İçeriğe atla

Endrin

Endrin, kimyasal formülü C12H8Cl6O olan; ilk olarak 1950 yılında Shell ve Velsicol Chemical Corporation tarafından üretilmiş bir organoklorürdür. Asıl kullanım amacı insektisit olan endrin ayrıca kemirgen ve balık öldürmek için de kullanılmıştır. Renksiz ve kokusuz bir katı madde olan endrin ticarî kullanımda mat beyaz renklidir. Endrin, ticarî olarak Endrex adı altında sıvı asıltı olarak üretilmiştir.[1] Bileşik kalıcı organik kirletici olarak kötü ün kazanmış ve bu nedenle çok sayıda ülkede kullanımı yasaklanmıştır.[2]

Çevrede endrin su kaynaklarının tabanında endrin aldehid ya da endrin keton olarak bulunur.[3][4] Endrine soluma, bileşiği içeren maddeleri sindirme ve deri yolu ile maruz kalınır.[3] Vücuda girdikten sonra vücut yağlarında depolanır ve merkezî sinir sistemine nörotoksin olarak etki ederek kasılmalara, nöbetlere ve hatta ölüme neden olabilir.[5]

Her ne kadar endrin henüz mutajen[1] ve kanserojen olarak sınıflandırılmadıysa da çok sayıda yıkıcı ve zararlı etkisi olan zehirli bir kimyasaldır.[6]

Dış bağlantılar

Notlar

  1. ^ a b van Esch, G. T.; van Heemstra-Lequin, E. A. H. (1992). "Environmental Health Criteria 130: Endrin". International Programme on Chemical Safety. World Health Organization. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants (POPs)". Commonwealth of Australia: Department of the Environment. 2013. 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ a b "Toxicological Profile for Endrin" (PDF). Agency for Toxic Substances and Disease Registry. United States Department of Health and Human Services. Ağustos 1996. 24 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  4. ^ Berry, Walter (Ağustos 2003). "Procedures for the Derivation of Equilibrium Partitioning Sediment Benchmarks (ESBs) for the Protection of Benthic Organisms: Endrin" (PDF). EPA: Office of Research and Development. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  5. ^ "Some Acute and Chronic Effects of Endrin on the Brain" (PDF). Federal Aviation Administration: Office of Aviation Medicine. Temmuz 1970. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2015. 
  6. ^ "Endrin (CASRN 72-20-8)". Integrated Risk Information System. United States Environmental Protection Agency. Eylül 1988. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Naftalin</span>

Naftalin veya naftalen, kapalı kimyasal formülü C10H8 olan, aromatik hidrokarbondur.

<span class="mw-page-title-main">Asetonitril</span>

Asetonitril (ACN ya da MeCN olarak kısaltılır) formülü CH3CN olan bir kimyasal bileşiktir. Bu renksiz sıvı en basit organik nitril ve sıklıkla kullanılan bir çözücüdür. Siyano grubuna metil kökü bağlanmasıyla oluşur. Bu yüzden metil siyanür de denebilir. Akrilonitril üretiminde yan ürün olarak ortaya çıkmaktadır.

Sigara katranı veya Türkçede yaygın kullanılan İngilizcesi tar, sigaranın kısmî yanması sonucu dumanı oluşturan katı kısımdır. Sigaradaki katran miktarı sigaranın kanser yapma potansiyeli ile orantılı olduğu için, çoğu ülkede satılan sigaralarda bulunan katran miktarının belirtilmesini zorunlu kılan kanunlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Dibütil ftalat</span>

Dibütil ftalat (DBP), düşük toksisitesi ve geniş sıvı aralığı nedeniyle plastikleştirici olarak yaygın halde kullanılan bir organik bileşiktir. Kimyasal formülü C6H4(CO2C4H9)2 olan DBP'nin, ticari örnekleri genellikle sarı olmasına rağmen renksiz bir yağ görünümündedir.

<span class="mw-page-title-main">George Olah</span> Macar kimyager (1927 – 2017)

George Andrew Olah, Macar-Amerikalı kimyager. Olah'a 1994 yılında Nobel Kimya ödülü verildi. Ayrıca ona Priestley Madalyası verilmiştir. En yüksek onur Amerikan Kimya Derneği tarafından verilmiştir.

Donald James Cram Amerikalı kimyacı. 1987 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü Jean-Marie Lehn ve Charles J. Pedersen ile birlikte "yapıya özgü etkileşimi yüksek seçicilik gösteren moleküller geliştirme ve kullanmaları için" kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Böcek ilacı</span>

İnsektisit veya böcek ilacı, böceklere karşı kullanılan bir çeşit pestisittir. Bunlar sırasıyla böceklerin yumurta ve larvalarına karşı kullanılan ovisid ve larvisidleri içerir. Böcek öldürücüler ziraat, tıp, endüstri ve ev içi kullanımında genel olarak kullanılmaktadır. 20. yüzyılda tarımsal verimlilik artışının arkasındaki en önemli faktörlerden biri olduğuna inanılır. İnsektisitlerin birçoğu insanlar için zehirlidir.

<span class="mw-page-title-main">Tarım Bakanlığı (Amerika Birleşik Devletleri)</span>

Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı, ABD federal hükûmetinin tarım, çiftçilik, ormancılık ve besin maddeleri politikalarını geliştirip idare etmekle yükümlü ABD federal yönetim dairesi. Hedefleri çiftçilerin ve besi hayvanı yetiştiricilerinin gereksinimlerini sağlamak, tarım ürünleri ticaretini ve üretimini teşvik etmek, besin maddelerinin sağlıklı olmasını temin ve kontrol etmek, doğal kaynakları korumak, kırsal alandaki topluluklara destek sağlamak ve ABD'de ve dış ülkelerde açlığa son vermek olarak verilmiştir.

Asetaldehit, CH3CHO formülüne sahip organik bir kimyasal bileşiktir ve bazen MeCHO (Me = metil) olarak kısaltılır. Doğada yaygın olarak bulunan ve endüstride büyük ölçekte üretilen en önemli aldehitlerden biridir. Asetaldehit kahve, ekmek ve olgun meyvelerde doğal olarak bulunur ve bitkiler tarafından üretilir. Ayrıca etanolün karaciğer enzimi alkol dehidrojenaz tarafından kısmî oksidasyonu ile üretilir ve alkol tüketiminden sonra akşamdan kalmanın katkıda bulunan bir nedenidir. Maruz kalma yolları hava, su, kara veya yeraltı suyunun yanı sıra içki ve dumanı içerir. Disülfiram tüketimi, asetaldehit metabolizmasından sorumlu enzim olan asetaldehit dehidrojenazı inhibe ederek vücutta birikmesine neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Arsenik trioksit</span> farmasötik ilaç

Arsenik trioksit As2O3 formüllü inorganik bileşik.Ticari önemi bulunan bu arsenik oksiti, organoarsenik bileşiklerini de içeren diğer arsenik bileşiklerine ana öncüldür. Yıllık 50000 ton üretilir.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum klorit</span>

Sodyum klorit (NaClO2) kâğıt üretiminde ve dezenfektan olarak kullanılan kimyasal bir bileşiktir.

<span class="mw-page-title-main">Sağlık ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı</span> Devlet birimi

Amerika Birleşik Devletleri Sağlık ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Amerika Birleşik Devletleri'nde tüm vatandaşların sağlığını korumak ve temel insan hizmetlerini sağlamaktan sorumlu bakanlıktır. 1979 yılında Eğitim Bakanlığı'nın kurulmasına kadar adı Sağlık, Eğitim ve Refah Bakanlığı idi. Bakanlık Washington'da Hubert H. Humphrey Binası'nda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Puget Boğazı</span> Kuzeybatı Washington, ABDdeki Salish Denizinin parçası olan boğaz

Puget Boğazı, Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington eyaletinin kuzeybatı sahili boyunca, Pasifik Okyanusu'nun bir girişi ve Salish Denizi'nin bir parçası olan bir boğazdır. 161 km uzunluğunda olup Juan de Fuca Boğazı yoluyla Pasifik Okyanusu'na bir ana ve iki küçük bağlantı bulunan, birbirine bağlı deniz suyu ve havzalarından oluşan bir haliç sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Nörotoksin</span>

Nörotoksin, sinir sisteminin görevini bozan bir zehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Çevre kimyası</span>

Çevre kimyası, doğal yerlerde meydana gelen kimyasal ve biyokimyasal olayların bilimsel bir araştırmasıdır. Potansiyel kirliliği kaynağında azaltmaya çalışan yeşil kimya ile karıştırılmamalıdır. Hava, toprak ve su ortamlarındaki kimyasal türlerin kaynakları, reaksiyonları, taşınması, etkileri ve kaderlerinin incelenmesi; ve insan aktivitesinin ve biyolojik aktivitenin bunlara etkisi olarak tanımlanabilir. Çevre kimyası, atmosfer, su ve toprak kimyasını içeren, aynı zamanda analitik kimyaya büyük ölçüde güvenen, çevre bilimi ve diğer bilim alanlarıyla ilgili olan disiplinlerarası bir bilimdir.

Sürdürülebilir kimya olarak da adlandırılan yeşil kimya, tehlikeli maddelerin kullanımını ve üretimini en aza indirecek veya ortadan kaldıracak ürün ve süreçlerin tasarımına odaklanan bir kimya ve kimya mühendisliği alanıdır. Çevre kimyası kirletici kimyasalların doğa üzerindeki etkilerine odaklanırken, yeşil kimya yenilenemeyen kaynakların tüketimini azaltma yollarını araştırır, kirliliği önlemek için teknolojik yaklaşımlar geliştirir ve kimyanın çevresel etkisine odaklanır.

<span class="mw-page-title-main">Kimyasal atık</span>

Kimyasal atık, çoğunlukla büyük fabrikalarda üretilen kimyasallardan açığa çıkan atıktır. Kimyasal atıklar çevreye zarar verebilir ve sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle kimyasal atıklar Birleşik Krallık'taki COSHH veya ABD'deki Clean Water Act ve Resource Conservation and Recovery Act gibi yasal düzenlemelere tabi olabilirler. ABD'de, Çevre Koruma Ajansı (EPA), Mesleki Güvenlik ve Sağlık İdaresi (OSHA) ve eyalet yönetmelikleri ile yerel yönetmelikler de kimyasalların kullanımı ve bertarafını düzenlemektedir. Radyoaktif atıkların bertarafı ve yönetimi, radyasyonun çevre ve sağlık açısından riskleri ve emniyetli bir biçimde bertaraf etme zorlukları nedeniyle düzenleyici kurumların çalışmalarında odaklanılan noktalardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Hekzaklorobütadien</span>

Hekzaklorobütadien, C
4
Cl
6
formülüne sahip, klorlu alifatik bir diendir. Oda sıcaklığında terebentin benzeri bir kokuya sahip, renksiz bir sıvıdır. En yaygını diğer klorlu bileşikler için çözücü olarak kullanılması olmak üzere özel uygulamaları bulunur.

Kloropikrin, şu anda geniş spektrumlu bir antimikrobiyal, fungisit, herbisit, insektisit ve nematisit olarak kullanılan bir kimyasal bileşiktir. Birinci Dünya Savaşı'nda zehirli gaz olarak kullanılmıştır. Kimyasal yapı formülü Cl
3
CNO
2
'dir.

Freon-11, CFC-11 veya R-11 olarak da adlandırılan trikloroflorometan bir kloroflorokarbondur (CFC). Oda sıcaklığında kaynayan, renksiz ve tatlı kokulu bir sıvıdır. CFC-11, stratosferik ozon tabakasına zarar veren, ozon tabakasını incelten bir maddedir.