İçeriğe atla

Elphidotarsius

Elphidotarsius
Yaşadığı dönem aralığı: 61,7-56,8 myö
Torrejoniyen-Klarkforkiyen[1] 
PreЄ
J
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Plesiadapiformes
Familya:Carpolestidae
Cins:Elphidotarsius
Gidley, 1923
Tip tür
Elphidotarsius florencae
Gidley, 1923
Türler
  • Elphidotarsius florencae (Gidley 1923)
  • Elphidotarsius russelli (Krause 1978)
  • Elphidotarsius shotgunensis (Gazin 1971)
  • Elphidotarsius wightoni (Fox 1984)

Elphidotarsius, Paleosen Dönemi'nde, Kuzey Amerika'da yaşamış plesiadapiform cinsi.[2] Fosilleri, Alberta, Wyoming ve Montana'da bulunmuştur.[1]

Taksonomi ve Sistematik

Üç carpolestid cinsinin (Elphidotarsius, Carpodaptes ve Carpolestes) uzun zamandır zaman ardışık bir morfolojik diziyi ve hatta belki de doğrudan bir filogeniyi temsil ettiği düşünülmüştür, Elphidotarsius en ilkel ve Carpolestes en gelişmiştir. Rose'un (1975) Carpolestidae'nin sistematik revizyonu sırasında, Elphidotarsius sadece iki türden biliniyordu: E. florencae (Gidley, 1923), geç Torrejoniyen'den (geç erken Paleosen) Gidley Quarry, Montana'dan ve en erken Tiffaniyen (erken geç Paleosen) Shotgun Yerel Faunası, Wyoming'den E. shotgunensis (Gazin, 1971). E. shotgunensis ve Carpodaptes türlerinin birlikteliği, Elphidotarsius ve Carpodaptes'in zamansal menzillerinin bir kısmı için eşzamanlı olduklarını gösterdi.[2]

Rose'un (1975) çalışmasından kısa bir süre sonra, Krause (1978), E. russelli'yi en eski Tiffanian Cochrane 2 lokalitesi olan Alberta'dan isimlendirdi ve tanımladı. Alberta'nın orta Tiffaniyen'inden E. wightoni'nin tanımı, Elphidotarsius ve Carpodaptes'in zamansal aralıklarının geç Paleosen'e kadar örtüştüğünü gösterdi. Ayrıca, E. wightoni, anatomik olarak daha fazla türetilmiş carpolestid ile bir dizi karakteri paylaşsa da, diğer özelliklerde, daha önce ortaya çıkan Elphidotarsius türleri de dahil olmak üzere, bilinen herhangi bir carpolestidden daha ilkeldir. Fox (1990), o zamandan beri Elphidotarsius ve Carpodaptes'in birlikte meydana geldiği bir dizi yerellik bildirmiştir. Bu keşifler, Elphidotarsius içindeki ve genel olarak carpolestidler arasındaki evrimsel ilişkilerin önceden düşünülenden daha karmaşık olabileceğini göstermektedir. Carpolestid'in biyocoğrafik ve evrimsel tarihi, bir bazal carpolestid olduğu iddia edilen Chronolestes simul ve aynı faunadan yüksek oranda türetilmiş bir carpolestid olan Carpocristes oriens de dahil olmak üzere Asya'daki plesiadapiformların yakın zamanda keşfedilmesiyle daha da karmaşık hale geldi.[2]

Filogeni

Silcox vd. (2001) tarafından yapılan analize göre Elphidotarsius türlerinin diğer Plesiadapiformlarla ilişkisi.[2]

Purgatorius

Pandemonium

Chronolestes

Pronothodectes

Elphidotarsius florencae

Elphidotarsius wightoni

Elphidotarsius shotgunensis

Elphidotarsius russelli

Carpodaptes

Saxonella

Kaynakça

Notlar

  1. ^ a b "Elphidotarsius". paleobiodb.org. 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2021. 
  2. ^ a b c d Silcox, Mary T.; Krause, David W.; Maas, Mary C.; Fox, Richard C. (26 Mart 2001). "New specimens of Elphidotarsius russelli (Mammalia, ?Primates, Carpolestidae) and a revision of Plesiadapoid relationships". Journal of Vertebrate Paleontology. 21 (1): 132-152. doi:10.1671/0272-4634(2001)021[0132:NSOERM]2.0.CO;2. ISSN 0272-4634. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dinozor</span> Mezozoik Çağa (kuşlar dahil) hâkim olan sauropsid omurgalılar kladı

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

<i>Tyrannosaurus</i> dev bir teropod dinozor cinsi

Tyrannosaurus, Kretase'nin sonlarında yaşamış, büyük bir etobur teropod dinozordur. Tyrannosaurus, diğer tyrannosauridlerden çok daha geniş bir dağılıma sahipti ve bulunduğu yaşam alanındaki etçillerin en büyüğüydü.

<span class="mw-page-title-main">Primat</span> memeli takımı

Primatlar veya iri beyinli yüksek memeliler, memeliler sınıfının Euarchontoglires üst takımına ait bir takımdır. Maymun adı kimi zaman bütün primatları kapsarken yalnızca simiyenler için de kullanılabilir. Primatları inceleyen bilim dalı primatolojidir.

<span class="mw-page-title-main">Viverravidae</span> etçillere yol açtığı düşünülen memeli familyası

Viverravidae, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da erken Paleosen'den geç Eosen'e kadar yaşayan, Carnivoramorpha kladı içinde soyu tükenmiş Viverravoidea üst familyasından soyu tükenmiş bir monofiletik memeli ailesidir. Bir zamanlar en eski etoburlar ve mevcut etoburların ataları oldukları düşünülür, ancak şimdi mevcut etoburların bir akrabası olarak kraniyal morfolojiye dayalı olarak Carnivora takımının dışına yerleştirilirler.

<i>Pachycephalosaurus</i>

Pachycephalosaurus Pachycephalosauridae familyasından bir kuş kalçalı dinozor cinsidir. Tip türü, P. wyomingensis, bilinen tek türdür, ancak bazı araştırmacılar Stygimoloch cinsinin ikinci bir tür P. spinifer olduğunu veya P. wyomingensis'in genç bir örneği olduğunu öne sürmektedir. Geç Kretase döneminin Maastrihtiyen çağında, şu anda Batı Kuzey Amerika olan bölgede yaşamıştır. Kalıntıları Montana, Güney Dakota, Wyoming ve Alberta'da bulundu. Tür esas olarak tek bir kafatasından ve birkaç aşırı kalın kafatası çatısından bilinmektedir. Gelecek yıllarda daha eksiksiz fosillerin bulunacağı varsayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Islak burunlu primatlar</span> primatların alt takımı

Islak burunlu primatlar, Madagaskar'ın makimsileri, Afrika'nın galagoları ve pottoları ile Hindistan ve Güneydoğu Asya'da yaşayan lorislerden oluşan bir primat alt takımıdır.

<i>Carpolestes</i> gerçek primatlarla yakından ilişkili olduğu öne sürülen bir plesiadapiform

Carpolestes, Kuzey Amerika'nın geç Paleosen'inde yaşamış bir plesiadapiform cinsidir. İlk olarak 58 milyon yıl önce ortaya çıktı. Carpolestes'in üç türü; en erken ortaya çıkan tür olan C. dubius, tip türlerinin atası olan C. nigridens ile bir soy oluşturuyor gibi görünmektedir, bu da en son ortaya çıkan tür olan C. simpsoni'nin atasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Plesiadapidae</span>

Plesiadapidae, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'nın Paleosen ve Eoseni'nden bilinen erken primat familyasıdır. Geç Paleosen'de plesiadapidler boldu ve onların fosilleri genellikle fosil hayvanların yaşlarını belirlemek için kullanılıyor.

<span class="mw-page-title-main">Plesiadapoidea</span> plesiadapiform üst familyası

Plesiadapoidea, Kanada, Avrupa ve Asya'da Paleosen ile Eosen dönemleri arasında yaşamış bir plesiadapiform üst familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Carpolestidae</span>

Carpolestidae, Paleosen'in ortalarından erken Eosen'e kadar Kuzey Amerika ve Asya'da yaygın olan primat familyasıdır. Tipik olarak, iki büyük üst posterior premolar ve bir büyük alt posterior premolar ile karakterize edilirler. Yaklaşık 20-150 gr ağırlığındaydılar ve bir fare büyüklüğündeydiler. Primat takımının ataları olabilecek Plesiadapiformes takımından gelmelerine rağmen, carpolestidler primatların ataları olamayacak kadar uzmanlaşmıştır ve türetilmiştir.

<i>Machairodus</i> soyu tükenmiş kedi cinsi

Machairodus, orta Miyosen ila Pleyistosen dönemleri arasında, Afrika, Avrasya ve Kuzey Amerika'da yaşamış büyük machairodontine kılıç dişli kedilerin bir cinsidir. Machairodontinae alt ailesinin adını aldığı canlıdır ve o zamandan beri birçok kılıç dişli kedi cinsinin olduğu ve hâla ara sıra cinse takson atanan bir çöp taksonu hâline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Makimsilerin evrimi</span>

63 milyon yıldan kısa bir süre önce diğer primatlardan ayrılan Strepsirrhini alt takımına ait olan makimsiler (Lemuroidea), en az 40 milyon yıl boyunca Madagaskar adasında evrimleşmiştir. Kök pramitlerle bazı özellikleri paylaşırlar ve bu nedenle çoğu zaman modern maymunların ve insansı maymunların ataları sanılır. Bunun yerine, sadece ilkel primatlara benzedikleri söylenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Primatların kökeni ve evrimi</span> Primatların jeolojik zaman boyunca kökeni ve çeşitlenmesi

Primatların kökeni ve evrimi, yaklaşık 55 milyon yıl önce küresel olarak ortaya çıkan "gerçek" primatların (Euprimates) kökenini ve evrimsel tarihini konu alır. Bilinen en eski gerçek primat, geç Paleosen döneminde Fas'ta yaşamış, Altiatlasius'tur.

Chronolestes, Erken Eosen döneminde, Kuzey Çin'de (Şantung) yaşamış plesiadapiform cinsi.

Picrodontidae, Paleosen döneminde yaşamış, plesiadapoidlerle ilişkili bir plesiadapiform familyası. Grubun üyeleri, Belçika'da bulunan Russellodon haininense dışında hep Kuzey Amerika'dan bilinmektedir.

Cimolestes, böcekleri ve diğer küçük hayvanları yemeye uyarlanmış tam bir diş tamamlayıcısı olan erken eutherian memeli cinsi. Paleontologlar, kısmen, oldukça farklı hayvanların cinse atanması nedeniyle, diğer memelilerle olan ilişkisi konusunda anlaşamadılar, bu da Cimolestes'i yakından ilişkili olanlardan ziyade benzer özelliklere sahip hayvanların bir sınıf taksonu haline getirdi. Fosilleri, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avrupa ve Afrika'da bulunmuştur. Cimolestes ilk olarak Kuzey Amerika'nın Geç Kretase döneminde ortaya çıktı. Bazı paleontologlara göre, Cimolestes'in soyu Paleosen'in başlangıcında tükendi, diğerleri ise cinsin soyunun Eosen'den önce tükendiğini bildiriyor.

Saxonella, monotipik Saxonellidae familyasına ait, Avrupa ve Kuzey Amerika'nın Geç Paleosen'inden bilinen plesiadapiform cinsi.

Dryomomys szalayi, Erken Eosen döneminde Kuzey Amerika'da yaşamış micromomyid plesiadapiform türü.

<span class="mw-page-title-main">Kondilart</span> tarih öncesi memeli takımı

Kondilartlar (Condylarthra), öncelikle Paleosen ve Eosen dönemlerinden bilinen, soyu tükenmiş plasentalı memelilerin resmi olmayan bir grubudur - daha önce bir takım olarak kabul edilmiştir. Erken, ilkel toynaklılar olarak kabul edilirler. Artık, Perissodactyla veya Cetartiodactyla'nın bir parçası olarak açıkça belirlenmemiş olan toynaklıları sınıflandırmak için bir çöplük olarak hizmet eden ve bu nedenle birçok ilgisiz soydan oluşan bir çöp sepeti taksonu olarak kabul edilmektedir.

Himalayacetus, Erken Eosen döneminde kuzey Hindistan'da yaşamış, bilinen en eski balina cinsi. Subathu Oluşumu'nda bulunan kalıntıları 53.5 milyon yıl öncesine tarihlendi. Bu kalıntılar tek ve tip türü olan Himalayacetus subathuensis'e atandı.