İçeriğe atla

Eleanor Marx

Babasının hitap şekliyle "Tussy", Eleanor Marx

Eleanor Marx (16 Ocak 1855 - 31 Mart 1898) Marksist yazar ve politik eylemci. Karl Marx'ın en küçük kızıdır.

Hayatı

Karl Marx ve Jenny von Westphalen çiftinin altıncı çocuğu olarak Büyük Londra'da dünyaya geldi. Babasının anlattığı hikâyelerden de etkilenerek ilk önce edebiyata, henüz on iki yaşındayken İrlandalı üç vatanseverin Manchester'da idam edilmesinden sonra politikaya ilgi duymaya başladı.

On altı yaşındayken babasının sekreteri oldu ve babasıyla birlikte konferanslara katılma amacıyla dünyayı gezmeye başladı. Paris Komünü üyelerinden gazeteci Hippolyte Lissagaray'a âşık oldu ama aradaki büyük yaş farkı sebebiyle (Lissagaray 32, Eleanor 17 yaşındaydı) babası bu ilişkiyi onaylamadı. Brighton'a dönerek öğretmen oldu.

1880'lerin başında babasının bitmemiş el yazmalarını toparlamaya ve Kapital'in İngilizce yayımlanmasını sağlamaya çalıştı. 1884'te Büyük Britanya'nın ilk sosyalist partisine, Sosyal Demokrat Federasyon, üye oldu, Eleanor bu sırada Edward Aveling ile tanıştı ve çift ömür boyu nikahsız şekilde birlikte yaşadı. Partiden Engels'in de reddettiği başkan Henry Hyndman ile yaşadığı sorunlar nedeniyle ayrıldı ve 1885 yılında Britanya'da Sosyalist Birlik'in kurucusu oldu. Bu Birliğe anarşistler de büyük gruplar halinde katıldı, fakat bu birliğin sonu oldu ve 1889 yılında Birlik dağıldı.

Eleanor Marx, Birliğin dergisine kadın hakları konusunda çeşitli yazılar yayımladı ve Emekçi Kadın Sendikası kurulması yolunda çaba gösterdi, çeşitli grevlere katıldı. 1880'lerde oyunculukla da ilgilenen Eleanor, sanatın feminist ve sosyalist bir araç olduğuna inandı.

1897 yılında dağılan Sosyalist Birlik'in birçok üyesi gibi Sosyal Demokratik Federasyon'a tekrar katıldı.

İntiharı

Marx, 1898'da sevgilisi Edward Aveling'in gizlice bir oyuncuyla evlendiğini öğrendi. Bu olayın da etkisiyle Aveling Marx'a beraber intihar etmeyi önerdi, Eleanor Marx 31 Mart 1898 tarihinde sevgilisinin temin ettiği hidrojen siyanürü içerek intihar etti. Aveling ise sözüne uymayarak intihar etmedi. Bu davranışı yüzünden tepkiyle karşılansa da herhangi bir yasal sorunla karşılaşmadı.

Çalışmaları

  • 1877 - Şikago Anarşistleri
  • 1883 - Marx'ın Değer Kuramı
  • 1884 - İrlanda Dinamitçileri
  • 1886 - Kadın Sorunu
  • 1890 - 1 Mayıs Konuşması, Hyde park
  • 1891 - Amerika'da İşçi Sınıfı Hareketi
  • 1897 - Karl Marx Üzerine Biyografik Notlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karl Marx</span> Almanya doğumlu filozof (1818–1883)

Karl Marx, 19. yüzyılda yaşamış Alman filozof, politik ekonomist ve bilimsel sosyalizmin kurucusu. Bir müddet gazetecilik de yapan Marx, iktisadi ve beşerî konularda eleştirel fikirler ve tespitler ortaya koymuştur.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Engels</span> Alman filozof (1820–1895)

Friedrich Engels, Alman sosyalist, filozof, tarihçi ve siyaset bilimcidir. Aynı zamanda, iş insanı olan Engels'in babasının Salford, Birleşik Krallık, Prusya'nın Barmen şehrinde büyük tekstil fabrikaları vardı. Karl Marx ile birlikte Marksizm'in kurucusu sayılan Engels "ilk marksist" olarak tanımlanmıştır. 1845 yılında kendi gözlem ve araştırmalarına dayanan "1844 Yılında İngiltere'de İşçi Sınıfının Koşulları" isimli yapıtı yayınlanmıştır. Karl Marx'la beraber "Komünist Manifesto"'yu (1848) yazarak komünist kuramın geliştirilmesinde önemli bir rol oynamıştır. Sonrasında Karl Marx'a maddi destek sağlayarak "Das Kapital" için yaptığı araştırmalara yardımcı olan Engels, Karl Marx öldükten sonra onun önemli sayılan eserlerinden Das Kapital'in son iki cildini tamamlamıştır. Ayrıca daha sonra Artı-Değer Teorileri ve Kapital'in 4. cildi olarak Karl Kautsky tarafından basılan Marx'ın notlarını düzenlemiştir. 1884 yılında, Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni isimli kitabı yayınlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Komünizm</span> Bütün malların ortaklaşa kullanıldığı ve özel mülkiyetin olmadığı toplum sistemini hedefleyen ideoloji

Komünizm ; üretim araçlarının ortak mülkiyeti üzerine kurulu sınıfsız, parasız ve devletsiz bir toplumsal düzen ve bu düzenin kurulmasını amaçlayan toplumsal, siyasi ve ekonomik bir ideoloji ve harekettir. Sadece üretim araçlarının ortak kullanımına dayanan sosyalizm ile tam olarak aynı anlama gelmemesine rağmen hatalı bir biçimde eş anlamlı olarak da kullanılabilmektedir. 20. yüzyılın başından beri dünya siyasetindeki büyük güçlerden biri olarak modern komünizm, genellikle Karl Marx'ın ve Friedrich Engels’in kaleme aldığı Komünist Parti Manifestosu ile birlikte anılır. Buna göre özel mülkiyete dayalı kapitalist toplumun yerine meta üretiminin son bulduğu komünist toplum gerçektir. Komünizmin temelinde yatan sebep, sınıfsız, ortak mülkiyete dayalı bir toplumun kurulması isteğidir. Sınıfsız toplumlarda en genel anlamıyla tüm bireylerin eşit olması fikri karşıt görüşlüler tarafından "ütopya" olarak görülür ve zorla yaşanmaya çalışılırsa kaosa yol açacağı iddia edilir. Paris Komünü, komünist sistem yaşayabilmiş ilk topluluktur. Bunun dışında Mahnovist hareket öncülüğünde Ukrayna ve İspanya iç savaşı sırasında yaklaşık dört yıl süren anarko-komünist hareketle şekillenen toprakların kolektifleştirilmesi esasına dayalı olarak komünist topluluklar da kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Pyotr Kropotkin</span> Rus sosyalist filozof (1842-1921)

Pyotr Alekseyeviç Kropotkin Rus anarşist, sosyalist, devrimci, ekonomist, sosyolog, tarihçi, jeolog, zoolog, siyaset bilimci, insan coğrafyacısı, anarşist komünist yazar, anarşizm kuramcısı.

<span class="mw-page-title-main">Ernest Belfort Bax</span>

Ernest Belfort Bax Büyük Britanya'da Sosyal Demokratik Federasyon ile ilişkili sosyalist bir gazeteci ve filozof.

Anarşizm, toplumsal otoritenin, tahakkümün, erkin ve hiyerarşinin tüm biçimlerini bertaraf etmeyi savunan çeşitli politik felsefeleri ve toplumsal hareketleri tanımlayan sosyal bir terimdir. Anarşizm, her koşulda her türlü otoriteyi reddetmektir. Reddedilen bu otoritelere patriyarki ve kapitalizm de dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Bakunin</span> Anarşist filozof

Mihail Aleksandroviç Bakunin, tanınmış bir Rus devrimci ve kolektivist anarşizm kuramcısıdır. Anarşist düşünürlerin ilk kuşağının temsilcilerindendir ve Anarşizmin babaları olarak anılan düşünürlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Anarko-komünizm</span> Anarşizm

Anarko-komünizm, komünist anarşizm, anarşist komünizm ya da liberter komünizm; kapitalizmin ancak toplumsal bir devrimle ortadan kalkacağını ve bunun da sınıf eksenli bir mücadeleyle gerçekleşeceğini, sosyalist akımların aksine komünal hayat düzenine erişebilmek için sosyalist devrimi ve devletin proletarya tarafından ele geçirilmesini değil, doğrudan komün hayata geçilmesi gerektiğini savunan ideoloji. Marksistlerden farklı olarak devrimden sonra iktidarın devletin tekelinde toplanmasına karşı çıkar. Bunun devlet iktidarına sahip olanlar ve olmayanlar arasında ayrışmaya yol açacağını, iktidara sahip olanların yozlaşacağını ve toplumun çıkarına göre davranmak yerine iktidarlarını koruma, kuvvetlendirme yoluna gideceklerini savunur. Anarşist komünistler bunun yerine tüm kararların toplumun tamamının katılımıyla alınmasını savunur.

<span class="mw-page-title-main">Georgi Plehanov</span>

Georgiy Valentinoviç Plehanov, Rus devrimci, Marksist teorisyen ve filozof. Rusya'da sosyal-demokrat hareketin kurucusu ve kendini "Marksist" olarak tanımlayan ilk Ruslardandır.

<span class="mw-page-title-main">Paul Lafargue</span> Fransız gazeteci ve yazar (1842 – 1911)

Paul Lafargue ; Fransız uyruklu düşünür ve eylem adamı. Küba'nın Santiago kentinde doğdu. Dokuz yaşındayken ailesiyle birlikte göçtüğü Fransa'da Tıp Akademisi'ne yazıldı. Üniversitede, kralcı hükûmete karşı giderek genişleyen gençlik devinimine katıldı. Yine aynı dönemde yoğun bir okuma uğraşına daldı. Hegel'den Feuerbach'a, Fourier'den Comte'a kadar pek çok düşünürün yapıtlarını okumasına karşın, özellikle Proudhon'dan etkilendi.

Sosyal demokrasi, reformist ve aşamalı yöntemlerle laissez-faire kapitalizminin yarattığı eşitsizlikleri ortadan kaldırmayı hedefleyen politik bir ideolojidir.

<span class="mw-page-title-main">François Mitterrand</span> 21. Fransa cumhurbaşkanı

François Maurice Adrien Marie Mitterrand Fransız siyasetçi, 1981-1995 yılları arasında iki dönem görev yapan Fransa cumhurbaşkanı. Beşinci Cumhuriyet'in kuruluşundan (1958) sonra Sosyalist Parti'den seçilen ilk cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Solculuk</span> toplumsal eşitliği ve eşitlikçiliği destekleyen siyasi ideolojiler, politik duruş

Solculuk, genellikle bir bütün olarak toplumsal hiyerarşiye veya belirli toplumsal hiyerarşilere karşı çıkarak, toplumsal eşitlik ve eşitlikçiliği destekleyen ve bunu sağlamaya çalışan siyasi ideolojiler yelpazesidir. Sol siyaset tipik olarak, taraftarlarının toplumda diğerlerine göre dezavantajlı olarak algıladıkları kişiler için endişe duymanın yanı sıra, uygulandıkları toplumun doğasını değiştiren radikal yollarla azaltılması veya ortadan kaldırılması gereken haksız eşitsizlikler olduğuna dair bir inancı da içerir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Enternasyonal</span> İlk küresel sosyalist örgüt

Uluslararası Emekçiler Birliği veya bilinen ismiyle Birinci Enternasyonal, işçi sınıfına ve sınıf çatışmasına dayanan, sosyalist ve komünist çizgideki siyasi partilerin ve sendikaların oluşturduğu, dünya işçileri arasındaki dayanışmayı temsil eden ilk büyük uluslararası sosyalist örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Henry Hyndman</span>

Henry Mayers Hyndman, ilk önemli İngiliz Marksisti.Özellikle 1880'lerde önde gelen birçok İngiliz sosyalistini etkilemiş, ama geçimsizliği yüzünden çoğuyla arası açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sosyalist revizyonizm</span> Sosyalist revizyonizm, Marksist hareketin içinde revizyonizm sözcüğü, önemli Marksist öncüllerin çeşitli fikirlerinin, ilkelerinin ve teorilerinin revizyondan geçmesi gerektiğine inanan bir düşünce tarzıdır.

Sosyalist revizyonizm, Marksist hareketin içinde revizyonizm sözcüğü, önemli Marksist öncüllerin çeşitli fikirlerinin, ilkelerinin ve teorilerinin genellikle burjuvazi sınıfı ile birlik olma benzeri değişiklikler içeren bir revizyondan geçmesi gerektiğine inanan bir düşünce tarzıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karl Liebknecht</span>

Karl Liebknecht, Alman sosyalist ve Spartakusbund ve Almanya Komünist Partisi ortak kurucusu.

Sosyal Demokrat Hınçak Partisi (SDHP) veya Hınçak olarak da bilinen, en eski ikinci Ermeni siyasi partisidir. Hınçak, Ermenice Çan anlamına gelir. Zamanla Rusların etkisi altında Osmanlı İmparatorluğu'na karşı bir cephe olarak örgütlenmiştir. 1887 yılında Marksist ideolojiye inanmış Avedis Nazarbekyan, Meryem Vardanyan, Kevork Haraciyan, Ruben Han-Azat, Hristofor Ohanyan, Gabriel Kafyan ve Manuel Manuelyan adlı öğrenciler tarafından İsviçre'nin Cenevre kentinde kuruldu. Osmanlı Devleti ve İran'daki ilk sosyalist parti oldu. Çalışma bölgesi olarak Doğu Anadolu Bölgesi'ni seçen komite, bir zaman sonra merkezini İsviçre'den Londra'ya taşıdı.

<span class="mw-page-title-main">Anti-Sosyalist Yasa</span>

Sosyalistlere Karşı Yasa ya da Sosyal Demokrat Çabaların Kurumsal Tehlikelerine Karşı Yasa, Otto von Bismarck döneminde 21 Ekim 1878'de Almanya'da çıkartılan antikomünist yasa. Buna yasaya göre, Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nin bütün örgütleri ve işçilere ait yayın organları yasaklanmış, sosyalist yayınlar toplattırılmış ve dönemin sosyal demokratları cezalandırılmıştır.

Edgar Marcel Longuet, Fransız bir doktor, sosyalist aktivist ve Karl Marx'ın torunuydu.