İçeriğe atla

En büyük imparatorluklar listesi

Dünya tarihindeki birkaç imparatorluk, tanım ve ölçüm şekline bağlı olarak tüm zamanların en büyüğü olmak için mücadele etmiştir. Büyüklüğü ölçebilmek için kullanılan olası yollar, söz konusu imparatorluğun yüzölçümü, nüfusu ve ekonomik gücüdür. Bu yöntemlerden en yaygın olarak kullanılan, imparatorluğun ya da ülkenin yüzölçümü yani karasal alanıdır. Çünkü alanın oldukça kesin bir tanımı vardır ve yüksek seviyede doğrulukla ölçülebilir.[1] 1978 ve 1997 yılları arasında tarihi imparatorlukların bölgesel boyutları hakkında bir dizi akademik makale yayınlayan Estonyalı siyaset bilimci Rein Taagepera,[2][3][4][5] bir imparatorluğu "bağlıları egemen olmayan nispeten herhangi bir büyük egemen siyasi varlık" olarak tanımladı ve imparatorluğun egemen olduğu bölgedeki askeri ve vergi koyma kabiliyetlerini alan büyüklüklerine dâhil etti.[6] Liste, birkaç imparatorluğun mevcut veri eksikliklerinden dolayı ayrıntılı değildir; bu nedenle ve tahminlerdeki doğal belirsizlikten dolayı herhangi bir sıralama verilmemiştir.

Yüzölçümlerine göre en büyük imparatorluklar

Bu koşulda, öncelikle Antarktika kıtası hariç, Dünya'nın karasal alanının toplamda 134.740.000 km2 olduğunu belirtmekte fayda bulunmaktadır.[7]

En geniş hâlleriyle İmparatorluklar

Bu listedeki imparatorlukların hükmettikleri alan, imparatorluğun belirtilen yılda kontrol ettiğini iddia ettiği alandan önemli ölçüde farklı olabilen karasal arazi alanı olarak tanımlanmıştır. Örneğin: 1800 yılında, Avrupa'da imparatorluklar toplu halde Dünya'nın etkin bir şekilde kontrol etmedikleri karasal yüzeyinin yaklaşık %20'sini kendi güçlerinde tutuyorlardı.[8] Bu nedenlerden dolayı tahminlerin değiştiği yerlerde, girişler en düşük tahmine göre sıralanmıştır. Aynı yüzölçümüne sahip birden fazla imparatorluk varsa, bunlar alfabetik olarak listelenmiştir.

İmparatorluk En büyük karasal alanı
Milyon km2Milyon sq mi dünyanın % Yıl
Britanya İmparatorluğu[a]35.5[9]137,07 %&0000000000000002.6300002,63 1920[9]
Moğol İmparatorluğu[b]24.0[9][10]92,66 %&0000000000000001.7800001,78 1270[10] ya da 1309[9]
Rus İmparatorluğu[c]22.8[9][10]88,03 %&0000000000000001.6900001,69 1895[9][10]
Çing Hanedanı[d]14.7[9][10]56,76 %&0000000000000001.0900001,09 1790[9][10]
İspanyol İmparatorluğu13.7[9]52,90 %&0000000000000001.0200001,02 1810[9]
İkinci Fransız sömürge imparatorluğu (1830 sonrası)11.5[9]44,40 %&0000000000000000.8500000,85 1920[9]
Abbâsî Halifeliği11.1[9]42,86 %&0000000000000000.8200000,82 750[9]
Emevî Halifeliği11.1[9]42,86 %&0000000000000000.8200000,82 720[9]
Kubilay Hanlığı11.0[9]42,47 %&0000000000000000.8200000,82 1310[9]
Büyük Hun İmparatorluğu9.0[10][11]34,75 %&0000000000000000.6700000,67 MÖ 176[10][11]
Brezilya İmparatorluğu[e]8.337.000[12]3.219.017,87 %&0000000000061876.34000061.876,34 1889[12]
Japon İmparatorluğu7.4[13]–8.508,11 28,57–3.285[14]%&0000000000000000.5500000,55–%&0000000000000063.14000063,14 1942[13][14]
İber Birliği7.1[9]27,41 %&0000000000000000.5300000,53 1640[9]
Doğu Han Hanedanı6.5[11]25,10 %&0000000000000000.4800000,48 100[11]
Ming Hanedanı6.5[9][10]25,10 %&0000000000000000.4800000,48 1450[9][10]
Râşidîn Halifeliği6.4[9]24,71 %&0000000000000000.4700000,47 655[9]
Göktürk Kağanlığı ya da İlk Türk Kağanlığı6.0[10][11]23,17 %&0000000000000000.4500000,45 557[10][11]
Altın Orda Devleti6.0[9][10]23,17 %&0000000000000000.4500000,45 1310[9][10]
Batı Han Hanedanı6.0[10][11]23,17 %&0000000000000000.4500000,45 MÖ 50[10][11]
Ahameniş İmparatorluğu5.5[10][11]21,24 %&0000000000000000.4100000,41 MÖ 500[10][11]
İkinci Portekiz İmparatorluğu[e]5.5[9]21,24 %&0000000000000000.4100000,41 1820[9]
Tang Hanedanı5.4[9][10]20,85 %&0000000000000000.4000000,40 715[9][10]
Makedonya Krallığı5.2[10][11]20,08 %&0000000000000000.3900000,39 MÖ 323[10][11]
Osmanlı İmparatorluğu5.2[9][10]20,08 %&0000000000000000.3900000,39 1683[9][10]
Kuzey Yuan Hanedanı5.0[9]19,31 %&0000000000000000.3700000,37 1368[9]
Roma İmparatorluğu5.0[10][11]19,31 %&0000000000000000.3700000,37 117[10][11]
Xin Hanedanı4.7[11]18,15 %&0000000000000000.3500000,35 10[11]
Tibet İmparatorluğu4.6[9][10]17,76 %&0000000000000000.3400000,34 800[9][10]
Xianbei eyaleti4.5[15]17,37 %&0000000000000000.3300000,33 200[15]
Birinci Meksika İmparatorluğu4.429[16]1.710,05 %&0000000000000032.87000032,87 1821[16]
Timur İmparatorluğu 4.4[9][10]16,99 %&0000000000000000.3300000,33 1405[9][10]
Fâtımî Halifeliği4.1[9][10]15,83 %&0000000000000000.3000000,30 969[9][10]
Doğu Göktürk Kağanlığı4.0[11]15,44 %&0000000000000000.3000000,30 624[11]
Hun İmparatorluğu4.0[10][11]15,44 %&0000000000000000.3000000,30 441[10][11]
Babür İmparatorluğu4.0[9][10]15,44 %&0000000000000000.3000000,30 1690[9][10]
Büyük Selçuklu İmparatorluğu3.9[9][10]15,06 %&0000000000000000.2900000,29 1080[9][10]
Seleukos İmparatorluğu 3.9[10][11]15,06 %&0000000000000000.2900000,29 MÖ 301[10][11]
İtalyan İmparatorluğu3,825[17]1.476.794,04 %&-1000000000000000.0300000,03 1941[17]
İlhanlılar3.75[9][10]144,79 %&0000000000000002.7800002,78 1310[9][10]
Çungar Hanlığı3.6[15]13,90 %&0000000000000000.2700000,27 1650[15]
Çağatay Hanlığı3.5[9][10]13,51 %&0000000000000000.2600000,26 1310[9] ya da 1350[9][10]
Sasani İmparatorluğu3.5[10][11]13,51 %&0000000000000000.2600000,26 550[10][11]
Batı Göktürk Kağanlığı3.5[11]13,51 %&0000000000000000.2600000,26 630[11]
Batı Hiung-nu3.5[11]13,51 %&0000000000000000.2600000,26 20[11]
İlk Fransız sömürge imparatorluğu3.4[9]13,13 %&0000000000000000.2500000,25 1670[9]
Gazneliler3.4[9][10]13,13 %&0000000000000000.2500000,25 1029[9][10]
Maurya İmparatorluğu3.4[11]–5.0[10]13,13–19,31 %&0000000000000000.2500000,25–%&0000000000000000.3700000,37 MÖ 261[11] ya da MÖ 250[10]
Delhi Sultanlığı3.2[9][10]12,36 %&0000000000000000.2400000,24 1312[9][10]
Alman sömürge imparatorluğu3.147.332,832 1,215[18]%&0000000000023358.56000023.358,56 1911[18]
Kuzey Song Hanedanı 3.1[9][10]11,97 %&0000000000000000.2300000,23 980[9][10]
Uygur Kağanlığı3.1[9][10]11,97 %&0000000000000000.2300000,23 800[9][10]
Batı Jin Hanedanı3.1[11]11,97 %&0000000000000000.2300000,23 280[11]
Danimarka İmparatorluğu3.0[19]11,58 %&0000000000000000.2200000,22 1700[19]
Sui Hanedanı3.0[11]11,58 %&0000000000000000.2200000,22 589[11]
Safevî İmparatorluğu2.9[15]11,20 %&0000000000000000.2200000,22 1630[15]
Samanid İmparatorluğu 2.85[9][10]110,04 %&0000000000000002.1200002,12 928[9][10]
Doğu Jin Hanedanı2.8[11]10,81 %&0000000000000000.2100000,21 347[11]
Med İmparatorluğu[f]2.8[10][11]10,81 %&0000000000000000.2100000,21 MÖ 585[10][11]
Part İmparatorluğu2.8[10][11]10,81 %&0000000000000000.2100000,21 0[10][11]
Cücenler Kağanlığı2.8[10][11]10,81 %&0000000000000000.2100000,21 405[10][11]
Bizans İmparatorluğu2.7[10]–2.8[11]10,42–10,81 %&0000000000000000.2000000,20–%&0000000000000000.2100000,21 555[10] ya da 450[11]
Hint-İskit Krallığı2.6[11]10,04 %&0000000000000000.1900000,19 20[11]
Liao Hanedanı2.6[9][10]10,04 %&0000000000000000.1900000,19 947[9][10]
Grek-Baktriya Krallığı2.5[11]9,65 %&0000000000000000.1900000,19 MÖ 184[11]
Sonraki Chao (16 Krallık)2.5[11]9,65 %&0000000000000000.1900000,19 329[11]
Maratha İmparatorluğu2.5[10]9,65 %&0000000000000000.1900000,19 1760[10]
Belçika sömürge imparatorluğu2,366[17]–24.651,51 91.365,28–0,00095[21]%&-1000000000000000.0200000,02–%&0000000000000182.960000182,96 1941[17] ya da 1939[21]
Kin Hanedanı (1115-1234)2.3[9][10]8,88 %&0000000000000000.1700000,17 1126[9][10]
Harzem Hanedanı 2.3[10]–3.6[9]8,88–13,90 %&0000000000000000.1700000,17–%&0000000000000000.2700000,27 1210[10] ya da 1218[9]
Çin Hanedanı2.3[11]8,88 %&0000000000000000.1700000,17 MÖ 220[11]
Hollanda İmparatorluğu2.1[15]8,11 %&0000000000000000.1600000,16 1938[15]
Birinci Fransız İmparatorluğu2.1[9]8,11 %&0000000000000000.1600000,16 1813[9]
Kiev Knezliği2.1[9][10]8,11 %&0000000000000000.1600000,16 1000[9][10]
Memlûk Devleti2.1[9][10]8,11 %&0000000000000000.1600000,16 1300[9] ya da 1400[10]
Güney Song Hanedanı2.1[9]8,11 %&0000000000000000.1600000,16 1127[9]
Üçüncü Portekiz İmparatorluğu2.1[9]8,11 %&0000000000000000.1600000,16 1900[9]
Muvahhidler Halifeliği2.0[10]–2.3[9]7,72–8,88 %&0000000000000000.1500000,15–%&0000000000000000.1700000,17 1200[10] ya da 1150[9]
Wei Hanedanı2.0[11]7,72 %&0000000000000000.1500000,15 263[11]
Önceki Çin 2.0[11]7,72 %&0000000000000000.1500000,15 376[11]
Önceki Chao (16 Krallık)2.0[11]7,72 %&0000000000000000.1500000,15 316[11]
Gur Hanedanı2.0[15]7,72 %&0000000000000000.1500000,15 1200[15]
İnka İmparatorluğu2.0[9][10]7,72 %&0000000000000000.1500000,15 1527[9][10]
Kuşan İmparatorluğu2.0[10]–2.5[11]7,72–9,65 %&0000000000000000.1500000,15–%&0000000000000000.1900000,19 200[10][11]
Liu Song Hanedanı2.0[11]7,72 %&0000000000000000.1500000,15 450[11]
Kuzey Vey2.0[11]7,72 %&0000000000000000.1500000,15 450[11]
Batı Roma İmparatorluğu2.0[11]7,72 %&0000000000000000.1500000,15 395[11]
Eyyûbî Hanedanı1.7[9]–2.0[10]6,56–7,72 %&0000000000000000.1300000,13–%&0000000000000000.1500000,15 1200[9] ya da 1190[10]
Gupta İmparatorluğu1.7[11]–3.5[10]6,56–13,51 %&0000000000000000.1300000,13–%&0000000000000000.2600000,26 440[11] ya da 400[10]
Ak Hun İmparatorluğu1.7[22]–4.0[11]6,56–15,44 %&0000000000000000.1300000,13–%&0000000000000000.3000000,30 500[22] ya da 470[11]
Büveyh Hanedanı1.6[9][10]6,18 %&0000000000000000.1200000,12 980[9][10]
Doğu Wu Hanedanı1.5[11]5,79 %&0000000000000000.1100000,11 221[11]
Kuzey Qi Hanedanı1.5[11]5,79 %&0000000000000000.1100000,11 557[11]
Kuzey Hiung-nu1.5[11]5,79 %&0000000000000000.1100000,11 60[11]
Kuzey Zhou1.5[11]5,79 %&0000000000000000.1100000,11 577[11]
Yeni Asur İmparatorluğu1.4[10][23]5,41 %&0000000000000000.1000000,10 MÖ 670[10][23]
Doğu Maurya İmparatorluğu1.3[11]5,02 %&0000000000000000.1000000,10 MÖ 210[11]
Liang Hanedanı1.3[10][11]5,02 %&0000000000000000.1000000,10 502,[11] 549,[11] ya da 579[10]
Kaçar İmparatorluğu12,95 0.50[24]%&0000000000000000.1000000,10 1873[24]
Aksum Krallığı1.25[10]48,26 %&0000000000000000.9300000,93 350[10]
Shang Hanedanı1.25[10][23]48,26 %&0000000000000000.9300000,93 MÖ 1122[10][23]
Frank Krallığı1.2[9][10]4,63 %&0000000000000000.0900000,09 814[9][10]
Srivijaya1.2[10]4,63 %&0000000000000000.0900000,09 1200[10]
Hint-Grek Krallığı1.1[11]4,25 %&-1000000000000000.0800000,08 MÖ 150[11]
Mali İmparatorluğu1.1[9][10]4,25 %&-1000000000000000.0800000,08 1380[9][10]
Polonya-Litvanya Birliği1.1[9][10]4,25 %&-1000000000000000.0800000,08 1480[10] ya da 1650[9]
Murâbıt Hanedanı1.0[10]3,86 %&-1000000000000000.0700000,07 1120[10]
Harşa İmparatorluğu1.0[9][10]3,86 %&-1000000000000000.0700000,07 625[9] ya da 648[9][10]
Gurjara-Pratihara Hanedanı 1.0[9]3,86 %&-1000000000000000.0700000,07 860[9]
Kutsal Roma İmparatorluğu1.0[9]3,86 %&-1000000000000000.0700000,07 1050[9]
Hazar Hanlığı1.0[9]–3.0[10]3,86–11,58 %&-1000000000000000.0700000,07–%&0000000000000000.2200000,22 900[9] ya da 850[10]
Khmer İmparatorluğu 1.0[9][10]3,86 %&-1000000000000000.0700000,07 1290[9][10]
Mısır'ın Yeni Krallığı1.0[10][23]3,86 %&-1000000000000000.0700000,07 MÖ 1450[23] ya da MÖ 1300[10]
Ptolemaios Krallığı1.0[11]3,86 %&-1000000000000000.0700000,07 MÖ 301[11]
Karahıtaylar1.0[9]–1.5[10]3,86–5,79 %&-1000000000000000.0700000,07–%&0000000000000000.1100000,11 1130[9] ya da 1210[10]
İskitler1.0[22]3,86 %&-1000000000000000.0700000,07 MÖ 400[22]
Shu Han1.0[11]3,86 %&-1000000000000000.0700000,07 221[11]
Tâhirî Hanedanı1.0[9]3,86 %&-1000000000000000.0700000,07 800[9]
Batı Şia Hanedanı1.0[10]3,86 %&-1000000000000000.0700000,07 1100[10]
İsveç İmparatorluğu0.99[25]38,22 %&0000000000000000.7300000,73 1700[25]
Nazi Almanyası0,824[17]317.957,06 %&-1000000000000000.0100000,01 1941[17]
Akad İmparatorluğu0.8[23]3,09 %&-1000000000000000.0600000,06 MÖ 2250[23]
Avar Kağanlığı0.8[11]3,09 %&-1000000000000000.0600000,06 600[11]
Chu Hanedanı0.8[11]3,09 %&-1000000000000000.0600000,06 MÖ 300[11]
Hunlar 0.8[11]3,09 %&-1000000000000000.0600000,06 287[11]
Songhay İmparatorluğu0.8[9]3,09 %&-1000000000000000.0600000,06 1550[9]
Hiksoslar0.65[23]25,10 %&0000000000000000.4800000,48 MÖ 1650[23]
Mısır'ın yirmi altıncı Hanedanı 0.65[23]25,10 %&0000000000000000.4800000,48 MÖ 550[23]
Rozvi İmparatorluğu 0.624[26]240,93 %&0000000000000004.6300004,63 1700[26]
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu621.537,58 240.000[27]%&0000000000004612.8700004.612,87 1905[27]
Endülüs Emevî Devletia 0.6[9]2,32 %&-1000000000000000.0400000,04 1000[9]
İlk Portekiz İmparatorluğu0.6[9]2,32 %&-1000000000000000.0400000,04 1580[9]
Vizigot Krallığı0.6[11]2,32 %&-1000000000000000.0400000,04 580[11]
Çu Hanedanı 0.55[28]21,24 %&0000000000000000.4100000,41 MÖ 1100[28]
Sih İmparatorluğu51,80 0.20[29]%&0000000000000000.3800000,38 1839[29]
Kurtuba Emirliği0.5[9]1,93 %&-1000000000000000.0400000,04 756[9]
Kosala Krallığı 0.5[11]1,93 %&-1000000000000000.0400000,04 MÖ 543[11]
Lidya0.5[23]1,93 %&-1000000000000000.0400000,04 MÖ 585[23]
Magadha0.5[11]1,93 %&-1000000000000000.0400000,04 MÖ 510[11]
Mısır'ın Orta Krallığı0.5[23]1,93 %&-1000000000000000.0400000,04 MÖ 1850[23]
Yeni Babil İmparatorluğu0.5[23]1,93 %&-1000000000000000.0400000,04 MÖ 562[23]
Satavahana Hanedanı0.5[11]1,93 %&-1000000000000000.0400000,04 150[11]
Mısır'ın yirmi beşinci Hanedanı 0.5[23]1,93 %&-1000000000000000.0400000,04 MÖ 715[23]
Batı Satrapları 0.5[11]1,93 %&-1000000000000000.0400000,04 100[11]
Yeni Hitit Krallığı0.45[23]17,37 %&0000000000000000.3300000,33 MÖ 1250MÖ 1220[23]
Şia Hanedanı0.45[23]17,37 %&0000000000000000.3300000,33 MÖ 1800[23]
Fransa Krallığı (Orta Çağ) 0.4[9]1,54 %&-1000000000000000.0300000,03 1250[9]
Orta Asur İmparatorluğu 0.4[23]1,54 %&-1000000000000000.0300000,03 MÖ 1080[23]
Mısır'ın Eski Krallığı0.4[23]1,54 %&-1000000000000000.0300000,03 MÖ 2400[23]
Sokoto Halifeliği0.4[30]1,54 %&-1000000000000000.0300000,03 1804[30]
Latin İmparatorluğu0.35[11]13,51 %&0000000000000000.2600000,26 1204[11]
Antik Kartaca0.3[11]1,16 %&-1000000000000000.0200000,02 MÖ 220[11]
İndus Vadisi Uygarlığı0.3[28]1,16 %&-1000000000000000.0200000,02 MÖ 1800[28]
Mitanni0.3[23]1,16 %&-1000000000000000.0200000,02 MÖ 1450MÖ 1375[23]
Birinci Babil Hanedanı0.25[23]9,65 %&0000000000000000.1900000,19 MÖ 1690[23]
Aztek İmparatorluğu0.22[9]8,49 %&0000000000000000.1600000,16 1520[9]
Zulu İmparatorluğu 20,72 0.08[31]%&0000000000000000.1500000,15 1822[31]
Elam İmparatorluğu0.2[23]0,77 %&-1000000000000000.0100000,01 MÖ 1160[23]
Frigya0.2[23]0,77 %&-1000000000000000.0100000,01 MÖ 750[23]
Babil'in ikinci Hanedanı0.2[23]0,77 %&-1000000000000000.0100000,01 MÖ 1130[23]
Urartular0.2[23]0,77 %&-1000000000000000.0100000,01 MÖ 800[23]
Doğu Zhou Hanedanı0.15[23]5,79 %&0000000000000000.1100000,11 MÖ 770[23]
Orta Hitit Krallığı0.15[23]5,79 %&0000000000000000.1100000,11 MÖ 1450[23]
Eski Asur dönemi 0.15[23]5,79 %&0000000000000000.1100000,11 MÖ 1730[23]
Eski Hitit İmparatorluğu0.15[23]5,79 %&0000000000000000.1100000,11 MÖ 1530[23]
Oyo İmparatorluğu0.15[32]5,79 %&0000000000000000.1100000,11 1680[32]
Kanem-Bornu İmparatorluğu12,95 0.05[33]%&0000000000000000.1000000,10 1892[33]
Larsa0.1[23]0,39 %&-1000000000000000.0100000,01 MÖ 1750MÖ 1700[23]
Yeni Sümer İmparatorluğu 0.1[23]0,39 %&-1000000000000000.0100000,01 MÖ 2000[23]
Tarasca devleti0.075[34]28,96 %&0000000000000000.5600000,56 1450[34]
Lagaş0.05[28]1,93 %&-1000000000000000.0400000,04 MÖ 2400[28]
Sümerler0.05[23]1,93 %&-1000000000000000.0400000,04 MÖ 2400[23]
  1. ^ Bağımsızlığını takiben eski kolonilerinin en büyük karasal alanları 1945'te Kanada'nın 9,98 milyon km2'si, Amerika Birleşik Devletleri'nin 1899'da 9,67 milyon km2'si ve Avustralya'nın 1945'te 7,68 milyon km2'siydi.[9]
  2. ^ Moğol İmparatorluğu sonunda dört ayrı hanlığa bölündü: Yuan Hanedanı, Çağatay Hanlığı, İlhanlılar ve Altın Orda Devleti. Bunlar ayrı ayrı listelenmiştir.
  3. ^ Halefi devlet olan SSCB ve onun halefi olan Rusya Federasyonu, sırasıyla 1945'te 22,3 milyon km2 ve 1991'de 17,1 milyon km2'ye ulaştı.[9]
  4. ^ Halefi devlet olan Çin Cumhuriyeti (1912-1949) ve ardılı olan Çin Halk Cumhuriyeti (1949'dan itibaren), sırasıyla 1912'de maksimum 7,7 milyon km2 ve 1950'de 9,7 milyon km2'ye ulaştı.[9]
  5. ^ a b Brezilya İmparatorluğu'nun 1889'da Portekiz İmparatorluğu'nun 1820'de sahip olduğundan daha büyük bir alana sahip olarak listelenmesinin nedeni, Brezilya'nın bir Portekiz kolonisi olmasına rağmen, Portekizli yerleşimcilerin Brezilya'nın zamanında Brezilya'nın yaklaşık yarısı üzerinde etkili bir kontrole sahip olmalarıdır. 1822'de bağımsızlığını kazanmıştır.[9]
  6. ^ Hem arkeolojik hem de metinsel tarihsel kanıtların daha yakın zamanda yeniden değerlendirilmesi, modern bilim adamlarını Medler krallığının kapsamına ve hatta birleşik bir devlet olarak varlığına dair önceki kavramları sorgulamaya yöneltti.[20]

Günümüze kadar en büyük imparatorlukların zaman çizelgesi

Daha önceki tüm imparatorluklardan daha büyük olduğu kesin olarak söylenebilecek en eski imparatorluk, MÖ 3000'den önce, en büyük uygarlığın on katını kaplayan Yukarı ve Aşağı Mısır'dı.[35]

imparatorluk Karasal alanı
(milyon km 2)
Yıl
Yukarı ve Aşağı Mısır 0.1 [23]MÖ 3000 [23]
Eski Mısır Krallığı0.25 [23]MÖ 2850 [23]
0.4 [23]MÖ 2400 [23]
Akad İmparatorluğu0.65 [23]MÖ 2300 [23]
0.8 [23]MÖ 2250 [23]
Mısır'ın Yeni Krallığı1.0 [23]MÖ 1450 [23]
Shang Hanedanı1.25 [23]MÖ 1122 [23]
Yeni Asur İmparatorluğu1.4 [23]MÖ 670 [23]
Med İmparatorluğu [a]2.8 [11]MÖ 585 [11]
Ahameniş İmparatorluğu3.6 [11]MÖ 539 [11]
5.5 [11]MÖ 500 [11]
Büyük Hun İmparatorluğu9.0 [11]MÖ 176 [11]
Emevi Halifeliği11.1 [9]720 [9]
Moğol İmparatorluğu13.5 [9]1227 [9]
24.0 [9]1309 [9]
Britanya İmparatorluğu24.5 [9]1880 [9]
35.5 [9]1920 [9]
  1. ^ Hem arkeolojik hem de metinsel tarihsel kanıtların daha yakın zamanda yeniden değerlendirilmesi, modern bilim adamlarını Medler krallığının kapsamına ve hatta birleşik bir devlet olarak varlığına ilişkin önceki kavramları sorgulamaya yöneltmiştir.[20] Med İmparatorluğu, Yeni Asur İmparatorluğu'nun büyüklüğünü asla aşamadıysa, ikinci İmparatorluk Ahameniş İmparatorluğu onu geçene kadar dünyanın gördüğü en büyük imparatorluk olarak kaldı.[11][23]

Zamanın en büyük imparatorluklarının zaman çizelgesi

İmparatorluk Tarihte en büyük karasal alan
sahipliği
(milyon km2)[28]
Yaklaşık süre[28]
Yukarı Mısır 0.1 MÖ 3000
Mısır'ın Eski Krallığı0.25–0.4 MÖ 2800MÖ 2400
Akad İmparatorluğu0.2–0.6 MÖ 2300MÖ 2200
İndus Vadisi Uygarlığı0.15 MÖ 2100
Mısır'ın Orta Krallığı0.2–0.5 MÖ 2000MÖ 1800
Şia Hanedanı0.4 MÖ 1700
Hiksoslar0.65 MÖ 1600
Mısır'ın Yeni Krallığı0.65–1.0 MÖ 1500MÖ 1300
Shang Hanedanı0.9–1.1 MÖ 1250MÖ 1150
Yeni Krallık0.5–0.6 MÖ 1100MÖ 1050
Çu Hanedanı 0.35–0.45 MÖ 1000MÖ 900
Yeni Asur İmparatorluğu0.4–1.4 MÖ 850MÖ 650
Med İmparatorluğu[a]3.0 MÖ 600
Ahameniş İmparatorluğu2.5–5.5 MÖ 550MÖ 350
Makedonya İmparatorluğu5.2 MÖ 323
Seleukos İmparatorluğu 4.0 MÖ 300
Maurya İmparatorluğu3.5 MÖ 250
Han Hanedanı2.5 MÖ 200
Hiung-nu İmparatorluğu5.7 MÖ 150
Han Hanedanı4.2–6.5 MÖ 100200
Roma İmparatorluğu4.4 250350
Sasani İmparatorluğu3.5 400
Hun İmparatorluğu4.0 450
Sasani İmparatorluğu3.5 500
Göktürk Kağanlığı3.0–5.2 550600
Râşidîn Halifeliği5.2 650
Emevî Halifeliği9.0–11.0 700750
Abbâsî Halifeliği8.3–11.0 750800
Tibet İmparatorluğu2.5–4.7 850950
Sung İmparatorluğu3.0 1000
Büyük Selçuklu İmparatorluğu3.0–4.0 10501100
Tibet İmparatorluğu2.5 1150
Kin Hanedanı (1115–1234) 2.3 1200
Moğol İmparatorluğu18.0–24.0 12501300
Kubilay Hanlığı 11.0 1350
Timur İmparatorluğu 4.0 1400
Míng Hanedanı 4.7–6.5 14501500
Osmanlı İmparatorluğu4.3 1550
Rusya Çarlığı6.0–12.0 16001700
Rus İmparatorluğu14.0–17.0 17501800
Britanya İmparatorluğu23.0–34.0 18501925
Sovyetler Birliği22.5 19501975
  1. ^ Hem arkeolojik hem de metinsel tarihsel kanıtların daha yakın zamanda yeniden değerlendirilmesi, modern bilim adamlarını Medler krallığının kapsamına ve hatta birleşik bir devlet olarak varlığına ilişkin önceki kavramları sorgulamaya yöneltmiştir.[20] MÖ 600 yılındaki en büyük imparatorluk Medyan İmparatorluğu değilse, 0,55 milyon km2'lik alanıyla Geç Dönem Mısır'ı idi.

Dünya nüfusundaki payına göre en büyük imparatorluklar

Zaman içinde artan dünya nüfusu eğilimi nedeniyle, kesin nüfus rakamları, farklı imparatorluklar arasındaki karşılaştırma için o zamanlardaki dünya nüfusundaki paylarına göre daha az alakâlıdır.[36] Yaklaşık olarak MÖ 400'den bu yana, çoğu zaman en kalabalık iki imparatorluğun dünya nüfusundaki toplam payı %30 ilâ 40 arasında olmuştur. Ayrıca genellikle en kalabalık nüfuslara sahip imparatorluklar Çin'de vârolmuştur.[37]

İmparatorluk İmparatorluk nüfusunun
dünya nüfusuna yüzdeliği [38]
Yıl [38]
Çing Hanedanı37 1800
Kuzey Song Hanedanı 33 1100
Batı Han Hanedanı32 1
Moğol İmparatorluğu31 1290
Roma İmparatorluğu30 150
Jin Hanedanı (265-420)28 280
Ming Hanedanı28 1600
Çin Hanedanı24 MÖ 220
Babür İmparatorluğu24 1700
Tang Hanedanı23 900
Delhi Sultanlığı23 1350
Britanya İmparatorluğu23 1938
Japon İmparatorluğu20 1943
Maurya İmparatorluğu19 MÖ 250
Eski Çin 19 376
Kuzey Zhou16 580
Makedonya İmparatorluğu15 MÖ 323
Harşa İmparatorluğu15 647
Gupta İmparatorluğu13 450
Kuzey Wei13 500
Emevi Halifeliği13 750
Ahameniş İmparatorluğu12 MÖ 450
Eski Yan 12 366
Kin Hanedanı (1115-1234)12 1200
Nazi Almanyası12 1943
Kuşan İmparatorluğu11 200
Pala İmparatorluğu 11 800
Sonraki Chao (16 Krallık)10 330

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Taagepera (1978). "Size and duration of empires: Systematics of size" (PDF). Social Science Research (İngilizce). 7 (2): 111. doi:10.1016/0049-089X(78)90007-8. ISSN 0049-089X. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  2. ^ Taagepera (1978). "Size and duration of empires: Systematics of size" (PDF). Social Science Research (İngilizce). 7 (2): 108-127. doi:10.1016/0049-089X(78)90007-8. ISSN 0049-089X. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  3. ^ Taagepera (1978). "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 3000 to 600 B.C." (PDF). Social Science Research. 7 (2): 180-196. doi:10.1016/0049-089x(78)90010-8. ISSN 0049-089X. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  4. ^ Taagepera (1979). "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.". Social Science History. 3 (3/4): 115-138. doi:10.2307/1170959. 
  5. ^ Taagepera (September 1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia" (PDF). International Studies Quarterly. 41 (3): 475-504. doi:10.1111/0020-8833.00053. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  6. ^ Taagepera (1979). "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.". Social Science History. 3 (3/4): 117. doi:10.2307/1170959. 
  7. ^ "The World Factbook". Central Intelligence Agency. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. Antarctica [...] land: 14.2 million sq km (285,000 sq km ice-free, 13.915 million sq km ice-covered) (est.)
    [...]
    World [...] land: 148.94 million sq km
     
  8. ^ Imperialism: From the Colonial Age to the Present (İngilizce). NYU Press. 1979. s. 29. ISBN 978-0-85345-498-4. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. [I]n 1800 Europe and its possessions, including former colonies, claimed title to about 55 percent of the earth's land surface: Europe, North and South America, most of India, and small sections along the coast of Africa. But much of this was merely claimed; effective control existed over a little less than 35 percent, most of which consisted of Europe itself. By 1878—that is, before the next major wave of European acquisitions began—an additional 6,500,000 square miles (16,800,000 square kilometers) were claimed; during this period, control was consolidated over the new claims and over all the territory claimed in 1800. Hence, from 1800 until 1878, actual European rule (including former colonies in North and South America), increased from 35 to 67 percent of the earth's land surface. 
  9. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl dm dn do dp dq dr ds dt du dv dw dx dy dz ea eb Taagepera, Rein (September 1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia" (PDF). International Studies Quarterly. 41 (3): 492-502. doi:10.1111/0020-8833.00053. JSTOR 2600793. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Taagepera1997" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  10. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl dm dn do dp Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D. (December 2006). "East-West Orientation of Historical Empires" (PDF). Journal of World-Systems Research. 12 (2): 222-223. ISSN 1076-156X. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  11. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl dm dn Taagepera, Rein (1979). "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.". Social Science History. 3 (3/4): 121-122, 124-129, 132-133. doi:10.2307/1170959. JSTOR 1170959.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Taagepera1979" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  12. ^ a b "Área Territorial Brasileira". www.ibge.gov.br (Portekizce). Brazilian Institute of Geography and Statistics. 23 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016. A primeira estimativa oficial para a extensão superficial do território brasileiro data de 1889. O valor de 8.337.218 km2 foi obtido a partir de medições e cálculos efetuados sobre as folhas básicas da Carta do Império do Brasil, publicada em 1883. [The first official estimate of the surface area of the Brazilian territory dates from 1889. A value of 8,337,218 km2 was obtained from measurements and calculations made on drafts of the Map of the Empire of Brazil, published in 1883.] 
  13. ^ a b Conrad, Sebastian (2014). "The Dialectics of Remembrance: Memories of Empire in Cold War Japan" (PDF). Comparative Studies in Society and History. 56 (1): 8. doi:10.1017/S0010417513000601. ISSN 0010-4175. JSTOR 43908281. 8 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. In 1942, at the moment of its greatest extension, the empire encompassed territories spanning over 7,400,000 square kilometers. 
  14. ^ a b James, David H. (1 Kasım 2010). The Rise and Fall of the Japanese Empire (İngilizce). Routledge. ISBN 9781136925467. 6 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2018. by 1942, this 'Empire' covered about 3,285,000 square miles 
  15. ^ a b c d e f g h i j Bang, Peter Fibiger; Bayly, C. A.; Scheidel, Walter (2 Aralık 2020). The Oxford World History of Empire: Volume One: The Imperial Experience (İngilizce). Oxford University Press. ss. 92-94. ISBN 978-0-19-977311-4. 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021. 
  16. ^ a b Rodríguez, Jaime; Vincent, Kathryn (1997). "The Colonization and Loss of Texas: A Mexican Perspective". Myths, Misdeeds and Misunderstandings: The Roots of Conflict in US-Mexican Relations (First bas.). Wilmington, DE, USA: Scholarly Resources Inc. s. 47. ISBN 0-8420-2662-2. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. When it was founded in 1821, the Mexican Empire extended over 4,429,000 km2 (not including the 445,683 km2 temporarily added by the short-lived union of the Central American provinces). 
  17. ^ a b c d e f Soldaten-Atlas (Tornisterschrift des Oberkommandos der Wehrmacht, Heft 39). Leipzig: Bibliographisches Institut. 1941. ss. 8, 32. 
  18. ^ a b  Ashworth, Philip Arthur; and, others (1911). "Germany". Chisholm, Hugh (Ed.). Encyclopædia Britannica. 11 (11. bas.). Cambridge University Press. ss. 804–828. Area English Sq. m. [...] German Empire: 208,780 Area (estimated) sq. m. [...] Total dependencies: 1,006,412 
  19. ^ a b Korchmina, Elena; Sharp, Paul (June 2020). "Denmark and Russia: What can we learn from the historical comparison of two great Arctic agricultural empires?" (PDF). European Historical Economics Society. s. 3. 8 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020. Around 1700, the Danish Empire covered around 3 million square kilometers 
  20. ^ a b c Waters, Matthew (2005). Lanfranchi, Giovanni B.; Roaf, Michael; Rollinger, Robert (Ed.). "Media and Its Discontents". Journal of the American Oriental Society. 125 (4): 517-533. ISSN 0003-0279. JSTOR 20064424. 
  21. ^ a b Townsend, Mary Evelyn; Peake, Cyrus Henderson (1941). European Colonial Expansion Since 1871 (İngilizce). J.B. Lippincott. s. 19. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  22. ^ a b c d Turchin, Peter (2009). "A theory for formation of large empires" (PDF). Journal of Global History (İngilizce). 4 (2): 202. doi:10.1017/S174002280900312X. ISSN 1740-0228. 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2020. 
  23. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs Taagepera (1978). "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 3000 to 600 B.C." (PDF). Social Science Research. 7 (2): 182-189. doi:10.1016/0049-089x(78)90010-8. ISSN 0049-089X. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  24. ^ a b Hughes, William (1873). A Class-book of Modern Geography: With Examination Questions (İngilizce). G. Philip & Son. s. 175. 26 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2020. In size it is about 500,000 square miles 
  25. ^ a b Sundberg, Ulf (2018). Swedish defensive fortress warfare in the Great Northern War 1702-1710 (PDF). Åbo: Åbo Akademis förlag. s. 26. ISBN 978-951-765-897-3. OCLC 1113941754. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. In 1700, the Swedish Empire covered a land area of 990,000 square kilometers and had 2,500,000 inhabitants. 
  26. ^ a b Cornell, James (1978). Lost Lands and Forgotten People (İngilizce). Sterling Publishing Company. s. 24. ISBN 978-0-8069-3926-1. Zimbabwe continued to grow, reaching the height of its power in 1700, under the rule of the Rozwi people. When the first Europeans arrived on the African coast, they heard tales of a great stone city, the capital of a vast empire. The tales were true, for the Rozwi controlled 240,000 square miles (624,000 sq km) 
  27. ^ a b  Briliant, Oscar; and, others (1911). "Austria-Hungary". Chisholm, Hugh (Ed.). Encyclopædia Britannica. 03 (11. bas.). Cambridge University Press. ss. 2–39. It occupies about the sixteenth part of the total area of Europe, with an area (1905) of 239,977 sq. m. 
  28. ^ a b c d e f g h Taagepera, Rein (1978). "Size and duration of empires: Systematics of size" (PDF). Social Science Research (İngilizce). 7 (2): 116-117. doi:10.1016/0049-089X(78)90007-8. ISSN 0049-089X. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  29. ^ a b Singh, Amarpal (15 Ağustos 2010). The First Anglo-Sikh War (İngilizce). Amberley Publishing Limited. ISBN 978-1-4456-2038-1. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2022. By 1839, the year of his death, the Sikh kingdom extended from Tibet and Kashmir to Sind and from the Khyber Pass to the Himalayas in the east. It spanned 600 miles from east to west and 350 miles from north to south, comprising an area of just over 200,000 square miles. 
  30. ^ a b Wesseling, H. L. (23 Ekim 2015). The European Colonial Empires: 1815-1919 (İngilizce). Routledge. s. 93. ISBN 978-1-317-89507-7. 8 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2020. Islam spread quickly in Hausaland, which, after the jihad of 1804, was incorporated into the Sokoto Caliphate, a vast empire of 400,000 square kilometres. 
  31. ^ a b Gluckman, Max (1960). "The Rise of a Zulu Empire". Scientific American. 202 (4): 162. Bibcode:1960SciAm.202d.157G. doi:10.1038/scientificamerican0460-157. ISSN 0036-8733. JSTOR 24940454. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. By 1822 he had made himself master over 80,000 square miles 
  32. ^ a b Thornton, John (28 Nisan 1998). Africa and Africans in the Making of the Atlantic World, 1400-1800 (İngilizce). Cambridge University Press. s. 104. ISBN 978-0-521-62724-5. 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2022. By 1680, the Oyo Empire (in Nigeria) may have exceeded 150,000 square kilometers, though not by much. 
  33. ^ a b Hughes, William; Williams, J. Francon (1892). A Class-book of Modern Geography: With Examination Questions, Notes, & Index (İngilizce). G. Philip & son. s. 281. 30 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. It has an area of perhaps 50,000 square miles. 
  34. ^ a b Blanford, Adam Jared (2014). "Rethinking Tarascan Political and Spatial Organization" (PDF). Anthropology Graduate Theses & Dissertations. University of Colorado Boulder: 6. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2020. By A.D. 1450, the Tarascan Uacúsecha were leaders of an empire that spanned 75,000 square kilometers of west Mexico 
  35. ^ Taagepera (1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia" (PDF). International Studies Quarterly (İngilizce). 41 (3): 480. doi:10.1111/0020-8833.00053. ISSN 0020-8833. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  36. ^ Bang, Peter Fibiger, (Ed.) (2020). "The Scale of Empire: Territory, Population, Distribution". The Oxford World History of Empire: Volume One: The Imperial Experience (İngilizce). Oxford University Press. s. 102. ISBN 978-0-19-977311-4. 
  37. ^ Hornborg, Alf, (Ed.) (2013). "Empire: The comparative study of imperialism". Ecology and Power: Struggles over Land and Material Resources in the Past, Present and Future (İngilizce). Routledge. s. 43. ISBN 978-1-136-33529-7. 
  38. ^ a b Bang, Peter Fibiger, (Ed.) (2020). "The Scale of Empire: Territory, Population, Distribution". The Oxford World History of Empire: Volume One: The Imperial Experience (İngilizce). Oxford University Press. s. 103. ISBN 978-0-19-977311-4. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hunlar</span> MS 4-6. yüzyıllar arasında Avrasyada yaşamış göçebe halk

Hunlar, MS 4-6. yüzyıllar arasında Orta Asya, Kafkaslar ve Doğu Avrupa'da yaşayan göçebe bir halktır. İlk olarak Volga'nın doğusunda, o zamanlar İskitya'nın bir parçası olan bir bölgede yaşadıkları tahmin edilmektedir. MS 370 yılına gelindiğinde Hunlar Volga bölgesine varmış ve 430 yılına gelindiğinde ise Avrupa'da kısa ömürlü de olsa geniş bir hakimiyet kurmuşlardır. Gotları ve Roma sınırları dışında yaşayan diğer birçok Cermen halkını fethetmiş ve diğerlerinin Roma topraklarına kaçmasına neden olmuştu. Hunlar, özellikle Attila döneminde Doğu Roma İmparatorluğu'na sık ve yıkıcı baskınlar yaptılar. 451'de Hunlar, Batı Roma eyaleti Galya'yı işgal ettiler ve burada Katalonya Tarlaları Savaşı'nda Romalılar ve Vizigotlardan oluşan birleşik bir orduyla savaştılar ve 452'de İtalya'yı işgal ettiler. 453'te Attila'nın ölümünden sonra Hunlar Roma için büyük bir tehdit olmaktan çıkmış ve Nedao Savaşı'ndan sonra imparatorluklarının çoğunu kaybetmişlerdir (454?). Hun isminin varyantları Kafkasya'da 8. yüzyılın başlarına kadar kaydedilmiştir.

İmparatorluk, genellikle bir imparator olan tek bir yönetici otoriteye tabi olan birkaç bölge ve halktan oluşan egemen bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Adriyatik Denizi</span> deniz

Adriyatik Denizi, Akdeniz'in bir parçası olan ve İtalya Yarımadası ile Balkan Yarımadası arasında kalan uzun bir körfezdir. Adriyatik, Akdeniz'in en kuzeydeki koludur ve Otranto Boğazı'ndan kuzeybatıya ve Po Ovası'na kadar uzanır. İtalya, Arnavutluk, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Slovenya ve Karadağ'ın denize kıyısı bulunmaktadır. Adriyatik, çoğu doğu kıyısının Hırvat kesiminde yer alan 1.300'den fazla adaya sahiptir. Kuzeyi en sığ, güneyi en derin olmak üzere üç havzaya ayrılmıştır ve maksimum 1.233 metre (4.045 ft) derinliğindedir. Bir su altı sırtı olan Otranto Sill, Adriyatik ve İyonya Denizleri arasındaki sınırda yer almaktadır. Hakim akıntılar Otranto Boğazı'ndan saat yönünün tersine doğu kıyısı boyunca ve batı kıyısı (İtalya) boyunca tekrar boğaza akar. Adriyatik'teki gelgit hareketleri azdır, ancak zaman zaman daha büyük genliklerin meydana geldiği bilinmektedir. Adriyatik'in tuzluluk oranı Akdeniz'dekinden daha düşüktür çünkü Adriyatik, Akdeniz'e akan tatlı suyun üçte birini bir seyreltme havzası görevi görerek toplar. Yüzey suyu sıcaklıkları genellikle yazın 30 °C (86 °F) ile kışın 12 °C (54 °F) arasında değişir ve Adriyatik Havzası'nın iklimini önemli ölçüde yumuşatır.

Dünya'nın en kalabalık şehirleri sıralamasına göre; kent nüfuslarına göre dünyanın en kalabalık kenti Şangay'dır. Ancak Metropol nüfusları dikkate alındığında Tokyo 34.000.000 kişilik nüfusuyla ilk sırada yer alır. Verilere göre kentler şu şekilde sıralanmaktadır:

<span class="mw-page-title-main">Farslar</span> Çoğunlukla İranda yaşayan halk

Farslar, Persler veya Osmanlıcadaki tabirle Âcemler, çoğunlukla İran'da yaşayan İranî bir halktır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Göktürk Kağanlığı</span> Göktürk devletinin ikiye ayrılmasıyla kurulmuş bir Türk devleti

Doğu Göktürk Kağanlığı, 582-630 yılları arası varlığını sürdüren tarihi Türk devleti. 582 yılında bölünen Göktürk Kağanlığı'nın doğu kısmıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eteneliler</span> Eutheria sınıfındaki memelilerin alt sınıfı

Eteneliler, eteneli memeliler veya plasentalı memeliler, memelilerin bir infra sınıfı. Diğer alt sınıflar keseliler (Metatheria) ve hâlâ yumurtlayarak üreyen ilkel memelilerdir (Protheria). Aralarında büyük bir farkla en büyük grup etenelilerdir. Günümüzde, 6000'in üzerinde eteneli türü bulunmaktadır. Vücut yapıları ve yaşam alanlarının farklılıkları ile en çeşitli memeli grubunu oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">İnsanlık tarihi</span> İnsanlığın kayıtlı ve detaylı tarihi

İnsanlık tarihi, insanlığın geçmişinin tasviridir. Arkeoloji, antropoloji, genetik, dilbilim, epigrafi, filoloji, paleografi ve diğer disiplinler ile yazının icadından bu yana kayıtlı tarih, ikincil kaynaklar ve araştırmalar yoluyla incelenir.

<span class="mw-page-title-main">Pers-Roma savaşları</span> Vikimedya liste maddesi

Roma-Pers Savaşları Yunan-Roma dünyası ile iki başarılı İran imparatorluğu arasında geç dönem Roma Cumhuriyeti ile İran merkezli Part İmparatorluğu arasında MÖ 92'de başlayıp Roma İmparatorluğu ve yine İran merkezli Sasani İmparatorluğu üzerinden sürdürülen bir dizi savaştır. Uzun ve yorucu savaşlar iki rakip arasında en son olarak Bizans İmparatorluğu ve Sasani İmparatorluğu arasında MS 627'de yapılan savaş ile sona erdi ve bunu 632'den itibaren her iki imparatorluğun topraklarının büyük bölümünü ele geçiren Müslüman Arapların akınları izledi.

<span class="mw-page-title-main">San Francisco Körfez Bölgesi</span>

Bilinen adıyla Körfez Bölgesi olarak bilinen San Francisco Körfez Bölgesi, Kaliforniya'nın San Francisco Körfezi'ni çevreleyen ve içeren bir bölgesidir.

<span class="mw-page-title-main">Euarchonta</span> memeli kladı

Euarchonta, eteneliler infra sınıfında yer alan, moleküler genetik araştırmalar sonrası ortaya konulmuş olan bir üst takım. Euarchonta şu takımları içerir: Sivri sincapçıkgiller (Scandentia), Primatlar (Primates) ve Abalı memeliler (Dermoptera).

<span class="mw-page-title-main">İran hükümdarları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İran hükümdarları listesi coğrafyacılara tarafından Büyük İran bölgesi olarak tanınan arazilerde kurulan devletlerde hükûmet süren tüm imparatorluk, krallıklar ve hükümdarlıklarda hukuken idareci olan hükümdarların listesidir.

1494 yılında bağımsız ülkeler listesi bahsi geçen tarihte bağımsızlığını ilan etmiş olan ülkelerin bayrakları, kuruluş yılları, yüzölçümleri, nüfusları ve günümüzdeki topraklarda bağımsız olarak yönetilen ülkelerin isimleri hakkında bilgiler yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Erken Orta Çağ</span> Avrupa tarihinin bir dönemi

Erken Orta Çağ ile birlikte Avrupa Tarihi'nde Orta Çağ başlamış oldu. MS 6. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar sürmüştür. Erken Orta Çağ, Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünün devamındaki ve Yüksek Orta Çağ'dan önceki dönemdir. Erken Orta Çağ dönemi Geç Antik Çağ ile üst üste gelir. Geç Antik Çağ, Roma İmparatorluğu'nun devam unsurlarına vurgu yapmak için kullanılırken, "Erken Orta Çağ" daha sonraki dönemin özelliklerine vurgu için kullanılır.

İrnek, Hunların bilinen son hükümdarı ve Attila'nın üçüncü oğluydu. Attila'nın ölümünden sonra imparatorluk parçalandı ve Attila'nın üç oğlu geri kalan toprakları yönetti. İrnek büyük ağabeyi İlek'ten sonra geldi ve büyük ihtimalle kardeşi Dengizik ile toprakları birlikte yönetti.

141 Likya depremi MS 141 ile 142 döneminde meydana gelmiştir. Likya ve Karya Roma eyaletlerinin çoğunu ve Rodos, İstanköy, Sömbeki ve Koyunluca adalarını etkilemiştir. Büyük su baskınına neden olan ciddi bir tsunamiye neden olmuştur. Bu depremin merkez üssü net olarak belirlenememiştir, tahmin edilen yerler Rodos'un kuzey ucu, Marmaris yakınlarında Rodos'un kuzeyinde Türk anakarası, ya da Rodos'un doğusunda denizin altıdır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Vey</span>

Doğu Vey, Çin'in Güney-Kuzey Hanedanları döneminde MS 534-550 yılları arasında var olan bir devletti. Devlet, Doğu Çin'de yer almakta olup kuzey hanedanlıklarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Batı Vey</span>

Batı Vey, Çin'in Güney-Kuzey Hanedanları döneminde MS 535-557 yılları arasında var olan bir devletti. Devlet, Çin'in ortasında yer almakta olup kuzey hanedanlıklarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Kemalist tarihyazımı</span> Atatürkün kişilik kültünden etkilenen tarih anlatısı

Kemalist tarihyazımı, Türk siyasi ideolojisi Kemalizm tarafından desteklenen ve Atatürk'ün kişilik kültünden etkilenen tarih anlatısıdır. Kemalist tarihyazımı, Türkiye Cumhuriyeti'nin Osmanlı İmparatorluğu'ndan açık bir kopuşu temsil ettiğini ve Cumhuriyet Halk Partisi'nin İttihat ve Terakki'nin halefi olmadığını ileri sürer. Bu iddialara Taner Akçam, Erik-Jan Zürcher, Uğur Ümit Üngör ve Hans-Lukas Kieser gibi akademisyenler tarafından karşı çıkıldı.

<span class="mw-page-title-main">447 Konstantinopolis depremi</span>

447 Konstantinopolis depremi, 447'de Konstantinopolis ve çevresindeki bölgeyi etkileyen büyük bir depremdir. Yakın zamanda tamamlanıp Konstantinopolis Surları'na eklenen Theodosius Surları'nda ciddi hasara neden oldu, 57 kuleyi ve geniş sur duvarlarını yok etti. Bu yıllarda Tanrının Kırbacı Attila, Roma ve Konstantinopolis'u tehdit ettiği için surların önemli bir kısmının yıkılması, kentte paniğe yol açtı; şehir sakinleri, bu tehdidi önleyebilmek için gece gündüz çalışarak surları birkaç ayda tamir etti.