İçeriğe atla

Emilian-Romanyol

Emilian–Romanyol
BölgeEmilia-Romagna, Marche ve San Marino
Konuşan sayısı
4.4 milyon
Dil ailesi
Dil kodları
ISO 639-3eml – kapsayıcı kod
Bireysel kodlar:
egl – Emilian
rgn – Romanyol

Emilian-Romanynol (İtalyanca: emiliano-romagnolo) Kuzey İtalya'nın Emilia-Romagna bölgesinde konuşulan Gallo-İtalik dillerin bir parçası olan dil.[1] Emilian ve Romanyol olmak üzere iki ana çeşide ayrılır.

Gallo-İtalik dillerin bir parçası olarak Emilian-Romanyol, tümü komşu bölgelerde konuşulan Lombardca, Piemontça ve Liguryaca ile yakın akrabadır.

Sınıflandırma

Başlangıçta ISO 639-3'te tek bir kod altında kayıtlı olmasına rağmen, bölgenin iki bölümü arasındaki kültürel bölünme nedeniyle 2009 yılında iki türü için iki ayrı kod lehine kaldırılmıştır.[2] 2015 yılından beri, UNESCO Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'na göre Emilian ve Romanyol, ayrı olarak kesinlikle tehlike altındaki diller olarak kabul ediliyor.[3][4]

Yapısal ve Romen dilleri tablosu.

Kaynakça

  1. ^ Loporcaro, Michele (2009). Profilo linguistico dei dialetti italiani. Bari: Laterza. ss. 104-108. ISBN 978-88-420-8920-9. OCLC 318631969. 
  2. ^ "eml | ISO 639-3". iso639-3.sil.org. 30 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021. 
  3. ^ "UNESCO Atlas of the World's Languages in danger". www.unesco.org. 17 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021. 
  4. ^ "UNESCO Atlas of the World's Languages in danger". www.unesco.org. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İtalyanlar</span> İtalyaya özgü etnik grup

İtalyanlar, anayurtları İtalya ve çevre bölgelerde yaşayan bir Romen halkıdır. İtalyanların çoğu İtalyanca veya lehçelerini konuşur, ancak İtalyancadan ayrı yaklaşık 30 adet bölgesel dil de İtalyanlarca konuşulmaktadır. Bu diller bazen yanlış bir biçimde "İtalyanca lehçeleri" olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Sicilyaca</span> Sicilya ve etrafındaki adalarda konuşulan Romen dili

Sicilyaca, özellikle Sicilya ve etrafındaki adalarda konuşulan, yaklaşık 5 milyon konuşura sahip bir Latin dilidir. Sicilya Adası'nın yanı sıra dil, Orta ve Güney Calabria, Lecce ve Salerno'da da konuşulmakta olmasına rağmen bu bölgelerde konuşulan diller ile Sicilyaca, bazen daha geniş bir "Uç Güney İtalyan" dil grubunun parçası olarak görülmektedir.

Piemontça (Piemonteis), İtalya'nın Piemont bölgesinde konuşulan bir Gallo-İtalik dildir. Yaklaşık 2.000.000 kişi tarafından konuşulmakla beraber resmî dil statüsünde olmayıp yerel dil olarak kullanılmaktadır. İtalyan hükûmeti tarafından İtalyancanın bir lehçesi olarak kabul edilmesine rağmen Ethnologue tarafından Emilian-Romanyol, Ligurca, Lombardça ve Venedikçe gibi ayrı bir dil statüsündedir. Piemontça, İtalyancadan çok Oksitanca ile ilişki içinde olmuştur. İlk Piemontça metin olan sermones subalpini, Oksitanca ile büyük benzerlikler göstermektedir.

Lombardça, Lumbaart ya da Lumbard, İtalya'nın Lombardiya bölgesinde ve İsviçre'nin Ticino kantonunda konuşulan bir Gallo-İtalik dildir. Lombardça 3,9 milyon kişi tarafından konuşulmakta olup iki büyük lehçesi vardır. Bunlar Batı Lombardcası yani İnsubric ve Doğu Lombardcası yani Orobic olup bu lehçeler karşılıklı olarak anlaşılması imkânsız olduğundan pek çok dilbilimci tarafından ayrı diller olarak sınıflandırılmaktadır.

Rutulca, Rusya'ya bağlı Dağıstan Cumhuriyeti'nde ve Kuzey Azerbaycan'da yaşayan küçük bir yerli halk olan Rutullar′ın konuştuğu dil. Rutulca, Kuzeydoğu Kafkas dillerinin Samur öbeğinde yer alır ve bugün Dağıstan Anayasası tarafından tanınmış 14 dilden biridir.UNESCO'nun Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'na göre dil, "kesinlikle tehlike altında" kategorisinde sınıflandırılmıştır.

Balkan Gagavuzcası, Balkanlar'da yaşayan Gagavuzlar tarafından konuşulan Gagavuzca ağızlarıdır. Bulgaristan, Romanya, Kuzey Makedonya, Türkiye ve Yunanistan'da az sayıda konuşucusu olan ağızlar, Türkçenin Rumeli ağızlarıyla olan büyük benzerlikten dolayı Rumeli Türkçesi adıyla da adlandırılmaktadır. UNESCO tarafından ciddi derecede tehlike altında olan diller arasında gösterilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Talışça</span>

Talışça veya Talişçe, İran ve Azerbaycan'da konuşulan bir Kuzeybatı İran dilidir. Tatça ve Zazaca ile yakından ilişkili dil, İran'ın Hazar Denizi kıyılarındaki Gilan ve Erdebil eyaletleri ile Azerbaycan'ın güney illerinde yaklaşık 220.000 kişi tarafından konuşulmaktadır. Konuşurlar Hazar Denizi'nin batı ve güneybatı kıyı bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Glottolog Talişçeyi Türkiye'de konuşulan Zazaca ile Hazar Denizi'nin güney kıyılarında konuşulan Tatça ve lehçeleri ile birlikte Eski Azerice'den türeyen Azeri dilleri grubu içinde sınıflandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Ermenicesi</span> Ermenice dilinin iki standart biçiminden biri

Batı Ermenicesi, Türkiye Ermenicesi veya İstanbul Ermenicesi, bir Hint-Avrupa dili olan çağdaş Ermenicenin iki standartlaşmış biçiminden birisidir. 1915'e kadar İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde konuşulmaktaydı. Ermeni Kırımı ve dış ülkelere yapılan göçlerden dolayı bugün daha çok Ermeni diasporası tarafından konuşulmaktadır. Türkiye'de ise ancak İstanbul şehrindeki Ermenilerin küçük bir bölümü konuşmaktadır. Batı Ermenicesi Türkiye'deki Ermeni toplumunda sadece küçük bir azınlık tarafından konuşulmaktadır. Ana dili olarak Türkçenin Batı Ermenicesinin yerini almasından dolayı Türkiye'de yok olma sürecine girmiştir ve UNESCO, Türkiye'de Ermeni dilini Dünya yıllık "Atlas of the World's Languages in Danger" na eklemiştir ve burada Türkiye'de Batı Ermeni dilini "definitely endangered language" olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası</span>

Tehlike Altındaki Dünya Dillerinin Atlası veya Tehlike Altındaki Dillerin Kırmızı Kitabı; UNESCO tarafından yayımlanan, yeryüzündeki tehlike altındaki dillerin kapsamlı bir listesini içeren bir kitaptır. Kitabın ilk çıktığındaki adı "Tehlike Altındaki Dillerin Kırmızı Kitabı" iken sonraları "Tehlikedeki Dünya Dillerinin Atlası" olarak değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Okinawaca</span>

Okinawaca, Japonya'ya bağlı Okinawa Adası'nın güney kesiminde ve çevresindeki Keraman, Kume-jiman, Tonakin, Aguni ve diğer küçük adalarda konuşulan bir Kuzey Ryukyu dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Ryukyu dilleri</span>

Ryukyu dilleri, Japonya'nın güneyinde bulunan Ryukyu Adaları'nda konuşulan ve Japon dillerine ait olan yerel dillerdir. Ryukyu dilleri, bazen Japoncanın lehçeleri olarak kabul edilse de Japonca ile birbirleriyle karşılıklı anlaşılamamaktadır. UNESCO tarafından dillerden dördü "kesin tehlikede", ve diğer ikisi "kritik tehlikede" olarak sınıflandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tatça</span> Dağıstan ve Azerbaycanda konuşulan bir dil

Tatça, Kafkas Farsçası, Tat Farsçası ya da Kafkas Tatçası Dağıstan ve Azerbaycan'da konuşulan bir Batı İran dilidir. Dil, Tatlar ve Dağ Yahudileri tarafından konuşulmaktadır. Dağ Yahudileri tarafından konuşulan bir diğer İran dili olan Yahudi Tatçasından farklıdır. Tatça Farsçaya oldukça benzer olmakla birlikte tamamen karşılıklı anlaşılabilir değildir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da konuşulan diller</span> Azerbaycan ülkesinde kullanılan dil aileleri

Azerbaycan dilleri dört dil ailesinde sınıflandırılmaktadır: Hint-Avrupa, Altay, Güney Kafkas, Nahçı-Dağıstan. Azerbaycan'da en yaygın dil Azerbaycan dilidir. 2009 itibarıyla toplam nüfusun %98,6'sı bu dilde konuşmaktadır. Rusça ve İngilizce en çok konuşulan yabancı dillerdir. Buna ek olarak, az sayıda Talışça, Avarca, Lezgice, Sahursa, Tatça, Kürtçe, Gürcüce, Udince konuşulmaktadır. Dağ Yahudileri, Dağ Yahudileri dilini kullansalar da göç ve modernleşme nedeniyle son zamanlarda bu dil unutulmaya yüz tutmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gallo-Romen dilleri</span> Romen Dillerinin bir dalı

Romen dillerinin Gallo-Romen kolu en dar anlamda Oïl dillerini ve Arpitancayı kapsar. Fakat diğer tanımlar daha geniştir; Oksitan-Romen, Gallo-İtalik ve Reto-Romen dillerini de çeşitli şekillerde kapsar.

Şugnanca Şugnanların konuştuğu dildir. Doğu İran dillerinin Pamir alt grubuna aittir. Tarihî Şugnan bölgesi çapında, yani Tacikistan'ın Dağlık Badahşan Özerk Bölgesi'nde ve Afganistan'ın Bedahşan İli'nde konuşulur. Tacikçeyle paylaştığı coğrafî yakınlık ve akraba bağından dolayı özellikle fonetik, gramer ve söz varlığı bakımlarından Tacikçeden önemli ölçüde etkilenmiştir.

Ligüryaca ya da Cenevizce, esas olarak eski Ceneviz Cumhuriyeti topraklarında konuşulan ve günümzde Kuzey İtalya'daki Ligürya bölgesinde, Fransa'nın Akdeniz kıyı bölgesinin bazı kısımlarında, Monako'da (Monakoca) olarak adlandırılır), Korsika'daki Bonifacio köyü ve San Pietro Adası'ndaki Carloforte ve güneybatı Sardunya kıyılarındaki Sant'Antioco Adası'ndaki Calasetta köylerinde konuşulan bir Gallo-İtalik dildir. Gallo-İtalik ve Batı Romen lehçesi sürekliliğinin bir parçasıdır. Gallo-İtalik'in bir parçası olmasına rağmen, orta ve Güney İtalya'nın Italo-Romen grubunun çeşitli özelliklerini sergiler. Ligürya'nın başkenti Cenova'da konuşulan Zeneize, dilin standardın dayandığı prestij lehçesidir.

ISO 639-3:2007 dil adlarının kapsamlı gösterimi için Alfa-3 kodudur. ISO 639 serisindeki dil kodları için uluslararası bir standarttır. Dilleri tanımlamak için üç harfli kodlar tanımlar. Standart, 1 Şubat 2007'de Uluslararası Standartlar Teşkilatı (ISO) tarafından yayınlanmıştır. ISO 639-3, bilinen tüm doğal dilleri kapsamak amacıyla 639-2 alfa-3 kodlarını genişletir.

ISO 639-5:2008 "Dil adlarının temsili için kodlar - Bölüm 5: Dil aileleri ve grupları için Alfa-3 kodu", Uluslararası Standartlar Teşkilatı (ISO) tarafından yayınlanan oldukça eksik bir uluslararası standarttır. ISO Teknik Komitesi 37, Alt Komite 2 tarafından geliştirilmiştir ve ilk olarak 15 Mayıs 2008'de yayınlanmıştır. ISO 639 standart serisinin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Buryatlar</span>

Buryatlar, Buryat dilini konuşan güneydoğu Sibirya'ya özgü bir Moğol etnik grubudur. Sibirya'daki en büyük iki yerli gruptan biri, diğeri Yakutlar. Bugün Buryatların çoğunluğu, Rusya'nın federal bir tebaası olan itibari anavatanları olan güney kıyısı boyunca yayılan ve kısmen Baykal Gölü'nün iki yanından geçen Buryatya Cumhuriyeti'nde yaşıyor. Daha küçük Buryat grupları, sırasıyla Buryatya'nın batısında ve doğusunda bulunan Ust-Orda Buryat Okrugu ve Agin Buryat Okrugu'da ve ayrıca kuzeydoğu Moğolistan ve İç Moğolistan, Çin'de yaşar. Geleneksel olarak Moğolların başlıca kuzey alt grubunu oluşturdular.

<span class="mw-page-title-main">İtalo-Batı dilleri</span>

İtalo-Batı dilleri, Latin dil grubunun -bazı sınıflandırmalara göre- en büyük koludur. İtalo-Dalmaçya ve Batı Latin dilleri olmak üzere ikiye ayrılır, Sarduca ve Doğu Latin dillerini kapsamaz.