İçeriğe atla

Endüstri ve örgüt psikolojisi

Psikoloji
dizisinin bir parçası
Temel bilimler
Uygulamalı psikoloji
Kavramlar
Listeler
  • Disiplinler
  • Örgütler
  • Psikologlar
  • Psikoterapistler
  • Araştırma yöntemleri
  • Kuramlar
  • Zaman çizelgesi
  • Dizin
  • Şablon:Portal-inline

Endüstri ve örgüt psikolojisi, psikoloji içinde uygulamalı bir disiplindir. Endüstri, iş ve örgütsel psikoloji (IWO), uluslararası alanda daha geniş bir küresel terimdir.

Bu disiplin, işle ilgili insan davranışı bilimidir ve psikolojik teorileri ve ilkeleri, çalışma yerlerindeki kuruluşlara ve bireylere ve bireyin iş yaşamına daha genel olarak uygular.[1] Bu alandaki psikologlar Bouldel Modeli konusunda eğitilir. Bir kurumun başarısını, çalışanlarının genel sağlık ve refahının yanı sıra performansını, motivasyonunu, iş memnuniyetini ve iş güvenliğini geliştirerek katkıda bulunurlar. Bir endüstriyel psikoloji psikoloğu, çalışanların davranışları ve tutumları ve bunların işe alım uygulamaları, eğitim programları, geri bildirim ve yönetim sistemleri yoluyla nasıl geliştirilebileceği konusunda araştırmalar yapmaktadır.[2]

ABD Çalışma İstatistikleri Bürosu'nun 2014'teki Occupational Outlook Handbook'una göre, endüstri ve örgüt psikolojisi önümüzdeki on yıl içinde en hızlı büyüyen meslek olarak seçildi.[3] Ortalama 109,030 ABD Doları maaşla %53 büyüyeceği tahmin edilmektedir. En yüksek yüzde 10'luk oranın 2018'de 192,150 ABD doları kazanacağı tahmin edilmektedir.[4]

2020'den itibaren endüstri ve örgüt psikolojisi, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Amerikan Psikoloji Derneği (APA) tarafından tanınan 17 profesyonel uzmanlık alanından biridir.[5] APA Bölüm 14 tarafından temsil edilmektedir ve resmi olarak Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Derneği (Society for Industrial and Organizational Psychology) olarak bilinir.

Konuları

İş analizi

İş analizi mülakatlar, anketler, görev analizi ve gözlem dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere bir dizi farklı yöntemi kapsar..[6][7][8] Öncelikle bir iş hakkında sistematik bilgi toplanmasını içerir. Göreve yönelik bir iş analizi, değerlendirilmekte olan işin gerektirdiği görevlerin, görevlerin veya yetkinliklerin incelenmesini içerir. Buna karşılık, işçi odaklı bir iş analizi işi başarılı bir şekilde gerçekleştirmek için gereken bilgi, beceri, yetenek ve diğer özelliklerin incelenmesini içerir. İş analizlerinden elde edilen bilgiler, işle ilgili seçim prosedürlerinin oluşturulması, performans değerlendirmeleri ve ihtiyaç duydukları kriterler ve eğitim programlarının geliştirilmesi de dahil olmak üzere birçok amaç için kullanılır.

Bireysel değerlendirme ve psikometri

Bireysel değerlendirme bireysel farklılıkların ölçülmesini içerir. Endüstri ve örgüt psikolojisi psikologları, istihdam için adaylar arasındaki farkları ve çalışanlar arasındaki farkları değerlendirmek için bireysel değerlendirmeler yapar.[9] Ölçülen yapılar iş performansı ile ilgilidir. İstihdam adayları ile, bireysel değerlendirme genellikle personel seçim sürecinin bir parçasıdır. Bu değerlendirmeler arasında yazılı testler, yetenek testleri, fiziksel testler, psiko-motor testleri, kişilik testleri, bütünlük ve güvenilirlik testleri, çalışma örnekleri, simülasyonlar ve değerlendirme merkezleri yer alabilir.[9]

Kaynakça

  1. ^ Truxillo, D. M.; Bauer, T. N.; Erdogan, B. (2016). Psychology and Work: Perspectives on Industrial and Organizational Psychology. New York: Psychology Press / Taylor & Francis.
  2. ^ Building Better Organizations brochure. Society for Industrial and Organizational Psychology. Alınan yer SIOP.org 7 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Labor Statistics. BLS.gov. BLS. ISBN 9781629141046. 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2020. 
  4. ^ "Labor Statistics". BLS.gov. BLS. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2020. 
  5. ^ "Recognized Specialties and Proficiencies in Professional Psychology". APA.org. American Psychological Association. 7 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2018. 
  6. ^ "Performing Job Analysis". Society for Human Resources Management. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2019. 
  7. ^ "Job Analysis Methods". www.managementstudyguide.com. 9 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2019. 
  8. ^ Rogelberg, Steven G. (11 Ekim 2016). The Sage encyclopedia of industrial and organizational psychology. Rogelberg, Steven G. (Second bas.). Thousand Oaks, California. ISBN 9781483386881. OCLC 964360168. 
  9. ^ a b Anastasi, A.; Urbina, S. (1997). Psychological Testing, 7th ed. Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

Psikoloji veya Ruh bilimi, içgüdüsel davranışları ve zihni inceleyen bilimdir. Bilinçli ve bilinçsiz olayların yanı sıra daha çok duygu ve düşüncenin incelemesini içeren Psikoloji, çok kapsamlı bir bilimsel alandır. Bu alanda uzman olan ve aynı zamanda bilgi araştırması yapanlara psikolog denir. Psikologlar, beyinin ortaya çıkan özelliklerini ve ortaya çıkan özelliklerle bağlantılı tüm fenomenleri anlamaya çalışırlar ve bu şekilde daha geniş nöro-bilimsel araştırmacı grubuna katılırlar. Psikoloji bilimi, bir sosyal bilim olmasına rağmen aynı zamanda doğa bilimleri olarak da kategorize edilebilir. Özellikle beyin biyolojisi bilgisini oldukça kullanır ve geliştirir.

Din psikolojisi, insana özgü olan dinsel yaşamın psikolojik açıdan çeşitli yönlerini inceleyen bilim dalı. Diğer bir ifade ile din psikolojisi, dinin insan ruhundaki temel karakteristiklerini, davranışlara yansıyan etki durumlarını ele alır. Psikoloji duygu, düşünce ve davranışların bilimsel olarak araştırılmasını konu edinirken; din psikolojisi dinî duygu, düşünce ve davranışların araştırılmasını konu edinmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Carl Gustav Jung</span> İsviçreli psikiyatr, analitik psikolojinin kurucusu (1875–1961)

Carl Gustav Jung, İsviçreli psikiyatr. Analitik psikolojinin kurucusudur. Derinlik psikolojisinin Sigmund Freud ve Alfred Adler ile beraber üç büyük kurucusundan birisidir.

Çalışma psikolojisi, eskiden sanayi kuruluşlarında, günümüzde ise çok çeşitli kuruluşlarda uygulanan psikoloji bilim dalıdır. Çalışan kişilerin ruh halleri ile ilgilenir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Psikologlar Derneği</span>

Türk Psikologlar Derneği merkezi Ankara'da olan bir sivil toplum kuruluşudur.

Kişilik psikolojisi, bireylerin kendilerine özgü davranış, düşünce ve duygu biçimleriyle ilgilenir.

<span class="mw-page-title-main">Akademik disiplinler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Akademik disiplinlere genel bir bakış ve güncel bir rehber olarak aşağıda ana hatlar verilmiştir:

<span class="mw-page-title-main">Klinik psikoloji</span> Ruhsal bozukluklara adanmış psikoloji dalı

Klinik psikoloji bireyin zihinsel, davranışsal ve duygusal bozukluklarını inceleyen psikoloji dalıdır. Psikoterapi yöntemlerini sıklıkla kullanan klinik psikoloji, araştırma, öğretim ve program geliştirme konularıyla da uğraşmaktadır. Klinik psikoloji bir uzmanlık alanı olarak, bireylerin yanı sıra ailelerin ve çok çeşitli toplulukların yaşam boyu karşılaştıkları sorunları gidermeye çalışır. Genel olarak çalışma alanı, sorunları test ve görüşme gibi tekniklerle değerlendirme, tanı koyma, çözüm için müdahale etme ve bilimsel araştırma alanlarını kapsar. Eğitim, öğretim ve danışma gibi müdahalelerin yanı sıra ciddi psikopatolojik durumların tedavisi ile de ilgilenir. Bu çalışmaları yürüten meslek mensupları psikiyatri mütehassısları ile klinik psikologlardır.

Pozitif psikoloji, 1990'lı yılların sonlarında başlayan bir akımdır ve günümüze geldikçe önem kazanan bir araştırma alanı haline gelmiştir. Pozitif psikoloji hakkındaki araştırmalar ve kuram geliştirme çabaları sayıları gittikçe artan bir psikolog grubunun dikkatini çekmektedir ve hümanistik psikoloji hareketinin en uzun soluklu mirasını temsil edebilir. Ancak bazı psikologlar, hakkını teslim etseler de, pozitif psikolojiyi hümanistik psikolojinin ‘’ yeniden paketlenmesi’’ olarak görüyorlar. Pozitif psikoloji, “bireylerin, grupların ve kurumların uygun bir şekilde işlev görmesine yardımcı olan ve onların gelişmelerine katkı sağlayan durumlar ve koşulların bir çalışması” olarak tanımlanmıştır.

Sağlık psikolojisi bir tıbbi psikoloji altdalıdır. Sağlık, hastalık ve sağlık hizmetlerindeki psikolojik ve davranışsal süreçlerin incelenmesidir. Psikolojik, davranışsal ve kültürel faktörlerin fiziksel sağlık ve hastalığa nasıl katkıda bulunduğunu anlamakla ilgilenir. Psikolojik faktörler sağlığı doğrudan etkileyebilir. Örneğin, hipotalamik-hipofiz-adrenal ekseni etkileyen kronik olarak meydana gelen çevresel stres faktörleri kümülatif olarak sağlığa zarar verebilir. Davranışsal faktörler de bir kişinin sağlığını etkileyebilir. Örneğin, belirli davranışlar zamanla zararlı olabilir veya sağlığa iyi gelebilir. Sağlık psikologları biyopsikososyal bir yaklaşım benimser. Başka bir deyişle, sağlık psikologları sağlığı sadece biyolojik süreçlerin değil, aynı zamanda psikolojik, davranışsal ve sosyal süreçlerin ürünü olarak anlarlar.

Psikolog, psikolojik yaklaşımları uygulayan; zihinsel durumları, algısal, bilişsel, duygusal ve sosyal süreçleri ve davranışları inceleyen bir profesyoneldir. Psikologların çalışmaları genellikle bireylerin birbirleriyle ve çevreleriyle nasıl ilişki kurduğunun deneysel, gözlemsel bilgileri ve yorumunu içerir.

Psikoloji, davranış ve zihinsel süreçlerin bilimidir. Öncelikli hedefi, hem genel prensipler oluşturarak hem de spesifik vakaları araştırarak bireyleri ve grupları anlamaktır.

Askerî psikoloji dost ve düşman kuvvetlerinde veya sivil topluluklardaki davranışları anlama, tahmin etme ve karşı koymaya yönelik psikolojik teorilerin ve ampirik verilerin araştırılması, tasarımı ve uygulanmasıdır. Askerî harekâtların yürütülmesi için istenmeyen, tehdit edici veya potansiyel olarak tehlikeli olabilecek davranışlara özel önem verilmektedir. Askerî psikoloji, askeri zaferler için askerî birlikler arasındaki dayanıklılığı teşvik etmek ve düşman güçlerine karşı koymak için psikolojinin çoklu alt disiplinlerini kullanır. Askerî psikoloji altında incelenen stres ve zihinsel hastalıklar askeriyeye özgü değildir. Ancak, askerler genellikle savaş ve savaş ortamlarında benzersiz stres kombinasyonlarıyla karşılaşırlar ve stresle ilişkili psikiyatrik bozukluklar yaşayabilirler. Askerî personelin karşılaştığı sorunların özel örnekleri arasında Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), suçluluk, aile ve partner zorlukları, kâbuslar ve geri dönüşler sayılabilir. Uygulamalı askerî psikoloji özellikle danışmanlık ve askerî personelin ve ailelerinin stres ve yorgunluğunun tedavisi üzerine odaklanmıştır.

Psikoloji temel bilimi, psikoloji alanında yapılan araştırmaların bazıları, uygulanan psikolojik disiplinlerde yapılan araştırmalardan daha "temel" dir ve doğrudan bir uygulaması yoktur. Psikoloji içerisindeki temel bilim yönelimini yansıttığı düşünülen alt disiplinler arasında biyolojik psikoloji, bilişsel psikoloji, nöropsikoloji vb. alt dallar sayılabilmektedir. Bu alt disiplinlerdeki araştırmalar, metodolojik titizlik ile karakterizedir. Psikolojinin temel bilim olarak kaygı, davranış, biliş ve duyguların altında yatan yasaları ve süreçleri anlamaktır. Temel bilim olarak psikoloji, uygulamalı psikoloji için bir temel sağlar. Uygulamalı psikoloji, aksine, temel psikolojik bilimlerin ortaya koyduğu psikolojik ilkelerin ve teorilerin uygulanmasını içerir; bu uygulamalar zihinsel ve fiziksel sağlık ayrıca eğitim gibi alanlarda sorunların üstesinden gelmeyi veya refahı artırmayı amaçlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Psikoloji tarihi</span>

Psikolojinin tarihi, çok eski uygarlıklara uzanmaktadır. Psikoloji "davranış ve zihinsel süreçlerin bilimsel olarak incelenmesi" olarak tanımlanmaktadır. İnsan zihnine ve davranışına felsefi ilgi, Mısır, İran, Yunanistan, Çin ve Hindistan'ın eski uygarlıklarına dayanmaktadır.

Kantitatif psikoloji veya Nicel psikoloji, insan veya hayvan psikolojik süreçlerinin matematiksel modellemesi, araştırma tasarımı ve metodolojisi ve istatistiksel analizine odaklanan bilimsel bir çalışma alanıdır. İnsan yeteneklerini ölçmek için testler ve diğer cihazları içerir. Kantitatif psikologlar, psikolojik ölçüm teorisi ve tekniği ile ilgili bir alan olan psikometri olanlar da dahil olmak üzere çok çeşitli araştırma yöntemleri geliştirir ve analiz eder.

Organizasyon(Örgüt) Sosyolojisi veya Örgütsel davranış (ÖD) : "örgütsel ortamlarda insan davranışının incelenmesi, insan davranışı ile organizasyon arasındaki arayüz ve organizasyonun kendisi"dir. ÖD araştırması en az üç şekilde kategorize edilebilir:

Mary Dinsmore Ainsworth bağlanma teorisinin geliştirilmesindeki çalışmalarıyla tanınan Amerikalı-Kanadalı bir gelişim psikoloğuydu. Bir çocuk ile birincil bakıcısı arasındaki erken duygusal bağlanmayı gözlemlemek için Yabancı Durum Prosedürü'nü tasarlamıştır.

Bu liste, farklı psikoloji dallarının bir listesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.