İçeriğe atla

Empanada

Arjantin usulü Empanadalar

Empanada, İspanya, Orta Amerika (Meksika), Filipinler ve başta Şili, Arjantin, Paraguay, Uruguay, Peru, Bolivya, Kolombiya, Ekvador ve Venezuela olmak üzere Güney Amerika'da içi doldurularak yapılan ve yenen bir börektir. Bolivya'da Empanada'ya Salteña denir ki adını, kökeninin geldiği yer olarak tahmin edilen Arjantin şehri Salta'dan alır.

İspanya

Dilimlere bölünmüş Galiçya empanadası

İspanyol empanadasının kökeni aslen Galiçya'dan gelir ve bugün ülke çapında ünlüdür. Genelde geleneksel fırınlarda satılırlar.

Hamur olarak mayalı bir hamur kullanılır. Dolgu malzemesi; temel olarak paprika biber, domates ve soğan ile ilaveten hazırlığa göre ton balığı, mürekkep balığı ya da ahtapot gibi deniz mahsulleri, diğer balık türleri ya da kıymadan oluşur ve normalinde acılı baharat kullanılmaz. Galiçya'da deniz mahsulleri dolgulu empanadalar çok sevilmesine karşın İspanya'da en çok ton balıklı empanadalara rastlanır.

İspanyol empanadası ya çapı yaklaşık 30 cm olan daire şeklinde olur ya da tüm tepsiyi kapsar.

Empanadanın kökeni Camino de Santiago hacıları tarafından bahsi edildikleri 10. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar geriye takip edilebilir. En eski belgelerden biri, bir empanada tasvrini içeren Santiago de Compostela Katedrali'nin 12. yüzyıla ait Pórtico de la Gloria 'sının bir kabartmasıdır. Bir diğeri ise hemen yanında bulunan Palacio de Gelmírez 'de görülür. (bakınız: Galeria fotografica)

Galiçya'da empanadanın daha küçük, yarımay şeklinde versiyonları da bulunur ki bunlar orada Empanadillas olarak adlandırılır.

Arjantin

Arjantin'de empanadalar genelde 10 cm civarında ve yarımay şeklindedir. Sığır eti doldurulmuş (empanada de carne), tavuk eti doldurulmuş (empanada de pollo), jambon ve peynir doldurulmuş (empanada de jamón y queso) ve diğer malzemelerle doldurulmuş (ton balığı, soğan, ıspanak, vb.) empanada türleri mevcuttur. Empanadas de carne 'nin iki versiyonu vardır: acı ve normal. En başta Córdoba eyaleti'nde sevilen Empanadas Árabes kendine özgü üçgen şeklinde olup, kıyma, soğan ve limonsuyu ile doldurulur. Empanadaların malzeme ve tarifleri eyaletlere göre değişkenlikler gösterir.

Empanadalar fırında pişirilirler (empanadas de horno). Ancak kızartılan empanadalar da mevcuttur (empanadas fritas). Bu sonuncusu Pastel olarak da bilinir.

Her yıl Eylül ayında, Tucumán Eyaleti'nin Famaillá kentinde en iyi empanada pişiricilerinin taltif edildiği milli empanada festivali düzenlenir.

Peru empanadası

Peru

Peru'da empanadalar sığır eti (empanada de carne), tavuk eti (empanada de pollo), peynir (empanada queso) ve diğer malzemelerle (ton balığı, soğan, ıspanak, vb.) doldurulur. Empanadas de carne en çok satan empanada türüdür.

Şili

Arjantin'de olduğu gibi Şili'de de empanadalar genelde 10 cm uzunluğunda ya da biraz daha büyük olur ve yarımay şeklindedir. Geleneksel çeşidi, kıyma et (en ideali, doğranmış küçük et parçaları), bir parça pişmiş yumurta, kuru üzüm ve zeytin ile doldurulmuş olan Empanada de pino 'dur. Ayrıca deniz mahsulleri doldurmalı empanada de marisco ya da peynirli empanada de queso türleride mevcuttur. Empanada chilena tanımlaması kökleşmiş bir tabirdir. Yukarıda tarifi yapıldığı gibi et doldurmalı fırında yapılan "Empanadas de Horno" türü genelde üçgen olduğu gibi benzer hamurdan yapılan "Empanada Frita" yağda kızartılır; bu tür küçük ve genelde yarımay şeklindedir.

Meksika

Meksika'da empenadalar tatlı (ananas, çilek vb.) ya da tuzlu (tavuk, sığır, vb.) malzemelerle doldurularak servis edilir.

4 Ocak tarihinde Villa de Álvarez ve çevresinde Día de la Empanada yani empenada günü kutlanır ki bugünde empenadalar için bir vaftiz baba (padrino de la empanada) aranır. Villa de Álvarez şehir merkezinde, halk festivalinin yapıldığı empenada fuarı bulunur.

Filipinler

Filipinler empanadaları genel olarak sığır kıyması, doğranmış soğan ve kuru üzümden oluşan soya sosu baharatlı bir dolgu malzemesi içerir. Hamuru buğday unundandır.

Porto Riko

Puerto Rico empanadalar pastelillos olarak adlandırılırlar. Un, su ve tuzla yapılan hamurun yağda kızartılması ile yapılırlar. Sığır kıyması, tavuk, guava, peynir ya da peynir ve guava ile doldurulurlar. Komşu ülke Dominik Cumhuriyeti'nde de yöntem aynıdır.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Japon mutfağı</span>

Japon mutfağı, Japonya'ya özgü yemek pişirme tarzıdır. Japonya'nın geleneksel mutfağı (washoku), miso çorbası ve diğer yemekler ile pilav üzerine kuruludur ve mevsimlik malzemelere vurgu yapılmaktadır. Garnitürler genellikle balık, salamura sebze ve et suyunda pişirilmiş sebzelerden oluşur. Japonya bir ada ülkesi olduğundan dolayı balık ile diğer deniz ürünleri içeren yemeklere de çok sık rastlanmakta olup genellikle ızgara yapılır, ancak aynı zamanda saşimi veya suşi olarak çiğ olarak da servis edilir. Deniz ürünleri ve sebzeler de tempura olarak hafif bir hamurda kızartılır. Pirinç dışında, soba ve udon gibi erişteler de bir temel gıda maddesidir. Japonya'da ayrıca, oden adı verilen et suyunda balık ürünleri veya sukiyaki ve nikujagada sığır eti gibi birçok kaynatılmış yemek bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Börek</span> Türk ve Osmanlı mutfağından hamur işi

Börek, yufkanın yuvarlama, doldurma ve/veya katlama işlemleri ile hazırlanan, yapımında yaygın olarak beyaz peynir, ıspanak, kıyma, patates gibi çok değişik iç harcı kullanılan, katmanlanmış lezzetli hamur işi. Bazı yörelerde yufkasız olarak yapılan bazı yemeklere de börek denilmektedir. Örnek Afyon patlıcan böreği verilebilir. Börekler yemek menülerinde "ara sıcaklar" kategorisinde yer alır. Börek, açlığı giderme amacıyla tüketilir veya çeşitli sosyal etkinliklerde ikram edilir. İç harcına ve pişirme yöntemine göre çok fazla çeşitlilik gösterir.

Balıkesir mutfağı, Balıkesir ve çevresine ait yemek kültürü.

Samosa, baharatlı patates, soğan, bezelye, tavuk ve diğer etler veya mercimek gibi lezzetli bir dolgu ile Güney Asya'nın kızartılmış veya fırınlanmış bir hamur işidir. Bölgeye göre üçgen, koni veya yarım ay gibi farklı şekillerde olabilir. Samosalara çoğu zaman Hint turşusu(chutney) eşlik eder ve Orta Çağ veya daha öncelerine kökenleri vardır. Samosalar, Güney Asya, Batı Asya, Güneydoğu Asya, Akdeniz ve Afrika'nın yerel mutfaklarında popüler bir başlangıç, meze veya atıştırmalıktır. Bu bölgelerden gelen göç ve kültürel yayılma nedeniyle, günümüzde samosalar çoğu zaman diğer bölgelerde hazırlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çerkes mutfağı</span>

Çerkes mutfağı, Çerkeslere özgü yemek pişirme tarzıdır. Çerkes yemekleri (шхынхэр) daha çok et ve süt ürünleri ağırlıklıdır. Çerkesler ekmeği az kullanırlar. Çerkesleri/Adığeleri tanıtan yemekler şıpsı-p’aste ile şelame-halıjo’dur. Adiğelerin geleneksel yemekleri et, tahıl ve süt yemeklerinden oluşur. Çerkeslerde yemeğe başlamadan, sofra büyüğünün bir konuşma (dua) yapması adettir.

Meksika mutfağı, 16. yüzyılda İspanyolların Aztek İmparatorluğunun fethinden sonra eklenen Avrupa, özellikle de İspanyollarla Mezoamerikan yemeklerinin birleşmesidir. Başlıca mısır, fasulye ve biber gibi yerel gıdalardır, ancak Avrupalılar çok sayıda gıdayı sunmuştur; bunların en önemlileri evcilleştirilen hayvanlardan et, süt ürünleri, çeşitli otlar ve çok sayıda baharat.

<span class="mw-page-title-main">Roulade</span>

Roulade dolgulu et ya da hamur işi yemeklerinden biridir. Roulade yemek veya tatlı olabilir. İsviçre rulosu tatlı roulade'ye bir örnektir. Geleneksel olarak çeşitli Avrupa mutfağında bulunan roulade terimi, "rulo" anlamına gelen "rouler" kelimesinden kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte, bu terim, maki suşisinde bulunanları gibi, dolgulu bir yuvarlak çanağı tarif etmek için genel anlamda kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Tatar mutfağı</span> Tatarlara özgü yemek kültürü

Tatar mutfağı, başta Rusya içindeki Tataristan olmak üzere farklı ülkelerde ve coğrafi bölgelerde yaşamakta olan Tatarların yemek kültürüdür.

Romanya mutfağı, geleneksel olarak en çok Türk mutfağından, daha sonra da Avusturya, Alman, Yunan ve Macar mutfaklarından etkilenmiştir. Köfteler, çorbalar, dolmalar, tatlılar, salatalar dört yüzden yıldan fazla egemenliği altında kaldıkları Osmanlı İmparatorluğu'nun yemeklerine çok benzer. Alkollü içkilerden en çok şarap içilir. Romanya şarabı, dünyada en çok üretilen ilk on arasındadır. Bira da tercih edilen alkollü içkilerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Antojito</span> Meksika mutfağından atıştırmalık

Antojitos olarak adlandırılan Meksika sokak yemekleri, sokak satıcıları tarafından ve Meksika'daki küçük geleneksel pazarlarda hazırlanır. Sokak yemekleri arasında taco, tamal, gordita, quesadilla, empalme, tostada, chalupa, elote, tlayuda, cemita, pambazo, empanada, nachos, chilaquiles, fajita ve torta gibi yemeklerin yanı sıra taze meyve, sebze, içecek ve menudo, pozole ve pancita gibi çorbalar yer alır. Gün içinde ana yemek genellikle öğleden sonra yendiği için bu gıdalar çoğunlukla sabah ve akşam yenir.

<span class="mw-page-title-main">Picadillo</span>

Picadillo birçok Latin Amerika ülkesinde ve Filipinler'de geleneksel bir yemektir. Kıyma, domates, kuru üzüm, zeytin ve bölgeye göre değişen diğer malzemelerle yapılır. Genellikle pirinçle servis edilir veya taco, tuzlu hamur işleri veya kroket gibi yemeklerde dolgu olarak kullanılır. İsim, "kıymak" anlamına gelen İspanyolca picar kelimesinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan yemekleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İtalyan mutfağı, kökleri MÖ 4. yüzyıla kadar uzanan yüzyıllar boyunca sosyal ve politik değişikliklerle gelişmiştir. İtalyan mutfağının kökenleri Etrüsk, eski Yunan ve antik Roma mutfaklarından gelmektedir. Yeni Dünya'nın keşfi ve artık mutfağın merkezinde olan ancak 18. yüzyıla kadar miktar olarak tanıtılmayan patates, domates, dolmalık biber ve mısırın piyasaya sürülmesiyle önemli değişiklikler meydana geldi. İtalya mutfağı, bölgesel çeşitliliği, lezzet farklılıklarının bolluğu ve yurtdışındaki etkileriyle dünyanın en popüler mutfaklarından biri olduğu bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pelmeni</span> Rus mantısı

Pelmeni, ince, mayasız hamurla sarılmış dolgudan oluşan Rus mutfağı'na ait etli hamur'dur. Ural ve Sibirya'nın kesin menşe yeri hakkındaki tartışmalar hâlâ devam ediyor ve her ikisi de güçlü iddiaları sürdürüyor. Pelmeni, "Rus mutfağının kalbi" olarak tanımlanıyor.

<span class="mw-page-title-main">Lihtenştayn mutfağı</span>

Lihtenştayn mutfağı Lihtenştaynda bulunan yemek ve malzemeleri ifade eder. Mutfak çeşitlidir ve yakın ülkelerin mutfağından, özellikle İsviçre ve Avusturya'dan etkilenmiştir ve ayrıca Orta Avrupa mutfağından da etkilenmiştir. Peynirler ve çorbalar Lihtenştayn mutfağının ayrılmaz bir parçasıdır. Süt ürünleri, geniş bir süt endüstrisi nedeniyle ülke mutfağında da yaygındır. Yaygın sebzeler arasında yeşillikler, patates ve lahana bulunur. Yaygın olarak tüketilen etler arasında sığır eti, tavuk ve domuz eti bulunur. Günde üç öğün yemek yemek yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Macar mutfağı</span> Macaristanın mutfak gelenekleri

Macar mutfağı, Macaristan ulusunun ve onun birincil etnik grubu olan Macarların mutfağının karakteristik özelliklerini ortaya koyar. Geleneksel Macar yemekleri öncelikle et, mevsim sebzeleri, meyveler, ekmek, süt ürünleri ve peynirlere dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna mutfağı</span>

Ukrayna mutfağı, Ukrayna halkının uzun yıllar biriktirdiği çeşitli yemek pişirme geleneklerinin bir koleksiyonudur. Mutfak, bileşenlerinin geldiği zengin koyu topraktan (chornozem) büyük ölçüde etkilenir ve çoğu zaman birçok bileşeni içerir.

<span class="mw-page-title-main">Brik (yiyecek)</span>

Brik, genellikle derin yağda kızartılan bir Kuzey Afrika böreğidir. En iyi bilinen çeşidi, doğranmış soğan, ton balığı, harissa ve maydanoz ile üçgen hamur cebinde bütün bir yumurta olan yumurta brikidir. Biraz farklı bir şekle sahip, ancak aynı içerik ve hazırlama yöntemine sahip olan brik, Cezayir ve Libya'da burek (بوراك) olarak bilinir. Brik, oradaki büyük Tunuslu Yahudi nüfusu nedeniyle İsrail'de de çok popüler bir yiyecektir. Genellikle çiğ yumurta ve otlar veya ton balığı, harissa ve zeytin ile doldurulur ve bazen pide olarak servis edilir. Bu çeşidi aynı zamanda bir burika olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Moldova mutfağı</span>

Moldova mutfağı, Moldova halkının ve onun ayrılıkçı bölgesi Transdinyester yöresindeki yemek kültürüdür. Esas olarak çeşitli etler, patates, lahana ve çeşitli tahıl cinsleri gibi bileşenlerden oluşur. Yerel mutfak Rumen mutfağına çok benzer. Aynı zamanda Osmanlı mutfağından kalan büyük bir etki yanında Yunan, Polonya, Ukrayna ve Rusya dahil olmak üzere bölgedeki diğer mutfaklardan ilham ve unsurlar alır.

<span class="mw-page-title-main">Düşbere</span>

Düşbere, Orta Asya, Güney Kafkasya ve Orta Doğu'da popüler olan bir tür etli hamur yemeğidir. Kare şekilde kesilmiş hamur içerisine konan kıyma ve çeşni karışımıyla doldurulur. İslami beslenme kurallarına uygun olarak, kıyma genellikle domuz etinden olmaz.

<span class="mw-page-title-main">Turnover (yiyecek)</span> Özel bir hamur ve farklı harçlar ile yapılan börek türü

Turnover hamurunun tatlı veya tuzlu iç harç ile doldurulmasının ardından ikiye katlanması ardından fırında pişirilmesi ile yapılan bir tür hamur işidir. Türk mutfağındaki börek ve poğaça türlerine oldukça benzer. Tatlı veya tuzlu olarak yapılabilir ve genellikle pratik bir yiyecek türü olarak kahvaltıda tüketilir.