İçeriğe atla

Ellen Andrée

Ellen Andrée
Ellen Andrée (yaklaşık 1880)
DoğumHélène Andrée ya da Hélène André
1857
Paris, Fransa
Ölüm1925
Paris, Fransa
MilliyetFransız
Meslekaktris, ressam modeli
Tanınma nedeniEdgar Degas, Édouard Manet ve Auguste Renoir gibi ressamlara modellik yapması

Ellen Andrée gerçek adıyla Hélène André[1] ya da Hélène Andrée[2] (1857 - 1925), 1879 yılından 20. yüzyılın başlarına kadar sahneye çıkmış ünlü Fransız tiyatro oyuncusudur. Oyuncu, sanat hayatı boyunca pek çok komedide rol aldı ve natüralist tiyatro gruplarında çalıştı.

Andrée, 1870'li yıllarda Edgar Degas, Édouard Manet ve Auguste Renoir gibi dönemin ünlü ressamlarına modellik yaparak ünlü oldu.

Hayatı

Ellen Andrée, 1857 yılında Paris'teki Rue Geoffroy-Marie'de dünyaya geldi.[1] Gerçek adı Hélène André'dir. Ailesi ve gençliği hakkında çok az ve zaman zaman birbiriyle çelişen bilgiler vardır. 1910 yılında, sanat simsarı Ambroise Vollard'dan Pierre-Auguste Renoir'nın otobiyografisi için verdiği bilgilerde ve daha sonraları sanat tarihçisi Adolphe Tabarant'ın yazdığı Manet biyografisi için aldığı notlarda oyuncudan bahsedilir.

Andrée ile ilgili iddialardan biri babasının orduda subay, annesinin ise büyük bir kıyafet dükkanında tezgahtar olduğudur.[1] Tabarant'ın Manet'nin otobiyografisi için aldığı notlarda ise aktrisin babasının ressam Edmond André olabileceği yazmaktadır.[3] Andrée, profesyonel olarak modelliğe Worth Modaevi'nde başladı.

Modelin 1870'lerin ortalarından itibaren İzlenimci ressamların buluşma yeri olarak bilinen Café de la Nouvelle Athènes'in müdavimi olduğu söylenir. O günlerde burjuva aileden gelen bekar bir kadının kafede vakit geçirmesi olağandışı ve uygunsuz bulunan bir durumdu. Bu tip mekanlara sadece çalışan sınıftan kadınlar ya da hayat kadınları giderdi.[4] Andrée bu kafede Manet, Degas, Renoir gibi dönemin popüler ressamlarıyla tanıştı ve onlara eserleri için modellik yaptı. O günlerde ressam modelleri için güzellik aranan bir şart olmamasına rağmen sanat tarihçisi Françoise Cachin'e göre Andrée güzel bir kadındı ama daha önemlisi sahip olduğu karizmayla insanları etkiliyordu.

Andrée, bir ressamın atölyesinde modellik yaparken aktör Lassouche tarafından keşfedildi ve bu sayede sahneye çıkmaya başladı.[1] Poz verdiği Henri Gervex'in tablosu Rolla'nın 1878 yılında düzenlenen Paris Salonu'nda skandal yaratması, aktrisin ünlenmesine ve tiyatro işlerinin artmasına sebep oldu. Oyunculuk günlerinin ilk günlerinde Ellen Andrée ismini kullanmaya başladı. 1887 yılında ressam Henri Julien Dumont ile evlendi. Evlenmelerinin ardından çift Ville d'Avray isimli Paris banliyösünde yaşamaya başladı. Andrée, 1925 yılında ölene kadar tiyatro oyunculuğuna devam etti. 1875 ile 1881 yılları arasında pek çok tabloda modellik yapan aktrisin dönemin ünlü fotoğrafçısı Felix Nadar tarafından çekilmiş birçok sahne fotoğrafı da vardır.

Modellik kariyeri

Manet

Manet ve Degas Hélène André'nin poz verdiği ilk ressamlardır. Manet'nin 1875 yılında çizdiği tablosu Parisli'de (La Parisienne) tipik bir Üçüncü Cumhuriyet kadını gibi görünmektedir. O dönemde Nina de Callais ve Henriette Hauser gibi şık kadınlar çok popülerdi ve Andrée bu portrede bu kadınları andırıyordu.[5] Manet, ilerleyen yıllarda Andrée'yi model olarak kullanmaya devam etti. Bugün Musée d'Orsay'nin koleksiyonunda olan 1878 tarihli bir başka portrede modeli dönemin genç, sarışın bir kadın olarak resmetti. Ressam aynı yıl Kafede isimli bir tablo daha yaptı. Bu tabloda sol taraftaki şapkalı kadın da Andrée'dir. Ressam ve modeli 1880 yılında, şu anda özel bir koleksiyonda yer alan Oturan Kız tablosu için bir kere daha birlikte çalıştılar.

Modelinin Ellen Andrée olduğu tartışmalı iki Manet tablosu daha vardır. Andrée'nin Chez le Père Lathuille isimli tablonun çizimlerinin ilk iki seansında poz verdiği bilinmektedir. Fakat daha sonra yerini Jacques Offenbach'ın bir akrabası olan Judith French'e bıraktı. Tablodaki kadının ne kadar Andrée'yi yansıttığı bu sebepten tartışmalıdır. 1982 yılında, sanat tarihçisi Theodore Reff, Manet'nin Erik isimli tablosunda poz veren kişinin Hélène André olabileceğini iddia etti. Reff'in bu iddiasıyla ilgili kanıtı yoktu.[6] Meslektaşı Charles S. Moffett bu iddiaya itiraz etti ve Erik'teki kadının modelin poz verdiği bilinen diğer tablolardaki kadına hiç benzemediğini söyledi.

Degas

Edgar Degas 1875 yılında defterine "Hélène ve Desboutin kafedeyken" desenli bir tablo yapmaya karar verdiğini yazmıştı.[5] Ressam, 1876 yılında, Hélène André ve ressam Marcellin Desboutin'i bir kafe yan yana otururken resmettiği Absent İçenler'i tamamladı. Bu tablodaki kafe Degas ve Andrée'nin tanıştığı Café de la Nouvelle Athènes idi. Sanat tarihçisi Françoise Cachin'e göre Absent İçenler'deki çift "kentin ayaktakımını" temsil ediyordu.[7] Hélène André'nin tablodan nefret ettiği ve "le monde renversé, quoi! Et nous avons l'air de deux andouilles ("Dünya tersine dönmüş gibi! Ve biz gerizekalı gibi görünüyoruz") yorumunu yaptığı söylenir.

Degas, 1876 yılında André'nin bir portresini daha yaptı. Bu portre şu anda Şikago Sanat Enstitüsü'nde sergilenmektedir. 1877 - 1880 yılları arasında yaptığı, şu anda Metropolitan Sanat Müzesi'nin koleksiyonunda yer alan portrede ise modeli profilden küpesi görünecek şekilde resmetti. Degas, 1879 yılında, modelin iki pastel portresini yaptı. Bu resimlerin birinde André döneminin şehirli kadın kıyafetleri içindedir. Diğerinde ise iki kadınla birlikte resmedildi. Bu iki resim de bugünlerde özel koleksiyonlarda yer almaktadır. Model 1879'da sahnede Ellen Andrée ismini kullanmaya başladığı için Degas'nın bir çiziminde de "Aktris Ellen Andrée" olarak anılır.

Yıllar sonra, Andrée'ye Degas'nın sanatıyla ilgili fikri sorulduğunda model, ressamın eserleriyle ilgili olumsuz yorumlar yaptı. Andrée, kendisini yeşil tonlarda ve çirkin çizdiği için ressamı sevmediğini söyleyip Camillo Innocenti, Louis Welden Hawkins ve Giuseppe de Nittis gibi ressamların eserlerini tercih ettiğini açıkladı.[8]

Kaynakça

  • Jean Sutherland Boggs (1988), Degas, 1834–1917 (sergi kataloğu), Paris, ISBN 2-7118-2146-3 
  • Françoise Cachin (1991), Manet, Köln, ISBN 3-7701-2791-9 
  • Julius Meier-Graefe (1912), Edouard Manet, Münih: R. Piper 
  • Jill Berk Jiminez (2013), Dictionary of Artists' Models, Şikago: Routledge, ISBN 9781135959210 
  • Theodore Reff (1982), Manet and Modern Paris: One Hundred Paintings, Drawings, Prints, and Photographs by Manet and His Contemporaries, Washington: National Gallery of Art, ISBN 9780226707204 
  • Women Impressionists: Berthe Morisot, Mary Cassatt, Eva Gonzalès, Marie Bracquemond, Hatje Cantz, 1 Nisan 2008, ISBN 978-3775720793 

Kaynak notları

  1. ^ a b c d Jiminez 2013, s. 44
  2. ^ Meier-Graefe 1912, s. 267
  3. ^ Boggs 1988, s. 286
  4. ^ Hollein 2008, s. 14
  5. ^ a b Jiminez 2013, s. 45
  6. ^ Reff 1982, s. 76
  7. ^ Cachin 1990, s. 128
  8. ^ Boggs 1988, s. 285

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pierre Auguste Renoir</span> Fransız heykeltıraş ve ressam (1841 – 1919)

Pierre Auguste Renoir, İzlenimcilik akımının başta gelenlerinden Fransız ressam.

Édouard Manet, Fransız ressam. 19. yüzyılda modern hayatı konu alan resimler yapmaya başlamış ilk ressamlardandır. Manet, gerçekçilik akımından izlenimciliğe geçişte önemli bir rol oynadı. İlk dönem başyapıtlarından Kırda Öğle Yemeği ve Olympia, kendisinden genç ressamlara esin kaynağı oldu. Daha sonraki yıllarda ise o ressamlar izlenimciliğin en önemli isimleri oldular. Günümüzde, bu iki resim, modern sanatın başlangıcı kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Edgar Degas</span> Fransız ressam (1834-1917)

Edgar Degas, tam adı Hilaire-Germain-Edgar Degas olan, Fransız ressam, heykeltıraş ve çizer. İzlenimcilik akımının kurucularından biri kabul edilse de ressam bu terimi reddedip gerçekçi olarak tanınmayı tercih ettiğini açıklamıştır. Tekniği başarılı bir ressam olan Degas, daha çok dans temalı resimleri ile tanındı. Çalışmalarının yarısından fazlası dansçılarla ilgiliydi. Bu çalışmaları aynı zamanda onun hareketin betimlemesindeki ustalığını gösteriyordu. Dans kadar at yarışları ve çıplak kadınlar çizmekte de başarılıydı. Portreleri de sanat tarihinin en başarılılarından kabul edilir.

<i>Olympia</i> (tablo) Fransız ressam Édouard Manetnin tablosu

Olympia, Fransız ressam Édouard Manet'nin 1863 yılında tamamladığı tablosudur. Gerçekçilik akımının bir örneği olan eser, şu anda Paris'teki Orsay Müzesinde sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Victorine Meurent</span> Fransız ressam (1844 – 1927)

Victorine Louise Meurent (1844-1927), Fransız ressam ve ünlü bir ressam modeli. Édouard Manet'nin favori modeli olarak ün kazanmış olsa da kendisi de tanınan bir ressamdı. Eserleri pek çok kez prestij sahibi bir sanat merkezi olan Paris Salonu'nda sergilendi. 1876 yılında, jürinin belirlediği çalışmaların sergilendiği sergiye eserleri kabul edildi. Aynı jüri bu sergi için Manet'nin resimlerini eledi.

<span class="mw-page-title-main">Berthe Morisot</span> Fransız ressam (1841 – 1895)

Berthe Marie Pauline Morisot, bir Fransız ressamı ve Paris'te İzlenimcilik (Empresyonizm) akımıyla tanınan ressam çevresinin üyesiydi.

<i>Çıplak Maya</i> İspanyol ressam Francisco de Goyanın 1790 ile 1800 yılları arasında tamamladığı tahmin edilen tablosu

Çıplak Maya ya da Çıplak Maja, İspanyol ressam Francisco de Goya'nın 1790 ile 1800 yılları arasında tamamladığı tahmin edilen tablosudur. Eser şu anda Madrid'deki Prado Müzesi'nde sergilenmektedir. Ressam bu tabloyu, İspanyol engizisyonunun çıplak kadın resimlerinin yapılmasını yasakladığı bir dönemde, İspanya başbakanı Manuel de Godoy'un isteği üzerine yaptı. Resim, Godoy'un koleksiyonuna 12 Kasım 1800 tarihinde katıldı.

<i>Balkon</i> (tablo)

Balkon, Fransız ressam Édouard Manet'nin 1868 - 1869 yıllarında yaptığı yağlı boya tablosu. Eser, şu anda Paris'teki Musée d'Orsay'da sergilenmektedir. Ressam, tabloyu ilk olarak 1869'daki Paris Salonu'nda sergilendi. Balkon o sene Salon'da sergilenen iki Manet tablosundan biriydi. Manet'nin sergilenmek üzere seçilen diğer resmi Atölyede Öğle Yemeği olmuştu. Tablonun sol tarafında oturarak poz vermiş olan model, ressam Berthe Morisot idi. Morisot daha sonraki yıllarda Manet'nin erkek kardeşi ile evlenerek aileye girdi.

<i>Peri Kızının Şaşkınlığı</i> Édouard Manetnin 1859 -1861 yıllarında yaptığı yağlı boya tablosu

Peri Kızının Şaşkınlığı, Fransız ressam Édouard Manet'nin 1859 -1861 yıllarında yaptığı yağlı boya tablosu. Tablo, şu anda Buenos Aires'teki Arjantin Ulusal Galerisi'nde sergilenmektedir. Bu tabloda Manet, Danyal'ın İncili'nde anlatılan Suzanna karakterinin klasik pozunda oturmuş bir çıplağı betimlemiştir. Tablodaki model, daha sonraki yıllarda ressamın karısı olacak Suzanne Leenhoff'tur.

<i>Tuileriesde Müzik</i> Édouard Manet tarafından 1862 yılında yapılmış tuval üzerine yağlı boya tablo

Tuileries'de Müzik, Fransız ressam Édouard Manet tarafından 1862 yılında yapılmış tuval üzerine yağlı boya tablo. Eser şu anda Londra Ulusal Galerisi'nde sergilenmektedir.

<i>Kırda Öğle Yemeği</i> Fransız ressam Édouard Manetnin tablosu

Kırda Öğle Yemeği ya da Kırda Piknik Fransız ressam Édouard Manet'nin 1862 - 1863 yılları arasında tamamladığı tablosudur. Eser, şu anda Paris'teki Orsay Müzesi'nde sergilenmektedir.

<i>Atölyede Öğle Yemeği</i>

Atölyede Öğle Yemeği, Fransız ressam Édouard Manet tarafından 1868 yılında yapılmış tuval üzerine yağlı boya tablo. Eser şu anda Münih'teki Neue Pinakothek'te sergilenmektedir.

Julie Manet, Fransız ressam ve sanat koleksiyoncusu.

<i>Saint-Lazare Garı</i> Édouard Manet tarafından 1873 yılında yapılan tablo

Saint-Lazare Garı ya da kısaca Demiryolu, Édouard Manet tarafından 1873 yılında yapılan tablo. Eserde, on dokuzuncu yüzyıl Paris şehir manzarasından bir kesit betimlenmiştir.

<i>Absent İçenler</i>

Absent İçenler, Edgar Degas'nın 1876 tarihinde tamamladığı yağlı boya tablosu. Eser şu anda Paris'teki Orsay Müzesi'nde sergilenmektedir.

<i>Bellelli Ailesi</i>

Bellelli Ailesi, Edgar Degas'nın 1858 - 1867 tarihleri arasında tamamladığı tahmin edilen yağlı boya tablosu. Degas'nın gençlik dönemi başyapıtı sayılan eser şu anda Paris'teki Orsay Müzesi'nde sergilenmektedir. Ressam bu tablosunda halası ve eşini iki kızlarıyla birlikte betimlemiştir.

Gustave Caillebotte, Fransız ressam. İzlenimcilik akımının hem üyesi hem de koruyucularından biridir. Gruptaki diğer sanatçılara göre gerçekçilik akımına daha yakın durmuştur. Caillebotte fotoğrafçılığa olan ilgisi ile de tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eva Gonzalès</span> Fransız ressam (1849 – 1883)

Eva Gonzalès, Fransız İzlenimci ressam.

<span class="mw-page-title-main">Giuseppe De Nittis</span>

Giuseppe De Nittis Paris Salon Sanatı stili ile Empresyonizmi çalışmalarında birleştiren İtalyan ressam.

<i>Dikişçi Lise</i>

Dikişçi Lise, Fransız ressam Pierre Auguste Renoir'ın 1867-1868 yıllarında, Fontainebleau döneminde tuval üzerine yaptığı yağlı boya tablodur.Eser şu anda Teksas'taki Dallas Museum of Art koleksiyonunda sergilenmektedir.