İçeriğe atla

Endüljans

1521 tarihli bir endüljans belgesi

Endüljans (Fransızcaː indulgence, Latinceː indulgentia, kökeni indulgēre, 'göz yummak'[1]) teriminin güncel tanımı iuris canonici Kodeksinde (Kilise’nin Kanon Hukuku / Canon Law n. 992) bulunabilir ; “itiraf gizemi aracılığıyla affedilmiş olan günahların Tanrı önünde geçici bir ceza ile hafifletilmesi.”[2]

Katolik Kilisesi'nin Resmi Öğretisi

Endüljans sisteminin mantığı şu şekildedir; lütuf aracılığıyla günahkar günahlarını itiraf ettiğinde, pişmanlık gösterdiğinde ve telafi için eğer mümkünse bir kefaret ödemeyi kabul ettiyse, Kilise günahkarın Tanrı tarafından günahlarının affedildiğini ilan eder. Endüljans sisteminin, itiraf gizemi/barışma sırrı ile güçlü bağlantısı vardır. Geleneksel olarak Kilise'nin uygun gördüğü kefaretin ödenmesinin ardından günahkara Kilise tarafından bir endüljans bağışlanır.[3]

Endüljans ve Kutsal Yazılar

Endüljans sistemini haklı göstermek için en sık kullanılan kaynak Matta İncili'ndeki 16:19 “Göklerin Egemenliğinin anahtarlarını sana vereceğim. Yeryüzünde bağlayacağın her şey göklerde de bağlanmış olacak; yeryüzünde çözeceğin her şey göklerde de çözülmüş olacak.” ve 18:18 “Size doğrusunu söyleyeyim, yeryüzünde bağlayacağınız her şey gökte de bağlanmış olacak. Yeryüzünde çözeceğiniz her şey gökte de çözülmüş olacak.” Bu 2 bölümde geçenlere dayanarak Kilise, kendisini Mesih adına affetme gücünün sahibi olarak kabul eder.

Endüljans Pratiğinin Yüzyıllar Boyunca Kullanımı

Antik döneminde endüljans

Hristiyanlık döneminin ilk yüzyıllarında yaşanan zulümlerden ötürü dinden dönenlerin sayıları çoktu. Bu mürtedlerden tekrar Kilise'ye dönmek isteyenlerin yeniden Kilise'ye nasıl kabul edilecekleri sorunu doğmuştu. Bu özel durumun yarattığı sebepten ötürü endüljans sistemi uygulanmaya başlanmıştı. Kilise'nin duaları ve uzun süren bir kefaretten sonra Kilise (bir episkopos ya da rahip), mürtedlerin yeniden katılıp katılamayacağına karar veriyordu. Başka bir deyişle, gereklilikler sağlandıktan sonra, Kilise mürtedin yeniden bütünleşmesine müsamaha ediyordu.[4]

Bir itirafın dinlenmesi, bir kefaretin verilmesi aracılığıyla endüljansın sağlanması, geleneksel olarak Havarilerden otoritesini alan ve onların meşru varisi olan, rahiplerin ve çoğunlukla episkoposun bir imtiyazıydı. Günahın vahametine göre kefaret oldukça ağır olabiliyor ve Efkarsitiya’dan men edilmeyle birlikte verilebiliyordu. Orta çağlarda kefaret ödemekte olan kişinin özel bir kıyafet de giymesi zorunluydu.[5]

7. yy’dan itibaren endüljansların koşulları giderek daha yasal bir boyut kazandı, her farklı türden günah için standart bir kefaret öngörüldü. Standartlaştırılmış kefaret sistemi, rahiplerin manastır kurallarından sapmalarının her türüne dair özel kefaretlerin uygulandığı sistemin bir kopyası olarak, her günahkar için uygulanmaya başladı.

Orta Çağ döneminde endüljans

11. yy’dan itibaren hacılık ve/veya Haçlı Seferlerine katılım, günahları büyük olan (öldürme, tecavüz, yağma…) günahkarlar için en etkin/seçilen kefaret ödeme şekline dönüştü, bu sayede yeniden Kilise ile bütünleşebileceklerdi.[6] Her ne kadar 1215’teki IV. Latran Konsili'nde kınanmış olsa da, Kilise’ye ödeme yapmak yaygın bir feragat yolu olmuştur.[7] Zamanla, kefaretin ticari mantığı ve endüljans sistemi bir esas halini aldı. Geç ortaçağda ve tüm Rönesans boyunca, Papalar para karşılığı yapılan endüljans sistemini para sağlamanın kolay bir yolu olarak kullandı.[8] Bu sebepten ötürü endüljans ‘Papa’nın sattığı af belgesi’ne dönüştü. Katolik Kilisesi Yeniçağ başlarında harcamalarının artması üzerine bir bildiri yayınladı. Bu bildiriye göre Hristiyanlar günahlarından arınabilmek için kiliselere bağışta bulunmalıydı. Aynı dönemde ‘Kilise'nin halka para karşılığı cennetten arsa sattığı’ inancı yayılmaya başlamıştır.

Rönesans Döneminde Endüljans

15. yy’dan itibaren, krallar, asiller ve zengin tüccarlar arasında günahları için kefaret ödeyerek endüljans elde etmek yerine Papa’ya para vererek bunu elde etmek yaygın bir hal aldı. Tüm bu sistem teologlar tarafından sorgulanmaya başladı, bu teologlar arasında Martin Luther’de vardı. Luther’in endüljanslara tepkisi öncelikle bir Kilise lideri olaraktı. Bir itirafları duyan olarak bazı günahları itiraf eden kişilerin endüljansı elde etmeyi, gerçek bir dönüşümden daha çok önemsediğini görmekteydi. Luther kurtuluşla ilgili endüljansın yarattığı güven illüzyonunu reddetti. Endüljans ve lütuf üzerine vaazında Luther, endüljansların manevi faydasını kabul etmiştir, Tanrı’nın kurtarış armağanını hatırlatarak, gerçek tövbenin böyle bir endüljansa sahip olmak için gerekliği olduğunu belirtmiştir.[9]

Trento Konsili’inin tanımlamasına göre endüljans;

Konsil endüljans sorunu ile 15 Eylül 1563'te yaptığı son oturumda ilgilenmiştir. Kilise'nin bu uygulamayı yaymaya devam etmesine ve Hristiyanlar için faydasını yeniden onaylamıştır. Birçok kötüye kullanımının farkında olarak Konsil, endüljansın elde edinimi için her türlü para transferinin ortadan kaldırılmasına karar vermiştir.[8]

Endüljansın elde edinimi için gerekli koşullar İkinci Vatikan Konsili'nde bir kez daha açıklığa kavuşturulmuştur. Papa VI. Pavlus, Havarisel Anayasa’da Indulgentiarum doctrina (1 Ocak 1967),"endüljans pratiği içine karışan kötüye kullanımları, gerek haddinden fazla gerekse yersiz endüljanslardan dolayı ‘Kilise’nin anahtarları’ küçük düşürülmüştür ve kefaretten gelen tatmin zayıflamıştır gerek endüljansların adı küfüre dönüştüğünden gerekse ayıplanabilir çıkarlardan ötürü" şeklinde durumu tanımıştır.

Günümüzde Endüljans Sistemi[10]

Günümüzde Katolik Kilisesi halen daha endüljans vermeye devam etmektedir. Sistemin finansal yönü tamamen ortadan kaldırılmıştır, hatta ağır kefaretlerde kaldırılmıştır.

Kilise’nin Kanon Hukuku’na göre onaylanması için ;

  1. Tam ve tüm kalple bütün günahlardan kopmuş olmak, her türlü hatta mazur görülebilir günahlardan dahi,
  2. Geçerli bir itiraf yapılmış olmak,
  3. Efkaristiya’nın lütuf halinde iken alınmış olması
  4. Papa’nın dua niyetleri için dua etmek

Bir endüljans ya da başka bir değişle bağışlanma Tanrı tarafından tüm günahkarlara sunulur.

Ayrıca

Kaynakça

  1. ^ "endüljans". Nişanyan Sözlük. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2020. 
  2. ^ Encyclopedia of Theology - The Concise Sacramentum Mundi. Karl Rahner (İngilizce). Crossroad - New York. 1986. s. 702 ISBN 0-8245-0303-1. 
  3. ^ idem. s. 703. 
  4. ^ idem. s. 704. 
  5. ^ idem. s. 705. 
  6. ^ idem. s. 706. 
  7. ^ New Catholic Encyclopedia - Second Edition (İngilizce). Thomson and Gale. 2002. s. 438 Cilt 7 ISBN 0-7876-4011-5. 
  8. ^ a b Encyclopedia of Theology - The Concise Sacramentum Mundi. s. 707. 
  9. ^ "Endüljens nedir". 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Endüljens bugün". 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Augustinus</span> Filozof, yazar ve doktor

Augustinus ya da Aurelius Augustinus, Aziz Augustinus ya da Hippo'lu Augustinus olarak da bilinen Hristiyan filozof ve tanrıbilimci.

<span class="mw-page-title-main">Martin Luther</span> Protestanlık reformunu başlatan Alman rahip, teolog, üniversite profesörü ve yazar (1483–1546)

Martin Luther, Alman keşiş, teolog, üniversite profesörü, Protestanlığın babası ve Lüterciliği yaratan, geliştiren ve yayan kişi. Almanya'da baskılara rağmen Kutsal Kitap'ın Latinceden Almancaya tercüme edilmesinde rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Reform (tarih)</span> 16. yüzyılda yalnızca Kutsal Kitapa dayanan bir ilahiyat anlayışını ortaya çıkaran hareket

Reform veya Yenilikçi Devrim 16. yüzyılda başlatılarak tüm Avrupa’yı etkilemiş ve Katolik Kilisesi’ne karşı yapılmış dinsel bir harekettir. Bu hareket Avrupa'nın değişim ve dönüşümüne sebep olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Katolik Kilisesi</span> Hristiyanlığın bir mezhebi

Katolik Kilisesi, ruhanî başı Roma Başpiskoposu (Papa) olan, en fazla cemaate sahip Hristiyan mezhebi. Dünyada yaklaşık 1,2 milyar mensubu vardır. Katolikler yoğun olarak Güney Amerika'da ve Avrupa'nın güneyinde bulunurlar.

Araf, bazı din ve inançların ahiret kavramlarında yer alan, kötüler ve iyilerin sınıfına sokulamayan, inançlı günahkarların veya günah ve sevapları eşit olanların gideceği geçici arınma yeri, nihai ahiret mekanları arasında olduğuna inanılan yer, çoğunlukla dağ. Sözcük olarak, Arapça "kum tepesi" anlamındaki "urf"un çoğul halidir.

<span class="mw-page-title-main">Clairvauxlu Bernard</span>

Bernard de Clairvaux, Fransız bir Keşiş ve Mistik.

<span class="mw-page-title-main">Marguerite Porete</span> Fransız yazar (1250-1310)

Marguerite Porete,, Fransız mistik. "Basit Ruhların Aynası" adlı eserinin öğretisini yaymaya çalıştığı için sapkınlıkla suçlanıp 1310'de kazıkta yakılmıştır.

İbadet, genellikle bir Tanrı'ya yönelik yapılan eylemlerin genel adıdır. İbadet, farklı dinlerde farklı şekillerde yapılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Basileios</span>

Kayserili Basil veya Büyük Basil, Ariusçu'lara karşı Kilise'nin resmî öğretilerini savunmasıyla öne çıkan Kilise Babası'dır. Kaisareia piskoposu ve Kapadokya metropoliti olmuş ve birçok kitap yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İtiraf (sakrament)</span> Katolik ve Ortodoks kiliselerinde vazgeçilmez 7 Sakramentten biri

İtiraf sakramenti halk arasında "Günah çıkarma" olarak bilinen Katolik ve Ortodoks Kiliselerinde kabul edilen 7 Temel Sakramentlerden biridir. Vaftizden sonra işlenen günahların, kişinin ölümcül günah veya hafif günahlarının bütününün, kişinin pişman olması sonunda bir papaza günahlarını itiraf etmesidir. Kilise bu sırrı "Hristiyan'ın kiliseyle barışması" olarak nitelendirmiştir. Bu sakrament İncil'de Mesih İsa'nın Havarilerine Kutsal Ruh'u alın; kimin günahlarını bağışlarsanız bağışlanmış olacak; Kimin günahlarını bağışlamazsanız bağışlanmamış olacak" (Yuh:20:22-23) ayetlerinden yola çıkılarak tertiplenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Katolik ilahiyatı</span>

Katolik Kilisesi teolojisi ya da kısaca Katolik ilahiyatı, Katolik Kilisesi Öğretici Kurumunun yetkisinde, doğal hukuka, kilise kanunlarına, dini yazılara, vahye ve elçisel geleneğe dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Doksan Beş Tez</span> Martin Luther tarafından yazılan dinî eleştiri metni

Doksan Beş Tez ya da özgün adıyla Endüljansların Kudretine ve Yararına Dair İfşaatlarla İlgili Münazara, kilise vaizleri tarafından Endüljans satışına karşı, 1517'de Martin Luther tarafından yazılmış ve Protestan Reform'un başlamasına sebep olduğu iddia edilen akademik şerh, doksan beş maddelik eleştiri.

<span class="mw-page-title-main">Hipostatik Birlik</span> Hristiyan teoloji konsepti

Hipostatik birlik, ana akım Kristoloji'de İsa'nın bir hipostazdaki insanlığını ve tanrısallığını betimlemek için kullanılan bir teknik terimdir.

Kateşizm, Hristiyanlıkta vaftiz olup dine girmeden önce alınan din eğitimine verilen isimdir. Modern tarih bağlamında değerlendirildiğinde bu kavram Hristiyanlığın temel kurallarını açıklayan bir kitaba da işaret etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pierre Favre</span>

Pierre Favre - Savoie asıllı katolik din adamı - Cizvitler'in cemiyetinin kurucularındandı. 17 Aralık 2013'te Papa Fransiscus tarafından Aziz olarak ilan edildi. Yortusu 2 Ağustostur.

<span class="mw-page-title-main">Alfonso de Liguori</span> İtalyan bir avukat ve piskopos (1696–1787)

Alfonso de Liguori sonradan rahip olan İtalyan bir avukat, daha sonra piskopos olmuş ve Redemptorist tarikatını da kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sienalı Katerina</span>

Sienalı Katerina, Dominiken Tarikatı'nın laik bir üyesi ve mistiktir. 1461 yılında Papa II. Pius tarafından kanonize edilmiş, 1970 yılında Papa VI. Pavlus tarafından Kilise Doktoru ilan edilmiştir. Yortusu 24 Nisandır.

<span class="mw-page-title-main">Pelagius</span> İnsanların Tanrının yardımı olmadan da günah işlememe kabiliyetine sahip olduğunu savunan IV. yüzyıl Hristiyan ilahiyatçısı

Pelagius, özgür iradeyi ve çileciliği savunan bir ilahiyatçıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kartacalı Siprianus</span>

Kartaca'lı Siprianus – Kartaca Episkoposu – Kilise Babası. Katolik Kilisesince her sene 16 Eylül’de hatırlanır ve hürmet edilir. Ortodoks kilisesi ise 31 Ağustos'ta hatırlanır.

Marie d'Oignies bir Beguine aziziydi. Hayatı 1215 gibi erken bir tarihte Jacques de Vitry tarafından kaydedildi. Jacques de Vitry'nin kayıtlarının, Beguinelerin papalık onayını kazanmasına büyük ölçüde yardımcı olduğu söyleniyor. Kilise tarafından kutsanmış ilan edildi. Bayram günü 23 Haziran.