Fatih, tarihî yarımada (Suriçi) olarak da bilinen, İstanbul şehrinin kurulup geliştiği bölgenin tamamını kaplayan ve şu anda İstanbul ilinin merkez ilçesidir. Valilik, büyükşehir belediye başkanlığı, emniyet müdürlüğü ve şehrin vergi dairesi gibi kurumların yer alıyor olması sebebiyle İstanbul'un merkezi sayılır. Güneybatıdan Zeytinburnu, kuzeybatıdan Eyüpsultan ilçeleri; kuzeyden Haliç, doğudan İstanbul Boğazı ve güneyden Marmara Denizi ile çevrilidir.
Eyüpsultan ya da eski adıyla Eyüp, İstanbul ilinin Avrupa yakasında yer alan bir ilçesidir. 1936'da Fatih, Beyoğlu ve Sarıyer ilçelerinin bir bölümüyle kurulan Eyüpsultan ilçesinin yüzölçümü 242 km²'dir. 29 mahallesi
Cerrahîlik bir İslâm tarikatı, Halvetîyye'nin kolu olan Ramazânîyye'nin alt şubesi. Cerrahîlik, adını kurucusu olan Nureddîn Muhammed ibn-i Abdullah er-Rûmî el-İstanbulî el-Cerrahî'den alır. 17. yüzyılın sonlarında kurulmuş olan Cerrâhî tarikatı, eski İstanbul'un en yaygın tarikatlarından biriydi.
Haliç, İstanbul'un Avrupa yakasını kaplayan Çatalca Yarımadası'nın güneydoğu ucunda, Boğaziçi girişinde, İstanbul ve Beyoğlu platolarını birbirinden ayıran deniz girintisi. Denizin kendisine ulaşan akarsu yatağının bir bölümünü istila etmesiyle meydana gelen yapının jeomorfolojik adı olan Arapça haliç sözcüğü, İstanbul halicinin kent açısından taşıdığı önemden dolayı Osmanlılar döneminden bu yana bir özel isim haline gelmiş, birçok semti kapsayan bir kent bölgesi adı olmuştur.
Özbekler Tekkesi, 1752'de Buharalı Nakşibendi dervişler tarafından Ahmet Yesevi geleneğinde Üsküdar, Sultantepe'de kurulan tekke. Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu'ya asker ve cephane göndermede gizli bir üs olarak hizmet verdi. Halen Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne bağlı olup müze olarak kullanılması gündemdedir. Üsküdar İlçesinin Sultantepe Mahallesi, Münir Ertegün Sokağın devamında mezarlık içerisinde yer almaktadır.
Tekke, tarikattan olanların barındıkları, ibadet ve tören yaptıkları yer, dergâh gibi yapılardır. Osmanlı İmparatorluğu'nda tekke anlamında günümüz Türkiye'deki Müslüman Türkmen Alevî-Bektâşîlerin Cem Evi, yani Mescid'in yanı sıra dergâh, âsitane sözcükleri olarak kullanılmıştır. Bazı tarikatlarda hankâh ve âsitane yalnızca merkez tekkeye denir.
Mimar Acem Camii, Fatih'te Melek Hatun mahallesi Şehremini semtinde, Küçüksaray Meydanı caddesi ile Mevlanakapı caddesinin kesiştiği noktadadır. 1523-24'te Acem Ali tarafından inşa ettirilmiştir. Şeyh Seyyid Tekkesi, Örümceksiz Camii de denir ve Halveti-Sünbüli tekkesiyle mektebi yok olmuştur. Kırma çatılıdır, minare sağda bitişiktir.
Ferruh Kethüda Camii; İstanbul ili, Fatih ilçesi, Ayvansaray mahallesi, Mahkemealtı Caddesi üzerinde yer alır. Kanuni Sultan Süleyman'ın sadrazamı Semiz Ali Paşa'nın kethüdası yani kahyası olan Ferruh Ağa tarafından 1562-63 tarihinde inşa ettirilmiştir. Mezarı caminin ön tarafındaki hazire içinde bulunmaktadır. Mimar Sinan'ın eseri olan cami, Osmanlı döneminde Halvetiyye tarikatının Sünbüliye koluna ait bir tekke olarak da kullanıldığı için Balat Tekkesi adıyla da ünlenmiştir. Tekkeye ait diğer bölümler zaman içinde yıkılıp ortadan kalkmıştır. Külliyeden günümüze sadece cami ve çeşme kalabilmiştir. Dikdörtgen planlı olarak, kesme taştan inşa edilen caminin mihrabı baştan başa Tekfur Sarayı imalatı olan değerli çinilerle kaplıdır. Duvarlarındaki diğer Tekfur çinileri 1940'lı yıllarda çalınmış ve tahrip edilmiştir.
Draman Yunus Camii ya da Tercüman Yunus Camii İstanbul'da Fatih ilçesinde Draman'da Derviş Ali mahallesinde bir camidir. Caminin mimarı Mimar Sinan'dır. Eskiden külliye olan cami imaretinden geriye sadece cami kalmıştır. Kanuni Sultan Süleyman'ın tercümanlarından Drağman Yunus Bey tarafından yaptırılmıştır. Tekke ve medreseli ilk cami Sünbüli tekkesi merkezlerindendi.
Emir Buhari Camii, İstanbul'da Edirnekapı'daki cami. Cami ve tekkenin vakfiyesi 1530'dur. Emir Buhari adına Padişah I. Süleyman inşa ettirmiştir. Halveti tekkesi idi. Kâgir yapının mimarı Mimar Sinan'dır. 1853'te cami yenilenmiş, 1942'de yıkılmıştı. Tuğla minaresi, ahşap iki katlı harimi ve mezarlığı vardır.
Zihgiri Kemal Mescidi, İstanbul'un Fatih ilçesine bağlı Çapa semtinde bulunan tarihi Osmanlı camilerinden birisidir. Zihgir; "ok atanların yay kirişlerini çekebilmek için başparmaklarına taktıkları halkalar" anlamına gelir; zihgiri kelimesi de bu kelime kökünden türemiştir.
Maarifî Camii ya da Muhammed Maarifî Camii, İstanbul'un Anadolu Yakası'nda, Kartal ilçesi Kordonboyu mahallesinde bulunan tarihî bir camidir. Eskiden bir Rufai tekkesi olan cami, Rufailiğin Maarifiye kolunun kurucusu Şeyh Seyit Muhammet Maarifi tarafından inşa edildi. Yapının ilk önceleri şeyhin özel eviyken, daha sonraları kendi tarafından tam teşekküllü bir tekkeye çevrildiği sanılmaktadır.
Balaban Tekkesi Mescidi, İsfendiyar Tekkesi Mescidi ya da Yağcızade Tekkesi, İstanbul'un Üsküdar ilçesinin Mimar Sinan Mahallesi'nde yer alan, Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir mescittir. İsfendiyar namı ile ünlü Balaban Ahmet Baba tarafından yaptırılmıştır. Yapımına 1634 yılında başlanan mescit, 1 yıllık inşaat sürecinden sonra 1635 yılında ibadete açılmıştır. Mescit mimari olarak Osmanlı esintilerini yansıtmaktadır.
İskender Baba Tekkesi ya da Kaymakçı Tekkesi, İstanbul'un Üsküdar ilçesinin Ahmediye Mahallesi'nde yer alan, Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir tekkedir. Yeniçeri ağalarından Mehmet Efendi tarafından yaptırılmıştır. Yapımına 1544 yılında başlanan tekke, aynı sene ibadete açılmıştır.
Ali Rıza Şengel yahut Eyyubî Ali Rıza Bey, Klasik Türk müziği bestekârı ve hocası, nevbezen.
Hamdullah (Ahmed) el-Ensârî, Sahabe-i Kiram’dan bir zattır. Medine’li olduğu için Ensârî adını almıştır. Eyüp Sultan ile birlikte Konstantinopolis’in kuşatmasına katılmış ve can vermiştir.
Halveti Tekkesi Arnavutluk Cumhuriyeti'nin Berat kentinde bulunmakta olan tarihi Osmanlı-Türk dinî eserlerinden biridir. Dergâh, bir Sûfî mezhebi olan Halveti tarikât'a aittir. Tekke'nin yanında, Sultan Camii ve bir Kervansaray bulunmaktadır.
Melan Tekkesi Arnavutluk Cumhuriyeti'nin Libohova ilçesinin Vrahogoranci köyünde bulunan tarihi bir Osmanlı-Türk dinî eseridir. Tekke 19. yüzyılda Aliu Baba tarafından inşa edilmiştir, türbesi hâlâ tekke'nin yanında bulunmaktadır. Dergâh Bektaşi tarikâtın Ergiri dedeliğe aittir.
Lefkoşa Mevlevihanesi veya Mevlevi Tekkesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Kuzey Lefkoşa'da 1593 yılında Kıbrıs fatihlerinden Arap Ahmet Paşa tarafından kurulan mevlevihanedir. Semahane ve türbe kısmı günümüze kadar gelebilmiştir ve Mevlevi-Tekke Kültürü müzesi olarak kullanılmaktadır. Girne Kapısı yakınlarındaki Mevlevihane, Kıbrıs'ın Osmanlı döneminde en önemli yapılarından birisidir. Tarihi boyunca gemi ile hacca gidenlerin uğrak yeri olan mevlevihane, yetiştirdiği insanlar ve verdiği hizmetlerle Kıbrıs Türk tarihinin önemli kurumlardan birisi olmuştur. Dânişî ve İlmî mahlaslarıyla şiirleri olan Dânişî Ali Dede, Siyahi Mustafa Dede, Hızır Handi Dede, Siyahi Mustafa Dede'nin oğlu Arif Dede, Sadri Dede, Danişi Ali Dede'nin oğlu Muhammed Mukim Dede, Talib Dede, Nesib Dede, Müneccimbaşı Ahmed Dede, Derviş Lebib Lefkoşa Mevlevihanesi'nde yetişmiş şairler arasındadır. 17. yüzyılda bina bakımsızlıktan harap olunca Rumeli Beylerbeyi Ferhad Paşa Mevlevihane'yi yeniden inşa ettirmiş ve tekke kendi adıyla anılmıştır.
Saçlı Emir Tekkesi ya da Hâşimî Osman Efendi Tekkesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki bir tekkeydi.
