İçeriğe atla

Emīlija Gudriniece

Emīlija Gudriniece
Gudriniece 1949 ylında
DoğumEmīlija Julianovna Gudriniece
3 Ağustos 1920(1920-08-03)
Rēzekne Bölgesi, Letonya
Ölüm4 Ekim 2004 (84 yaşında)
Riga, Letonya
MilliyetLeton
Mezun olduğu okul(lar)Letonya Üniversitesi
MeslekKimyager
Etkin yıllar1949–2000
Tanınma nedeniBioyakıt oluşum sürecinin öncülerinden

Emīlija Gudriniece (Rusça; Эмилия Юлиановна Гудриниеце); (d. 3 Ağustos 1920 - ö. 4 Ekim 2004) Organik sentez konusunda uzmanlaşmış Sovyet ve Letonyalı bir kimyagerdi. Sentezlenmiş furacilinin ve ürünlerinin pratik kullanımına odaklanarak devlet ödülü kazandı. Bitkisel yağların biyoyakıt olarak kullanılma potansiyelini ilk fark edenlerden biriydi ve Letonya'da kolza tohumu yağı rafinasyonu çalışmasını başlattı. Üretken bir yazardı; Letonya Kimya Dergisi'nin editörlüğünü yaptı ve organik sentez yöntemleri üzerine Letonca dilinde bir ders kitabı yayınladı. Çalışmalarından dolayı birçok ödül ve takdire layık görüldü.

Biyografi

1950 yılında Gudriniece

Gudriniece, 3 Ağustos 1920'de Letonya'nın Rēzekne Bölgesi'nde doğdu.[1] Kaunata Bölgesi'ndeki çiftçi köyü Kromoni'de büyüdü ve ardından 1948'de Letonya Üniversitesi'nden kimya mühendisliği diplomasıyla mezun oldu. Gudriniece yüksek lisans çalışmasına 1949'da başladı.[2] 1952'de Kimya Bilimi Adaylık Derecesini alarak bitirdi. Aynı zaman diliminde Letonya Kadınlar Motosiklet Şampiyonası'nı hem 1949 hem de 1953'te iki kez kazandı.[2] Aynı yıl Letonya Üniversitesi Kimya Fakültesi'ne doçent olarak atandı ve 1958 yılına kadar burada kaldı. 1959 yılında, Moskova Nesmeyanov Organoelement Bileşikleri Enstitüsü'nden ayrıldı. 1960'da habilitasyon derecesi için çalışmalarına başlamak üzere Riga Politeknik Enstitüsü'nün kimya teknolojisi bölümüne başladı. Gudriniece, yüksek eğitimini tamamladıktan sonra 1961 yılında Riga Politeknik'te profesör oldu.[1] 1963 yılında Politeknik'te Organik Sentez ve Biyoteknoloji Bölümü'nü kurdu ve sonraki 27 yıl boyunca bölümün başkanlığını yaptı.[2]

Gudriniece'nin temel araştırması organik sentez ve maddelerin ilaç, kozmetik ve endüstri için pratik kullanımına dayanıyordu. Furasilini sentezledi ve onu endüstriyel amaçlarla kullanmak için bir yöntem geliştirdi. Bu ona 1957'de Letonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Ödülü'nü kazandırdı.[2] Klorometillenmiş nitrasyon, sülfonasyon ve siklik 1,3- diketonların reaktivitesi üzerine çalışmış, heterosiklik ve 1,3-dikarbonil bileşiklerinin teorik ve sentetik kimyası üzerine 600'den fazla bilimsel rapor yayınlamıştır.[3][4] En son çalışması, Letonya'da bir endüstri olarak lipitlerin ayrılması ve kanola yağının rafine edilmesi için teknikler geliştirme üzerinedir.[1] Bitkisel yağların biyoyakıtlara dönüşebileceğini ilk fark edenlerden biriydi.[2] Ayrıca Letonya Kimya Dergisi'nin yayın kurulunda görev yaptı.[3] Öldüğü zaman, organik sentez yöntemleri üzerine Letonya dilindeki tek ders kitabının ortak yazarıydı.[2] Gudriniece, 1972'de Gustavs Vanags Kimya Ödülü ve Vladimir Vasilevich Chelintsev ödülünün de aralarında bulunduğu pek çok ödül aldı.[1] Bazı başarıları şunlardır; Anma Madalyası, 1978'de Letonya Bilimler Akademisi'ne akademisyen olarak seçilme, 1996'da Letonyalı Fahri Devlet Bilim Adamı ünvanı, 2000'de Riga Teknik Üniversitesi'nden Emeritus Profesör ünvanı, 2000'de Paul Walden Madalyası ve 2003 yılında eğitime katkılarından dolayı Grindeks Ödülü.[1][2][3]

4 Ekim 2004'te Letonya'nın Riga kentinde öldü.[1]

Bazı çalışmaları

  • Gudriniece, E.; Strakov, A.; Strakova, I. (1988). "Syntheses of heterocyclic compounds on basis 1,3-cyclohexanediones". Химия Гетероциклических Соединений (Rusça) (6): 723-738. 
  • Gudriniece, E.; Belyakov, S.; Jure, M. (1991). "Structure of 3-aminocarbonyl-2-(N-benzylamino)-6-phenyl-4-trifluoromethylpyridine". Acta Crystallogr. 47: 344-345. 
  • Gudriniece, E.; Palitis, E.; Barkane, V. (1992). "Heterocyclic compounds on diketone basis. XXXII. Synthesis of thieno[2,3-d]pyrimidones on basis of 2-amino-3-cyanothiophenes". Latvian Journal of Chemistry (Rusça): 356-360. 
  • Gudriniece, E.; Dambeniece, I.; Karklina, A.; ve diğerleri. (1993). "Reactions of 4-ureido-2-buten-4-olides with amines". Latvian Journal of Chemistry (Rusça): 338-343. 
  • Gudriniece, E.; Dambeniece, I.; Karklina, A.; ve diğerleri. (1993). "Reactions of 4-ureido-2-buten-4-olides with amines". Latvian Journal of Chemistry (Rusça): 338-343. 
  • Gudriniece, E.; Serzane, R.; Strele, M. (2000). "Investigations of Oils and Fats". Material Science and Applied Chemistry (1): 92. 
  • Gudriniece, E.; Starmkale, V.; Serzane, R.; ve diğerleri. (2001). "Investigations of oils from plants growing in Latvia". Scientific Conference 'Organic Chemistry': 50. 
  • Suloyeva, E.; Jure, E.; Gudriniece, S., et, al (2001). "Synthesis of 2,3-dihydro-7-trifluoromethyl-5-phenylimidazo[1,2-a]pyridines". Химия Гетероциклических Соединений (Rusça) (3): 358. 
  • Suloyeva, E.; Jure, E.; Gudriniece, E., et, al (2002). "Properties of 8-cyano-2,3-dihydro-5-phenyl-7- trifluoromethylimidazo[1,2-a]pyridines". Химия Гетероциклических Соединений (Rusça) (68): 811-822. 
  • Ravina, I.; Zicane, D.; Gudriniece, E., et, al (2002). "Exotic amino acids. 6. Synthesis of substituted 4-oxo-4H-pyrido[1,2-a]pyrimidines". Химия Гетероциклических Соединений (Rusça) (7): 945. 

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f "Professor Emilija GUDRINIECE". 16 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2024. 
  2. ^ a b c d e f g Jure, M.; Strakovs, A.; Avotins, F.; Valters, R.; Kampars, V. (November 2004). "In Memoriam: Emilija Gudriniece (August 3, 1920 – October 4, 2004)". Chemistry of Heterocyclic Compounds. 40 (11): 1513–1515. 
  3. ^ a b c Авотиньш, Ф.; Страков, А. (2000). "Гудриниеце Эмилия Юлиановна". Химия Гетероциклических Соединений (Rusça). 8 (398): 1146-1147. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2015. 
  4. ^ "Гудриниеце Эмилия Юлиановна" (Rusça). Biografija Russia. 2006. 3 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Organik kimya</span> karbon temelli bileşiklerin yapılarını, özelliklerini, tepkimelerini ve sentez yollarını inceleyen kimya dalı

Organik kimya, organik bileşiklerin ve organik maddelerin yani karbon atomlarını içeren çeşitli formlardaki maddelerin yapısını, özelliklerini ve reaksiyonların bilimsel çalışmasını içeren, kimyanın bir alt dalıdır. Yapının incelenmesi yapısal formüllerini belirler. Özelliklerin incelenmesi, fiziksel ve kimyasal özellikleri ve davranışlarını anlamak için kimyasal reaktivitenin değerlendirilmesidir. Organik reaksiyonların incelenmesi doğal ürünlerin, ilaçların ve polimerlerin kimyasal sentezini ve bireysel organik moleküllerin laboratuvarda ve teorik çalışma yoluyla incelenmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Victor Grignard</span> Fransız kimyager (1871 – 1935)

Victor Grignard, Fransız kimyager.

<span class="mw-page-title-main">Elias James Corey</span> Amerikalı kimyager

Elias James "E.J." Corey (12 Temmuz 1928) Amerikalı organik kimyacı. 1990 yılında "organik sentez üzerine geliştirdiği teori ve metodolojilerden dolayı Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır. Yaşayan en büyük kimyagerlerden biridir. Çok sayıda sentetik reaktifler, metodolojiler geliştirmiş ve organik sentez biliminin gelişmesine katkıda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bruce Merrifield</span> Amerikalı biyokimyager (1921 – 2006)

Robert Bruce Merrifield Amerikan biyokimyager ve akademisyen. Önceden belirlenmiş bir sıralamaya göre amino asit zincirleri ya da polipeptit sentezlenmesine yönelik geliştirdiği metot sayesinde 1984 yılında Nobel Kimya ödülünün sahibi olmuştur.

Georg Wittig Alman kimyager. Wittig reaksiyonunda fosfonyum ilürleri olarak adlandırılan bileşikler kullanılarak aldehit ve ketonlardan alkenlerin sentezi için bir yöntem bulmuştur. 1979 yılında Herbert C. Brown ile birlikte Nobel Kimya Ödülü'nü paylaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Robert Woodward</span> Amerikalı kimyager (1917 – 1979)

Robert Burns Woodward Amerikalı organik kimyager. Birçok kişi tarafından yirminci yüzyılın önde gelen organik kimyageri olarak kabul edilir. Özellikle karmaşık doğal ürünlerin sentezi ve moleküler yapılarının belirlenmesinde çok önemli katkılarda bulunmuştur. Sentezlediği organik bileşiklerin arasında kolesterol ve kortizon (1951), striknin (1954) ve B12 vitamini'de (1971) bulunur. Aynı zamanda kimyasal reaksiyonların teorik çalışmaları üzerine Roald Hoffmann ile yakın çalışmıştır. Woodward 1965 yılında "organik sentez ile ilgili başarıları için" Nobel Kimya Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Piridin</span> Kimyasal bileşen

Piridin, C5H5N kimyasal formüllü, bazik bir heterosiklik organik bileşiktir. Yapısal olarak benzen ile ilişkilidir, bir metin grubu (=CH−) bir nitrojen atomu ile değiştirilir. Kendine özgü, hoş olmayan balık benzeri bir kokuya sahip, oldukça yanıcı, zayıf alkali, suda çözünür bir sıvıdır. Piridin renksizdir, ancak eski veya saf olmayan numuneler sarı renkte görünebilir. Piridin halkası, tarım kimyasalları, farmasötik ürünler ve vitaminler dahil olmak üzere birçok önemli bileşikte ortaya çıkar. Geçmişte piridin, kömür katranından üretilmiştir. Bugün dünya çapında yılda yaklaşık 20.000 ton ölçekte üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Chi-Huey Wong</span>

Chi-Huey Wong, Tayvanlı-Amerikalı biyokimyacı. Halen Kaliforniya'da Scripps Araştırma Enstitüsü Kimya Bölümü'nde Scripps Aile Kürsüsü profesörüdür. Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilimler Akademisi üyesidir, Wolf Kimya Ödülü'nü ve RSC Robert Robinson Ödülü'nü kazanmıştır. 700'den fazla makale yayınlamış ve 100'den fazla patenti bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Albert Eschenmoser</span> İsviçreli organik kimyager

Albert Eschenmoser (5 Ağustos 1925, Erstfeld - 14 Temmuz 2023), karmaşık heterosikilik doğal bileşiklerin, en önemlisi B12 vitamininin, sentezi üstüne çalışmaları ile tanınan İsviçreli organik kimyager. Organik sentez alanına yaptığı önemli katkıların yanı sıra, Eschenmoser'in yapay nükleik asitlerin sentetik yolları üstüne çalışmalarıyla Hayatın Kaynağı üstüne öncü çalışmaları vardır. 2009'da emekli olmadan önce ETH Zürih ve La Jolla, Kaliforniya'daki Scripps Araştırma Enstitüsü'ne bağlı Skaggs Kimyasal Biyoloji Enstitüsü'nde profesörlükleri vardı. Ayrıca Chicago Üniversitesi, Cambridge Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi'nde misafir profesör olarak çalıştı.

Samuel J. Danishefsky, hem Columbia Üniversitesi'nde hem de New York'taki Memorial Sloan-Kettering Kanser Merkezi'nde profesör olarak çalışan Amerikalı kimyager.

<span class="mw-page-title-main">K. C. Nicolaou</span> Amerikalı kimyager

Kyriacos Costa Nicolaou doğal ürünler toplam sentezi alanındaki araştırmalarıyla tanınan bir Kıbrıslı-Amerikalı kimyagerdir. Halen Rice Üniversitesi Harry C. and Olga K. Wiess Kürsüsü kimya profesörüdür; daha önce Scripps Araştırma Enstitüsü / UC San Diego ve Pennsylvania Üniversitesi'nde akademik görevler üstlenmiştir.

Sör Richard Oswald Chandler Norman, İngiliz kimyager.

Organik sentez, kimyasal sentezin özel bir dalıdır ve organik bileşiklerin kasıtlı olarak yapılandırılmasıyla ilgilidir. Organik moleküller genellikle inorganik bileşiklerden daha karmaşıktır ve sentezleri organik kimyanın en önemli dallarından biri haline gelmiştir. Genel organik sentez alanı içinde birkaç ana araştırma alanı vardır: tam sentez, yarı sentez ve metodoloji.

Organik kimyadaki çapraz bağlama reaksiyonu, iki fragmanın bir metal katalizör yardımıyla birleştirildiği bir reaksiyondur. Çapraz bağlanma reaksiyonu, birleştirme reaksiyonlarının bir alt kümesidir. Genellikle arilasyonlarda kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Charles Rees</span>

Charles Wayne Rees CBE, FRS, FRSC İngiliz organik kimyacı.

Perkin Organik Kimya Ödülü, organik kimyanın herhangi bir alanında yapılan araştırmalarda sürdürülebilir, özgünlük ve başarı için 2008 yılında Royal Society of Chemistry tarafından kurulan prestijli bir kimya ödülüdür.

Steven Victor Ley, Cambridge Üniversitesi Kimya Bölümü'nde Organik Kimya Profesörü. Cambridge Trinity College üyesi. Kraliyet Kimya Derneği (2000–2002) Başkanı. Ocak 2002'de Britanya İmparatorluk Nişanı verildi. 2011 yılında The Times tarafından "İngiliz bilimindeki en önemli 100 kişi" listesine dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">David MacMillan</span> Britanyalı kimyager

David William Cross MacMillan İskoç organik kimyager ve bilim insanı. Asimetrik organokataliz alanını kavramsallaştırmasına dair çalışmaları ile tanınmaktadır. MacMillan, Alman kimyager Benjamin List ile birlikte 2021 Nobel Kimya Ödülünü kazandı. Nobel Komitesi yaptığı açıklamada "asimetrik organokataliz" olarak bilinen, molekülleri oluşturmak için geliştirdikleri yeni yönteme dair çalışmaları nedeniyle ödüle layık görüldüklerini açıkladı.

Biyoorganik kimya, organik kimya ve biyokimyayı birleştiren bilimsel bir disiplindir. Biyolojik süreçlerin kimyasal yöntemlerle incelenmesiyle ilgilenen kimya dalıdır. Protein ve enzim fonksiyonu bu süreçlerin örnekleridir.

<span class="mw-page-title-main">Morten Meldal</span> Danimarkalı kimyager

Morten Peter Meldal Danimarkalı bir kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi bilim insanı. Kopenhag, Danimarka'daki Kopenhag Üniversitesi'nde kimya profesörüdür. En çok Valery V. Fokin ve K. Barry Sharpless ile aynı anda ancak onlardan bağımsız olarak çalıştığı CuAAC-click reaksiyonunu geliştirmesiyle tanınmaktadır.