İçeriğe atla

Elbruz Dağı

Elburz Dağları ile karıştırılmamalıdır.
Elbruz Dağı
Elbruz Dağı
Harita
En yüksek noktası
Yükseklik5.642 Metre
Çıkıntı4.741 metre (15.554 ft)
Yalıtılma2.473 kilometre (1.537 mi)
Koordinatlar43° 21 18″ K, 42° 26 21″D 
Coğrafya
KonumAvrupa, Rusya (Kabardino-Balkar, Karaçay-Çerkesya)
Jeoloji
Dağ türüStratovolkan (Sönmüş)
Tırmanma
İlk tırmananDoğu zirvesi: 1829 Killar Haçirow; Batı zirvesi: 1874 Ahiya Sottayev, Frederick Gardiner, Florence Crauford Grove, Horace Walker, Peter Knubel

Elbruz Dağı (Karaçay-Balkarca: Минги тау, Mingi tau — Bengü dağ;[1] Gürcüce: იალბუზი (ialbuzi) — Konik şekilde dağ; Çerkesçe: Oşhamaho/Oşhamaf — Kutlu [Uğurlu] Dağ; Rusça: Эльбрус), 5.642 m yükseklikle (batı zirvesi; doğu zirvesi: 5.621 m) Kafkasların, Rusya'nın ve Avrupa'nın en yüksek dağı. Elbruz; şu sıralar faal olmayan, yoğun olarak buzullarla kaplı, çift zirveli bir stratovolkandır. İki zirve arasındaki mesafe 1.500 metre olup zirve noktası güney krater kenarında bulunur. 70'ten fazla buzul, Elbruz'dan aşağıya, vadiye akar. Toplam 145 km² buzla örtülüdür.

Araplar Orta Çağ'da, Cebelü'l-Elsina جبل ال السنة "Dillerin Dağı" diye adlandırırlardı. Elbruz, "Ruhların Kralı", "Tanrıların Tahtı", "Mutluların Yeri " ve "Kutsal Yükseklik" diye de adlandırılır.

Eğer Kafkaslar Avrupa'nın sınırı olarak kabul edilirse Elbruz Avrupa'nın en yüksek dağıdır.

Coğrafya

Elbruz, Rusya Federasyonu Güney Federal Okrugu içindeki Kuzey Kafkasya ekonomik bölgesinde, Kabardey-Balkarya'da, Gürcistan sınırının 11 km kuzeyinde, Tiflis'in yaklaşık 270 km kuzey batısında yer alır.

Avrupa'ya mı yoksa Asya'ya mı dahil edilmesi gerektiği tartışmalıdır. Kimileri Kafkaslar'ın ve dolayısıyla Elbrus'un dahili Avrasya sınırını oluşturduğu teorisini öne sürerken, Kafkasların kuzeyi Kuma-Manych Depresyonu'nu(en) sınır olarak tanımlayan bir görüş de vardır.

Kıtalar sadece tek bir karasal alan oluşturduğundan, fiziksel ve coğrafi olarak bakıldığında sadece tek bir Avrasya mevcut olabilir. Bu yüzden, sınırın nerede olduğu meselesi tam olarak açıklığa kavuşamaz. Tarihi bağlamda sınır sıkça yer değiştirmiştir ve bir sınırın tarihi dayanakları olan yönlendiricisi de mevcut değildir.

Elbruz'un Avrupa veya Asya içinde konuşlandırılması, Avrupa'nın en yüksek dağı meselesiyle de bağlantılıdır. Buna göre bu unvana sahip dağ artık Mont Blanc olmayacaktır. Günümüzde, Strahlenberg'in (1676 - 1747) tespit ettiği Asya sınırı yaygın kabul görmektedir. Strahlenberg, aldığı jeodezi göreviyle, daha önce kabul edilen Avrupa sınırını Don Nehri'nden Ural Dağları'na çekmiştir. En güney doğudaki sınır olarak Kafkasların kuzeyindeki Kuma-Manych Depresyonu'nu(en) seçer. Bu anlayışa göre Elbruz Asyalıdır.

Karlarla örtülü Elbruz Dağı, 2008

Jeoloji

Eski bir fotoğrafta, Elbruz'un iki zirvesinin Kislovodsk'dan görünümü
Elbruz, 1890-1895 Tuval üzerine yağlı boya, Archip Iwanowitsch Kuindschi

Elbruz Holosen devrinde 14x17 km boyutlarında bir kaldera içinde oluşmuş, andesit-dazit stratovolkandır. Son patlaması, yaklaşık 2000 yıl önce (MS 50 ± 50 yıl) olmuş, bir çeşit volkanik kayaç türü olan ignimbritler, patlamaların kül yığınları ve lav akıntıları 250 km² lik bir alana yayılmıştır. Doğu zirvesinde 250 m çapında yanardağ krateri kalmıştır. Bugün Elbruz, zirve yakınındaki solfatar (gaz faaliyeti) ve sıcak su kaynağı ile volkanik faaliyetlerin çok zayıf işaretlerini gösterir. Masif buz takkesinin hızla erimesi ve yeniden bir faaliyet artışında oluşan lahardan (yanardağ yamacından akan çamurlu akıntı), Elbruz ve çevresi için potansiyel tehlike oluşturmaktadır.

Tarihçe

İlk tırmanış

Doğu zirvesine ilk çıkış, 22 Temmuz 1829'da Kabardey Çerkes'i Killar Xhaçirov tarafından, Elbruz'un eteğindeki Rus general Emanuel'in kampından zirveye tırmanışla başarılmıştır. Kamp, Elbruz çevresini araştırmak için yapılan bilimsel keşif gezisinin (ekspedisyon) konaklama noktasıydı. Bu keşif gezisine akademisyenler Kupfer, Meyer ve Fransız Ménétries dahildi. Carl Anton Meyer, Elbruz ve çevresinin ilk yükseklik verilerini elde eder.

5.642 m yükseklikteki batı zirvesine ilk tırmanış ise, 28 Temmuz 1874'te İngiliz Frederick Gardiner, Florence Crauford Grove, Horace Walker ve ekspedisyonun İsviçreli lideri Peter Knubel tarafından başarılır.

Diğer başarılı tırmanışlar:

  • 1868, Douglas William Freshfield
  • 1868, Adolphus Warburton Moore ve C. C. Tucker
  • 1884, M. v. Dèchy
  • 1888, Albert Mummery
  • 1891, Gottfried Merzbacher
  • 1890/96, A.W. Pastuchow (askeri topoğraf), batı- ve doğu zirvesi. Elbruz Masifi'nin ilk fiziksel haritasını hazırlar. 4.690 metredeki bir kayalık grup bu dağcının adını almıştır.
  • 1929 ilk kayak tırmanışı, Leopoldo Gasparotto ve Hugo Tomaschek

İkinci Dünya Savaşı'nda Elbruz

Elbrus 3D

1. ve 2. dağ tümeninin 10.000 kişilik Alman dağ komandoları (Gebirgsjäger), 14 Ağustos 1942'de 4.000 metre yükseklikteki Khotiutau geçidini aşarak, sürprize uğrayıp savaşmadan geri çekilen Elbruz Kulübesi personelini gafil avlarlar. Aralarında Josef Martin Bauer'in de bulunduğu Alman dağ komandolarının 21 alpinisti 21 Ağustos 1942'de buradan yola çıkarak zor hava şartları altında batı zirvesine tırmanır ve buraya Reich'ın savaş bayrağını çekerler. Bu olay NS-propagandasınca, alpinistlerin usta işi başarısı olarak kutlanır. Elbruz Kulübesinin fethi hakkında Sovyetlerde, kulübenin başarılı bir şekilde bombalandığı yönünde yorumların da yer aldığı efsaneler oluşur. Ancak isabet alan sadece, kulübenin alt taraflarında bulunan yakıt deposudur. 27 Eylül 1942'de Elbruz'da, Alman ve Sovyet dağ komandoları arasında yüksek irtifada bir dağ muharebesi meydana gelir. Elbruz Kulübesi, Ocak 1943'ün başına kadar Alman işgali altında kalır. Bundan kısa süre sonra batı zirvesinde yeniden Sovyet bayrağı dalgalanır.

Dağ kulübeleri

11 bilim insanı, 1929'da 4.160 m yükseklikte Prijut 11 (Barınma 11) adını verdikleri küçük bir kulübe kurarlar. 1932'de aynı yerde, 40 kişi alabilen daha büyük bir kulübe inşa edilir. 1939'da 4.200 metrenin biraz daha üst kısmında, Rus seyahat acentesı Intourist, döviz sağlamak için Elbruz'un zirvesine gidecek olan ve özellikle batıdan gelen turistleri barındırmak üzere alüminyum giydirmeli daha da büyük bir kulübe kurar.

Bu kulübe kısa zamanda yüksek dağ kışlasına dönüşür ve birbiri ardına Rus ve Alman birliklerine üs noktası olarak hizmet eder.

16 Ağustos 1998'de ocaktan çıkan yangınla kulübe tamamen yanar. 2001 yazında yeni Diesel Hut (Diesel Kulübesi) Prijut 11 harabesinin birkaç metre altında açılır.

1933 yılında iki zirve arasındaki belende kurulan acil durum barınağı, birkaç yıl sonra çöker. Bu kulübenin kalıntıları günümüze kadar gelmiştir. Bundan başka, kısa telesiyejin sonunda, teleferiğin ikinci sektörünün üst kısmında, eski fıçılardan bir kulübe kümesi (Barrel Huts) vardır. Bunlar bugün, birçok zirve tutkunu tarafından aklimatizasyon (iklime alışma, ortama alışma, iklimuyum) amacıyla ve tırmanış için destek noktası olarak kullanılır.

Teleferik

Elbruz Teleferiği, Elbruz'un eteklerinde, 2.300 metredeki vadi istasyonu Polana Asau'dan, iki sektörde 3.550 metre yükseklikteki bir kayak bölgesine götürür. 1968 yılında kurulan Elbruz Teleferiği'nin toplam uzunluğu 3.620 metredir. Bunun, Polana Asau ve Staryj Krugosor arasındaki ilk sektörü 1.860 metre uzunluğa sahipken, Staryj Krugosor ile Mir arasındaki ikinci sektör 1.760 metre uzunluğundadır. Üçüncü bir sektör planlanmış olup, ikinci sektörün dağ istasyonunda inşası şimdiden öngörülmüştü. Ancak bu planların gerçekleşmesi şüphesiz kestirilemez.

Kaynakça

  1. ^ Türk dillerinde Mengi, Mingi şekilleri toktağan kar anlamına gelmektedir. Sonsuz, ebedi anlamına gelen bengü ; bin (min) şekillerinde yazılan ve 1000 anlamına gelen sayı ile karıştırılmamalıdır.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dağcılık</span>

Dağcılık, yüksek dağlarda zirve yürüyüşü ve kamp kurmanın yanı sıra, aynı zamanda tırmanma sporunu da kapsayan bir doğa sporudur.

<span class="mw-page-title-main">Aladağlar</span>

Aladağlar, Kayseri-Niğde-Adana illeri arasında bulunan dağ sırası, bitki örtüsü ve hayvan çeşitliliği bakımından zengindir. Bu nedenle dağın 54.524 hektarlık bölümü ilk önce Hacer Ormanı Tabiat Parkı adı altında koruma altına alınmıştır, ardından 1995 yılında biraz daha geniş bir yüz ölçümüyle millî park ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Everest Dağı</span> Himalayaların Mahalangur Himal alt aralığında bulunan, deniz seviyesinden Dünyanın en yüksek dağı

Everest Dağı, Himalayalar'ın Mahalangur Himal alt bölgesinde yer alan, Dünya'nın deniz seviyesinden en yüksek dağıdır. Çin-Nepal sınırı, zirve noktasından geçmektedir. 2020 yılında Çinli ve Nepalli yetkililer tarafından tespit edilen kar yüksekliği 8.848,86 m 'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya</span> Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asyanın sınırında bulunan bölge

Kafkasya, Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asya'nın sınırında bulunan bölgenin ismi. Kafkas sıradağlarında, Avrupa'nın en yüksek dağı olan ve Kafkas halklarının sözlü edebiyatını oluşturan Elbruz Dağı bu bölgede bulunmaktadır. Kafkasya bölgesi siyasi ve coğrafi olarak Kuzey Kafkasya ve Güney Kafkasya olmak üzere ikiye ayrılır. Güney Kafkasya, bağımsız ve egemen devletlerden oluşmaktadır. Kuzey Kafkasya ise Rusya içinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dağ</span> çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütlelerine verilen ad

Dağ, çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütlelerine verilen addır. "Dağlık" sıfatı, dağlarla ilişkili ve kaplı alanları tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Süphan Dağı</span> Doğu Anadolu Bölgesinde Van Gölünün hemen kuzeyinde bulunan sönmüş bir stratovolkan

Süphan Dağı, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Van Gölü'nün hemen kuzeyinde bulunan bir stratovolkandır.

<span class="mw-page-title-main">Chimborazo</span> Ekvatordaki en yüksek dağ ve volkan; Dünya merkezinden, Dünya yüzeyindeki en uzak nokta

Chimborazo, 6310 metre yüksekliğinde sönmüş bir volkan. Ekvador'un en yüksek dağıdır. Zirvesi Yeryüzü'nün en uç noktasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Vinson Dağı</span>

Vinson Dağı veya Vinson Masifi, 4892 m (2004) yüksekliği ile Antarktika'nın en yüksek dağı. Bu yüzden Yedi Zirveler kategorisine girer. Dağ, Antarktika araştırmalarını teşvik etmiş Amerikalı senatör Carl Vinson'un adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Puncak Jaya</span>

Puncak Jaya Dağı ayrıca Mount Carstensz veya Carstensz Piramidi de denir,. "Zafer Zirvesi") 5.030 metre yüksekliği ile Okyanusya'nın en yüksek dağı. Bazı verilere göre sadece 4.884 m yüksekliğe erişse de her halükarda, Himalayalar ile Andlar arasında bulunan en yüksek noktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mont Blanc</span>

Fransızca Mont Blanc ya da İtalyanca Monte Bianco, Fransa ile İtalya sınırında yer alan, 4807 m. yüksekliği ile Avrupa Alpleri'nin ve Avrupa kıtasının en yüksek dağıdır. Avrupa'nın en yüksek zirvesi Mont Blanc mı, yoksa Rusya Kafkasları'nda 5642 m. yüksekliğindeki Elbruz dağı mı sorusunun cevabı, iç Avrasya sınırının tanımına bağlıdır. Fransa tarafından yapılan teklifle, Mont Blanc dağı 2000 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine alındı.

<span class="mw-page-title-main">Matthias Zurbriggen</span>

Matthias Zurbriggen, İsviçreli bir dağcı.

<span class="mw-page-title-main">Titlis Dağı</span>

Titlis, Orta İsviçre'de 3.238 m yükseklikteki bir dağdır. Tercih edielen bir kış sporları ve gezi bölgesi olan Titlis dağı Urn Alpleri'nde bulunur. Obwalden, Bern ve Nidwalden kantonları sınırları arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas Dağları</span>

Kafkas Dağları, Kafkas Sıradağları Kafkasya'da Karadeniz ve Azak Denizi ile Hazar Denizi arasında, kuzeybatı ve güneydoğu doğrultusunda uzanan sıradağlar ve dağ sistemi. Bu dağlar kuzeybatıda Taman Yarımadası yakınlarında başlar ve güneydoğuda Apşeron Yarımadasına değin uzanır. Kafkas Dağları, Kuzey ve Güney Kafkaslar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kuzeyde kalan sıra dağlara Büyük Kafkas Dağları, Güney Kafkas Dağlarına ise Küçük Kafkas Dağları denir.

<span class="mw-page-title-main">Olimpos Dağı</span> Yunanistanda bir dağ

Olimpos Dağı, Yunanistan'ın en yüksek dağıdır. Selânik'in yaklaşık 80 km güneybatısında, Teselya ve Makedonya arasındaki sınırda; Larisa ve Pierya bölgeselleri arasındaki Olympus Sıradağları'nda bulunmaktadır. Ege Denizi'nin Termaikos Körfezi yakınlarındaki Olympus masifinin bir parçasıdır. Olimpos Dağı'nın 52 zirvesi ve derin boğazları vardır. En yüksek tepe olan Mytikas, "burun" anlamına gelir ve 2.917 metre (9.570 ft) yüksekliğindedir. Topografik önem açısından Avrupa'nın en yüksek zirvelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Tahtalı Dağı</span>

Tahtalı Dağı veya Olimpos Dağı, Batı Toroslar'da, Bey Dağları grubunun içinde, Teke Yarımadası'nda yer alır. Antalya sınırlarında, Kemer'in güneybatısı, Tekirova'nın batısında kalır. Olimpos Beydağları Millî Parkı sınırlarındadır.

<span class="mw-page-title-main">Narodnaya Dağı</span>

Narodnaya Dağ, Rusya'daki Ural Dağları'nın en yüksek noktasının bulunduğu dağdır. Yüksekliği 1,894 metredir. Dağ Komi Cumhuriyeti sınırından 0,5 km doğuda, Tyumen Oblastı'ndaki Khanty-Mansi Özerk Okrugu'nda bulunur. Dağın adı, Research Range'da yer alan, köprüden çıkan Naroda Nehri anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ultra belirgin zirve</span>

Ultra belirgin zirve, 1.500 metre (4.900 ft) veya daha fazla topografik çıkıntıya sahip olan dağ zirveleri için kullanılmaktadır. Dünyada yaklaşık 1.524 adet zirve vardır. Matterhorn ve Eiger gibi bazı zirveler, yüksek dağ geçitleriyle daha yüksek dağlara bağlandıkları ve bu nedenle yeterli topoğrafik öneme sahip olmadıkları için ultra sayılmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şhara</span> Gürcistan ve Rusya sınırındaki dağ

Şhara Gürcistan'ın en yüksek noktasıdır. Gürcü-Rus sınır boyunca Svaneti bölgesinde bulunan Şhara, Gürcistan'ın en büyük ikinci şehri olan Kutaisi'nin 88 kilometre (55 mi) kuzeyinde yer almaktadır. Zirve, Avrupa'nın en yüksek dağı olan Elbruz Dağı'nın güney doğusunda, Büyük Kafkas Dağları Sıradağlarının orta kısmında yer almaktadır. Şhara, Dyh-Tau'nun hemen arkasında, Kafkasya'daki en yüksek üçüncü zirvedir.

<span class="mw-page-title-main">Uşba</span> Gürcistandaki dağ

Uşba, Kafkas Dağları'nın zirvelerinden biridir. Gürcistan'ın kuzeyinde konumlanmış olan dağ, Rusya'nın Kabardino-Balkarya bölgesiyle Gürcistan sınırını oluşturmaktadır. Kafkas Dağları'ndaki en yüksek 10 zirveden biri olmasa da, resmedilmeye değer sivri çift zirvesi nedeniyle "Kafkasların Matterhorn'u" olarak bilinir. Dik yamaçları ve kararsız havası nedeniyle, birçok dağcı tarafından Kafkasya'daki en zorlu tırmanış rotası olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Monte Rosa</span>

Monte Rosa, Pennine Alpleri'nin doğu kesiminde, İtalya ile İsviçre (Valais) arasındaki sınırda bulunan bir dağ masifidir. Masifin 4.000 m'yi aşan birçok zirvesi arasında en yüksek zirvesi, Alpler'in ve Batı Avrupa'nın Mont Blanc'tan sonra ikinci en yüksek dağı olan Dufourspitze'dir. Monte Rosa'nın İtalya'ya bakan doğu yüzü yaklaşık 2.400 metre yüksekliğe sahiptir ve Alpler'in en yüksek dağ duvarıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.