ağırlık2.400.000 kg (5.300.000 lb)
Kademeler2
Kapasite
LEO için yük
Ağırlık100.000 kg (220.000 lb)[2]
GSO için yük
Ağırlık20.000 kg (44.000 lb)[2]
TLI için yük
Ağırlık32.000 kg (71.000 lb)[2]
Fırlatma geçmişi
DurumHizmet dışı
Fırlatma yerleriBaykonur
Toplam fırlatmalar2
Başarı(lar)2
Başarısızlık(lar)0
İlk uçuş15 Mayıs 1987
Son uçuş15 Kasım 1988
Ek motorlar – Zenit
Ek motor sayısı4
Yükseklik39,46 m (129,5 ft)[1]
Çap3,92 m (12,9 ft)[1]
Gücünü veren1 RD-170
Maksimum itme kuvveti29.000 kN (6.500.000 lbf) deniz seviyesi
32.000 kN (7.200.000 lbf) vakum
Özgül itici kuvvetdeniz seviyesinde 309 s (3,03 km/s)
vakumda 338 s (3,31 km/s)
Yanma süresi156 s
YakıtRP-1/LOX
Çekirdek kademe
Yükseklik58,765 m (192,80 ft)[1]
Çap7,75 m (25,4 ft)[1]
Gücünü veren4 RD-0120
Maksimum itme kuvveti5.800 kN (1.300.000 lbf) deniz seviyesi
7.500 kN (1.700.000 lbf) vakum
Özgül itici kuvvetdeniz seviyesinde 359 s (3,52 km/s)
vakumda 454 s (4,45 km/s)
Yanma süresi480-500 s
YakıtLH2/LOX

Energiya (Rusça: Энергия-Energiya), Sovyet uzay mekiği Buran'da taşıyıcı görevini üstlenen roket.[3][4] 175 tonu taşıyacak kadar güçlüdür. Valentin Gluşko tarafından tasarlamış ve yalnızca 2 kez uzaya çıkmıştır.[5]

İlk uçuşu 1987'de Polyus uydu fırlatılışında kullanılmıştır ve bu fırlatılış başarı ile tamamlanmıştır. İkinci uçuşu 1988'de Buran uzay mekiğinin fırlatmasında kullanılmış, bu uçuş insansız ve tamamen otomatik modda başarı ile tamamlanmıştır.

Progam, SSCB'ye on milyarlarlarca rubleye mâl olduğundan 1989 yılında durdurulmuştur. Energiya roketinin bazı parçaları Amerikan Lockheed Martin firmasına ait Atlas V ve Boeing firmasına ait Delta IV roketlerinde kullanılmıştır. Günümüzde Energiya roketinin hala birçok modülü kullanılmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f "Energia Characteristics". 13 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022. 
  2. ^ a b c "Launch vehicle "Energia" Official Site". 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022. 
  3. ^ Smith, S. A. (2017). The Oxford handbook of the history of communism. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198779414. 
  4. ^ Lovell, Stephen (2009). The Soviet Union: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199238484. 
  5. ^ Saunders, Robert A. (2019). Historical dictionary of the Russian Federation (2. bas.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-1538120477. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NASA</span> ABDde uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum

NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olan kurum. 29 Temmuz 1958 tarihinde ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından kurulmuştur. Daire, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren askerî amaçlardan ziyade sivil alanda barışçıl bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Space Shuttle</span> NASA tarafından dünya yörüngesine insan ve techizat taşıma amaçlı yürütülmüş uzay programı

Space Shuttle, Space Shuttle programının bir parçası olarak NASA tarafından 1981-2011 yılları arasında faaliyet gösteren, kısmen yeniden kullanılabilir alçak Dünya yörüngesi uzay aracıdır. Amacı uzaya gönderilen aracın tekrar tekrar kullanılarak maliyetini azaltmaktı. Zira ABD Uzay Mekiği 120'den fazla uçuş yapmıştır. Fakat daha sonra yapılan araştırmalar tekrar kullanılabilir uzay mekiklerinin eski tip roketlere göre daha maliyetli olduğunu gösterdi. Bunun sebebi uzay mekiklerinin kullanıldıktan sonra uzun ve pahalı bakımlara ihtiyaç duymasıydı.

<i>Mir</i> sovyetler birliği tarafından alçak yörüngeye yerleştirilen uzay istasyonu

Mir, 1986 yılından 2001 yılına kadar alçak Dünya yörüngesinde kalan, Sovyetler Birliği ve ardından Rusya tarafından yönetilen uzay istasyonudur. İlk modülü 19 Şubat 1986'da uzaya gönderildi. İnsanlığın uzayda uzun süre düzenli olarak içinde yaşadığı ilk uzay araştırma istasyonudur. Yapılan uluslararası iş birliği sayesinde, çeşitli milletlerden uzay adamlarının kullanımına açıldı. Yörüngede 1986 ile 1996 yılları arasında gönderilen pek çok modül ile başarılı bir şekilde kenetlendi. 23 Mart 2001 tarihinde görevi sona erdi ve atmosfere girerek yanması sağlandı.

<span class="mw-page-title-main">Uzay Yarışı</span> Soğuk Savaş sırasında, ABD ve SSCB arasında yaşanan uzay rekabeti (1955–1975)

Uzay Yarışı, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında 20. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen resmî olmayan uzay rekabetidir. Kökeni, II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki ülke arasında balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına dayanmaktadır. Uzaya uydu, roket ve sonda yollamak, insan göndermek; Ay'a insan indirmek gibi çabalar içermektedir. Bu yarış, aynı zamanda ABD ile SSCB arasındaki Soğuk Savaş'ın (1947–1991) bir parçasıdır. Uzay Yarışı, yapay uyduların öncü fırlatmalarını, Ay'a, Venüs'e ve Mars'a yollanan robotik uzay sondalarını ve alçak Dünya yörüngesinde ve nihayetinde Ay'da insanlı uzay uçuşunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay istasyonu</span>

Uzay istasyonu, uzay boşluğunda insanların konaklaması ve çalışması için hazırlanan platformdur. Şu ana kadar yapılan uzay istasyonları alçak Dünya yörüngesine gönderilmiştir. Uzay istasyonlarının diğer uzay araçlarından başlıca farkı, hareket etmek için büyük roketlerinin olmamasıdır. Uzay istasyonlarına gitmek için roketi olan diğer uzay araçları kullanılır. Uzay istasyonları, yörüngede haftalarca, aylarca, hatta yıllarca kalmak üzere tasarlanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Discovery Uzay Mekiği</span>

Discovery Uzay Mekiği, hizmet dışı kalmış bir Amerikan uzay mekiği yörünge aracıdır. Bu uzay uçağı, NASA'nın Uzay Mekiği programındaki yörünge araçlarından biri ve inşa edilen beş tam operasyonel yörünge aracının üçüncüsüydü. İlk görevi olan STS-41-D, 30 Ağustos - 5 Eylül 1984 tarihleri arasında gerçekleşti. 27 yılı aşkın hizmeti boyunca 39 kez fırlatılıp indi ve bugüne kadar diğer tüm uzay araçlarından daha fazla uzay uçuşu gerçekleştirdi. Uzay Mekiği fırlatma aracı üç ana bileşenden oluşuyordu: Uzay Mekiği yörünge aracı, tek kullanımlık bir merkezi yakıt tankı ve iki adet yeniden kullanılabilir katı yakıtlı takviye roketi. Yörünge aracını atmosfere girişte yüksek sıcaklıklardan korumak için yaklaşık 25.000 ısıya dayanıklı seramikle kaplıydı.

<span class="mw-page-title-main">Uzay aracı</span> araştırma yapmak üzere uzaya gönderilen insanlı veya insansız araçların ortak adı

Uzay aracı ya da uzay gemisi, Dünya'nın atmosferi dışında, özellikle dış uzayda çalışmak üzere tasarlanmış araç ya da makinedir. Uzay araçları insanlı ya da insansız olabilir. Bir uzay aracı telekomünikasyon, Dünya'nın gözlemlenmesi, meteoroloji, yolbul, uzay kolonizasyonu, gezegen keşfi, uzay turizmi, uzay savaşımı, uzay ortamında insan ve kargo taşınması gibi görevler için yapılmış olabilir. Bu tanım aynı zamanda yapay uyduları da kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">RKK Energiya</span>

RKK Energiya, uzay araçları ve uzayda kullanılan çeşitli malzemeler üreten Rus şirketi. Adını Sovyet döneminin ünlü baştasarımcısı Sergey Korolyov'dan alır.

<span class="mw-page-title-main">Buran programı</span>

Buran Uzay Mekiği, Sovyetler Birliği'nin uzay mekiği projesi. Test mekikleriyle birlikte toplam 10 mekiğin yapımına farklı dönemlerde başlanmıştı. Bunlardan ilk 5'i test mekikleriydi ve hepsi tamamlanmış ve görevlerini yapmışlardı. OK-1.01 olarak da adlandırılan model ilk defa uzaya çıkan modeldi. Yapımına 1986 yılında başlanmıştı ve 15 Kasım 1988'de uzaya çıkmıştı. Bu modele ilk önce Baikal ismi verilmiş olsa da uçuşuna kısa bir süre kala ismi "Buran" olarak değiştirildi. Bu mekik Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssü 112'nci hangarda 5 yıl bekletildi. Restorasyon sırasında hangarın tavanı çöktü. Buran projesinin uzaya çıkmış tek modeli Buran 1,01 ve Energiya fırlatma roket takımı çatı enkazı altında kalarak parçalandı. 7 restorasyon işcisi de ölmüştür.

Marksist demokrasi, insanların arasındaki maddi ve manevi her tür ayrılığı ve eşitsizliği ortadan kaldırma amacıyla ortaya atılan yönetim şeklidir. Bu şekle göre ancak bütün bu ayrılıklar ortadan kalktığı zaman insanlar için topluluk halinde doğru karar almak mümkün olabilecektir.

<span class="mw-page-title-main">Özgür Avrupa Radyosu</span> ABD hükümeti tarafından finanse edilen yayın kuruluşu

Özgür Avrupa Radyosu ABD Kongresi tarafından desteklenen radyo yayımı ve iletişim kurumunun adıdır. Özgür Avrupa için Ulusal Komite tarafından 1950'de kurulmuş ve John Foster Dulles başkanlığındaki kurum CIA tarafından anti-komünist propaganda yapmak amacıyla özellikle Soğuk Savaş döneminde yoğun şekilde kullanılmıştır. Bugün 28 farklı dilde kısa dalga, AM, FM ve internet üzerinden yayınlanan Özgür Avrupa Radyosu haftada 100 saat yayın yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Voshod 1</span> SSCB yapımı uzay aracı

Voshod 1 tarihte birden fazla (üç) insanın katıldığı ilk uzay uçuşu. 12 Ekim 1964'te Sovyetler Birliği tarafından Voshod programının ilk uçuşu olarak gerçekleştirildi. Bu, uzayadamlarının uzay elbisesi giymediği, bir bilimadamının ve bir doktorun katıldığı ilk uçuştur.

Uluslararası gösterge, Uluslararası kuraladla tanımlama veya aynı zamanda COSPAR göstergesi, ABD'de ise NSSDC olarak bilinir, uydular için kabul edilmiş uluslararası bir sayısal uygulamadır. Bu sayısal uygulama, uydunun fırlatılış yılını ve o yıl içinde bu fırlatılışın kaçıncı başarılı fırlatılış olduğunu gösterecek üç basamaklı bir sayıyı ve bu fırlatılıştaki parça sırasını gösteren bir harfi içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Marshall Uzay Uçuş Merkezi</span> NASAnın esas merkezi

George C. Marshall Space Flight Center George C. Marshall Uzay Uçuş Merkezi (MSFC); NASA'nın esas merkezidir, uzay roket itiş sistemleri, uzay mekiği itiş sistemleri, uzay mekiği dış tankı, uçuş ve uçuş ekibi eğitimi, Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) tasarım ve yapımı, bilgisayarlar, şebekeler ve bilgi yönetimi için liderlik görevini üstlenen merkezdir. Huntsville, Alabama'daki Redstone Arsenal'de yerleşik olan merkez General George Marshall'ın adını taşımaktadır. Merkezde Kennedy Uzay Merkezi'nde Uzay Mekiği fırlatılış, iniş ve deney çalışmalarını, Uluslararası Uzay İstasyonunun fırlatılış ve deney çalışmalarını destekleyen Huntsville Operasyonlar Destek Merkezi (HOSC) de bulunmaktadır. HOSC aynı zamanda Marshall Merkezinden bir ekip roketteyse Cape Canaveral Hava Kuvvetleri Üssü fırlatılışı takip etmektedir.

Dünyada uzay mekiklerini fırlatmak amacıyla oluşturulmuş dört tane fırlatma rampası inşa edilmiştir. Bunlardan üç tanesi Amerika Birleşik Devletleri'ne ve biri de Rusya'ya aittir.

<span class="mw-page-title-main">Strij</span>

Strizh,, aslen SSCB'nin uzay mekiği Buran mürettebatı için geliştirilen bir uzay giysisidir. Soyuz mürettebatı tarafından giyilen Sokol uzay giysisine benziyordu. 3 Mach hızından yukarı hızlara ve 30 km'den yukarı irtifalarda uzay aracından fırlatılma esnasında kozmonotları korumak için dizayn edildi. Buran'da Columbia ve diğer uzay mekiklerininkine benzer fırlatma koltukları için tasarlandı.

<span class="mw-page-title-main">Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi</span> Çinde bulunan uzay aracı fırlatma merkezi

Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi (JSLC)(Çince: 酒泉卫星发射中心; pinyin: Jiǔquán Wèixīng Fāshè Zhòng Xīn), Çin'in Gansu Eyaleti, Jiuquan, Jinta ilçesi, Ejin, Alxa, İç Moğolistan ve Hangtian kasabası arasındaki bir Çin uzay aracı fırlatma merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin uzay programı</span> 1930lu yıllardan dağılıncaya kadar SSCB tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programları

Sovyetler Birliği'nin uzay programı, 1930'lu yıllardan 1991'de dağılıncaya kadar eski Sovyetler Birliği (SSCB) tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programlarından oluşuyordu. Altmış yıllık geçmişi boyunca, bu öncelikle sınıflandırılmış askeri program, uzay uçuşlarında bir takım öncü başarılar göstermişti, bunlar; ilk kıtalararası balistik füze (R-7), ilk uydu, Dünya yörüngesine ilk canlı taşıma görevi, uzayda ve Dünya yörüngesinde ilk insan, uzayda ve yörüngedeki ilk kadın, ilk uzay yürüyüşü, Ay'la ilk çarpışma, Ay'ın karanlık tarafının ilk görüntüsü ve insansız olarak Ay'a yumuşak iniş, ilk uzay gezgincisi, otomatik olarak ayıklanan ve Ay'dan Dünya'ya getirilen ilk Ay örneği ve ilk uzay istasyonundan oluşmaktadır. İlk gezegenler arası sondalar, kayda değer başka kayıtlar içeriyordu: Venera 1 ve Mars 1, sırasıyla Venüs ve Mars'a uçmuş, Venera 3 ve Mars 2, ilgili gezegen yüzeyi ile çarpışmış ve Venera 7 ve Mars 3 bu gezegenlere yumuşak iniş yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uzay Çağı</span> 1957de başlayıp günümüze kadar devam eden, uzay araştırmaları ve uzay teknolojisinin zirve yaptığı tarihî süreç

Uzay Çağı; Uzay Yarışı, uzay araştırmaları, uzay teknolojisi ile ilgili etkinler ile çalışmaları ve bunların etkilediği/tetiklediği kültürel gelişmeleri içeren dönemdir. Uzay Çağı'nın genel olarak 1957 yılında Sputnik 1 uydusunun fırlatılmasıyla başladığı ve günümüzde de devam ettiği kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">AS-105</span>

AS-105, gerçek model bir Apollo uzay aracının (BP-9) beşinci ve son yörüngesel uçuşu, ayrıca bir Pegasus mikrometeoroid tespit uydusunun üçüncü ve son fırlatılışıydı. 1965 yılında onuncu ve son Saturn I roketi olan SA-10 ile fırlatıldı. İki aşamalı Satürn I, Pegasus 3 uydusunu alçak Dünya yörüngesine (LEO) taşıdı. Görev, AS-103 ve AS-104'ten çok az farklıydı.