İçeriğe atla

Elmas Hırsızları

Elmas Hırsızları
The Asphalt Jungle
"Elmas Hırsızları" (The Asphalt Jungle) filminin sinema afişi
YönetmenJohn Huston
YapımcıArthur Hornblow Jr.
SenaristBen Maddow
John Huston
W.R. Burnett (roman)
OyuncularSterling Hayden
Louis Calhern
Sam Jaffe
Marilyn Monroe
MüzikMiklós Rózsa
Görüntü yönetmeniHarold Rosson
KurguGeorge Boemler
StüdyoMetro-Goldwyn-Mayer
DağıtıcıMetro-Goldwyn-Mayer
CinsiSinema filmi
TürüSuç, kara film
RenkSiyah-beyaz
Sonradan elektronik ortamda renklendirilmiş bir versiyonu da vardır.
Yapım yılı1950
Çıkış tarih(ler)i23 Mayıs 1950, ABD
Süre112 dakika
ÜlkeAmerika Birleşik Devletleri ABD
Dilİngilizce, Almanca
Diğer adlarıElmas Hırsızları (Türkiye, sinemalar)
"Soygun" ve "Vahşi Yol"(Türkiye, TRT TV)
Quand la ville dort (Fransa)
Giungla d'asfalto (İtalya)
La Jungla de asfalto (İspanya)
Asphalt-Dschungel (Almanya)
Raubmord (Almanya)

Elmas Hırsızları[1] 1950 ABD yapımı kara filmdir. Özgün adı The Asphalt Jungle olan film Türkiye'de sinemalarda "Elmas Hırsızları" adı ile gösterilmişken, yıllar sonra TRT Televizyonunda Soygun ve Vahşi Yol adlarıyla da gösterime verilmişti.

John Huston'un yönettiği film, yönetmenin başyapıtlarından biri sayılmaktadır. Üretken bir yazar olan W.R. Burnett'in 1949 tarihli aynı adlı romanından uyarlanan filmin senaryosunu da W.R. Burnett, Ben Maddow'la birlikte yazmıştır. John Huston da senaryonun yazılmasında onlara yardımcı olmuştu. Ünlülerden oluşan geniş bir oyuncu kadrosu olan bu siyah beyaz filmde Sterling Hayden, Louis Calhern, Sam Jaffe, Jean Hagen, James Whitmore ve John McIntire'dan başka Marilyn Monroe'nun da ikinci dereceden bir rolü vardır. Filmin özgün müziği Miklós Rózsa'ya aittir. Siyah beyaz görüntülerini Harold Rosson'un çektiği, filmin 1980'li yıllarda elektronik ortamda renklendirilmiş bir video versiyonu da mevcuttur.

Bir grup eski suçlunun bir elmas soygununu tasarlayıp gerçekleştirmelerinin ayrıntılı öyküsünü onların bakış açısından anlatan bu gerilim filmi çevrildiği yıl için çok yenilikçi ögeler barındırıyordu ve kendisinden sonra gelen birçok filme de ilham kaynağı olmuştu. Huston o zamana kadar hep yapıldığı gibi ahlakçı ve mesafeli bir "Suç cezasız kalmaz" hikâyesi anlatmak istememişti ve ortaya bir aksiyon filminden ziyade karakter tahlilleri yapan bir kara film çıkmıştı.

Film "en iyi yönetmen", "en iyi senaryo", "en iyi görüntü" ve "en iyi yardımcı erkek oyuncu" (Sam Jaffe) olmak üzere tam 4 dalda Oscar ödülüne aday gösterildi. Bir BAFTA ve üç Altın Küre adaylığından sonra Venedik Film Festivali'nde oyuncu Sam Jaffe'ye Volpi Kupası verildi.

"The Asphalt Jungle" ABD'de "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek Kongre Kütüphanesi'nin "Ulusal Film Arşivi"nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.[2]

Filmin konusu

Hapisten yeni salıverilmiş ünlü soyguncu, Alman asıllı (ve Alman aksanlı) suç üstadı Doc Erwin Riedenschneider (Sam Jaffe) Cincinnati'ye gelerek vakit kaybetmeden yeni bir soygunun hazırlıklarına başlar. 'İçerde'yken bir mücevher şirketini soymak için kusursuz bir plan yapmıştır, ama bunun için bir ekip toplaması ve para kaynağı bulması gerekir. Para kaynağı için düzenbaz avukat Alonzo D. Emmerich'e (Louis Calhern) başvurur. Ekibin diğer elemanları ise at çiftliği alma hayalleri kuran İrlanda asıllı meteliksiz kabadayı Dix (Sterling Hayden), soygunda şoförlük yapacak olan kafe sahibi kambur Gus (James Whitmore) ve kasa açma uzmanı Louis'dir (Anthony Caruso). Bir de bu kişiler arasında arabuluculuk yapan at yarışı oynatan kumarhane sahibi Cobby (Marc Lawrence) vardır. Soygun planlandığı gibi kusursuz bir şekilde gerçekleşse de, kasanın patlatılması alarm zillerini harekete geçirir ve karşılarına çıkan gece bekçisi ile yapılan kısa boğuşma sırasında bekçinin ateş alan tabancasından çıkan kurşun kasacı Louis'i ağır yaralar ve bu andan itibaren işler ters gitmeye başlar. Zaten aslında kendisi de meteliksiz kalmış olan üçkâğıtçı avukatın planı ortaklarına kazık atarak elmasları alıp yurt dışına kaçmaktır, ama bu planı suya düşer. Polisin sıkı bir çalışması sonucunda ekibin elemanları teker teker safdışı bırakılırlar veya yakalanırlar.

Filmin renkli versiyonu

Bu siyah beyaz filmin bir de elektronik ortamda renklendirilmiş versiyonu mevcut bulunmaktadır. Paris'te bir mahkeme sanatçıların haklarının korunması çerçevesinde renkli versiyonların televizyonlarda gösterilmesini yasaklamıştı, bunu yaparken de yönetmen John Huston'un bu konuda söylediği bir cümleye atıfta bulunmuştu: "Nasıl bir heykeltıraş heykelini yontarken bronz, mermer veya kil arasında kendi değiştirilemez seçimini yapıyorsa, ben de aynı şekilde bu filmi siyah beyaz olarak çektim ve bu şekliyle kalmalıdır.(Huston, bir başka önemli filmi Malta Şahini de (The Maltese Falcon) aynı yöntemle renklendirildiği zaman bu sözleri sarfetmişti)"[3][4]

Bu suni renklendirme işlemini yapan şirket "Turner Entertainment Group", 1980'li yıllarda Malta Şahini (The Maltese Falcon) ve Elmas Hırsızları (The Asphalt Jungle)'nın haricinde "The Seventh Cross", Kahraman Şerif (High Noon) ve İnsanlar Yaşadıkça (From Here to Eternity) gibi daha birçok siyah beyaz klasiği elektronik ortamda renklendirmiş ama bunların orijinalliklerini bozdukları iddiasıyla da hepsi için mahkemelik olmuşlar ve davaları kaybetmişlerdi.

Elmas Hırsızları (The Asphalt Jungle) filminin tüm oyuncu kadrosunu bir arada gösteren bir sinema afişi.

Filmin diğer versiyonları

W.R. Burnett'in romanı "The Asphalt Jungle" sonraki yıllarda 3 kez daha sinemaya uyarlandı. Bunlar:

  1. 1958 - The Badlanders. (Western) Yönetmen: Delmer Daves. Oyuncular: Alan Ladd, Ernest Borgnine, Katy Jurado
  2. 1963 - Cairo. Yönetmen: Wolf Rilla. Oyuncular: George Sanders, Richard Johnson
  3. 1973 - Cool Breeze. Yönetmen: Barry Pollack, Oyuncular: Thalmus Rasulala, Judy Pace

Oyuncu kadrosu

Aktör/Aktris Rolü
Sterling HaydenDix Handley
Louis CalhernAlonzo D. Emmerich
Jean HagenDoll Conovan
James WhitmoreGus Minissi
Sam JaffeDoc Erwin Riedenschneider
John McIntirePolis Komiseri Hardy
Marc LawrenceCobby
Barry KelleyTeğmen Ditrich
Anthony CarusoLouis Ciavelli
Teresa CelliMaria Ciavelli
Marilyn MonroeAngela Phinlay
William 'Wee Willie' DavisTimmons
Dorothy TreeMay Emmerich
Brad DexterBob Brannom
John MaxwellDr. Swanson

Film hakkında notlar

  • Filmin yan rollerinden birinde, henüz 3 yıldır sinemada olan ve o zamana kadar filmlerde hep figüran olarak rol almış olan Marilyn Monroe da oynamaktadır. O zamana kadar rol aldığı filmlerin çoğunda yazılarda adı bile geçmeyen Monroe "Elmas Hırsızları"nda düzenbaz avukatın (Louis Calhern) genç metresini oynamaktadır ve bu kısa rolü ile göz doldurmaktadır. Yine de filmdeki rolü ikinci derecede bir roldür ama, Marilyn Monroe birkaç yıl sonra ünlenecektir ve "Elmas Hırsızları" her seferinde yeniden sinemalara verildikçe, bir pazarlama taktiği olarak yeni basılan afişlere sanki filmin başrol oyuncusuymuş gibi onun resimleri basılacak ve ismi daha büyük harflerle yazılacaktır.[5]
  • İleriki yılların iki ünlü karakter oyuncusu Jack Warden ve Strother Martin ilk kez bu filmle sinemaya geçmişlerdir. Her ikisi de filmde çok küçük bir rolde oynuyorlar ve her ikisinin de yazılarda adı geçmiyor.

Filmin ödülleri

Kazandıkları

  • 1950 - Venedik Film Festvali - En iyi aktör Volpi Kupası - Sam Jaffe
  • 1950 - ABD Ulusal Film Eleştirmenleri Birliği - En iyi yönetmen NBR ödülü - John Huston
  • 1951 - Edgar Allan Poe Ödülleri - En İyi Film Edgar Ödülü

Adaylıkları

Kaynakça

  1. ^ http://www.imdb.com/title/tt0042208/releaseinfo 19 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkçe isim için referans
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2009. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2008. 
  4. ^ http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=940DE1DE1139F937A35751C1A96E948260 []
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2008. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Brokeback Dağı</i> 2005 yılı ABD yapımı film

Brokeback Dağı, yönetmenliğini Ang Lee'nin üstlendiği, başrollerini Heath Ledger ve Jake Gyllenhaal'un paylaştığı 2005 yılı ABD yapımı 134 dakikalık film.

<i>Vahşi Koşu</i> (film) film

Vahşi Koşu, yani özgün adıyla Marathon Man William Goldman'ın aynı adlı gerilim romanından, yine Goldman tarafından uyarlanmıştır. Başrollerde Dustin Hoffman ve Laurence Olivier'in oynadığı ve John Schlesinger'ın yönettiği filmin konusu şöyle:

<span class="mw-page-title-main">John Huston</span> Amerikalı film yönetmeni, senarist ve sinema oyuncusu (1906 – 1987)

John Marcellus Huston Amerikalı oyuncu ve yönetmen. The Maltese Falcon (1941), The Asphalt Jungle (1950), The Treasure of the Sierra Madre (1948), Key Largo (1948), and The African Queen (1951) gibi filmleri ile bilinir.

<i>Prizzilerin Onuru</i>

Prizzi'lerin Onuru, 1985 yapımı film. Jack Nicholson, Kathleen Turner, Robert Loggia, William Hickey, Anjelica Huston, Lawrence Tierney ve CCH Pounder filmde oyuncu olarak yer alırken filmin sinemaya uyarlanan senaryosunu Richard Condon ve Janet Roach yazmış, yönetmenliğini John Huston yapmıştır.

<i>John Malkovich Olmak</i> 1999 yapımı Amerikan film

John Malkovich Olmak, 1999 yapımı film. Senaryosunu Charlie Kaufman yazmış, yönetmenliğini Spike Jonze yapmıştır. Film En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu, En İyi Yönetmen ve En İyi Özgün Senaryo dalında Oscar'a aday gösterilmiştir.Cameron Diaz ise bu filmdeki rolü ile Satellite, Screen Actors Guild, Altın Küre ve BAFTA'ya aday gösterilmiştir. Filmin konuk oyuncusu Charlie Sheen ise, gerçek hayatta yaşadığı alkol problemini filmde mizahi olarak gösterilmiştir.

<i>Cennet Yolu</i> (film)

Cennet Yolu, yönetmenliğini Elia Kazan'ın yaptığı, 1955 yapımı bir ABD filmidir. John Steinbeck'in aynı adlı romanından, Paul Osborn tarafından senaryolaştırıldı. Başlıca rollerini James Dean, Julie Harris ve Raymond Massey'nin paylaştığı film, Jo Van Fleet'e En iyi yardımcı kadın oyuncu oscarını kazandırdı. Ayrıca film, en iyi oyuncu, en iyi yönetmen ve en iyi senaryo oscarlarına da aday gösterildi. Film, Altın Küre, Cannes film festivali gibi birçok törenden ödülle dönmüştür.

<i>Kabare</i> (film) 1972 ABD yapımı dramatik müzikal film

Kabare 1972 ABD yapımı dramatik müzikal filmdir. Özgün adı Cabaret olan film 16 Mart 1973'te Türkiye'de gösterime girmiştir.

<i>Korkunç Koleksiyoncu</i> (film)

Korkunç Koleksiyoncu 1965 İngiltere ABD ortak yapımı yapımı dramatik gerilim filmidir. Özgün adı The Collector olan film İngiltere'de The Butterfly Collector adıyla da gösterime sunuldu.

<i>Son Gösteri</i> film

Son Gösteri 1971 ABD yapımı dramatik filmdir. Özgün adı The Last Picture Show dur. Senaryosunu 1966 tarihli aynı adlı kendi romanından Larry McMurtry'nin Peter Bogdanovich'le birlikte yazdığı filmin yönetmeni de sinema eleştirmenliğinden yönetmenliğe geçmiş olan Peter Bogdanovich'tir. Önemli rollerinde Timothy Bottoms, Jeff Bridges, Cybill Shepherd, Ben Johnson, Cloris Leachman, Ellen Burstyn, Eileen Brennan, Clu Gulager, Randy Quaid ve Bill Thurman'ın oynadıkları bu siyah beyaz filmin görüntü yönetmeni Robert Surtees'dir. Film 1950'lerin başında Teksas'ın küçük ve ücra bir kasabasında hızla değişen çağa uyum sağlamaya çalışan bir grup gencin hikâyesini geleneksel bir üslupla anlatırken Hollywood'un klasik filmlerine de bir saygı duruşunda bulunuyor. Film 1972 yılında 8 dalda birden aday olduğu Akademi Ödülleri'nden en iyi yardımcı kadın ve erkek oyuncu ödüllerini aldı.

<i>Garsoniyer</i> (film) 1960 yapımı Amerikan filmi

Garsoniyer, 1960 ABD yapımı dramatik komedi filmidir. Özgün adı The Apartment olan film 23 Şubat 1961 tarihinde Türkiye'de sinemalarda gösterime girmiştir.

<i>Manzaralı Oda</i> (film) film

Manzaralı Oda, 1985 İngiltere yapımı dramatik komedi filmidir. Özgün adı A Room with a View olan film 1989 yılının Ocak ayında Türkiye'de de gösterilmiştir.

<i>Ölüm Tarlaları</i> (film)

Ölüm Tarlaları 1984 Birleşik Krallık yapımı politik dramatik filmdir. Özgün adı The Killing Fields'dir. Senaryosunu Bruce Robinson'ın yazdığı filmin yönetmeni Roland Joffé'dir. Filmin önemli rollerinde Sam Waterston, Haing S. Ngor, John Malkovich, Julian Sands ve Craig T.Nelson oynamışlardır. Filmde İç savaş sırasında Kamboçya'lı bir New York Times Gazetesi muhabirinin Amerikalı ve İngiliz meslektaşları ülkelerine döndükten sonra bölgede kalarak haberciliğe devam etmesi, bu sırada Kızıl Kmerlere esir düşmesi, zorlu esaret koşulları altında sergilediği azim ve dayanıklılık sınavı ile özgürlüğüne kavuşma çabaları anlatılmaktadır. Film gerçek olaylara dayanmaktadır. Filmde Sam Waterston'un canlandırdığı New York Times'ın Pulitzer ödüllü muhabiri Sydney Schanberg'in gazetesine yaptığı haberler ve buna dayandırdığı 1980 tarihli anı kitabı "Dith Pran'ın Ölümü ve Hayatı" 'ndan esinlenilerek yapılmıştır. Yapımcılığını David Puttnam'ın üstlendiği filmin müziklerini Mike Oldfield yapmıştır. Film üç Oscar ile ödüllendirilmişti. Ayrıca "en iyi film" ödülü de dahil 8 BAFTA ödülü almıştı.

<i>Kim Korkar Hain Kurttan?</i> (film) Mike Nicholsun filmi (1966)

Kim Korkar Hain Kurttan?, 1966 ABD yapımı dramatik filmdir. Özgün adı Who's Afraid of Virginia Woolf? olan film Türkiye'de ilk kez 30 Ocak 1967'de sinemalarda gösterime girmişti.

Beklenmeyen Misafir 1967 ABD yapımı dramatik güldürü filmdir. Özgün adı Guess Who's Coming to Dinner olan film 21 Ocak 1969 tarihinde Türkiye'de sinemalarda gösterime girmişti. Film sonraki yıllarda TRT Televizyonunda bu kez Bir Akşam Yemeği adıyla gösterilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Anjelica Huston</span> Amerikalı sinema oyuncusu

Anjelica Huston, Amerikalı oyuncu ve eski model.

<span class="mw-page-title-main">Jack Cardiff</span> İngiliz görüntü yönetmeni (1914-2009)

Jack Cardiff, Oscar ödüllü İngiliz görüntü yönetmeni, yönetmen. Cardiff aynı zamanda bir fotoğraf sanatçısıdır. Sinemada 1930'lu yıllardan 1980'li yıllara kadar aktif olarak çalışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sam Jaffe</span> Amerikalı müzisyen ve sinema oyuncusu (1891 – 1984)

Sam Jaffe, Amerikalı oyuncu, öğretmen, müzisyen ve mühendis.

<i>Julius Caesar</i> (film, 1953)

Julius Caesar, Shakespeare oyununun 1953 Amerikan film uyarlamasıdır, Joseph L. Mankiewicz tarafından yönetilir ve Metro-Goldwyn-Mayer için John Houseman tarafından üretilmiştir. Marlon Brando, Mark Antony rolünde; James Mason, Brutus rolünde; John Gielgud, Cassius rolünde; Edmond O'Brien, Casca rolünde;, Louis Calhern Caesar rolünde; Greer Garson, Calpurnia rolünde ve Deborah Kerr Portia rolünde oynamıştır.

13. Akademi Ödülleri, 1940 yılında Amerikan sinemasında gösterilen filmler için verilen ödüllerdir. Bu yıl, kazananların isimlerini gizli tutmak için mühürlü zarfların kullanıldığı ilk yıldı ve bu durum şu cümlenin ünlenmesini yol açtı: "Zarfı alabilir miyim lütfen?". 1939'da Los Angeles Times tarafından oylama sonuçlarının sızdırılması fiyaskosundan sonra, Price Waterhouse muhasebe firması, oyları saymak için tutuldu.

21. Akademi Ödülleri töreni 24 Mart 1949 tarihinde yapılmıştır ve Akademi Ödülleri tarihi bakımından birçok ilki barındırır. İlk kez Hollywood dışı bir yapım (Hamlet) En İyi Film ödülünü kazandı ve ilk kez bir kişi Oscar ödüllü bir performansta kendini yönetti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.