İçeriğe atla

Endonezce

Endonezce
Bahasa Indonesia
BölgeGüneydoğu Asya
EtnisiteEndonezyalılar
Konuşan sayısı300 milyon (anadil ve ikinci dil)  (2023)[1]
Dil ailesi
Avustronezya
  • Malezya-Polinezya dilleri
    • Malezya-Sumbawan dilleri
Yazı sistemiLatin
Resmî durumu
Resmî dil Endonezya
Dil kodları
ISO 639-1id
ISO 639-2ind
ISO 639-3ind
Endonezyaca’nın konuşulduğu yerler.

Endonezce[2][3][4] ya da Endonezya dili (Endonezce: Bahasa Indonesia), Endonezya ve çevresinde yaklaşık 300 milyon kişi tarafından konuşulan[5] Avustronezya dil ailesine bağlı bir dil. Malaycanın standartlaştırılmış bir değişkesi olan Endonezce Endonezya'nın dünyanın en kalabalık dördüncü ülkesi olmasına bağlı olarak dünyanın en çok konuşulan dillerinden biridir.[6] Tarih boyunca[7]Güneydoğu Asya takımadaları (Endonezya, Malezya, Singapur, Filipinler) üzerinde lingua franca olarak kullanılmıştır.[8] 700'den fazla yerel dilin konuşulduğu Endonezya'nı resmî dilidir.[9] 1976-1999 yılları arasında Endonezya hakimiyetine bağlı olarak Doğu Timor'da resmî dil olarak kullanılmış olup daha sonra İngilizce ile birlikte çalışma dili olarak kabul edilmiştir.[10] Kasım 2023'te UNESCO'nun resmî dillerinden biri olarak kabul edilmiştir.[11][12] Endonezya'nın 1945'te bağımsızlığını ilan etmesinden sonra standartlaştırılmış bir Malayca şivesi olmasına bağlı olarak Endonezce ve Malayca farklı diller olarak kabul edilmelerine rağmen neredeyse aynıdırlar.

Endonezcenin kelime dağarcığı yer yer Cavaca, Minangkabauca, Bugice, Banjarca gibi yerel diller ve Arapça, İngilizce, Felemenkçe diğer gibi dillerden etkilenmiştir. Bu dillerden alınan birçok kelime Endonezcenin fonetik ve gramer kurallarına uyacak şekilde uyarlanmıştır. Cümle yapısı özne-fiil-nesne şeklinde olup bu farklı dil ailelerine ait olmalarına rağmen çoğu modern Avrupa dilinin yanı sıra İngilizce ile benzerdir. Endonezcenin yazımı için Latin alfabesi kullanılıp bölgesel olarak "Tulisan Jawi" olarak adlandırılan, Arap harflerinden oluşturulan Cavi alfabesi de kullanılmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Penutur Bahasa Indonesia Capai 300 Juta Jiwa - Universitas Gadjah Mada". 23 Mayıs 2022. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023. 
  2. ^ Ali Osman Muş (2014), Endonezce Mantığı
  3. ^ Aeni Nahdiyati (2020), Ahkâm Ayetleri Çerçevesinde Türkiye ve Endonezya Diyanet İşleri Başkanlıklarının Yayınladıkları Tefsirlerin Karşılaştırılması, Necmettin Erbakan Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi
  4. ^ "Indonesian - İngilizce Sözlük". pauctle.com. 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Grehenson, Gusti (23 Mayıs 2022). "Penutur Bahasa Indonesia Capai 300 Juta Jiwa" (Endonezce). Universitas Gadjah Mada. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  6. ^ Sneddon, James Neil (2004). The Indonesian Language: Its History and Role in Modern Society (İngilizce). UNSW Press. 
  7. ^ "Indonesian has been successfully designated as the official language of the UNESCO General Conference". Embassy of The Republic of Indonesia Paris France. 20 Kasım 2023. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  8. ^ Utomo, Bambang Budi (2008). "Risen Up Maritime Nation!". Melayu Online. 22 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  9. ^ Riza, Hammam (2008). "Resources Report on Languages of Indonesia" (PDF). Agency for the Assessment and Application of Technology (BPPT). 7 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  10. ^ Berlie, Jean A (2017). East Timor's Independence, Indonesia and ASEAN (İngilizce). Springer. ISBN 9783319626307. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  11. ^ "Bahasa Indonesia Named UNESCO General Conference Official Language". Sekretariat Kabinet Republik Indonesia. 21 Kasım 2023. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  12. ^ "Indonesian has been successfully designated as the official language of the UNESCO General Conference". Embassy of The Republic of Indonesia, Paris France. 20 Kasım 2023. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Endonezya</span> Güneydoğu Asya ve Okyanusyada yer alan bir ada ülkesi

Endonezya, resmî adıyla Endonezya Cumhuriyeti, Hint ve Pasifik okyanusları arasında, Güneydoğu Asya ve Okyanusya'da toprakları bulunan bir ülkedir. 17 binden fazla adadan oluşur. Bu adaların en büyükleri Sumatra, Cava ve Sulavesi ile kısmen Borneo ve Yeni Gine'dir. Endonezya dünyanın en büyük ada ülkesidir, 1.904.569 km²'lik yüzölçümüyle dünyada 14. sıradadır. 280 milyon civarında nüfusuyla dünyanın en kalabalık dördüncü ülkesi ve aynı zamanda en kalabalık Müslüman ülkesidir. Cava dünyanın en kalabalık adasıdır ve nüfusun yarıdan fazlasına ev sahipliği yapar.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Timor</span> Güneydoğu Asyada bir devlet

Doğu Timor ya da resmî adıyla Doğu Timor Demokratik Cumhuriyeti, Güneydoğu Asya'da Avustralya ile Endonezya arasında yer alan bir ada devleti. Tek komşusu Endonezya'ya bağlı Batı Timor'dur. 14,874 km² yüz ölçümüne sahip olan Doğu Timor'un başkenti Dili'dir.

<span class="mw-page-title-main">Malayca</span>

Malayca, Güneydoğu Asya ve Okyanusya üzerinde yaygın olarak konuşulan bir Avustronezya dili. Yaklaşık 300 milyon kişi tarafından konuşulmakta olup Brunei, Endonezya, Malezya ve Singapur'un resmi dilidir. Malayca aynı zamanda Cocos Adaları, Doğu Timor, Tayland, Papua Yeni Gine ve Filipinler'in bazı bölgelerinde konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Cava dili</span> Endonezyanın Cava Adasının orta ve batı kısımlarında konuşulan dil

Cava Dili, Endonezya'nın Cava Adasının orta ve batı kısımlarında konuşulan dildir. 75 milyon kadar insanın anadilidir. Avustronezya dil ailesine ait olup Endonezce ve Sunda dili ile akrabadır. Endonezya dışında Doğu Timor, Malezya, Singapur, Avustralya gibi komşu ülkeler ile Hong Kong ve Tayvan gibi yerlerde de konuşulmaktadır. Ayrıca, Surinam, Hollanda ve Yeni Kaledonya'da da konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Minangkabau dili</span> Avustronezya dili

Minangkabau dili Endonezya'nın Sumatra, Riau, Jambi, Bengkulu, Cava, Açe ve Malezya'nın Negeri Sembilan bölgelerinde konuşlan Avustronezya dilidir. Başta Minangkabaular olmak üzere 10 milyona yakın konuşanı vardır. Minangkabau dili konuşulduğu bölgeye göre Rao Mapat Tunggul, Muaro Sungai Lolo, Payakumbuh, Pangkalan-Lubuk Alai, Agam-Tanah Datar, Pancungsoal, Kotobaru, Sungai Bendung Air gibi birden çok diyalekte ayrılır. Avustronezya dil ailesine ait olup özellikle Malayca ile çok benzerdir. Minangkabau dili hem Arap alfabesinden türetilen Jawi alfabesi hem de Latin alfabesi olmak üzere iki alfabeyle yazılır.

<span class="mw-page-title-main">1965-1966 Endonezya katliamları</span> Endonezyada başarısız darbe girişiminin ardından komünistlere karşı yapılan katliamlar

1965–1966 Endonezya katliamları, Endonezya'da 30 Eylül hareketinin başarısızlıkla sonuçlanan darbe girişiminin ardından gerçekleşen, komünistleri tasfiye etmeye yönelik katliamlardır. 1965 ve 1966 yılları arasında en yaygın tahminlere göre 500.000'den fazla kişi öldürüldü. Tasfiyeler, "Yeni Düzen" rejimine geçiş sürecinde önemli bir aşama teşkil etti. Endonezya Komünist Partisi (PKI), siyasi bir güç olarak ortadan kaldırıldı. Meydana gelen ayaklanmalar, Devlet Başkanı Sukarno'nun düşüşüne ve Suharto'nun otuz yıllık başkanlığının başlamasına yol açtı. Araştırmalar ve gizliliği kaldırılan belgeler, Endonezyalı yetkililerin ABD ve İngiltere gibi yabancı ülkelerden destek aldığını gösteriyor.

<span class="mw-page-title-main">Minangkabaular</span>

Minangkabaular, çoğunlukla Batı Sumatra'da yaşayan ve Avustronezya halklarına mensup bir etnik gruptur.Toplam nüfuslarının 9 milyondur. Anadilleri Minangkabau dili olup çoğunlukla Müslümandırlar. Anaerkil bir toplum düzeni vardır.

Si Ronda, yönetmenliğini Lie Tek Swie'nin üstlendiği, 1930 çıkışlı Hollanda Doğu Hint Adaları yapımı aksiyon türündeki sessiz filmdir. Başrolünde Bahtiyar Efendi'nin rol aldığı ve çağdaş Batavi sözlü geleneğine dayanan film, silat alanında yetenekli Si Ronda olarak bilinen bir haydutun maceralarını ele almaktadır. Filmin kaynağı olan lenong hikâyelerinde Ronda, genellikle Robin Hood tarzında biri olarak tasvir edilmektedir. Artık kaybolduğu düşünülen film 1929-1931 yılları arasında çıkan dövüş sanatları filmlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya'da turizm</span>

Endonezya'da turizm Endonezya ekonomisinin önemli bir bileşeninin yanı sıra döviz gelirlerinin de önemli bir kaynağıdır. Endonezya, 2017 yılında dünya turizm endüstrisinde 20. sırada, aynı zamanda dünyanın dokuzuncu en hızlı büyüyen turizm sektörü, Asya'nın en hızlı üçüncü ve Güneydoğu Asya'nın en hızlı büyüyen turizm sektörü seçildi. 2018 yılında, Denpasar, Jakarta ve Batam, turizmde en hızlı büyümeye sahip olan, sırasıyla yüzde 32,7, 29,2 ve 23,3 olan 10 şehir arasında yer alıyor. Ülke, turizm sektöründen GSYİH'nın yüzde 8'ini elde etmeyi planladı ve 2019 yılına kadar yaklaşık 20 milyon ziyaretçi çekmeyi hedefledi. Turizm sektörü mal ve hizmet ihracat sektörleri arasında 4. sırada yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dayaklar</span>

Dayaklar, Borneo'ya özgü etnik gruplardan biridir. Borneo'nun merkez ve merkez-güneyindeki tepe ve nehir çevrelerinde yaşayan Dayakların 200'den fazla altetnik grubu vardır. Her altetnik grubun kendi lehçesi, gelenekleri, yasaları, bölgesi ve kültürü bulunmakla beraber, ortak özellikleri de vardır. Dayak dilleri Asya'daki Avustronezya dillerinden biridir. Eskiden Animist olan Dayakların birçoğu İslam inancını benimsemiştir. Buna karşın 19. yüzyıldan beri kitleler halinde Hristiyanlığa geçmektedirler. Günümüzde birçok Dayak eski Animist inançlara da inanmaktadır. Animist inanç Endonezya'da tanınan altı dinden biridir.

Billboard Indonesia Top 100, Endonezya dili ve/veya İngilizce - Endonezya dili şarkıları için Endonezya'daki müzik endüstrisi standart müzik listesidir. ASIRI ile işbirliği içinde bu projenin başkanı Andhika Septian ile verileri geliştiren kişi tarafından bağımsız olarak derlenir. Billboard Endonezya Top-100 Billboard Indonesia dergisi tarafından yayınlanır. Endonezya'daki en popüler şarkıları dijital indirmelere, canlı yayına, çevrimiçi akışa, video akışına ve karaoke çalmaya göre sıralar.

Endonezyalı karşıtlığı, Endonezyalı düşmanlığı Endonezyalılara, Endonezya'ya ve Endonezya kültürüne karşı olan düşmanlık olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Çakra-sınıfı denizaltı</span>

Çakra Sınıf, Almanya'daki Howaldtswerke tersanesinde üretilmeye başlanan ve 1980'lerde Endonezya Donanması tarafından satın alınıp görevlendirilen 2 Tip 209/1300 saldırı denizaltı sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Wikan Satriati</span> Endonezyalı yazar ve editör

Wikan Satriati, Endonezyalı çocuk kitabı yazarı, çevirmen ve yayıncı. Sakriati, 23 Haziran 1975'te Magelang, Endonezya'da doğdu. Gadjah Mada Üniversitesi'nde öğrenim gördü. Lontar Vakfı'nda yönetici olarak çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">2021 Semeru yanardağ patlaması</span>

Semeru Yanardağı, 4 Aralık'ta Endonezya'nın Doğu Cava eyaletindeki Cava adasında aralıklarla patlamaya başladı. 9 Aralık itibarıyla Ulusal Felaket Yönetim Ajansı'nın resmi açıklamasına göre kırk üç kişi öldü, on iki kişiden haber alınamadı.

Prens Diponegoro, Dipanegara olarak da bilinir, Hollanda sömürge yönetimine karşı çıkan bir Cava prensiydi. Yogyakartan Sultanı III. Hamengkubuwono'nun en büyük oğludur. 1825-1830 yılları arasında Java Savaşı'nda önemli bir rol oynamıştır. Yenilgisi ve ele geçirilmesinden sonra Makassar'a sürgüne gönderildi ve burada 69 yaşında öldü.

<span class="mw-page-title-main">Ternate dili</span>

Ternate veya Ternatese Doğu Endonezya'nın bir Kuzey Halmahera dilidir. Ternate Adası'nda ve Halmahera, Hiri, Kayoa ve Bacan Adaları dâhil olmak üzere Kuzey Maluku'daki bazı komşu bölgelerde konuşulmaktadır. Tarihsel olarak, baharat ticaretindeki rolüyle ünlü Ternate Sultanlığı'nın dilidir. Bir Kuzey Halmahera dili, Endonezya'nın Avustronezya dil ailesine ait çoğu dilinden farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nicolau dos Reis Lobato</span>

Nicolau dos Reis Lobato, Doğu Timorlu asker ve siyasetçi.

Dilbilimsel betimleme, gerçekleşmiş her türlü öğenin meydana getirdiği bütünceleri inceleyerek o dilin yapısını analiz eden ve betimleyen yapısal dilbilim akımlarından biridir. Dilin nasıl işlendiği ile ilgilidir. Kısacası objektif olarak bir dilin o dil konuşurları tarafından gerçekte nasıl kullanıldığını analiz etme ve betimleme işidir. Dilbilimsel betimleme, bir dili tanımlamak için temel veri toplama ve ortaya çıkarma gibi farklı yöntemler kullanır.

Doğu Timor Soykırımı, Endonezya'nın Doğu Timor'u işgali sırasında Endonezya Yeni Düzen hükûmeti tarafından yürütülen devlet terörizminin "sakinleştirme harekatlarına" atıfta bulunmaktadır. Kaynakların çoğunluğu Doğu Timor'daki Endonezya cinayetlerini soykırım olarak kabul etmekteyken, diğer bilim adamları tanımın bazı yönleri konusunda hemfikir durumda olmamıştır.