İçeriğe atla

Elektron (alaşım)

İlk para darbı için kullanılan metallerin temin edildiği nehir olan Sart Çayı
Kuvars üzerinde bulunan natürel elekrum "kabloları"
Elektrondan yapılmış Lidya parası

Elektron, elektrum[1] veya yeşil altın, altın, gümüş ve eser miktarda bakır ve diğer bazı diğer metallerden doğal şekilde oluşan bir alaşımdır. İçindeki metaller in oranına göre parlak sarı ile soluk sarı arasındaki bir renge sahiptir.

En erken MS 3. milenyumda Antik Mısır'da kullanıldığı tespit edilen bu metal, Obeliskleri ve Piramitlerin tepelerinin dış kaplamasında kullanılıyordu. Bu metal aynı zamanda kadeh yapımında da kullanılıyordu. Bilinen ilk para olan ve MS 7.yüzyılın sonuna veya 6. yüzyıl başına tarihlendirilen, Lidya parası da bu metalden yapılmıştır.

Etimoloji

Takribi 1080 yıllarında darbolunmuş İmparator Aleksios Komnenos devri Bizans parası

Elektron ismi Yunancaἤλεκτρον(ḗlektron) kelimesinin Latinize edilmiş şekli olup Altının ve gümüş ile karıştırılması ile elde edilen bir metal manasına gelir. Aynı kelime kehribar manasında da, muhtemelen rengi sebebiyle[2], kullanılmıştır. Elekrostatik özelliği sebebiyle kumaş, post gibi yüzeylere sürtüldüğünde kıvılcım çıkartması ve saç teli, saman, odun kıymığı gibi hafif maddeleri kendine çekmesi gibi özellikleriyle insanların merakını cezbeden kehribar, bu fenomene dair kaydedilen ilk deneyleri yapan William Gilbert'in buna sebep olan kuvvete verdiği isim olan "elektrik" kelimesinin ve dolaylı olarak "elektron" kelimesin de, kökenidir.[3][4][5] Yani "elektrum", "elektron" ve "elektrik" kelimelerini aynı kelimeden türemiştir.

Kaynakça

  1. ^ Tekin, Prof. Dr. Erdoğan. Metalbilim ve Gereçbilim İngilizce-Türkçe Karşılıklar Sözlüğü (PDF). s. 127. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  2. ^ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Electrum, Elektron". Encyclopædia Britannica 9.Cilt (11. edisyon). Cambridge University Press. sayfa 252
  3. ^ "elektrik". Nişanyan Sözlük. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  5. ^ MAT, Mahmut (31 Ekim 2021). "Amber : Mineral, Gemstone | Properties, Formation, Occurrence". Geology Science (İngilizce). 1 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024. 
  • F. Bodenstedt, Die Elektromünzen von Phokaia und Mytilene (Tübingen 1976)
  • M. R. Cowell - K. Hyne - N. D. Meeks - P. T. Craddock, Analyses of the Lydian electrum, gold and silver coinages, Metallurgy in Numismatics 4, 1998, 526-538.
  • T. Stingl, Barren oder Münzen? Überlegungen zum Beginn der Elektronprägung in Westkleinasien, Boreas 23, 2000/2001, 35-52.
  • L. Weidauer, Probleme der frühen Eelektronprägung. Typos 1 (Fribourg 1975)
  • R. B. Wallace, The Origin of Electrum Coinage, AJA 91, 1987, 385-397.
  • R. B. Wallace, Remarks on the Value and Standards of Early Electrum Coins, içinde: M. S. Balmuth, Hacksilber to Coinage. New insights into the monetary history of the Near East and Greece (New York 2001) 127-134.
  • R. B. Wallace, KUKALIM, WALWET and the Artemision deposit: Problems in Early Anatolian Electrum Coinage, içinde: P. G. van Alfen(yayımlayan), Agoranomina. Studies in Money and Exchange presented to John H. Kroll (New York 2006) 37-48.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Elektrik</span> elektrik yükünün varlığı ve akışı ile ilgili fiziksel olaylar

Elektrik, elektrik yüklerinin akışına dayanan bir dizi fiziksel olaya verilen isimdir. Elektrik sözcüğü Türkçeye Fransızcadan geçmiştir. Elektriğin Türkçe eş anlamlısı çıngı sözcüğüdür. Ayrıca Anadolu ağızlarında elektrik anlamında yaldırayık sözcüğü tespit edilmiştir. Elektrik, pek çok farklı şekillerde var olabilir. Örneğin, yıldırımlar, durgun elektrik, elektromanyetik indüksiyon ve elektrik akımı gibi. Ek olarak, elektriğin elektromanyetik radyasyon, radyo dalgaları gibi oluşumları olduğu bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Madenî para</span> altın, gümüş, bakır, bronz, alüminyum vb. madenlerin alaşımından yapılan para

Madenî para veya eski dilde sikke; altın, gümüş, bakır, bronz, alüminyum vb. madenlerin alaşımından yapılan para. İlkel çağlardan beri ticarette geçerli olan değiş-tokuş yöntemleri yerine, daha kullanışlı bir değişim aracı olarak icad edilmiştir. Sikke kavramı daha çok tarihî madenî paraları tanımlamak için kullanılır. Günümüzde madenî paraları tanımlamak için bozuk para kavramı da kullanılır ancak bozuk para kavramı her zaman 'sadece' madenî paraları kapsamayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Bakır</span> Atom numarası 29 olan, 1B geçiş grubundaki metalik element

Bakır, Cu sembollü ve 29 atom sayılı bir kimyasal elementtir. Çok yüksek termal ve elektrik iletkenliği olan yumuşak, dövülebilir ve sünek bir metaldir. Yeni açığa çıkmış saf bakır yüzeyi pembemsi-turuncu renklidir. Bakır, ısı ve elektrik iletkeni olarak yapı malzemelerinde, çeşitli metal alaşımların bileşiminde, som gümüş gibi kuyumculukta, kupronikel denizcilik donanımı ve madenî para yapımında ve konstantan yük ölçerlerde ve sıcaklık ölçen termokupllarda kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Farsça</span> Bir batı İran dili

Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Elektron</span> Temel elektrik yüküne sahip atomaltı parçacık

Elektron, eksi bir temel elektrik yüküne sahip bir atomaltı parçacıktır. Lepton parçacık ailesinin ilk nesline aittir ve bileşenleri ya da bilinen bir alt yapıları olmadığından genellikle temel parçacıklar olarak düşünülürler. Kütleleri, protonların yaklaşık olarak 1/1836'sı kadardır. Kuantum mekaniği özellikleri arasında, indirgenmiş Planck sabiti (ħ) biriminde ifade edilen, yarım tam sayı değerinde içsel bir açısal momentum (spin) vardır. Fermiyon olmasından ötürü, Pauli dışarlama ilkesi gereğince iki elektron aynı kuantum durumunda bulunamaz. Temel parçacıkların tamamı gibi hem parçacık hem dalga özelliklerini gösterir ve bu sayede diğer parçacıklarla çarpışabilir ya da kırınabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Yarı iletken</span> Normal şartlar altında yalıtkan iken belirli fiziksel etkilerde iletken duruma geçen madde

Yarı iletken üzerine yapılan mekanik işin etkisiyle iletken özelliği kazanabilen, normal şartlar altında yalıtkan olan maddelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Altın</span> Au sembolü ile gösterilen ve atom numarası 79 olan element

Altın, Au sembolü ile gösterilen ve atom numarası 79 olan element. Saf halinde parlak, hafif kırmızıya çalan sarı renkli, yumuşak, sünek ve dövülgen bir metaldir. Altının parlak sarı rengi, asitlere karşı dayanıklılığı, doğada serbest halde bulunabilmesi ve kolay işlenebilmesi gibi özellikleri, insanların İlk çağlardan beri ilgisini çekmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bas gitar</span> enstrüman

Bas gitar, çoğunlukla dört teli olan ve kalın ses veren telli bir çalgıdır. Günümüz müziğinin vazgeçilmez enstrümanlarından biridir. Bas gitar yoğun olarak Rock, Metal, Caz, Blues, Funk, Punk ve R&B gibi müzik türlerinde kullanılır. İlk olarak Fender tarafından 1950'li yılların başlarında Fender Precision Bass modeliyle üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Elektrik akımı</span> elektrik yükü akışı

Elektrik akımı, elektriksel akım veya cereyan, en kısa tanımıyla elektriksel yük taşıyan parçacıkların hareketidir. Bu yük genellikle elektrik devrelerindeki kabloların içerisinde hareket eden elektronlar tarafından taşınmaktadır. Ayrıca, elektrolit içerisindeki iyonlar tarafından ya da plazma içindeki hem iyonlar hem de elektronlar tarafından taşınabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İyon</span> toplam elektron sayısının toplam proton sayısına eşit olmadığı, atoma net pozitif veya negatif elektrik yükü veren atom veya molekül

İyon ya da yerdeş, bir veya daha çok elektron kazanmış ya da yitirmiş bir atomdan oluşmuş elektrik yüklü parçacıktır. Atomlar kararsız yapılarından kurtulmak ve kararlı hale gelebilmek için elektron alırlar ya da kaybederler. Bunun için de başka bir atomla ya da kökle bağ kurarlar.

<span class="mw-page-title-main">Elektrostatik</span> durağan elektrik yüklerinin incelenmesi

Elektrostatik, duran veya çok yavaş hareket eden elektrik yüklerini inceleyen bir bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Elektrik mühendisliği tarihi</span>

Elektrik mühendisliği tarihi, elektrik kullanımının günümüze gelirken geçirdiği dönüşümleri, yaşam ve teknolojinin gelişimine etkilerini ve bu gelişime katkıda bulunan bilim insanlarını anlatan tarihtir.

<span class="mw-page-title-main">Vigintisexviri</span>

Vigintisexviri, Roma Cumhuriyeti'nde düşük seviyedeki magistratların oluşturduğu birliğe (collegium) verilen ad. kelime tam olarak "Yirmi-Altılar" anlamına gelir. Birlik altı kuruldan oluşurdu:

<span class="mw-page-title-main">Filozof</span> kapsamlı bir felsefe bilgisi olan kişi

Filozof, felsefe ile uğraşan kişidir. Filozof kelimesi Antik Yunanca bilgelik aşığı anlamına gelen φιλόσοφος (filasofos) kelimesinden gelir. Cicero ve Diogenes Laertius’un, Eflâtun’un öğrencisi Herakleides Pontikos’un bugün elde bulunmayan bir eserine dayanarak verdikleri pek kesin olmayan bir rivayete göre filozof kelimesini ilk kullanan düşünür Pisagor olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kolye</span>

Kolye, değerli madenler, değerli taşlar veya sıradan malzemelerden yapılmış, boyna takılan takı. Kolyeler en basit haliyle, bir zincir veya sicim üzerine geçirilmiş taşlardan veya kolye uçlarından meydana gelirler. Pek çok değerli taş veya sikkeden yapılmış geniş kolyelere gerdanlık denir. Değerli malzemelerden yapılmış kolyeler mücevher kategorisine girerler. Genellikle törensel, dinsel, büyüsel veya cenaze amaçlı amaçlara hizmet ederler ve aynı zamanda, verilen zenginlik ve statünün sembolleri olarak da kullanılırlar. Kolyeler, insanlar tarafından takılan en eski süs eşyalarından biri olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Elektriksel özdirenç ve iletkenlik</span> Wikimedia anlam ayrımı sayfası

Elektriksel öz direnç, belirli bir malzemenin elektrik akımının akışına karşı nicelleştiren bir özelliktir. Düşük bir direnç kolaylıkla elektrik akımının akışını sağlayan bir malzeme anlamına gelir. Karşıt değeri, elektrik akımının geçiş kolaylığını ölçen elektriksel iletkenliktir. Elektriksel direnç, mekanik sürtünme ile kavramsal paralelliklere sahiptir. Elektriksel direncin SI birimi ohm, elektriksel iletkenliğin birimi ise siemens (birim) (S)'dir.

İperpiron geç Orta Çağ'da Bizans parası, Bizans İmparatorluğu sikkesi olarak solidusun yerini almıştır.

Bizans para sistemi, Batı'nın yıkılmasından sonra Doğu Roma İmparatorluğu'nda kullanılan para çoğunlukla iki tür sikkeye aitti: altın solidus ve açıkça değer verilen bronz para çeşitleri. İmparatorluğun sona ermesiyle para birimi sadece gümüş stavrata ve küçük bakır paralar ile altın para basılmadı.

<span class="mw-page-title-main">Kütle spektrometrisi</span> Kütle ölçer

Kütle spektrometrisi, İngilizce: Mass spectrometry (MS), kimyasal türleri iyonize edip oluşan iyonları Kütle-yük oranını esas alarak sıralayan bir analitik teknik. Daha basit terimler ile, bir kütle spektrumu bir numunen içindeki kütleleri ölçer. Kütle spektrometrisi birçok farklı alanda kullanılır ve kompleks karışımlara uygulandığı kadar saf numunelere de uygulanır.

<span class="mw-page-title-main">Elektrokaplama</span>

Elektrokaplama katı bir alt tabaka üzerinde o metalin katyonlarının doğrudan bir elektrik akımı vasıtasıyla indirgenmesi yoluyla metal kaplama yapan işlemlerin genel adıdır. Kaplanacak kısım elektrolitik hücrenin katodu görevi görür; elektrolit, kaplanacak metal tuzunun çözeltisidir; ve anot genellikle ya o metalin külçesi veya bazı etkisiz iletken malzemelerdir. Akım harici bir güç kaynağı tarafından sağlanır.