İçeriğe atla

Emu

Aynı adlı dergi için Emu (dergi) sayfasına bakınız.
Emu
Emu (Elaphurus davidianus)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Aves
Takım:Casuariiformes
Familya:Casuariidae
Cins:Dromaius
Tür: D. novaehollandiae
İkili adlandırma
Dromaius novaehollandiae
Dağılımı

Emu (Dromaius novaehollandiae), ratitler içindeki akrabası deve kuşlarından sonra yaşayan en uzun kuş türüdür. Avustralya anakarasında endemiktir ve kıtadaki en büyük yaşayan kuştur. Dromaius cinsinin yaşayan tek üyesidir. Emuların yaşam alanı geçmişte tüm Avustralya ile birlikte güneydeki adalar Tasmanya Adası, Kanguru Adası ve Kral Adası'nı kapsamaktaydı ancak 1788'den sonra adaya gelen Avrupalıların etkisi ile bu adalardaki alt türlerinin soyu tükenmiştir. Taksonomik olarak en yakın akrabaları tepeli devekuşları ile casuariidae familyası içinde ortak olarak bulunurlar.[1] Emulara en yakın tür güney tepeli devekuşudur.[2]

Emular uzun boyunları ve bacakları olan yumuşak tüylü, kahverengi kuşlardır. Boyları 1,9 metreye kadar ulaşabilirler. Uçamazlar ancak uzun mesafeleri yürüyebilir ve gerektiğinde saatte 50 km hızla koşabilirler. Haftalarca aç kalmaya dayanabilirler ve çeşitli bitkiler ve böceklerle beslenirler. Sık sık su içmezler ancak fırsat bulduklarında bol miktarda su içerler.

Üreme mevsimleri mayıs ve haziran ayları arasındadır. Bu mevsimde dişiler arasında eş için kavgalar görülür. Dişiler bir üreme mevsiminde birden çok çiftleşerek birkaç yumurta bırakabilir. Yuvada erkek emular kuluçkaya yatar ve kuluçka süresinde çok az su ve yiyecek tüketir. Bu sebeple kuluçkaya yatan emular ciddi miktarda zayıflar. Kuluçka 8 hafta sürer ve yavrular yumurtadan çıktıktan sonra erkek emu tarafından beslenir. Yaklaşık altı ay sonra ise yavrular bir yetişkin boyuna ulaşır ancak bir sonraki üreme mevsimine kadar aile ile birlikte yaşar. Emular bölgedeki Avustralya yerlilerinin mitolojilerinde sıklıkla yer almıştır. Modern zamanlarda ise Avustralya'nın önemli bir kültürel sembolüdür. Emu çizimleri çeşitli armalarda, amblemlerde, posta pullarında ve madeni paralarda görülür.

Emu, Uluslararası Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından en az endişe duyulan türler arasında gösterilecek kadar yaygın olsa bile bazı yerel popülasyonlarının nesillerinin tükenme tehlikesi altındadır. Tasmanya emusu gibi alt türlerin soyları 19. yüzyılda insanlar sebebiyle tükenmiştir. Yumurtalarının toplanması, yol ölümleri ve yaşam alanlarının yok edilmesi gibi etkiler popülasyonları üzerinde tehdit oluşturmaktadır.

Etimoloji

Albino emu kuşu, Eskişehir Hayvanat Bahçesi

Emu kelimesi yerel aborjin dilline ait değildir ve kelimenin etimolojik kökeni kesin olarak bilinmemektedir. Ancak kelimenin Portekizli kaşiflerin Doğu Endonezya ve Malezya takımadalarına yaptığı keşifler sırasında Arap tüccarlardan öğrendiği tepeli devekuşu benzeri bazı kuşlar için kullanılan ve "büyük kuş" anlamına gelen Arapça neâma kelimesinden geldiği düşünülmektedir. Kelime Portekizliler tarafından söylenişte uma emaya dönüşmüş ve daha sonra Avrupalı kaşifler aracılığı ile Avustralya'ya gelip kullanılmış olabilir.[2] Bir başka teori ise deve kuşu veya turna benzeri büyük bir kuşlar için kullanılan Portekizce "ema" kelimesinin gelebileceği üzerinedir.[3][4] Ancak tarihi bir İngilizce sözlükte geçen bu bilginin doğruluğunu kanıtlayacak bir alıntı gösterilmemiştir. Öte yandan çeşitli Portekizce sözlükler "ema" kelimesini ya "causar" olarak çevirmiştir ya da içerisinde turnanın dahil olmadığı birkaç kuş için kullanılan bir kelime olduğunu belirtmiştir.[3][5]

1576 yılında ise Portekizli bir tarihçi olan Pero de Magalhães de Gandavo tarafından yayınlanan Historia da Provincia Sancta Cruz (Sanca Cruz Tarihi) isimli kitapta Nandu kelimesine karşılık olarak "hema" kelimesini kullanmıştır. Emu benzeri "emia" ve "eme" gibi kelimeler ise 1613 yılında Samuel Purchas tarafından yazılmış Purchas his Pilgrimage'de geçmektedir. Purchas Banda ve çevresindeki adalarda emia ya da eme adını verdiği hayranlık uyandıran bir kuştan bahseder. 17. yüzyılın başında kuşun Banda ada grubunda yaşadığı düşünülmüş olsa da daha sonra tepeli devekuşu gibi büyük bir türün Banda adalarında yaşamayacak kadar büyük olduğu için bu fikrin hatalı olduğu anlaşılmıştır. Bu sebeple bahsedilen bu kuşun Seram Adasında bulunan bir tepeli devekuşu türü, büyük ihtimalle güney tepeli devekuşu, olduğu düşünülür.[5]

Güney batı Avustralya'daki Victoria bölgesinde emu için Djadjawurrung dilinde barrimal, Gunai dilinde myoure ve Wemba Wemba dilinde courn kelimeleri kullanılmıştır.[6] Ayrıca murawung ve birabayin kelimeleri Sidney havzasındaki yerlilerin kullandığı diğer isimlerdendir.[7]

Tarih

Emular Avrupalılar tarafından ilk kez 1696 yılında Avustalya'nın batısına Hollandalı kaptan Willem de Vlamingh tarafından bölgede 2 yıl kaybolmuş bir keşif gemisinden kurtulanları aramak üzere yapılan bir deniz seferi sırasında görüldü.[8] Avrupalılar 1788'de doğu kıyısına yerleşmeye başladığında emular biliniyordu.[3] Kuşlardan ilk kez "New Holland cassowary" (Yeni Hollanda tepeli devekuşu) ismi ile Arthur Philip'in 1789 yılında yayınladığı Voyage to Botany Bay kitabında şu şekilde bahsedildi:[9][10]

Bu tür pek çok özellik açısından genel olarak bilinenlerden farklıdır. Daha büyüktür bir kuştur. Bacakları üstünde daha yüksekte durur ve boynu normalden daha uzundur. Uzunluğu toplamda yedi fit iki inçtir. Gagası tepeli deve kuşunun gagasından çok farklı değildir ancak tepesinde bir çıkıntı ya da şapka bulunmaz. Boğazı haricinde kafasının ve boynunun her yeri tüylerle kaplıdır. Tepeli deve kuşlarında ise bu kısımlar tüysüzdür ve hindilerdeki gibi ibiklidir. Tüyleri genel olarak gri ve kahverengi karışımından oluşur ve tüyler doğal biçimde biraz kıvrılmış ve bükülmüştür. Kanatları uçmak için tamamen yetersiz kalacak kadar kısadır ve biraz önde durmasaydı tüyler arasında neredeyse ayırt edilemez olurdu. Sıradan kanatlarda görülen uzun tüyler bu türde bulunmaz ya da görünmez durumdadır. Bacakları kalındır ve arka kısmının tırtıklı yapısı dışında galeated tepeli deve kuşundaki gibidir.

Kaynakça

Vikitür'de konuyla ilgili taksonomik bilgiler bulunur:
Wikimedia Commons'ta Emu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ "PBDB". paleobiodb.org. 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. 
  2. ^ a b "Emu" (İngilizce). The Australian Museum. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  3. ^ a b c Eastman, p. 5.
  4. ^ "emu | Origin and meaning of emu by Online Etymology Dictionary". www.etymonline.com (İngilizce). 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  5. ^ a b "James R. McClymont's Essay: The Etymology Of The Name 'Emu'". 21 Nisan 2015. 3 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  6. ^ Mathew, John (1899). Eaglehawk and crow a study of the Australian aborigines including an inquiry into their origin and a survey of Australian languages (İngilizce). Рипол Классик. ISBN 978-5-87986-358-1. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  7. ^ Troy, Jakelin (1994). The Sydney language. Shirley Troy. Flynn, A.C.T.: J. Troy. ISBN 0-646-11015-2. OCLC 38318900. 
  8. ^ Robert, Willem Carel Hendrik (1972). The explorations, 1696-1697, of Australia by Willem De Vlamingh. Amsterdam,: Philo Press. ISBN 90-6022-501-5. OCLC 648743. 
  9. ^ Gould, John (1865). Handbook to The birds of Australia. Smithsonian Libraries. London Pub. by the Author. 
  10. ^ Phillip, Arthur; Ball, Henry Lidjbird; Shortland, John; Auchmutty, James; Watts, John; Marshall, Capt (1789). The voyage of Governor Phillip to Botany Bay : with an account of the establishment of the colonies of Port Jackson & Norfolk Island; compiled from authentic papers which have been obtained from the several departments, to which are added the journals of Lieuts. Shortland, Watts, Ball, & Capt. Marshall; with an account of their new discoveries. London Natural History Museum Library. London : Printed for John Stockdale. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Penguen</span> uçamayan, dimdik durabilen, perde ayaklı deniz kuşları

Penguen, Sphenisciformes takımında Spheniscidae familyasında yer alan, uçamayan, yüzebilen, dimdik durabilen, perde ayaklı deniz kuşudur. Güney Kutbu, Yeni Zelanda, Avustralya, Güney Amerika, Güney Afrika ve Galapagos Adaları'nın kıyılarında yaşarlar; ancak Kuzey Kutbu da dâhil olmak üzere Kuzey yarımkürede penguenler bulunmaz. Büyüklük bakımından 30–105 cm arasında değişik 18 kadar türü bilinmektedir. Hemen hemen tüm penguen türleri Güney Yarımküre'ye özgü olsa da, sadece Antarktika gibi soğuk iklimlerde bulunmazlar. Aslında, o kadar uzak Güney'de sadece birkaç penguen türü yaşamaktadır. 18 türden 5'inin Antarktika'da, 4'ünün alt-Antarktika adalarında yaşadığı ve bu türlerden sadece 4'ünün soğuk iklimde, 14'ünün ılıman ve sıcak iklimlerde yaşadıkları belirtilmektedir. Ilıman bölgede birkaç tür bulunur, ancak bir tür, Galapagos pengueni Ekvator yakınlarında yaşar. Penguenlerin en irileri olan İmparator penguen 45 kg ağırlığa ulaşır. Sıcak bölgelere doğru gidildikçe boyları küçülür. Denizlerdeki kabuklular, balık ve mürekkep balıkları ile beslenirler. Tüyleri kuş tüylerine hiç benzemez. Sırtları siyah veya gri, karın kısımları beyaz ince ve pulsu tüylerle örtülüdür. Türler birbirinden, başlarındaki renkli tüyleriyle ayrılır. Kuyrukları kısa ve ayakları vücutlarının gerisinde olduğundan rahatlıkla dimdik ayakta durabilirler. Denizde, saatte 10 deniz mili hızla yüzebilirler. Hatta gerektiğinde bu hızlarını iki katına çıkarabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Tepeli pelikan</span>

Melek ya da Tepeli Kutan, pelikangiller (Pelecanidae) familyasından çok büyük bir su kuşu türüdür. Avrupa'nın güneydoğusundan Hindistan ve Çin'e yayılan bölgede bataklıklar ve sığ göllerde yaşar. Yuvaları bitkiler ve dallardan oluşan kaba bir yapıdır. Geniş bir alana yayılmasına rağmen alt türü yoktur ancak boyut farklılıklarına dayanarak Azerbaycan'da bulunan fosillerden Pleistosen dönemine ait Pelecanus crispus palaeocrispus türü tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mahmuzlu incir kuşu</span>

Mahmuzlu incir kuşu, Avustralya, Yeni Zelanda ve Yeni Gine'de açık ülkenin oldukça küçük ötücü kuşlara ait bir kuşudur. Kuyruksallayangiller (Motacillidae) familyasından İncir kuşu Anthus cinsine ait orta büyüklükte bir incir kuşu türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Asgari endişe altındaki türler</span> IUCN koruma kategorisi

Asgari endişe (LC), IUCN kırmızı listesinde nesli tehlikede olmayan türleri içine alan bir kategoridir. Yaygın bulunan türlerin çoğunluğu asgari endişe altında olarak sınıflandırılmıştır.

<i>Malurus leucopterus</i>

Malurus leucopterus, Maluridae familyasından ötücü kuş türü. Queensland’in ortasından ve Güney Avustralya’dan Batı Avustralya’ya Avustralya’nın kuru bölgelerinde yaşar. Eşeysel dimorfizm gösteren bu türün erkekleri üreme döneminde parlak mavi gövde tüylerine, kara gagaya ve beyaz kanatlara sahiptir. Dişinin tüyleri kum-kahverengi ve açık mavi kuyruk tüyleridir. Genç erişkin erkekler de dişiler ile aynı tüylere sahiptir. Üç alt türü tanınmıştır. Ana karada bulunan ana ırkın dışında diğer ırklardan biri Dirk Hartog Adası’nda diğeri ise Batı Avustralya’nın açığında bulunan Barrow Adası’nda yaşar. Bu adalarda bulunan ırkların üreme dönemi tüyleri maviden çok kara renklidir.

<i>Egretta novaehollandiae</i>

Egretta novaehollandiae balıkçılgiller (Ardeidae) familyasından bir kuş türü. Avustralasya'da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Uçamayan kuş</span>

Uçamayan kuşlar, evrime bağlı olarak uçma kabiliyetlerini yitirmiş kuşlardır. Karinasız kuşların ve penguenlerin de dahil olduğu 60'tan fazla hala yaşayan uçamayan kuş türü bulunmaktadır. Uçamayan en küçük kuş Inaccessible Adası sutavuğudur. Hem uçamayan kuşlar, hem de diğer tüm kuşlar arasında en büyük, en ağır ve en uzun olan kuş ise 2,7 m boyu ve 156 kilogram ağırlığı ile devekuşudur. Devekuşları dekoratif tüyleri, etleri ve dericilikte kullanılan derileri için yetiştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Casuariiformes</span>

Casuariiformes, büyük ve uçamayan kuşları içeren bir takımdır. Avusturalya'da soyu devam eden dört türü bulunmaktadır. Casuariidae familyası takımın alt grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Tepeli devekuşu</span> tepeli deve kuşları türlerini içeren bir kuş cinsidir

Tepeli deve kuşu ya da latince ismi ile Casuarius, tepeli deve kuşları türlerini içeren bir kuş cinsidir. Taksonomide koşucu kuşlar alt sınıfı arasında gösterilirler. Yeni Gine'nin tropik ormanlarında, Aru adalarında ve kuzeydoğu Avusturalya'nın yerel türleri arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Casuarius casuarius</span>

Casuarius casuarius ya da Türkçesiyle güney tepeli devekuşu, Casuarius kuş cinsinin en yaygın türüdür. Taksonomide koşucu kuşlar alt sınıfı arasında gösterilirler. Yeni Gine'nin tropik ormanlarında, Aru adalarında ve kuzeydoğu Avusturalya'nın yerel türleri arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Casuariidae</span>

Casuariidae, büyük ve uçamayan kuşları içeren Casuariiformes takımının bir familyasıdır. Avusturalya'da soyu devam eden dört türü bulunmaktadır. Emuarius ve Casuarius bu familyanın cinsleridir.

Emuarius ya da Emuwaries, nesli tükenmiş bir uçamayan kuş cinsidir. Oligosen-Miyosen dönemleri arasında Avusturalya'da yaşamış Casuarius'a benzer bir koşucu kuştur. Türün bilinen iki türü Emuarius gidju ve Emuarius guljaruba olarak sınıflandırılmıştır. Tepeli devekuşuna benzer bir kafatasına ve emu ayaklarına benzer bir ayak yapısına sahiptir.

Casuarius lydekkeri, Pygmy tepeli devekuşu olarak da adlandırılan nesli tükenmiş bir uçamayan kuş türüdür. Pleistosen dönemde Yeni Güney Galler ve Papua Yeni Gine coğrafyasında yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dromaius novaehollandiae minor</span>

Dromaius novaehollandiae minor ya da yaygın adlandırmasıyla Kral Adası Emusu soyu tükenmiş endemik bir emu alt türüdür. D. n. minor sadece Avusturalya anakarası ile Tasmanya adası arasındaki Bass boğazında bulunan King Island'da yaşamıştır. Genetik olarak en yakın akrabası Tasmanya emusu olarak bilinen soyu tükenmiş D. n. diemenensis alt türüdür. İki grup Tasmanya ve King Island adalarının birbirine bağlı olduğu 14.000 yıl önceki dönemde tek bir popülasyon olarak yaşardı. Adalar ayrıldıktan sonra D. n. minor olarak sınıflandırılan Kral Adası emusu zaman içinde boyut olarak küçülmüş ve ada cüceleşmesine örnek olmuştur. Boyutları açısından D. n. minor, tüm emu alt türleri içerisinde en küçüğüdür ve tüy rengi Avustralya anakarasındaki emulardan çok daha koyuydu.

<span class="mw-page-title-main">Dromaius novaehollandiae baudinianus</span>

Dromaius novaehollandiae baudinianus ya da yaygın adlandırmasıyla Kanguru Adası emusu veya cüce emu, Kanguru adasına özgü soyu tükenmiş ve uçamayan bir emu alt türüdür. Pleistosen çağda kendisinden büyük yakın akrabaları Kral adası emusu ve Tasmanya emusu ile Avustralya anakarasından ayrılmış adalar üzerinde az miktardaki nüfusları ile izole olmuştur. Ormanların iç kesimlerinde yaşadığı bilinen alt türün soyu adaya gelen insanların avcılık ve iskan faaliyetleri sebebiyle 1827 yılında tükenmiştir.

<i>Dromaius novaehollandiae diemenensis</i> Soyu tükenmiş kuş alt türü

Dromaius novaehollandiae diemenensis ya da yaygın adlandırmasıyla Tasmanya emusu, Tasmanya adasına özgü soyu tükenmiş ve uçamayan bir emu alt türüdür. Geç pleistosen çağda kendisinden küçük yakın akrabaları kral adası emusu ve kanguru adası emusu ile Avustralya anakarasından ayrılmış adalar üzerinde az miktardaki nüfusları ile izole olmuştur. Kayıtlara göre alt türün soyu adaya gelen insanların avcılık ve iskan faaliyetleri sebebiyle 1865 yılında tükenmiştir.

<i>Dromaius</i>

Dromaius Paleognathae alt sınıfı içerisinde yaşayan tek türü Dromaius novaehollandiae (emu) olan bir kuş cinsi. Cins Avustralya'da bulunmaktadır ve endemiktir.

Koşucu kuşlar (Palaeognathae), Gondvana kökenli Afrika, Güney Amerika, Yeni Gine, Avustralya ve Yeni Zealanda'da dağılmış kuş türlerinden oluşan bir kladdır. Deve kuşları, nandular, kiviler, tepeli devekuşları, emular ve tinamular gibi 50'den fazla yaşayan türü içerir. Neognathae grubu ile birlikte modern kuşların iki ana kladını oluşturur. Listede soyu tükenmiş türler için Mikko's Phylogeny Archive, Paleofile.com ve Brodkob kaynakları kullanılmıştır.

<i>Dromornis</i>

Dromornis, büyük hatta devasa tarih öncesi kuşların bir cinsidir. Bu türler uçamazlardı, büyük ölçüde küçültülmüş kanat yapılarına sahiplerdi, ancak modern devekuşu veya emuya benzer olarak büyük bacakları vardı. Eğer uzmanlaşmış değilse, ağırlıklı olarak otçul tarayıcılar olması olasıydı. En büyük türün erkeği, Dromornis stirtoni, en uzun ve en ağır kuş için bir adaydır ve bir ihtimal saldırgan bölgesel davranış sergilemiştir.

Albay William Vincent Legge, Tazmanya doğumlu Avustralyalı bir asker ve ornitologdur. Sri Lanka'da görev yaptığı dönemde, adanın kuşları üzerine kapsamlı çalışmalar yapmış ve bu alanda önemli katkılarda bulunmuştur. Legge'nin "Seylan Kuşlarının Tarihi" adlı eseri, bölgedeki kuş çeşitliliği üzerine en kapsamlı çalışmalardan biri olarak kabul edilir. Askeri kariyerinin yanı sıra, Avustralya ornitolojisinin gelişimine de öncülük etmiş, Kraliyet Avustralya Ornitologlar Birliği'nin kurucu başkanı olarak görev yapmıştır. Tazmanya'daki Legges Tor zirvesi, onun adını taşımaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.