İçeriğe atla

Elguca Hintibidze

Elguja Khintibidze, (Gürcüce: ელგუჯა ხინთიბიძე; d. 7 Haziran 1937) Gürcü filolog. Tiflis Devlet Üniversitesi'nde Profesör,[1] Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi Akademisyeni (2012)[2] ve Uluslararası Orta Çağ Felsefe Araştırmaları Derneği'nin (SIEPM) asli üyesidir.[3]

Hayatı

1960 yılında Tiflis Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesi'nden mezun oldu. Ivane Cavakhişvili Tiflis Devlet Üniversitesi, Beşeri Bilimler Fakültesi, Gürcü Edebiyatı Enstitüsü'nün ve aynı zamanda Uluslararası Gürcü Dilbilimi Çalışmaları Teşvik Derneği'nin başkanıdır.

Ivane Cavakhişvili Tiflis Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesi Dekanı (1976-1986); TSU Bilimsel Çalışmadan Sorumlu Rektör Yardımcısı (1986-1993); Eski Gürcü Edebiyat Tarihi Bölüm Başkanı, TSU (2000-2006). "Edebiyat Bilimi Araştırmaları" dergisinin editörü (1976-2004). Uluslararası "Georgica" dergisinin yayın kurulu üyesi (1978'den beri).[4] Uluslararası iki dilli yayınlanan (İngilizce, Gürcüce) yıllık "Kartveloloji" dergisinin kurucusu ve editörüdür (1993'ten beri).[5] "Kartveloloji Okulu" ve "Kartveloloji Okul Vakfı"nın kurucusu ve başkanı (1992'den beri). Uluslararası Kartveloloji Yaz Okulu Seminerinin (1995'ten günümüze) kurucusu ve bilimsel danışmanı. Uluslararası Kartveloloji Sempozyumu’nun organizatörü ve başkanıdır. Bizanslılar ve Orta Çağ yazarlarının düzenlediği (SIEPM) Uluslararası kongrelere ve sempozyumlarına katıldı.[6] Çeşitli üniversitelerde ders verdi. 245'ten fazla bilimsel çalışmanın ve monografın yazarıdır.

Ödülleri

  • Kartvelolojiye verdiği hizmetten dolayı Uluslararası Başarı Nişanı (IOM) (Cambridge, 1994);
  • Gürcistan Şeref Nişanı (Tiflis, 2003) ile ödllendirildi.
  • Ayrıca Ivane Cavakhişvili Bilimsel Ödülü (Tiflis, 1984)’ne sahiptir.
  • Ivane Cavakhişvili adına düzenlenen bilimsel yarışmanın birincisidir. (Tiflis, 2016).

Çalışmaları

Elguca Khintibidze tarafından Gürcü-Bizans edebi ilişki sürecinin bilimsel olarak ele alınması ve bazı sorunların ortaya çıkarılması Gürcü-Bizans edebi ilişkilerinin araştırılması açısından da önemli bir yer tutmaktadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz.

  • Kapadokyalıların, özellikle Kayserili Basil (Büyük Basil) ve Nissalı Gregor’ın Kartveli kökeni hakkındaki bir teorinin formülasyonu;[7]
  • Ekvtime Atoneli'nin Bizans romanı “Varlaam ve Joasaph”ın hikayesiyle yazarlık teorisinin yeni gerekçelerle kanıtlanması;[7]
  • Varlaam ve Joasaph'ın Gürcüce ve Yunanca metinleri arasındaki ilişkinin incelenmesi;

Khintibidze'nin Gürcistan tarihi ve Gürcü edebiyat tarihi alanında ele aldığı kaynak bilimi açısından ortaya çıkan yenilikleri şu şekildedir:

  • Elguca Khintibidze, İspanya arşiv malzemelerinde İspanyol hükümdarların Isabel ve Ferdinand tarafından Gürcü kralı II. Konstantin'e gönderilen mektuba cevabına dair bu zamana kadar Gürcü Bilim adamlarının tanıdık olmadığı XV. Yüzyıldan kalma bir mektup bulmuştur. Georgievsk Antlaşması ile ilgili en eski Avrupa belgesi; Kartli Kralı I. Simon'un İspanyol kraliyet sarayı hakkındaki mektubuna ilişkin bilinmeyen materyalin bulunması;
  • British Museum'da, Atoni’nin iki kayıp Gürcü el yazması parçasının keşfedilmesi (11. Yüzyıl); bunlardan biri muhtemelen George Atoneli'nin imzası;
  • Atoni'nin Gürcüce kitapları ve el yazmaları deposunda bilinmeyen el yazmalarının keşfedilmesi;
  • XIII. yüzyılda Gürcü bilim adamları tarafından bilinmeyen George Atoneli'nin hayatından bir kesitinin Yunanca ve Latince çevirisinin ortaya çıkması;[8]
  • Alaverdi Khan Undiladze'nin 16. yüzyılın sonunda 1. Şah Abbas'ın kraliyet sarayında yaptığı konuşmanın İngiltere’de basılı kaynağının ortaya çıkarılması ve yayınlaması;
  • Gürcü bilim adamları tarafından bilinmeyen, XV. yüzyılın başlarında İspanyol gezgin Rui Gonzalez tarafından Gürcistan hakkındaki kayıtların çevrilmesi ve yayınlanması;
  • Gürcü isimlerinin etimolojisi üzerine yeni kavramın ortaya çıkması;
  • Gürcü bilim adamları tarafında bilinmeyen Tiflis'in fethi hakkındaki XIII. Yüzyıl Suriye marşı;
  • İran Başkomutanı Alaverdi Khan Undiladze'nin Şah Abbas'ın sarayındaki konuşması (metnin yayınlanması).

“Kaplan Postlu Şövalye” Adlı Eserin Meseleleri

Elguca Khintibidze, belirli sanatsal yüzleri, felsefi-teolojik terimleri ve yüce varlık isimleri yorumlayarak "Kaplan Postlu Şövalye"  adlı eser üzerinde çalıştı. Bu tür yorumlamaların ve Rustavelolojik bilimsel literatürün bu analizlere dayanılarak yapılması, Rustaveli’nin dünya görüşü ve genel olarak bu dünya görüşünün Orta Çağ halk edebiyatı görüşünün gelişme sürecinde öncekilerden farklı bir kavram oluşturmuştur. Bu tür araştırmalar şu tür alanları kapsamaktadır: Teolojik, felsefi, etik, astrolojik. "Kaplan Postlu Şövalye"  adlı eserde eski felsefi  bir akım ortaya çıkmıştır. Özellikle de Rustaveli'nin Orta Çağ'ın sonlarında popüler bir Aristotelesçi ruh tanımının çağrıştırılması; dostluk kavramının Aristoteles öğretisi ile de ilişkisi; "Kaplan Postlu Şövalye”ye yerleşen en iyi ve eski bir kavram; Rustaveli'nin kötülük anlayışının Platon'un bakış açısıyla ilişkisi vb.[9][10]

Araştırmacı, Rustaveli'nin düşüncesini  sadece Avrupa kamusal edebi düşüncesinin (ozanlar, Dante, Petrarca) gelişiminde niteliksel bir paralellik bulmakla kalmayıp, aynı zamanda "Kaplan Postlu Şövalye” izinin doğrudan Avrupa'nın en yüksek tezahürlerinde ortaya çıktığını belirtmektedir. E. Khintibidze'ye göre, “Kaplan Postlu Şövalye” adlı eserin hikâyesi, 17. yüzyılın başlarında İngiliz oyun yazarları - William Shakespeare, Francis Beaumont ve John Fletcher tarafından sergilendi. Bu hikâye, İngiliz kraliyet grubunun 17. yüzyıldaki popüler oyunlarında da işlenmiştir. Örneğin: Shakespeare'in “Cymbeline”, Beaumont ve Fletcher'ın “Philaster” ve “King and No King”.

Araştırmacı ayrıca, Rustaveli'nin büyük eserinin, XVI-XVII yüzyılların başında Shakespeare döneminin İngiltere'sinin döneminde (yani Gürcü asıllı devlet adamları (özellikle, Alaverdi Khan Undladze) ve Şah Abbas’ın Hristiyan eşlerinin işbirliğiyle İran kraliyet sarayında geniş bir İngiliz entelektüel delegasyonuyla birlikte terfi ettirildiği dönemi kapsamaktadır) yüksek mevkilerdeki entelektüellerin çevresine nüfuz etmesinin olası yolunu da bulmuştur.[11][12]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022. 
  7. ^ a b Georgian-Byzantine Literary Contacts. "Tbilisi University Press", Tbilisi, 1989. 335 p (In Rusiian); Грузинско-Византийские литературные взаимоотношения, "Издательство Тбилиского университета", Тбилиси, 1989. 335 стр.
  8. ^ ''An Example of Georgian-Greek-Latin Literary Relationship in a 13th century Latin Collection'': Христианский востоk, 3(IX), Санкт-Петербург, 2002, рр. 420-431.
  9. ^ ''The World View of Rustaveli's Vepkhistqaosani (The Man in the Panther Skin)'', "Kartvelologi", 2009, 860p.
  10. ^ ''The Man in the Panther-Skin in England in the Age of Shakespeare'', Tbilisi, 2008
  11. ^ ''The Man in the Panther Skin William Shakespeare's Literary Source'', The Kartvelologist", #19, 20
  12. ^ "The Man in the Panther Skin: Cultural Bridge from East to West": Georgia (The Proceedings of International Seminar on "Georgia, Previous Experiences, Future Prospects"), Tehran 2011

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tiflis</span> Gürcistanın başkenti

Tiflis, Gürcistan'ın başkenti ve en kalabalık ilidir. Tiflis Gürcistan'ın doğusunda, Tiflis Havzasında, Kura Nehri'nin iki yakasında kurulmuştur. Kuzeyinde Saguramo Dağları'nın güney yamacı, doğusunda İgris Zageni Dağı'nın kuzeybatı bölümü ve güneyinde Trialeti Dağları uzanmaktadır. Şehir 502 km²'lik bir alanı kaplar ve 1.152 milyondan fazla nüfusa sahiptir. MS 5. yüzyılda İberya Kralı Vahtang Gorgasali tarafından kurulan şehir, o zamandan beri çeşitli Gürcü krallıklarının ve cumhuriyetlerinin başkenti olarak hizmet etti.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüler</span> Gürcistana özgü Kafkas etnik grubu

Gürcüler veya Kartveliler, günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya halkı. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler; Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen bir Kartveli halkı olarak kabul edilir. Halkın büyük çoğunluğu bir Kartveli dili olan Gürcüce konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüce</span>

Gürcüce, bir Kafkas halkı olan Gürcülerin konuştuğu dil. Gürcistan'ın resmî ve öğretim dilidir. Modern Gürcüce, Kartli diyalekti temelinde gelişmiş ve 5. yüzyıldan itibaren Gürcü edebiyatının tek dili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Şota Rustaveli</span>

Şota Rustaveli ya da kısaca Rustaveli, Orta Çağ'da yaşamış Gürcü şair. Gürcistan'ın Altın Çağı'nın öne çıkan en önemli şairidir ve Gürcü edebiyatına en çok katkı yapan yazarlardandır. Rustaveli, Gürcüler'in milli epik şiiri Kaplan Postlu Şövalye'nin yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şeytan Kalesi</span>

Şeytan Kalesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan iline bağlı Çıldır ilçesinin Yıldırımtepe köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bazı kaynaklarda Çıldır Kalesi olarak da anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandre Roinaşvili</span>

Aleksandre Roinaşvili, ilk Gürcü fotoğrafçı. Özellikle Kafkasya’nın doğası ve çağdaşı ünlü Gürcü aydınların fotoğraflarıyla tanınmıştır. Uzun zaman diliminde topladığı Gürcü, Kafkas, Doğu ve Avrupa kültürlerine özgü objelerle Kafkasya’da ilk bir “seyyar müze” kuran Roinaşvili, bu müzenin objelerini “Kafkasya Seyyar Müzesi Küçük Kataloğu”nda kayıtlara geçirmiştir.

<i>Kaplan Postlu Şövalye</i> şiir

Kaplan Postlu Şövalye, Gürcistan'ın ulusal şairi Şota Rustaveli tarafından 12. yüzyılda yazılan Orta çağ epik şiiridir. Gürcistan'ın Altın Çağı'nın karakteristik bir çalışması olan şiir, 1.600'den fazla kafiyeli dörtlükten meydana gelir ve Gürcü edebiyatının başyapıtı kabul edilir. Şiirin bir kopyası, 20. yüzyılın başına kadar gelinlerin çeyizine konurdu.

<span class="mw-page-title-main">Kvabishevi Kilisesi</span>

Kvabishevi Meryem'in Ölümü Kilisesi, ayrıca bilinen adıyla Mariamtsminda Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Borcomi Belediyesine bağlı Kvabishevi köyünün 2 km kuzeybatısında konumlanmış bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Üç nefli bazilika, 8. veya 9. yüzyılda kayalık yüksek bir dağın yamacında, derin nehir kanyonuna dik bakacak şekilde inşa edilmiştir. Kilise, Şota adındaki genç bir soylunun 12 ve 13. yüzyıllardan kalma fresk portreleri ile ünlüdür. Bu kişinin o dönemin popüler çağdaş şairi Şota Rustaveli olduğu düşünülmektedir. Kvabishevi kilisesi, Gürcistan Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültürel Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Meshiler</span>

Meshetililer, Gürcülerin alt koludur. Meshetililer, Gürcücenin bölgesel lehçeleri arasında resmi Gürcüceye görece daha yakın olan Mesheti lehçesini konuşmaktadır. Güney Gürcistan'daki tarihi Mesheti bölgesinin yerli halkıdır. Günümüzde nüfusun büyük çoğunluğu Gürcü Ortodokstur. Küçük bir kısmı ise Katolik ve Müslümandır.

Ahmet Özkan Melaşvili, çevirmen ve Türkçe yayımlanan Gürcü kültürü yayın organı Çveneburi dergisinin yayıncılarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi</span>

Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi (GUBA), Gürcistan'ın önde gelen akademilerindendir. Kasım 1990'a kadar Gürcistan SSR Bilimler Akademisi adı kullanılıyordu. Akademi, Gürcistan'daki bilimsel araştırmaları koordine eder ve yabancı ülkelerin akademileri ve bilim merkezleriyle ilişkiler geliştirir.

<span class="mw-page-title-main">Miheil Tsereteli</span> Gürcü diplomat

Prens Mikhako "Mikhako" G. Tsereteli ya da bilinen adıyla Michael von Zereteli, Gürcü prens, tarihçi, filolog, sosyolog ve hayırseverdi.

Tamaz Valerianis dze Gamkrelidze Gürcü dilbilimci, oryantalist ve Hititolog. Hint-Avrupa dilbilimi, antik diller, teorik dilbilim, yapısal ve uygulamalı dilbilim ve Kartveloloji alanlarında birçok seçkin eserin yazarıdır. 2005-2013 yılları arasında Gürcistan Bilimler Akademisi'nin başkanlığını yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mtatsminda Panteonu</span>

Mtatsminda Panteonu, Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te, Mtatsminda tepesindeki panteondur. Gürcü yazarların ve toplum adamlarının toprağa verildiği bu mezarlık, Gürcü Yazarlar ve Toplum Adamları Mtatsminda Panteonu olarak da bilinmektedir. Mezarlık Mama Davit Manastırı etrafında yer alır. Tiflis kentinde, Didube Panteonu'ndan sonraki ikinci panteon olan Mtatsminda Panteonu'nun kuruluş fikri, 1915 yılında, Gürcü şair ve yazar Akaki Tsereteli'nin toprağa verildiği günlerde ortaya çıktı. Ne var ki panteon ancak 1929 yılında açılabildi. Bugün burada 53 mezar bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü edebiyatı</span>

Gürcü edebiyatı, 4. yüzyılda Hristiyanlığın benimsenmesinden sonra dinsel kitapların ana dile çevrilmesine duyulan gereksinme sonucunda ortaya çıktı. Dinsel kitapların çevirilerini azizlerin yaşamlarını anlatan ürünler izledi.

<span class="mw-page-title-main">Pavle İngorokva</span>

Pavle İngorokva Gürcü tarihçi, filolog ve hayırseverdir.

Şalva Beridze Gürcü tarihçi, yazar ve yayımcıdır.

İoane Şavteli 12 ve 13. yüzyıllarda yaşamış, yazdığı kasidelerle tanınan Gürcü şairdir. Arapçada "Mesih'in kölesi" anlamına gelen Abdulmesia (აბდულმესია) adıyla bilinmektedir. Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, Şavteli lakabının Şavşeti bölgesindeki Şavmta köyünden geldiğini ve İoane'nin bu köyden olduğunu yazmıştır.

Gürcistan kültürü, ülkenin uzun tarihi ile beraber gelişmiş, Gürcü dili ve alfabesi üzerine dayanan güçlü bir edebiyat geleneği ve eşsiz bir ulusal kültür barındırmaktadır. Bu özelliği güçlü bir ulusal kimlik sağlayarak tarih boyunca tekrarlanan yabancı işgali ve asimilasyon çabalarına rağmen Gürcü kimliğinin korunmasına yardımcı olmuştur.

Kita "Petre" Çhenkeli (Gürcüce: კიტა "პეტრე" ჩხენკელი; Batı edebiyatında bilinen adıyla Tschenkéli, Almanya ve İsviçre'de yaşamış Gürcü dilbilimci ve sözlükbilimcidir. Herhangi bir batı diline çevrilmiş en kapsamlı Gürcüce sözlük kabul edilen Georgisch-Deutsches Wörterbuch'un yazarı olarak tanınmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.