İçeriğe atla

Emekli İnkılap Subaylar Derneği

Emekli İnkılap Subaylar Derneği, 27 Mayıs Darbesi'nden sonra askerî tasfiye hareketi ile emekliye sevk edilen 235 general ve yaklaşık 5.000 subay tarafından kurulmuş dernektir. Kısaca "EMİNSU" olarak adlandırılmıştır.

2 Ağustos 1960 günlü, 42 sayılı yasa Millî Birlik Komitesi tarafından yayınlandı. Bu kanunun gerekçesinde:

  • Ordu subaylarının gençleştirilmesi,
  • Rütbe enflasyonunun önlenmesi,
  • Kadro fazlalığının giderilmesi ve
  • Orduda piramidin yeniden kurulması yer alıyordu.

Bu kanuna göre emekli edilenlere yüksek emekli aylığı bağlanması, büyük toptan ödemeler yapılması, mesken kredisi verilerek konuta kavuşturulmaları, sivil savunma, öğretmenlik ve benzerleri hizmetlerde öncelik tanınması gibi olanaklar sağlanmıştır.[1]

Bu operasyon için Emekli Sandığı'nda ve Hazine'de yeterli para olmadığı anlaşılınca, kararın uygulanması için gerekli meblağ ABD tarafından hibe olarak verilmiştir.[2] Bu ödeme, kanunun eski harp sistemini temsil eden subayların tasfiyesi edilerek yeni harp taktiklerini içeren Amerikan sistemini tercih eden subayların önünü açmak için çıkarıldığı iddialarını da gündeme getirmiştir.

Bu kanun çerçevesinde 3-22 Ağustos 1960 tarihleri arasında emekliye sevk edilen general ve amirallerin sayısı tam olarak:

  • Kara Kuvvetleri 5 orgeneral, 123 korgeneral, 54 tümgeneral;
  • Deniz Kuvvetlerinden 1 oramiral, 2 koramiral, 3 tümamiral, 9 tuğamiral;
  • Hava Kuvvetlerinden 4 korgeneral, 7 tümgeneral, 14 tuğgeneral;
  • Jandarma Genel Komutanlığından 5 tuğgeneraldir.

Emekliye ayrılan subaylar, temel amacı orduya geri dönmeye çalışmak olan bu derneği kurmuşlardır.

24 Ekim 1961 tarihinde Çankaya'da Cevdet Sunay, Cemal Gürsel ve generallerin önünde, dönemin parti liderleri Ragıp Gümüşpala (Adalet Partisi), Ekrem Alican (Yeni Türkiye Partisi), İsmet İnönü (Cumhuriyet Halk Partisi), Osman Bölükbaşı (Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi) bir protokol imzalamışlardır. Tarihe Çankaya Protokolü olarak geçen bu protokolde; Yassıada mahkûmlarına af çıkarılmayacağı, Cemal Gürsel'in cumhurbaşkanı seçileceği maddeleri yanında Emekli İnkılap Subaylar Derneği'ne bağlı subayların orduya geri alınmayacağı da bulunmaktaydı.[3]

Başta en yüksek rütbeli üyesi olan Orgeneral Ragıp Gümüşpala daha sonra Adalet Partisi'nin genel başkanlığına getirilmesi örneğinde olduğu gibi üyelerin çeşitli sivil görevler almaları hareketin yarı yolda kalmasına neden olmuştur.

Ankara Kumandanlığı'nın 6 Eylül 1961 tarihinde geçici olarak kapattığı dernek, varlığını 12 Eylül 1980'e kadar sürdürmüştür.[4]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2008. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2008. 
  4. ^ http://www.aksiyon.com.tr/detaylar.do?load=detay&link=24081[]

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cemal Gürsel</span> 4. Türkiye cumhurbaşkanı (1961–1966)

Cemal Gürsel, Türk asker ve devlet adamı. 27 Mayıs Darbesi sonrası oluşturulan Millî Birlik Komitesi başkanı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin dördüncü cumhurbaşkanıdır.

Subay; asteğmen, teğmen, üsteğmen, yüzbaşı, binbaşı, yarbay, albay, tuğgeneral/tuğamiral, tümgeneral/tümamiral, korgeneral/koramiral, orgeneral/oramiral ve mareşal/büyük amiral rütbelerinde bulunan askerlere denir. Türkçede "sü (asker)" ile "bey" sözcüklerinin birleşmesiyle oluştuğu yanılgısına düşüldüğünden Dil Devrimi sırasında benimsenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Faruk Gürler</span> 15. TSK Genelkurmay Başkanı

Ömer Faruk Gürler, Türk asker ve siyasetçi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 15. Genelkurmay Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Memduh Tağmaç</span> 14. TSK Genelkurmay Başkanı

Memduh Tağmaç Türk asker. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 14. Genelkurmay Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Cemal Tural</span> 13. TSK Genelkurmay Başkanı

Ahmet Cemal Tural Türk asker ve siyasetçi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 13. Genelkurmay Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Ragıp Gümüşpala</span> Türk asker ve siyasetçi

Mehmet Ragıp Gümüşpala, Türk asker ve siyasetçi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 11. Genelkurmay Başkanı. 27 Mayıs Darbesi'nden sonra bu görevi yürüten Gümüşpala, Millî Birlik Komitesi tarafından emekliye sevk edildikten sonra darbeyle devrilen Demokrat Parti'nin siyasi mirasçısı olan Adalet Partisi'nin kurucu genel başkanlığını yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Rüştü Erdelhun</span> 10. TSK Genelkurmay Başkanı

Mustafa Rüştü Erdelhun Türk asker. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 10. Genelkurmay Başkanı.

22 Şubat Olayı; 1962'de, Kara Harp Okulu Komutanı Kurmay Albay Talat Aydemir ve arkadaşlarının, ordu içindeki 27 Mayısçılar'ın tasfiyesi için 20 Şubat günü başlatılan atama ve gözaltına almalara karşı direnişi olayıdır.

General, kara ve hava kuvvetlerinde albaydan sonra gelen ve mareşale kadar olan yüksek rütbeli subaylara verilen unvan. Deniz Kuvvetleri'ndeki dengi "amiral"dir. Hitap ederken yalnızca korgeneral ve orgenerale "General" denilmekle birlikte, tuğgeneral ve tümgeneral rütbeli subaylar, doğrudan bu rütbeleriyle anılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Muzaffer Alankuş</span>

Mehmet Muzaffer Alankuş, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Faik Türün</span> Türk asker ve siyasetçi

Faik Türün Türk asker ve siyasetçi. Eski 1. Ordu Komutanı.

Bekir Kalyoncu Türk asker. Eski Jandarma Genel Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Necdet Öztorun</span> Türk asker

Mustafa Necdet Öztorun Türk asker. Eski Türk Kara Kuvvetleri Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Namık Kemal Ersun</span> Türk asker

Namık Kemal Ersun Türk asker. Eski Türk Kara Kuvvetleri Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Fikret Esen</span> Türk asker

Fikret Esen Türk asker. Eski Türk Kara Kuvvetleri Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Muhittin Önür</span> Türk asker

Muhittin Önür Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">Abdülkadir Seven</span> Türk asker

Abdülkadir Seven, Türk asker.

21 Ekim Protokolü, 27 Mayıs Darbesi sonrası İstanbullu bir grup general ve albayın imzaladığı darbeye teşebbüs protokolü.

<span class="mw-page-title-main">Kemal Atalay</span> Arnavut asıllı Türk asker

Kemal Atalay Türk asker. Eski 1. Ordu Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Suat Kuyaş</span> Türk asker

Suat Kuyaş Türk asker. Eski 2. Ordu Komutanı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.