İçeriğe atla

Enchilada

Enchilada
Mole, frijoles refritos ve arroz rojo eşliğinde servis edilen enchilada
Ülke(ler)Meksika
Ana malzemelerTortilla, acı biber sosu

Enchilada (İspanyolca telaffuz: [entʃiˈlaða]), mısırdan üretilen tortilla'ya, farklı ve çeşitli iç malzemeler konulması ve rulo şeklinde sarılan tortilla'nın üzerine acı biber sosu gezdirilmesiyle yapılan, Meksika mutfağından çıkan ve Amerikan mutfağında da yer alan yemek. İç malzemeler et, deniz ürünleri peynir, fasulye, patates, çeşitli sebzeler veya bunların kombinasyonları olabilir.

Etimoloji

İspanyolca Kraliyet Akademisi enchilada kelimesinin Meksika'da, üzerine domates ve acı biber sosunun gezdirildiği, etle doldurulmuş ve rulo biçiminde sarılmış mısırdan üretilmiş tortilla'yı tanımlamak için kullanıldığını belirtmektedir.[1][2] Kelime anlamı olarak enchilada, İspanyolcada "bir şeye acı biber eklemek, bir şeyi acı biberle çeşnilendirmek" anlamına gelen enchilar fiilinin geçmiş zamana göre çekimidir.[3]

Tarihçesi

Meksika kökenli bir yemek olan enchilada'nın bilinen ilk yazılı kullanımı, 1831'de anonim olarak basılan ilk Meksika yemek kitabı El cocinero mexicano'daydı.[4] Ancak tortilla'nın içinin çeşitli malzemelerle doldurularak rulo biçimde sarılmasıyla oluşturulan yemeğin geçmişi, Azteklere[5] yahut Mayalara[4] kadar uzanmaktaydı. Sonrasında bu yemek, diğer bazı Meksika yemekleri gibi Amerika Birleşik Devletleri'nde de yaygınlaşmaya başladı.[6] Amerika Birleşik Devletleri'nde enchilada'nın ilk yazılı kullanımı ise 1885'te gerçekleştirilmişti.[7]

Çeşitleri

Üzerine, kırmızı ve yeşil soslar ile peynir konularak servis edilen enchilada.
Bir tabakta sunulan enchiladas suizas.

Bazı enchilada çeşitleri şu şekildedir:

  • Enchilada con chile rojo - Kurutulmuş kırmızı acı biberlerin diğer bazı baharatlarla karıştırılması ve ısıtılmasıyla oluşturulan geleneksel kırmızı enchilada sosu ilave edilir. Chile Colorado sosunda, mevcut tarife domates de ilave edilmektedir.
  • Enchilada con mole - Mole sosu ile servis edilir.[8] Enmolada adıyla da bilinmektedir.[9]
  • Enchilada placera - Michoacán tarzında, çeşitli sebzeler ve kümes hayvanlarının etini içerir.[10]
  • Enchilada poblana - Tavuk eti ile poblano biberi içerir, üstüne ise Oaxaca peyniri gezdirilir.[11]
  • Enchilada potosina - San Luis Potosí kökenli olup, içi peynirle doldurulmuş, acı biber çeşnili hamurdan yapılır.[12]
  • Enchilada San Miguel - San Miguel de Allende tarzındaki bu enchilada, kızartma tavasında pişirilen tortilla'lara guajillo acı biberi eklenerek biberin aromasının tortilla'lara geçmesinin sağlanmasıyla hazırlanır.[4]
  • Enchilada suiza - İsviçre tarzı enchilada olup, üstüne, süt veya kremadan elde edilen beyaz renkte bir sos gezdirilir. Meksika'ya göç eden İsviçreliler tarafından ülkeye getirilmiştir.[13]
  • Enfrijolada - Üstüne acı biber sosu yerine frijoles refritos konur. İsmimi, İspanyolcada fasulye anlamına gelen frijol kelimesinden almaktadır.[7][14]
  • Entomatada - Acı biber sosu yerine domates sosuyla yapılmaktadır.[8]
  • Enchilada montada - Yumuşak kalacak biçimde kızartılarak üst üste konan mısırdan üretilmiş tortilla katmanları arasına ve üstüne; kırmızı ya da yeşil sos, doğranmış soğan ve rendelenmiş peynir eklenerek yapılan New Mexico stili enchilada'dır. Malzemeler arasında sığır veya tavuk kıyması da eklenebilir; ancak geleneksel değildir. En üste ise kızarmış yumurta konur. Garnitür olarak kıyılmış marul ve dilimlenmiş siyah zeytin de servis edilebilmektedir.[15]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Enchilada ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ "enchilada". Diccionario de la Lengua Española, Vigésima segunda edición (İspanyolca). İspanyolca Kraliyet Akademisi. 2003. ISBN 84-670-0317-0. 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2016. 
  2. ^ Styles Carvajal, Carol; Horwood, Jane; Rollin, Nicholas (2004). Concise Oxford Spanish Dictionary: Spanish-English/English-Spanish (İngilizce). Oxford University Press. s. 253. ISBN 9780198609773. 16 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2022. 
  3. ^ "enchilar". Diccionario de la Lengua Española, Vigésima segunda edición (İspanyolca). İspanyolca Kraliyet Akademisi. 2015. ISBN 84-670-0317-0. 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2016. 
  4. ^ a b c Zeldes, Leah (10 Kasım 2010). "Eat this! Enchiladas, Mexican comfort food" (İngilizce). Dining Chicago. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  5. ^ Parker, Margaret (12 Ekim 2006). "History of Mexican Cuisine". Inner City Conservative Journal (İngilizce). 17 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  6. ^ Smith, Andrew F. (1999). "Tacos, Enchiladas and Refried Beans: The Invention of Mexican-American Cookery" (İngilizce). Oregon Devlet Üniversitesi. 18 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  7. ^ a b Kennedy, Diana (1989). The Art of Mexican Cooking: Traditional Mexican Cooking for Aficionados (İngilizce). Bantam Books. ss. 1-2. ISBN 0553057065. 
  8. ^ a b "Small, new, or offbeat places to try". Texas Monthly (İngilizce). Kasım 1989. s. 68. 24 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  9. ^ "Glosario Gastronómico" (İspanyolca). Cocina Mexicana. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  10. ^ Potters, Cristina (26 Temmuz 2008). "Enchiladas Placeras" (İngilizce). Mexico Cooks. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  11. ^ Lee, Jackie (19 Eylül 2011). "Enchiladas Poblanas" (İngilizce). I am a Feeder. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  12. ^ Rosales, Adriana. "Enchiladas Potosinas" (İngilizce). Rollybrook.com. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  13. ^ Higuera McMahan, Jacqueline (23 Mart 2005). "Fond memories spur a Swiss enchilada quest". San Francisco Chronicle (İngilizce). 26 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020. 
  14. ^ Nimtz, Sharon (4 Kasım 2008). "Twice Bitten: The thin place". Rutland Herald (İngilizce). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020. 
  15. ^ Popik, Barry (6 Şubat 2008). "Stacked Enchiladas (Enchiladas Chatas) or Mounted Enchiladas (Enchiladas Montadas)" (İngilizce). The Big Apple. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Meksika mutfağı</span>

Meksika mutfağı, özellikle eski yerlilerin ve İspanyol koloni devriyle Fransız, Arap ve Karayip geleneklerinin bir sentezi olarak kendini gösterir. Genelde zengin bitki örtüsüne sahip olan bu sıcak, topik ülkenin mutfağında mısır, fasulye, meyve çeşitleri ve belirli sebze türleri önemli bir rol oynar. Meksika'da birbirinden çok farklı bölgesel mutfaklar mevcuttur. Kuzeyde İspanyol mutfağının etkisi görülürken, güneyde yerlilerin mutfağı korunmuştur.

Meksika mutfağı, 16. yüzyılda İspanyolların Aztek İmparatorluğunun fethinden sonra eklenen Avrupa, özellikle de İspanyollarla Mezoamerikan yemeklerinin birleşmesidir. Başlıca mısır, fasulye ve biber gibi yerel gıdalardır, ancak Avrupalılar çok sayıda gıdayı sunmuştur; bunların en önemlileri evcilleştirilen hayvanlardan et, süt ürünleri, çeşitli otlar ve çok sayıda baharat.

<span class="mw-page-title-main">Chalupa</span>

Chalupa Meksika'nın özellikle Puebla, Guerrero ve Oaxaca bölgelerinde yaygın olan özel bir çeşit yiyecek.

<span class="mw-page-title-main">Arroz rojo</span>

Arroz rojo veya diğer kullanımıyla İspanyol pilavı, beyaz pirinç, domates, sarımsak, soğan ve diğer bileşenlerden yapılmış Meksika mutfağına ait garnitür. Genellikle diğer Meksika yemeklerinin yanında servis edilir.

<span class="mw-page-title-main">Pozole</span> Meksika mutfağına ait geleneksel çorba

Pozole, ayrıca "mısır lapası" manasına gelen, Meksika mutfağına ait geleneksel bir çorba veya sulu yemek. Mısır lapasından, etten yapılmaktadır, isteğe bağlı olarak da rendelenmiş lahana, acı biber, soğan, sarımsak, turp, avokado, salsa sosu ve/veya misket limonu gibi malzemeler ile terbiyelenebilir ya da garnitürlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Nachos</span>

Nachos, kuzey Meksika kökenli bir Tex-Mex mutfağı yemeği. Yemek, totopo ekmeklerinden, bilinen adıyla tortilla cipslerin peynir ya da peynir bazlı bir sosla kaplanmasıyla oluşur. Genellikle atıştırmalık olarak servis edilir. İlk olarak 1943'te Ignacio "Nacho" Anaya tarafından yaratılmıştır. Anaya'nın yarattığı orijinal nachos, kızarmış mısır tortilla'larının çedar peyniri ile kaplanması ve dilimlenmiş jalapeño biber eklenmesiyle oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Taquito</span> Meksika Yiyeceği

Taquito, taco dorado, rolled taco, veya flauta, genelde küçük haddelenmiş tortilla ve sığır eti, peynir veya tavuk da dahil olmak üzere herhangi bir tür doldurulmuş etten yapılan bir Meksika yiyeceği. Doldurulmuş tortilla kızartılır. Yemeğin üzerine sık sık ekşi krema ve guacamole gibi çeşniler eklenir. Mısır tortilla'ları genelde taquito yapımında kullanılır; yemek eğer normal taquito'lardan daha büyük olursa daha yaygın olarak flauta ismiyle bilinir ve hem un hem de mısır tortilla'ları ile yapılabilir ama yine de mısır kullanımı daha gelenekseldir. New Mexico gibi bazı bölgelerde, taquito haddelenmiş tortilla yemeği olarak değil de, taco'nun küçük bir versiyonu olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Chiles en nogada</span>

Chiles en nogada Meksika mutfağına ait ceviz soslu poblano biber dolması dır. La Cocinera Poblanaden bilinen 19. yüzyılın nogada tarifi lor peyniri, şeker ve yağ içeriyor.

<i>Entomatada</i> UÇURUM

Entomatada, önce yağda kızartılmış ve daha sonra domates, sarımsak, soğan, kekik, acı biber ve tuzdan yapılmış bir domates sosuna bulanmış, katlanmış mısır tortillasından yapılan Meksika mutfağına ait bir yemektir. Domates sosunun tarifleri aşçıya göre değişir. Tortilla; tavuk, dana eti, peynir veya fasulye gibi farklı malzemelerle doldurulabilir. Tavuk ve sığır eti, etin yumuşak olması ve parmakla ayrılabilmesi için çoğunlukla basınçlı pişirilir. Doldurulan ekmeğin üzerine domates sosu dökülür ve ekşi krema, rendelenmiş peynir ve beyaz soğan dilimleri ile süslenir.

<span class="mw-page-title-main">Antojito</span> Meksika mutfağından atıştırmalık

Antojitos olarak adlandırılan Meksika sokak yemekleri, sokak satıcıları tarafından ve Meksika'daki küçük geleneksel pazarlarda hazırlanır. Sokak yemekleri arasında taco, tamal, gordita, quesadilla, empalme, tostada, chalupa, elote, tlayuda, cemita, pambazo, empanada, nachos, chilaquiles, fajita ve torta gibi yemeklerin yanı sıra taze meyve, sebze, içecek ve menudo, pozole ve pancita gibi çorbalar yer alır. Gün içinde ana yemek genellikle öğleden sonra yendiği için bu gıdalar çoğunlukla sabah ve akşam yenir.

<span class="mw-page-title-main">Tortilla çorbası</span>

Tortilla çorbası, kızarmış tortilla mısırı parçalarından yapılmış, domates, sarımsak, soğan ve chile de árbol ve epazot suyuna batırılmış geleneksel Meksika çorbasıdır. Pasilla biberi, chicharrón, avokado, küp taze peynir ve ekşi krema ile servis edilir. Tortilla çorbasının kesin kökeni bilinmemekle birlikte, Meksiko şehrinden geldiği düşünülüyor. Geleneksel tortilla çorbası, kavrulmuş domates, soğan, sarımsak, kırmızı biber ve tortilla ile karıştırılmış tavuk suyuyla yapılır, şeritler halinde kesilir ve kızartılır. Bazı çeşitleri, örneğin koyulaştırılmış domates tabanı ve öğütülmüş tortilla ile yapılan et suyu veya çıtır çıtır kızarmış tortilla şeritleri ile zenginleştirilmiş fasulye çorbası bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Huevos rancheros</span>

Huevos rancheros, genellikle kırsal Meksika çiftliklerinde yenilen geleneksel, yumurtadan yapılan bir kahvaltı yemeğidir.

<span class="mw-page-title-main">Pico de gallo</span>

Pico de gallo, salsa fresca ve salsa cruda olarak da adlandırılır, Meksika mutfağında yaygın olarak kullanılan bir salsa türüdür. Geleneksel olarak doğranmış domates, soğan, serrano biberlerinden, tuz, limon suyu ve kişniş ile yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Doblada</span>

Doblada, Meksika yemeklerinde bir kez katlanmış, yarım daire veya çeyrek daire oluşturacak şekilde iki kez katlanmış, yağda sotelenmiş, sosla kaplanmış ve üzerine peynir serpilmiş bir mısır veya buğday tortillasıdır. Garnitür olarak, carne a la tampiqueñadaki gibi bazı yemeklere eşlik edebilir veya enchilada veya enfrijoladalarda olduğu gibi tavuk dolgusu olmadan meze olarak kullanılabilir.

Chiapas mutfağı, aynı adı taşıyan Meksika eyaletindeki bir yemek pişirme tarzıdır.

<span class="mw-page-title-main">Adobada</span> Et ile yapılan Meksika mutfağındaki bir yemek

Adobada, adovada adı da kullanılır, Meksika mutfağında tacolara benzer şekilde yaygın olan birçok yemek için bir hazırlıktır. Adobada, genellikle sirke ve kekik ile kırmızı acı sosuyla marine edilmiş domuz etidir, ancak farklı et türlerini ve al pastor'a daha yakın marine edilmiş sosları ifade edebilir. Genellikle küçük, esnek mısır tortillasında sotelenmiş sebzeler ve peynirle birlikte servis edilir.

<span class="mw-page-title-main">Picadillo</span>

Picadillo birçok Latin Amerika ülkesinde ve Filipinler'de geleneksel bir yemektir. Kıyma, domates, kuru üzüm, zeytin ve bölgeye göre değişen diğer malzemelerle yapılır. Genellikle pirinçle servis edilir veya taco, tuzlu hamur işleri veya kroket gibi yemeklerde dolgu olarak kullanılır. İsim, "kıymak" anlamına gelen İspanyolca picar kelimesinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Queso flameado</span>

Queso flameado genellikle flambé ile servis edilen sıcak eritilmiş peynir ve baharatlı chorizo. Çoğunlukla peynir fondü ile karşılaştırıldığında, bir parti yemeğidir; pikniklerde ve restoranlarda meze olarak popülerdir. Meksika mutfağında neredeyse benzersizdir Amerika Birleşik Devletleri mutfağında bu yemek geniş çapta farklı bir şekil almıştır ve El Paso'da yerel bir yemek olarak kabul edilir. Meksika'da, kuzeydeki restoranlarda daha sık görülür. Tipik ana malzemeler eritilmiş peynir ve gevşek taze chorizo, domates, soğan, şili ve baharatlardan oluşan karakteristik bir et sosudur. Küçük, sığ bir tencere veya diğer seramik veya metal ısıya dayanıklı pişirme kabında servis edilir. Peynir ve sos ayrı ayrı hazırlanır ve servis edilmeden hemen önce birleştirilir. Bu işlem, özellikle flambé ile bitmişse masada yapılabilir: peynirin üzerine yüksek alkollü likör dökülür ve ateşlenir. Alevlenmemişse, karışım çabucak kızartılabilir. Her iki durumda da, bitmiş yemek hala sıcakken sunulur ve bireysel porsiyonlar için küçük yumuşak ekmeğin üzerine kaşıklanır.

Pastel azteca, ABD'de tortilla güveci veya tortilla turtası olarak bilinen bir Meksika yemeğidir. Geleneksel yemek, salsa de jitomat katmanları, acı poblano biberi şeritleri, mısır taneleri, soğan şeritleri, ekşi krema ve Oaxaca peyniri veya Chihuahua peyniri katmanları ile hafifçe kızartılmış mısır tortillası katmanları ile yapılır. Bir et bileşeni eklemek yaygındır. Pastel azteca fırında pişirilir. Meksika kültürünün bir bölümünü de kapsar, bu nedenle Meksika'da en çok tanınan yemeklerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Empalme (yemek)</span>

Empalme, Meksika'nın Nuevo León eyaletine özgü bir sandviçtir. Genellikle Valle de las Salinas'ta servis edilir ve kökeninin Salinas Victoria veya General Zuazua bölgelerine olduğuna inanılmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.