Banka, faizle para alınıp verilebilen, kredi, iskonto, kambiyo işlemleri yapan, kasalarında para, değerli belge, eşya saklayan ve bunun dışındaki diğer ticari, finansal ve ekonomik etkinliklerde bulunan kuruluşlara denir. En yaygın üçüncül sektörlerden biridir. Banka sözcüğü İtalyanca banca sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Para bozma gişesi, para bozma yeri anlamına gelir. Kredilendirme faaliyetleri doğrudan banka tarafından veya sermaye piyasaları aracılığıyla dolaylı olarak da yapılabilir. Bankalar genellikle uluslararası bir dizi sermaye standardı olan Basel Anlaşmalarına dayanan asgari sermaye gereksinimine tabidir. Bankalar bir ülkenin finansal sistem ve ekonomisinde önemli bir rol oynadıklarından, yargı alanlarının çoğu bankalar üzerinde yüksek derecede düzenleme uygulamaktadır.
Ödemeler dengesi, en geniş anlamıyla, bir ekonomide
- merkezi hükûmet
- bankalar
- gerçek kişiler
- tüzel kişi ve kuruluşlar gibi yerleşik kişilerin
Döviz, dar anlamda yabancı parayı temsil eden belgeler. Türkçede yabancı ülkelerin paralarına da döviz denmektedir. Herhangi bir ülkenin parasının, başka bir ülkenin parasına dönüştürülmesiyle ilgili işlemlere de döviz işlemi veya kambiyo işlemi denir. Döviz kelimesi Türkçeye Fransızcadaki deviseden geçmiştir. Genel olarak döviz dendiğinde milletlerarası ödemelerde kullanılan ödeme araçlarının tamamı ifade edilir.
Borsa veya sermaye piyasasının değişimi, alınıp satılabilir menkul kıymetler, stok, hisse senedi, emtialar, döviz, istikraz, vadeli kontratlar ve opsiyon sözleşmelerinin halka açık satıldığı veya satın alındığı organize bir piyasadır. Sermaye piyasası, üretken faaliyetleri destekleyen bir yatırım mekanizması oluşturur ve borsa ise bu amaca ulaşmak için kullanılan bir pazardır. Borsa, yatırımcıların faaliyetleri için güvenli bir ortam yaratmasının yanı sıra düzenli işlem mekanızmasına, güncel fiyatlara ve gerçek zamanlı alışveriş yapmaya sahip olmasından dolayı popülerdir.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), banknot ihraç eden, Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'nin para ve kredi politikasını yürüten, veznedarlık görevini üstlenmiş ve devletin iktisadi ve mali danışmanlığını yapan yasal olarak bağımsız bir ekonomik kurumdur. Kâğıt para (banknot) basma tekelini elinde bulundurur ve bu yetkiye istinaden bağımsız olarak para politikasını belirler. Ayrıca Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı olan Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünce basılan madeni paraların tedavülü de Merkez Bankasınca sağlanmaktadır.
IBAN (International Bank Account Number), para transferlerinin yanlış hesap numaralarına yapılmasını önlemek amacıyla ilk olarak Avrupa Birliği ülkelerinde ortaya çıkmış bir hesap numarası standardıdır.
Merkez bankası, bir ülkenin ya da ülkeler grubunun para politikasından sorumlu kurumdur. Merkez bankasının temel amacı para biriminin ve para arzının istikrarının sürdürülmesidir. Fakat merkez bankalarının bunun dışında bankacılık sektörünün son kredi mercii olmak, faiz haddinin kontrolü gibi görevleri de vardır. Bunun yanında merkez bankasının, bankalar ve diğer finansal kurumları, tedbirsizlik ve dolandırıcılığa karşı denetlemek gibi yetkileri de olabilir.
Çevrimiçi bankacılık, web bankacılığı veya ev bankacılığı olarak da bilinen İnternet bankacılığı, banka müşterilerinin internet üzerinden bankacılık hizmetleri almasına verilen addır. E-ticaret ödeme sistemi'nde de kullanılmakdadır. Artan internet kullanımı ve alışveriş sebebiyle giderek daha çok kullanılmaya başlanmıştır. Son yıllarda özellikle dijital bankacılık ve mobil bankacılık hizmetleri yaygınlaşdı. İnternet bankacılığı, banka şubesine gitmeden, internet erişimi olan bir bilgisayar aracılığıyla yapılan bir uygulama olup birçok bankacılık işlemini kapsar. Çevrimiçi bankacılık sistemi tipik olarak ana bankacılık sistemine bağlanır veya onun bir parçası olur. Bazı bankalar tamamen internet veya telefon üzerinden faaliyet gösterdikleri "şubesiz banka" olarak faaliyet göstermektedir. Mevduat sigortası olmayan "neobank'lardan" farklıdırlar. Şubelerdeki kalabalık işlem yükünü azaltan ve personel artışından koruyan, maliyetleri düşüren bu yeni bankacılık anlayışı gittikçe gelişmektedir. Özellikle güvenlik konusunda alınan son önlemler ile hizmet oldukça güvenli hale getirilmiştir. Kredi kartı ve banka kartı gibi fakat sadece alışverişlerde tahsis edilen miktar kadar limite sahip sanal kart uygulaması da internet bankacılığı kapsamında verilen hizmetlerden bir tanesidir.
Bankalararası Döviz Piyasası, 1990'dan beri çalışan piyasada bankalar, kurumlar ve özel finans kurumları işlem yapar. Bankalar, birbirleriyle ve sadece line'ı olan bankalarla sadece line limitleriyle iş yapar. Bu iş için teminat talep etmezler. Reuters'de, bir Amerikan doları için alış satış kotasyonları ilan edilir. Bu kotasyonlar ancak 1.000.000 Amerikan doları için geçerlidir. Fiyat, pazarlıklıdır.
İslami bankacılık olarak adlandırılan sistem, aktivitelerini şeriatı esas alarak belirlemektedir. Şeriat, ödünç verilen paradan para kazanmayı yasaklamaktadır.
Hızlı Geçiş Sistemi (HGS), Boğaz Köprüleri ve Otoyol geçişlerinde ödemenin pasif RFID teknolojisi kullanılarak gerçekleştirildiği Türkiye'de 17 Eylül 2012 tarihinde kullanılmaya başlanan bir ücretlendirme sistemidir. Ücret toplama işlevi gişelerde yer alan antenler aracılığı ile araç üzerindeki etiketin algılanması ve bu etiket ile ilişkilendirilmiş hesaptan tahsil edilmesi esasına dayanır. Böylelikle gişelerde ödeme yapmak için duraksamadan hızlı bir geçiş sağlanır. Sistemde ek olarak gişelerden geçen aracın dört farklı açıdan görüntüsünü çekerek sınıf ve plakasını tespit eden akıllı kameralar kullanılmaktadır. Tüm bu artı özelliklerine rağmen, Hızlı Geçiş Sisteminin yatırım maliyeti, mevcut sisteme göre çok daha düşüktür.
İngilizce açılımı "'consumer to consumer" olan ve "Tüketiciden Tüketiciye" anlamına gelen bir e-ticaret modelidir.
Bankalararası Kart Merkezi (BKM), Türkiye'de ödeme sistemleri içerisinde nakit kullanımı gerekmeksizin her türlü ödemeyi veya para transferini sağlayan veya destekleyen sistem, platform ve altyapıları oluşturmak, işletmek ve geliştirmek amacıyla çalışan, kâr amacı gütmeyen bir kurumdur. 1990 yılında 13 kamu ve özel Türk bankasının ortaklığıyla kurulmuştur.
Enpara, Eylül 2012 tarihinde QNB Finansbank tarafından, temel bankacılık ihtiyaçlarının fiziksel şubeler olmadan yalnızca dijital kanallar üzerinden karşılanabileceği bir bireysel bankacılık uygulaması olarak kurulmuştur. Enpara.com resmi olarak bir QNB Finansbank şubesidir ve Enpara.com internet şubesi, Enpara.com cep şubesi, Enpara.com çözüm merkezi ve ATM kanalları üzerinden hizmet vermektedir. Mart 2020 itibarıyla 2 milyon müşteri sayısına ulaşmıştır. 2012 yılında bireysel kullanıcılara hizmet vermeye başlayan Enpara.com, Ekim 2016'dan itibaren de tüzel kullanıcılara hizmet vermektedir. Enpara.com 5 Ağustos 2023 tarihinde BDDK'nın onayının ardında Enpara Bank A.Ş. olarak ayrı bir bankacılık hizmeti verme çalışmalarına başladı.
Mobil ödeme mobil bankacılık'da en yaygın ödeme şekilleri'nden biridir. Genel olarak finansal düzenlemeler altında işletilir. Dijital cüzdanın ana sınıfı olarak mobil cihazdan veya bir mobil cihaz aracılığıyla gerçekleştirilir. Nakit ödeme, çek ya da kredi kartları yerine, geniş bir hizmet yelpazesi, dijital ya da sabit mallar için akıllı telefon kullanabilir. Madeni para temelli para sistemleri kullanmanın konseptinin uzun bir geçmişi olmasına rağmen, sadece bu tür sistemleri destekleyen teknoloji yaygın olarak kullanılmaya başlanır.
Mobil bankacılık, bir banka veya başka bir finans kurumu tarafından sunulan bir hizmettir. Akıllı telefon veya tablet bilgisayar gibi bir mobil cihazı kullanarak müşterilerinin uzaktan finansal işlem yapmalarını sağlar. İnternet bankacılığının aksine, bu amaç için finansal kurum tarafından sağlanan uygulama ve yazılım kullanır. Dijital bankacılık da bir mobil bankacılık türüdür. Mobil bankacılık genellikle 24 saat açıktır.
Gayri resmi değer aktarım sistemi (IVTS), aynı biçimde olsun ya da olmasın, başka bir coğrafi konumdaki üçüncü bir tarafa ödenmesi gereken fonları veya eşdeğer bir değeri ödenebilir yapmak amacıyla para alan herhangi bir sistem, mekanizma veya insan ağıdır. Gayri resmi değer aktarımları, genellikle, banka dışı mali kurumlar veya birincil faaliyeti para aktarımı olmayan diğer ticari kuruluşlar aracılığıyla geleneksel bankacılık sisteminin dışında gerçekleşir. IVTS işlemleri, IVTS operatörü tarafından tutulan banka hesaplarının kullanılması gibi, zaman zaman resmi bankacılık sistemleriyle bağlantılıdır.
Bankalararası Finansal Telekomünikasyon Derneği (yasal olarak: S.W.I.F.T. SCRL), dünya çapındaki finans kuruluşlarının finansal işlemlerle ilgili bilgileri güvenli, standartlaştırılmış ve güvenilir bir ortamda gönderip almasını sağlayan bir ağ sağlar. SWIFT ayrıca, çoğu SWIFTNet ağında kullanılmak üzere finans kurumlarına yazılım hizmetleri ve popüler olarak "SWIFT kodları" olarak bilinen ISO 9362 İş Tanımlayıcı Kodları satar.
Telefon bankacılığı, bir banka veya başka bir finans kurumu tarafından, müşterilerin bir banka şubesine veya ATM'ye gitmesine gerek kalmadan bir dizi finansal işlemi telefon üzerinden gerçekleştirmelerini sağlayan bir hizmettir.
