İçeriğe atla

Eleutherococcus senticosus

Eleutherococcus senticosus
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Apiales
Familya:Araliaceae
Cins:Eleutherococcus
Tür: E. senticosus
İkili adlandırma
Eleutherococcus senticosus
(Rupr. & Maxim.) Maxim., Mém. Acad. Imp. Sci. St.-Pétersbourg Divers Savans 9: 132 (1859).

Eleutherococcus senticosus (Sibirya ginsengi), eski Çin tıbbında kullanılan adaptojen olarak kabul edilen bitkilerden biridir. Genel olarak karışık ve iğne yapraklı ormanlarda grup olarak çalımsı şekilde bulunurlar. E. senticosus'a bazen meşe ormanlarında tepe yamaçlarında, nadiren nehir kıyısında ormanlık alanlarda bulunmaktadır. Doğu Asya, Çin, Japonya ve Sibirya bitkinin doğal yaşam alanıdır. Diğer bir özelliği de bilinen Ginsengin aksine kumlu, az verimli, killi, besin değeri yüksek asidik veya nötr alkali toprakları tolere edebilmesidir. Güneşli veya yarı gölge yeri ve hatta belli ölçüde kirliliği de tolere edebilir. İki metreye kadar boylanabilir ancak gelişimi yavaştır. Pek çok alanda temmuzda çiçek açar ve Çin ginsengi gibi türlere benzer şekilde dişi ve erkek organlar aynı çiçek üstünde olmakla (hermafroit) birlikte tozlaşması böceklerle olur.[1] Gövdesinde ufak dikenleri bulunmaktadır. Soğuğa dayanıklılık haritası'nda USDA 2B-8 bölgeleri arasında bir dayanıklılığa sahiptir.[2] Araliaceae ailesinden olması nedeniyle bilinen ginseng ailesinden sayılmamaktadır.Bu sebeplerle her ne kadar adı ginseng olarak bilinse de ginseng ailesinden sayılmaz. Batı dünyasındaki doğal tıp alemine yeni girmiş bir bitki olsa da pahalı ve iyi bilinen Panax Ginsengi kadar ün kazanmaya başlamıştır. Ginseng adı Panax türleri için verilmiş olsa da ABD'de ve dünyada yasadışı şekilde ginseng adıyla pazarlanmaktadır.[3]

Tıbbi kullanımı

Eleutherococcus senticosus yaprakları

E. senticosus adaptojen olarak geniş kullanım alanına sahiptir.[4] Ancak adaptojenlerinin Panaxa göre daha az olduğunu savunanlar da vardır. Sibirya ginsengindeki aktif bileşenin, bir triterpenoid saponin grubu olan ginsenosidler olduğu sanılmaktadır. Kök veya bitki özü şeklindeki üst kalite ginseng ürünlerinin çoğunun ginsenoid içerikleri genelde standardize edilir. Ginsengin vücut üzerindeki etkisinin, hypotalamik gudde ile adrenokortikotropik hormon (ACTH) salgılanmasını teşvik etmesinden kaynaklandığı teori olarak ortaya atılmıştır.[3] ACTH'nin beyin hücrelerine doğrudan bağlanma kabiliyeti bulunmaktadır ve vücudun pek çok davranış tarzını etkileyebilmektedir. Yararları arasında

  • motivasyon ve hafıza kapasitesinde, hatırlamada artış,[5]
  • canlılık, performans artışı ve yorgunluğun azaltılması[6]
  • Antienflamatuvar olarak kullanım[7]
  • immünojenik (bağışıklık sistemini güçlendirici) kullanım[8]
  • Fareler üstünde denemelerde keşfedilen antidepresan olarak kullanım[9][10] sayılabilir.

Çin bitki tıbbında ayrıca kemoterapi ve radyasyondan kaynaklanan kemik iliği baskılaması tedavisi,Anjina pektoris,hiperkolestrol,iştahsızlık, başağrısı ile nevrasteni,uykusuzluk tedavisinde kullanılmaktadır.[11][12][13]

Etkileşim ve yan etkileri

  • Yüksek tansiyon hastası kişiler bu bitkiyi alırken doktora danışmalıdır, zira bu bitkinin kullanımı yüksek tansiyon ilaçlarının kullanım dozajının azaltılmasına neden olabilir,
  • Makrolid sınıfı antibiyotiklerle etkileşime girip etkisini arttırabileceğinden doktora bu tür ilaçları alıyorsanız danışılmalıdır.
  • Bazı firmalar Periploca graeca bitkisini bu bitki gibi pazarlamaya çalışmaktadır. Periploca graeca bitkisinin bazı yan etkileri olduğundan bu tür aldanmalara dikkat edilmelidir.[3]

Kaynakça

  1. ^ "Eleutherococcus senticosus". www.ibiblio.org. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2008. 
  2. ^ "E-How Home-How to Grow Siberian Ginseng". 10 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2012. 
  3. ^ a b c Winston, David & Maimes, Steven. “Adaptogens: Herbs for Strength, Stamina, and Stress Relief,” Healing Arts Press, 2007.
  4. ^ Huang L, Zhao H, Huang B, Zheng C, Peng W, Qin L.,"Acanthopanax senticosus: review of botany, chemistry and pharmacology." Pharmazie. 2011 Feb;66(2):83-97
  5. ^ Xu Y.J., Han C.J., Xu S.J., Yu X., Jiang G.Z., Nan C.H. "Effects of Acanthopanax senticosus on learning and memory in a mouse model of Alzheimer's disease and protection against free radical injury to brain tissue" Neural Regeneration Research 2008 3:2 (192-195)
  6. ^ Huang L.-Z., Huang B.-K., Ye Q., Qin L.-P. "Bioactivity-guided fractionation for anti-fatigue property of Acanthopanax senticosus" Journal of Ethnopharmacology 2011 133:1 (213-219)
  7. ^ Jung S.M., Schumacher H.R., Kim H., Kim M., Lee S.H., Pessler F. "Reduction of urate crystal-induced inflammation by root extracts from traditional oriental medicinal plants: Elevation of prostaglandin D2levels" Arthritis Research and Therapy 2007 9:4 Article Number R64
  8. ^ Chen R., Liu Z., Zhao J., Chen R., Meng F., Zhang M., Ge W. "Antioxidant and immunobiological activity of water-soluble polysaccharide fractions purified from Acanthopanax senticosu" Food Chemistry 2011 127:2 (434-440)
  9. ^ Kurkin VA, Dubishchev AV, Ezhkov VN, Titova IN, Avdeeva EV (2006). "Antidepressant activity of some phytopharmaceuticals and phenylpropanoids". Pharmaceutical Chemistry Journal. 40 (11). ss. 614-9. doi:10.1007/s11094-006-0205-5. []
  10. ^ Deyama T, Nishibe S, Nakazawa Y (Aralık 2001). "Constituents and pharmacological effects of Eucommia and Siberian ginseng". Acta Pharmacol. Sin. 22 (12). ss. 1057-70. PMID 11749801. 
  11. ^ Halstead B, Hood L (1984). Eleutherococcus senticosis–Siberian Ginseng, OHAI. p.7.
  12. ^ Chen JK, Chen TT. Chinese Medical Herbology and Pharmacology, Art of Medicine Press, City of Industry, CA 2004
  13. ^ [David Winston. Native American, Chinese, and Ayurvedic Materia Medica, HTSBM, pp. 1-1

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ginseng</span> bitki cinsi

Ginseng, Panax cinsinden bitkilerin köküne verilen ad. Panax quinquefolius, Panax ginseng gibi türleri vardır. Ginsengin bitki bilimindeki adı olan Panax, Yunanca "tam iyileşme" anlamına gelen "panacea" sözcüğünden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Soya</span> bir baklagil türü

Soya, baklagiller (Fabaceae) familyasından 1 - 1,5 m boyunda, kısmen sarılıcı, dallanmış, tek yıllık Doğu Asya kökenli bir bitkidir. Bitki, yenilebilir fasulyesi için yetiştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Hünnap</span> Bitki türü

Hünnap, cehrigiller (Rhamnaceae) ailesinden bahar aylarında hoş kokulu sarı renkli çiçekler açan, dikenli bir ağaç türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Han Hanedanı</span> çinde M.Ö. 206 - M.S. 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedan

Han Hanedanı, Çin'de MÖ 206 – MS 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedanıdır. Dönemin önemli klanlarından Liu tarafından kurulmuştur.

<i>Salix alba</i>

Salix alba, Salicaceae (söğütgiller) familyasına ait, 25–30 m. boylarında bir söğüt türü.

<span class="mw-page-title-main">Geleneksel Çin tıbbı</span> Çindeki geleneksel tıp

Geleneksel Çin Tıbbı (GÇT),, Antik Çin'de ortaya çıkıp günümüze dek süregelen ve doğu Asya'da yaygın olarak kullanılan, temeli Dao Evren Anlayışına dayanan hekimlik bilgilerinin tümüne denir. MÖ 2500-300 arasında binlerce yıl boyunca hekim ve çırak ilişkisiyle geliştirilen ve aktarılan bilgi ve deneyimler yığılarak birikmiştir. Qin Hanedanlığı'ndan itibaren ise tüm klasik eserler sistematik bir düzen içinde tekrar yazıya geçirilmiş ve Çin Tıbbı da bu klasikler arasında yer almıştır. Hekimlik alanında Huang Di- Nei Jing adlı eser yazılı en eski tıbbi kaynak olduğu gibi günümüzde de Çin Tıbbı'nda başvuru kitabı olarak kullanılmaktadır. Huang Di, efsanevi bir karakter olarak anlatılsa da özünde bu tıbbı eserin, birçok hekimin deneyim ve yöntemlerinin derlemesi olduğu görüşü hakim dir. Rahatsızlıkların kökeni incelenirken Dao evren anlayışı ilkelerini temel alır. Sinosfer'de binlerce yıldır yaygınca kullanılmaktadır. Çin Tıbbı'nda, akupunktur, Çin Tıbbı bitkileri, Çin Tıbbı beslenmesi, çigong, tuina, kupa çekme, vs. gibi tedavi yöntemleri bir bütün olarak uygulanır. Çin Tıbbı'nın kuramsal yapısını, Çi ve Kan kuramı, Yin Yang ve Beş Unsur karşıtlık ve döngüsellik ilkeleri, Zang Fu Kuramı gibi kök kuramlar üzerine örmüştür.

<i>Zerdeçal</i> Asyaya özgü otsu bitki

Zerdeçal ; zencefilgiller (Zingiberaceae) familyasından sarı çiçekli, büyük yapraklı, çok yıllık otsu bir bitki cinsidir. Hint safranı olarak da bilinir. Ana vatanı Güney Asya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Araliaceae</span>

Araliaceae, Apiales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alkaloid</span>

Alkaloidler, yapılarında en az bir azot atomu içeren, doğal olarak meydana gelen ve bazik özellikteki bir organik kimyasal bileşikler sınıfıdır. Ancak bu sınıf içerisinde nötr ve hatta zayıf asidik özellikler gösteren bileşikler de yer almaktadır. Benzer yapıdaki bazı sentetik bileşikler de alkaloid olarak adlandırılabilir. Karbon, hidrojen ve azota ek olarak alkaloidler oksijen ve kükürt de ihtiva edebilirler. Daha nadir olmakla birlikte yapısında fosfor, klor ve brom taşıyanlarına da rastlanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk çiçeği</span> Türkiyede tanınması ve yetiştirilmesine Atatürkün önayak olduğu Meksika ve Orta Amerika kökenli bir çiçek türü

Euphorbia pulcherrima veya Atatürk çiçeği, Euphorbia cinsine bağlı Meksika ve Guatemala'ya özgü bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Lavrasya</span> süperkıta Pangeanın parçalanmasından sonra kuzeyde kalan kısım

Lavrasya (Laurasia), süperkıta Pangea'nın parçalanmasından sonra kuzeyde kalan kısım. Pangea öncesi 510 milyon yıl ile 280 milyon yıl ve Pangea sonrası 250 milyon yıl ile 55 milyon yıl önce var olmuştur. Günümüzde Kuzey Yarımküre'de bulunan Kuzey Amerika, Avrupa, 300 milyon yıl önce Lavrasya ve Gondvana çarpışarak Pangea'yı oluşturmuştur. 250 milyon yıl önce Pangea parçalanmaya başlayınca kuzeyde Lavrasya ve Gondvana kıtaları olmuştur. Ayrıca aralarında bugünkü Atlas Okyanusu görülmeye başlamıştır. 142 milyon yıl önce Lavrasya ve Gondvana da parçalanarak bugünkü kara parçaları oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Guava</span> Mersingiller familyasından bir bitki türü

Guava Yaklaşık 100 kadar türü bulunur. Anavatanı Meksika, Orta Amerika ve Güney Amerika'nın kuzeyidir. Günümüzde Güney Asya, Hawaii, Karaipler ve Afrika'da ziraati yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Epimedium</span>

Keşişkülahı (Epimedium), kadıntuzluğugiller (Berberidaceae) familyasının Epimedium cinsinden 60 ya da daha fazla tür içeren otsu çiçekli bitkilerin ortak adı. Bu cinsin bazı türleri Güney Çin'de endemikdir. Bazıları Asya bazıları ise Avrupa'nın uzak yerlerine kadar yayılmıştır.

<i>Panax quinquefolius</i> bitki türü

Panax quinquefolius, çok yıllık sarmaşıkgiller familyasından,bir bitkidir,şifalı bitki olarak kullanılmaktadır. Çin gibi ülkelerde yetiştirilse de, anavatanı Kuzey Amerika'nın doğusudur.

<span class="mw-page-title-main">Robert Lefkowitz</span> Amerikalı tıp doktoru ve moleküler biyolojist

Robert Joseph Lefkowitz,, Amerikalı tıp doktoru ve moleküler biyolog. Hücrelere sinyal yollayan ve alan reseptör moleküllerin varlığını kanıtlamıştır. Araştırmaları özellikle G-proteini reseptörleri üzerinedir. Kimya alanındaki başarılarından dolayı 2012 yılında Nobel Kimya ödülünü bir diğer meslektaşı Brian K. Kobilka'ile paylaşmaya layık görülmüştür.

<i>Cymbidium</i> Orkide cinsi

Cymbidium, salepgiller familyasından tropikal ve subtropikal Asya ile Avustralya'da yaşayan ve 93 tanımlanmış türü olan epifit orkide cinsi. Mumsu yapıda iri çiçeklerinden dolayı melez türleri ve kültivarları bahçecilikte gözde olan orkide cinslerindendir. İlk tanımlaması 1799 yılında İsveçli bitki bilimci Olof Swartz tarafından yapılmıştır.== Türleri ==Nisan 2020 itibarı ile World Checklist of Selected Plant Families tarafından kabul görmüş tür listesi şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Kannabinoid</span>

Kannabinoidler, beyindeki nörotransmitter salınımını değiştiren hücrelerdeki kannabinoid reseptörleri üzerinde etkili olan çeşitli kimyasal bileşikleri kapsayan bir sınıftır. Bu reseptör proteinleri için ligandlar, endokannabinoidleri, fitokannabinoidleri ve sentetik kannabinoidleri içerir. En önemli kannabinoid olan tetrahidrokannabinol (THC), esrarda bulunan birincil psikoaktif maddedir. Kannabidiol (CBD) bitkinin bir başka önemli bileşenidir. Çeşitli etkiler gösteren, esrardan izole edilmiş en az 113 farklı kannabinoid vardır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Sibirya taygası</span>

Tayga ve Boreal ormanları Biyomu'ndaki Doğu Sibirya tayga ekolojik bölgesi, Rusya'nın doğusunda yer alan çok büyük bir biyocoğrafik bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Withania somnifera</span>

Withania somnifera veya yaygın bilinen adıyla ashwagandha; Hindistan, Orta Doğu ve Afrika'nın bir bölümünde yetişen, Solanaceae familyasına mensup, her dem yeşil, çalı formunda bir bitkidir. Withania cinsine mensup birkaç tür ile morfolojik olarak benzerlik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Hinokinin</span>

Hinokinin çeşitli bitki türlerinden elde edilen bir dibenzilbütirolakton lignan'dır. Potansiyel bir antikagonistik ajandır ve nörokoruyucu etkilerinin olduğu gösterilmiştir. Ayrıca anti-inflamatuar, anti-kanser, antiviral ve antifungal özellikleri olduğu bulunmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.