İçeriğe atla

Encyclopædia Iranica

Kitabın kapağı

Encyclopædia Iranica, Columbia Üniversitesi'nin İran kültür ve tarihi hakkında, 1973 yılında İngilizce bastığı ansiklopedidir.

Kapsam

Ansiklopedi, Orta Doğu, Kafkaslar, Güneydoğu Avrupa, Orta Asya ve Hindistan Yarımadası'ndaki İran uygarlığının incelenmesine adanmıştır. Akademik referans çalışması nihayetinde İran tarihi ve kültürünün tüm yönlerini ve ayrıca tüm İran dillerini ve edebiyatlarını kapsayacak ve arkeolojiden siyaset bilimlerine kadar İran araştırmalarının tüm yelpazesini kolaylaştıracaktır. 1973 yılında Ehsan Yarshater tarafından kurulan ve şu anda Columbia Üniversitesi İran Araştırmaları Merkezi'nde yürütülen bir projedir.[1][2] İranistik akademik disiplinin standart ansiklopedisi olarak kabul edilir.[3]

Ansiklopedinin kapsamı modern İran'ın ötesine geçer ve tüm İran kültürel alanını ve çok daha fazlasını kapsar. İran dünyasının diğer kültürlerle (Çin, Avrupa ülkeleri vb.) ilişkileri de ele alınmaktadır.[4][5] Proje toplam 45 cilde kadar yayınlamayı planlıyor.

Kaynakça

  1. ^ "Iranicaonline". 13 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2014. 
  2. ^ Banuazizi, Ali (1990). "Review of Encyclopædia Iranica by Ehsan Yarshater". International Journal of Middle East Studies. 22 (3): 370-373. doi:10.1017/s0020743800034279. JSTOR 164148. 
  3. ^ "Praise from Scholars Worldwide". Encyclopædia Iranica. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2016. 
  4. ^ Boss, Shira J. (November 2003). "Encyclopedia Iranica". Columbia College Today. 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2016. 
  5. ^ Trompf, Garry W. (2008). "Encyclopedia Iranica - 35: A New Agenda for Persian Studies?". Iran & the Caucasus. 12 (2): 385-395. doi:10.1163/157338408X406137. JSTOR 25597382. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zazalar</span> Türkiyenin doğu ve güneydoğusunda yaşayan bir etnik grup

Zazalar, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir dil olan Zazaca konuşup Türkiye'nin çoğunlukla Doğu Anadolu Bölgesi'nde; Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan ve Tunceli, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde ise; Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa illerinin belirli bölgelerinde yaşayan İranî bir halktır. Yaklaşık 2-3 milyon nüfusa sahip olan Zazalar; Türkler, Kürtler ve Araplardan sonra sayısal olarak Türkiye'deki dördüncü en büyük etnik grubu oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahameniş İmparatorluğu</span> MÖ 6. yy.-MÖ 4. yy. arasında hüküm sürmüş bir İran imparatorluğu

Ahameniş İmparatorluğu ya da Hehamenişiler, MÖ 6. yüzyılda Büyük Kiros tarafından kurulan, tarihteki ilk Pers devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Davud Han</span> Afgan siyasetçi

Serdar Muhammed Davud Han, Paştun asıllı Afgan siyasetçi. 1973-1978 arasında Afganistan devlet başkanıydı. Davud Han, reformist politikaları ile bilinmektedir, özellikle kadın hakları ile ilgili gerçekleştirdiği iki adet beş yıllık "modernizasyon planları" olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İran halkları</span> çeşitli Hint-Avrupa etno-linguistik grubu

İran halkları, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin, bir alt grubu olan İran dillerini konuşan dilsel ve etnik toplulukların bir toplamıdır. İran platosu boyunca Hindukuş Dağları'ndan Anadolu'ya kadar ve Orta Asya'dan Basra Körfezi'ne dek yayılmışlardır. İran halkları veya İrani halklar ifadeleri, bugünkü İran devletinin sınırları içinde yaşayan İran vatandaşları ile karıştırılmaması için "İranlı" yerine kullanılmaktadır.

İran Batı dünyasının ortak kullanımında coğrafik adlandırma ile ilgili bir tartışma öznesi haline gelmiştir. Bu ülke için iki olası isim İran ve Pers İmparatorluğudur; burada yaşayanlara da bu tercihlere göre İranlı ve Pers denir.

<span class="mw-page-title-main">Massagetler</span> antik göçebe devlet

Massagetler, MÖ 6. yüzyıllarda Orta Asya'nın güney bölgelerinde Persler'in komşusu olan bir göçebe devlettir. Sakalar'ın batıya doğru göçüp bu bölgede devlet kurmalarının nedeni Eski Yunan'da yaşamış ünlü tarihçi Herodot'a göre Massagetlerin baskısıdır. Kimi kaynaklara göre Pers hükümdarı Büyük Kiros'un da öldüğü Siriderya kıyısında yapılan savaş Sakalar'la değil Massagetler'le yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Talışça</span>

Talışça veya Talişçe, İran ve Azerbaycan'da konuşulan bir Kuzeybatı İran dilidir. Tatça ve Zazaca ile yakından ilişkili dil, İran'ın Hazar Denizi kıyılarındaki Gilan ve Erdebil eyaletleri ile Azerbaycan'ın güney illerinde yaklaşık 220.000 kişi tarafından konuşulmaktadır. Konuşurlar Hazar Denizi'nin batı ve güneybatı kıyı bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Glottolog Talişçeyi Türkiye'de konuşulan Zazaca ile Hazar Denizi'nin güney kıyılarında konuşulan Tatça ve lehçeleri ile birlikte Eski Azerice'den türeyen Azeri dilleri grubu içinde sınıflandırmaktadır.

Harold Walter Bailey, İngiliz doğubilimci ve İran dilleri uzmanıdır. Bailey, 20. yüzyılın en büyük doğubilimcilerinden birisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Bircendî</span> Fars astronom

Abd Ali ibn Muhammed ibn Hüseyin Birjandi, İran'da yaşayan önemli bir 16. yüzyıl Pers astronom, matematikçi ve fizikçi.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan kültürü</span>

Azerbaycan kültürü Azerbaycan'da yaşayan halkların ve Azerbaycan tarihinde yer alan devletlerin kültürü. Bölgede yaşanan siyasi ve askeri olaylar ve Azerbaycan'ın Doğu ve Batı arasında yerleşmesi kültürün gelişimini etkileyen temel faktörlerdir. Azerbaycan Doğu Avrupa ve Batı Asya'dadır ve Avrupa Konseyi üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">İran Millî Direniş Konseyi</span>

İran Millî Direniş Konseyi, 1981 yılında ilk İran cumhurbaşkanı Ebu'l-Hasan Beni Sadr ve Mesûd Recavî tarafından Paris'te kurulan direniş örgütüdür. Konseyin amacı ve hedefi, 1979 İran Devrimi ile ülkeye hâkim olan dinî rejimin sona ermesidir. Her ne kadar konsey kendisini "İran direnisinin halk tarafından seçilmiş sürgündeki meclisi" olarak nitelendirse de, örgüt uluslararası platformlarda İran'ın en etkili militan direniş örgütü Halkın Mücahitleri Örgütü'nün siyâsî kolu olarak kabul edilmektedir. NCRI'yi MEK için sadece "nominal açıdan bağımsız" siyasi kanat ya da cephe olarak tanımaktadır.

The Cambridge History of Iran İran tarihi hakkında Cambridge University Press tarafından yayınlanan 7 ciltli bir araştırma eseri. Yayınlanan ciltlerde günümüz İran'ının tarihöncesi dönemlerden bugüne dek tarihi ve tarihi coğrafyası dışında İran kökenli halkların yaşadığı bölgeler de konu edinmiştir.

Baktriya dili, Orta Asya'nın Baktriya bölgesinde konuşulmuş bir İrani dildi. Dil, Kuşan ve Eftalit İmparatorluğu'nun resmi diliydi.

Harezm dili veya Harezmce, Soğdca ile yakından ilgili, soyu tükenmiş bir Doğu İran dilidir. Dil, Ceyhun yakınlarında bulunan Harezm bölgesinde konuşulmuştur.

Stanford Encyclopedia of Philosophy (SEP), çevrimiçi bir felsefe ansiklopedisini, İnternet kullanıcıları tarafından ücretsiz olarak erişilebilen felsefe alanındaki orijinal makalelerin hakemli yayınlarıyla birleştirir. Stanford Üniversitesi tarafından sürdürülmektedir. Her giriş, dünya çapındaki birçok akademik kurumdan profesörler de dahil olmak üzere bu alandaki bir uzman tarafından yazılır ve geliştirilir. Ansiklopediye katkıda bulunan yazarlar, Stanford Üniversitesi'ne makaleleri yayınlama izni verir, ancak bu makalelerin telif hakkını saklı tutar.

<span class="mw-page-title-main">Deylemliler</span>

Deylemiler Hazar Denizi'nin güneybatı kıyısındaki Kuzey İran'ın dağlık bölgeleri olan Deylem'de yaşamış bir halk.

<span class="mw-page-title-main">V. Fraates</span> Part kralı

V. Fraates, aynı zamanda adının Phraataces, Phraatakes, MÖ 2'den MS 4'e kadar Part İmparatorluğu'nun Krallar Kralıydı. IV. Fraates ve Musa'nın küçük oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">İran karşıtlığı</span>

Pers karşıtlığı, Persofobi veya İranofobi olarak da bilinen İran karşıtlığı, İran'a ve kültürüne ve İran ve İran kültürüyle ilişkilerine dayanan kişilere karşı düşmanlık, nefret, ayrımcılık veya önyargı duyguları ve ifadesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tatça (İran)</span>

Tatça İran'un kuzeybatısında Hazar Denizi'nin güneyinde Tatlar tarafından konuşulan ve Eski Azerice, Talişçe, Zazaca, Gilekçe ve Mazenderanca ile yakından ilişkili bir Kuzeybatı İran dilidir. Bazı kaynaklar, Eski Azerice terimini, Türk dillerinin yayılmasından önce Azerbaycan'da konuşulan Tatçayı belirtmek için kullanmaktadır. Tatça Erdebil, Kazvin, Zencan gibi bölgelerde konuşulmaktadır. Zazaca ve Talışça gibi ergatiflik özelliği gösteren bir dildir; aynı zamanda Zazaca gibi gramatik cinsiyet özelliği taşımaktadır. Glottolog Tatçayı Türkiye'de konuşulan Zazaca ile Hazar Denizi'nin güney kıyılarında konuşulan Talışça lehçeleri ile birlikte Eski Azerice'den türeyen Azeri dilleri grubu içinde sınıflandırmaktadır.

Deylemce İran dillerinin kuzeybatı koluna bağlı bir ölü dildir. Deylemce, İran'ın kuzeyin ve Hazar Denizi'nin güneyindeki, özellikle Gilan, Mazenderan bölgelerinde, konuluşulmaktaydı.