İçeriğe atla

Eliezer Ben-Yehuda

Eliezer Ben-Yehuda
אֱלִיעֶזֶר בֶּן־יְהוּדָה‎
Doğum7 Ocak 1858(1858-01-07)
Luzhky, Rus İmparatorluğu
Ölüm16 Aralık 1922 (64 yaşında)
Kudüs, Filistin Mandası
MilliyetYahudi

Eliezer Ben-Yehuda (İbranice: אֱלִיעֶזֶר בֶּן־יְהוּדָה‎; [ʔeli'ʕezer ben jehu'da]; doğum Eliezer Yitzhak Perlman, 7 Ocak 1858 – 16 Aralık 1922),[1] İbranice için sözlükbilimciliği yapmış ve Modern İbranicenin gelişmesinde en büyük katkıyı sağlamış olan Yahudi gazete editörü. Modern çağda, İbranicenin yeniden canlanmasının arkasındaki en büyük figür oldu.

Ben-Yehuda Siyonizm ile İbranicenin bir arada olabileceğini savunup şunu demiştir: "İbrani dili sadece ulusumuzu canlandırıp anavatanımıza döndüğümüz sürece canlı kalabilir." [2]

İlk yılları

Eliezer Ben-Yehuda Rus İmparatorluğu'nun Luzhky şehrinde (bugün Belarus'un Vitsebsk Voblast şehridir) Eliezer Yitzhak Perlman ismiyle dünyaya geldi. Üç yaşında birçok Doğu Avrupa Yahudisi gibi o da geleneksel Yahudi eğitimi veren okula gidip Tevrat ve İbranice üzerine eğitim almaya başladı. On iki yaşına geldiğinde, dokuz yıllık İbranice birikimiyle Tevrat, Mişna ve Talmud'un büyük bir kısmını okuyabildiğinden ebeveyni onu haham olma arzusuyla Yeshiva'ya (Musevi dini üzerine eğitim veren okul) kayıt ettirdi. Eğitimi süresince dini ve dini olmayan birçok İbranice yazılarla karşılaştı. Daha sonraları Fransızca, Almanca ve Rusça öğrendi ve eğitimini Letonya'nın Dünaburg şehrinde devam ettirdi. İbranice basım yapan HaShahar gazetesini takip edince Siyonizm ile tanıştı ve İsrail topraklarında İbraniceyi tekrar hayata geçirmenin tüm dünya Yahudilerini bir araya getireceği sonucuna vardı. İlk eşi Devora Jonas 1891 yılında veremden hayatını kaybedince beş çocuğuyla yalnız kaldı. Kısa bir süre sonra 10 gün zarfında üç çocuğu difteriye yenik düştü. Altı ay sonra Devora'nın kız kardeşi Paula Beila Jonas [3] ile evlendi ve yeni eşi İbranice bir isim olan "Hemda" adını aldı.[4] İlk eşi Devora'nın ölüm döşeğindeki son isteği kocasının kardeşi Paula ile evlenmesiydi.

Paris'teki Eğitimi

Mezuniyetinin akabinde Paris'e Sorbonne Üniversitesinde eğitim görmeye gitti. Çalıştığı konular arasında Tarih, Ortadoğu Siyaseti gibi dersler bulunurken onda en çok iz bırakan ders (önceden bilgi birikimi bulunduğundan) İbranice olmuştur. Bu eğitimi sırasında bir ulusu canlandırmak için ortak bir dilin varlığının bir gereklilik olduğuna ikna oldu. Ben-Yehuda Paris'te dört yıl yaşadı.[3]

Ben-Yehuda ve ikinci eşi Hemda, 1912

Kudüs'e yolculuk

Ben-Yehuda, 1881'de Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı olan Filistin'e yerleşti. Alliance Israelite Universelle okulunda öğretmenliğe başladı.[2] Yiddish'in ve dünyanın değişik yerlerinden gelen Yahudilerin yöresel dillerinin yerine geçecek ortak bir dil yaratmak için işe koyuldu.

Ben-Yehuda, oğlu Ben-Zion Ben-Yehuda'yı sadece İbranice konuşarak yetiştirdi ve diğer dillerden uzak tuttu. Rivayete göre, oğluna Rusça ninni söyleyen karısını azarlamıştır. Ben-Zion Ben-Yehuda anadili modern İbranice olan ilk kişidir ve Itamar Ben-Avi (Avi, Eliezer Ben-Yehuda'nın İbranicede kısaltılmış şeklidir) takma adıyla yazdığı otobiyografisi hâlen İsrail'de en çok okunan kitaplar arasındadır.

Baskılar sonucu kapatılan HaZvi gazetesi

Gazetecilik kariyeri

Ben-Yehuda HaZvi, Hashkafa ve HaOr isimli gazetelerde editörlük yapmıştır. HaZvi gazetesi, İbranicenin kutsal bir dil olup günlük hayatta kullanılmasına karşı çıkan Kudüs'un aşırı muhafazakâr Yahudi cemaatinin baskıları sonucunda bir yıl süreyle kapanmıştır.[3]

Eliezer Ben-Yehuda, sözlüğü üzerinde çalışırken

Sözlük yapımcılığı

Ben-Yehuda'nın görüşleri hâlen varlığını sürdüren İbrani Dili Akademisi (Academy of the Hebrew Language) için itici bir güç olmuştur. İlk modern İbranice sözlüğün yazarıdır. Her ne kadar kendisi sözlüğe yeni kelimeler eklemiş olsa da "İbraniceyi tekrar hayata geçiren kişi" olarak tanımlanır.[3]

Ölümü

Aralık 1922'de 64 yaşında hayata verem yüzünden veda eden Ben-Yehuda ömrünün büyük bir bölümünü hastalığı yüzünden acı içinde geçirmiştir. Mezarı Kudüs'teki Har HaZeitim'de bulunur. Cenazesine 30,000 kişi katılmıştır.[2]

Bibliyografi

Wikimedia Commons'ta Eliezer Ben-Yehuda ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  • Fellman, Jack (1973). The revival of a classical tongue: Eliezer Ben Yehuda and the modern Hebrew language. The Hague, Netherlands: Mouton ISBN 90-279-2495-3
  • Robert St. John. Tongue of the Prophets, Doubleday & Company, Inc. Garden City, New York, 1952. ISBN 0-8371-2631-2
  • Yosef Lang. The Life of Eliezer Ben Yehuda. Yad Yitzhak Ben Zvi, 2 volumes, (Hebrew)
  • Ilan Stavans, Resurrecting Hebrew (2008)[2]

Kaynakça

  1. ^ Green, David B. (7 Ocak 2013). "This Day in Jewish History – 1858: Hebrew's Reviver Is Born". Haaretz. 5 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2019. 
  2. ^ a b c d http://www.haaretz.com/hasen/spages/1040214.html 14 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Confessions of a polyglot
  3. ^ a b c d http://www.haaretz.com/hasen/spages/1019876.html 2 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Flesh-and-Blood Prophet
  4. ^ "Eliezer Ben-Yehuda (1858-1922)". 22 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2009. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İbranice</span> Afro-Asyatik dil ailesinin Kenan koluna bağlı bir dil

İbranice (עִבְרִית‎,

<span class="mw-page-title-main">Siyonizm</span> Yahudilerin ana vatanına dönüş projesi

Siyonizm, tarihî İsrail Toprakları olarak tanımlanan topraklarda bir Yahudi devletinin asırlar sonra yeniden kurulmasını destekleyen, savunan ve Yahudi milliyetçiliğini temel alan ideolojik fikir hareketidir. Modern Siyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Orta ve Doğu Avrupa'da ulusal bir canlanma hareketi olarak hem şiddetlenen antisemitizm dalgalarına tepki olarak hem de "Yahudi Aydınlanması" olarak da bilinen Haskala'ya bir cevap olarak ortaya çıktı. Kuruluşundan çok kısa bir süre sonra varlıklı Yahudi soyluların ilgisini çeken hareket, Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrol ettiği Filistin'de sürdürülebilir bir Yahudi devletini, 1900 yıl sonra tekrar yaratmayı amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Theodor Herzl</span> Yahudi gazeteci ve politik aktivist

Theodor Herzl veya sünnetinden sonra aldığı ismi ve soyismi ile Binyamin Ze'ev, Modern Siyonizm'in kurucu babası olan Avusturya-Macaristan vatandaşı Yahudi gazeteci, oyun yazarı, yazar ve politik aktivistti. Dünya Siyonist Örgütü'nü kurmuş ve bir Yahudi devleti kurma amacıyla Yahudilerin, Filistin'e göç etmeleri gerektiği fikrini savunmuştur. İsrail'in kuruluşundan 44 yıl önce yaşamını yitirmiş olmasına rağmen İsrail Devleti'nin kurucu babası olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Davud Yıldızı</span> sembol

Davud'un Yıldızı veya Davud'un Kalkanı, Yahudi milletinin MÖ 1000'lerden beri millî sembolüdür. İsmini Antik İsrail'in kralı Davud'dan alan yıldız, Orta Çağ'dan beri Yahudi Yıldızı olarak bilinmiş ve daha eski bir sembol olan Menora ile birlikte adı Yahudilikle beraber anılmıştır.

<i>Haaretz</i> İsrailli günlük gazete

Haaretz veya tam ismiyle Hadashot Ha'aretz (חַדְשׁוֹת הָאָרֶץ‎, romanize: Ḥadshot Ha'aretz, lit. "vatan haberleri"), İsrail'in en eski günlük gazetesi olan gazetedir. 1919'da kurulan gazete, Berliner formatında İbranice ve İngilizce olarak yayım yapmaktadır. İnternet'te de her iki dilde yayını vardır. Kuzey Amerika'da ise haftalık olarak çıkarılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs İbrani Üniversitesi</span> Kudüste üniversite

Kudüs İbrani Üniversitesi veya Yeruşalim İbrani Üniversitesi, İsrail'in Kudüs şehrinde bulunan ilk ve en eski üniversitesidir.

Azerbaycan Yahudileri Azerbaycan'da yaşayan Yahudilere denir.

İbrani alfabesinin tarihi binyıllar öncesine dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Yehuda Poliker</span>

Yehuda Poliker İsrailli bir müzisyen, besteci ve ressamdır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi diasporası</span> İsrail diyarı dışında yaşayan Yahudiler

Yahudi diasporası, günümüz Yahudilerinin ataları olan inançlı İbranilerin anavatanı Kenan topraklarından zorla çıkartılıp, dünyanın diğer bölgelerine zorunlu göçe mecbur bırakılmaları ile başlayan, Yahudilerin 'İsrail Diyarı' dışındaki oluşumu. Modern İbranicede "dağınık" anlamına gelen Tefutzot (תפוצות) kelimesi Alman asıllı Amerikan akademisyen Simon Rawidowicz tarafından 1930'larda kullanılmaya başlandı.

Kutsal İbranice veya klasik İbranice, İbranicenin arkaik bir formu olup, Akdeniz ile Şeria Nehri arasında kalan Kenan toprakları denen bölgede Semitik Kenan dillerinden biriydi. Ahit İbranicesi MÖ yaklaşık 10. yüzyıldan, İkinci Tapınak döneminin sonu olan MS 70 yılına kadar kullanılmıştır. Ahit İbranicesi en nihayetinde gelişip Mişna İbranicesine dönüştü ve bu dil MS 2. yüzyıla kadar devam etti. Tanah, sessiz harf iskeletinin ve Orta Çağ'da kullanılmaya başlanan sesli harf sisteminin geçirdiği evrelerin belgesel kanıtıdır. Ayrıca, kuzeydeki İsrail Krallığı ile güneydeki Yehuda Krallığı'ndaki lehçe farklılıkları da göze çarpmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiler</span> Orta Doğu kökenli etno–dinî grup ve antik millet

Yahudiler veya Yahudi milleti, tarihî İsrail ve Yehuda'nın İsrailoğulları ve İbranilerinden köken alan bir etno-dinî grup ve millettir. Yahudilik, Yahudi milletine özel etnik bir din olduğundan Yahudi etnisitesi, milleti ve inancı birbiriyle güçlü bir şekilde ilişki içerisindedir.

Bezalel Sanat ve Tasarım Akademisi, 1906 yılında Yahudi Sanatçı ve Heykeltıraş Boris Schatz tarafından kurulan, İsrail'deki bir milli sanat okuludur. Bezalel, İsrail'deki en eski yüksek öğretim enstitüsü olma özelliğine sahiptir. Okulun öğrencileri ve profesörleri tarafından ortaya koyulan sanat eserleri, 20. Yüzyılda İsrail görsel sanatlarının başlangıç adımları olarak görülür.

<span class="mw-page-title-main">Yosef Navon</span> Kudüslü Yahudi iş adamı (1858-1934)

Yosef Navon ya da Joseph Navon, Kudüslü Yahudi iş insanı. Navon, Yafa - Kudüs demiryolu'nun inşaatından asıl sorumlu kişiydi. Navon demiryolu hattının inşası için gösterdiği çabalar sebebiyle Fransız Hükûmeti tarafından Légion d'Honneur ve Türk Hükûmeti Mecidiye Nişanı ile ödüllendirilmiştir. Ayrıca 1895 veya 1896 yılındada yine Türk Hükûmeti tarafından Navon'a "Bey" unvanı verilniştir.

<span class="mw-page-title-main">Aharon Appelfeld</span>

Aharon Appelfeld, Nazi Soykırımından kurtulmuş İsrailli romancı ve yazar.

İşçi Siyonizmi ya da Sosyalist Siyonizm, Siyonist hareketin solcu kanadıdır. Yıllar boyunca, Siyonistler ve Siyonist kuruluşlar arasında en kayda değer eğilim olmuştur. Harekete mensup gruplar, kendilerini, Doğu ve Orta Avrupa’daki Yahudi işçi hareketlerinin Siyonist dilimi olarak gördüler ve birçok ülkede çok sayıda Yahudi üyeye sahip yerel birimler kurdular. Theodor Herzl tarafından kurulan ve Haim Wiezmann tarafından desteklenen Politik Siyonizm’in tersine, İşçi Siyonizmi, bir Yahudi devletinin, İngiltere, Almanya ve ya Osmanlı İmparatorluğu gibi büyük devletlere yanaşıp yardım isteyerek basit bir şekilde kurulamayacağına inanıyordu. Aksine, İşçi Siyonistler, bir Yahudi devletinin ancak Yahudi işçi sınıfının gayretleriyle, İsrail topraklarına yerleşerek ve çalışarak kurulacağına inandılar. Yahudiler, kibbutz ve moşavlar ile ilerici bir Yahudi toplumu ve şehirli Yahudi proletaryasını kurmalıydılar.

Hearat Shulayim uluslararası tanınan adı Footnote, İsrail yapımı yönetmen Joseph Cedar tarafından çekilmiş 2011 yılı çıkışlı İsrail yapımı film.

<span class="mw-page-title-main">İbranice Akademisi</span> akademik kurum

İbranice Akademisi, 1953'te İsrail hükûmeti tarafından "Givat Ram kampüsündeki Kudüs İbrani Üniversitesi'nde, İbranicenin değişiminde ve gelişiminde en yüksek yetkiye sahip kurum" olarak kurulan kuruluştur.

<span class="mw-page-title-main">Trumpeldor Mezarlığı</span> Cemetery in Tel Aviv, Israel

Trumpeldor Mezarlığı, İsrail'in başkenti Tel Aviv'de bulunan bir mezarlık.

İshak Sangari veya Yitzhak ha-Sangari, Orta Çağ Yahudi kaynaklarında Hazar devletini Yahudiliğe geçirdiği iddia edilen hahamdır. Douglas Dunlop'un söylediğine göre; İshak Sangari, 13. yüzyıldan öncesine kadar pek bilinmiyordu, ta ki Nahmanides ondan bahsedene kadar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.