Somali, resmî olarak Somali Federal Cumhuriyeti ve komünist yönetimde önceki bilinen adıyla Somali Demokratik Cumhuriyeti olarak anılan, Doğu Afrika'da Afrika Boynuzu denilen coğrafî bölgede bulunan bir ülkedir. 1991’de Somali İç Savaşı'nın başlamasından beri devletin çoğu bölgesinde merkezî bir hükûmet kontrolü yoktur. Uluslararası olarak tanınmış Federal Geçiş Hükûmeti, ülkenin sadece küçük bir parçasını yönetmektedir.
Mogadişu, Afrika'nın doğusunda, Hint Okyanusu kıyısında bulunan Somali'nin başkentidir. Aynı zamanda Banaadir eyaletinin de merkezidir. Piri Reis'in Muğdiş dediği şehre Somali dilinde Muqdisho, Arapça kaynaklarda Makdeşû, İtalyancada Mogadiscio, Türkçe eserlerde Mogadişu (Magdişu) denilmektedir.
Aden Körfezi, Arap Yarımadası ve Afrika Kıtası'nda Somali Yarımadası arasında bulunur. Hint Okyanusu'nun bir uzantısıdır ve Kızıldeniz ile Hint Okyanusu'nu birbirine bağlar. İçinde birçok balık ve mercan çeşidini barındırır.
Somaliland, resmî olarak Somaliland Cumhuriyeti, Afrika Boynuzu'nda tanınmayan fiili bir egemen devlettir. Kuzeybatıda Cibuti, güneyde ve batıda Etiyopya ve doğuda Somali ile sınır komşusudur. İddia edilen bölgesi, 2021 itibarıyla yaklaşık 5,7 milyon sakinle 176.120 kilometrekarelik bir alana sahiptir. Başkent ve en büyük şehir Hargeisa'dır. Somaliland hükûmeti, kısa bir süre bağımsız olan Somaliland Devleti olarak 1960'tan 1991'e kadar Somali Vesayet Bölgesi ile birleşerek Somali Cumhuriyeti'ni oluşturan İngiliz Somaliland'ın halefi devlettir.
Somali'deki, uluslararası toplum tarafından tanınmayan ve Somali'nin bir parçası olarak kabul edilen devlet Somaliland'ı da kapsayan şehir listesi:
- Afbarwaaqo
- Afgooye
- Ainabo
- Baardheere
- Baidoa
- Bandiiradley
- Baraawe
- Beledweyne
- Berbera
- Bitaale
- Boosaaso
- Boorama
- Bu'aale
- Budbud
- Burtinle
- Buulaburte
- Caabudwaaq
- Ceek
- CeelAfweyn
- Ceelbuur
- Ceelguula
- Ceel Huur
- Ceerigaabo
- Chisimayu
- Dagaari
- Docol
- Dhuusamarreeb
- Doolow
- Gaalkacyo
- Gabiley
- Galcaio
- Galinsoor
- Garbahaarreey
- Garoowe
- Gawaan
- Hobyo
- Hafun
- Hargeysa
- Jamaame
- Jowhar
- Korloofuul
- Laaleys
- Laascaanood
- Luuq
- Marka
- Mogadişu
- Oog
- Sakow
- Saylac
- Shiikh
- Warsheekh
- Wisil
- Xarardheere
- Xingood
İtalyan Somalisi, İtalya Krallığı'nın, 1889'dan, 1936'ya kadar bugünün Kuzeydoğu Afrika'da kurduğu ilk kolonidir. Ayrıca bu koloni, İtalyan Doğu Afrika kontrolünün ve İtalya'nın bu bölgede elde ettiği birçok sömürge ve bu bölgede kurduğu sömürge krallığının ilk adımıdır. Ve 1936'da İtalyan Doğu Afrika'sı kurulduğunda, yıkılış tarihi 1941'e kadar onun bir bölgesi olarak kalmıştır, 1941'de Britanya Somalisi bölgeyi ele geçirip 1949'a kadar kontrol altında tutmuştur. Ancak İtalya Birleşmiş Milletler sayesinde 1949'da Somali İtalyan Vesayet Bölgesi'ni oluşturmuştur ve Britanya Somalisi ilk sınırlarına dönmüştür. 1960 yılında ikisi bir referandum sayesinde birleşerek bugünkü Somali Federal Cumhuriyeti'ni oluşturmuşlardır.
Britanya Somalisi ya da Britanya Somalilandı 1884 yılından 1960 yılına kadar Birleşik Krallık'ın Doğu Afrika'da, Somali'nin kuzey bölgesindeki sömürgesidir ve Birleşik Krallık'ın Doğu Afrika'daki tek sömürgesidir. Bugünkü, Somaliland adındaki özerk bölgede kurulmuştur. Fransız Somalisi ve İtalyan Somalisi arasında kurulmuştur.
Hareket eş-Şebab el-Mücahidin veya kısaca eş-Şebab, Somali'de Federal Geçiş Hükûmeti'ni ortadan kaldırmak için savaşan bir silahlı örgüt. 2011 yılı itibarıyla ülkenin güneyinin çoğunu kontrol etmektedir. Bu bölgelerde sıkı bir şeriat uyguladığı bildirilmektedir. Mayıs 2011 itibarıyla gücü 14,426 militan olarak tahmin edilmektedir. Örgütün şu anki lideri Ahmed Ömer'dir.
Somali İtalyan Vesayet Bölgesi ya da Somali İtalyan Mutemetliği (Mütevelliliği) Britanya Somalisi ve destekleyen kuvvetler tarafınca yıkılan İtalyan Doğu Afrikası'nın, İtalyan Somalisi Bölgesi'nin, 8 yıl boyunca (1941-1949), Büyük Britanya kontrolünde kaldıktan sonra, Birleşmiş Milletler'in toplu kararıyla Birleşmiş Milletler Vesayet Bölgesi haline getirilen ve yönetimi bizzat İtalya'ya verilen; bir referandum kararı sonucu, bağımsızlığını 5 gün yaşayabilmiş Somaliland Eyaleti ile birleşerek, ilk Somali Federal Cumhuriyeti'ni oluşturana kadar 1949-1960 yılları arasında var olmuş yönetimsel bölge.
Somali vize politikası Somali'de kullanımı ve vize edinimini belirler. Kanun uyarınca, tüm ülkelerin vatandaşlarının Somali'yi ziyaret etmeleri için vize almaları gerekmektedir.
Somali-Türkiye ilişkileri, Somali ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir.
Somali resmi olarak 18 ile ve 90 ilçeye (degmo) ayrılmaktadır. Fiilen ise kuzeyde Hatumo, Puntland ile Somaliland, Orta Somali'de Galmudug ve güneyde Cubaland ve Güneybatı Somali özerk devletleri ile bölünmüş olup Federal Parlamento bu bölgelerin sayısı ve sınırlarını belirlemek ile görevlendirilmiştir.
Galgudud, Somali'nin illerinden biridir. İl ülkenin ortasında yer almaktadır. Yüzölçümü 46,126 km² olan ilin nüfusu 2009 yılı itibarı ile 350,000'dir. İlin merkezi Dusamareb'tir.
Fartuun Abdisalaan Adan Somalili sosyal aktivisttir.
Varsangali Sultanlığı, kuzeydoğu ve kısmen güneydoğu Somali'de varlığını sürdüren bir sultanlıktı. Sultanlık, 13. yüzyılda kurulmuş olup bölgede kurulmuş en büyük sultanlıklardan biriydi ve en parlak döneminde Sanag bölgesi ve ülkenin kuzeydoğusundaki Bari bölgesinin bir kısmını içeriyordu. 1884'te Büyük Britanya, Varsangali Sultanlığı da dahil olmak üzere kuzey Somalili sultanlarla çeşitli antlaşmalar ile bölgede Britanya Somalisi adında himaye kurdu.
İnjera Afrika ülkelerinde çeşitli tahıllare hazırlanan bir mayalanmış yassı ekmek türüdür. Somali'nin kuzey bölgelerde lahooh olarak biliniyor. Etiyopya'da geleneksel olarak teff unundan, Somali de ise sorgum unundan yapılıyor ama darı, arpa ve pirinç de kullanılıyor. Tritikale tahılı Kuzey Etiyopya'a 1990'larda getirildi ve o zamandan beri bu bölgede injera yapımında kullanılmaktadır.
TURKSOM Askerî Eğitim Üssü, Somali'nin başkenti Mogadişu'da bulunan bir askerî eğitim üssüdür. Üs, Eylül 2017 tarihinde açılmış olup Türkiye'nin Somali Silahlı Kuvvetleri subay ve astsubaylarını Somali Silahlı Kuvvetleri'nin kendini sürdürebilecek bir orduya dönüştürmek için eğitmeye ve hazırlamaya çalıştığı "Afrika Kartalı" olarak adlandırılan hükûmetler arası görev gücünün ana merkezi olarak hizmet vermektedir. Bu üs, Türkiye'nin en büyük denizaşırı askeri tesisi olarak hizmet vermektedir.
Jubaland, Juba Vadisi veya Azania, Güney Somali'de bir Federal Üye Devlettir. Doğu sınırı, Jubba Nehri'nin 40–60 km doğusunda, Gedo'dan Hint Okyanusu'na kadar uzanırken, batı tarafı, sömürge döneminde Jubaland'dan oyulmuş olan Kenya'daki Kuzey Doğu Eyaletini çevreliyor.
Geledi Sultanlığı Gobroon Hanedanı olarak da bilinen, 17. yüzyıl sonları ve 19. yüzyıl boyunca Afrika Boynuzu'nun bazı kısımlarını yöneten bir Somali krallığıydı. Saltanat, Gobroon Hanedanı tarafından yönetildi. Ajuran Sultanlığı'nın çeşitli vasallarını yenen ve Gobroon Hanesi'ni kuran Geledi askeri İbrahim Adeer tarafından kuruldu. Hanedanı Sultan ardışık saltanatları altında doruk noktasına ulaştı Mahamud İbrahim Geledi ordu kurdu ve başarıyla püskürtüldü Oromo işgalini ve Sultan Yusuf Mahamud İbrahim'i başarıyla Geledi ekonomisini modernize edilerek sırasında Geledi gücünü konsolide, Bardera Fethi 1843 yılında, ve Umman İmparatorluğu'nun hükümdarı Said bin Sultan'dan haraç almaya devam edecekti. Geledi Sultanlarının güçlü bölgesel bağları vardı ve Swahili sahilinde Pate ve Witu Sultanlığı ile ittifaklar kurdular. Ticaret ve Geledi gücü, güçlü Sultan Ahmed Yusuf'un 1878'deki ölümüne kadar güçlü kalmaya devam edecekti. Saltanat nihayet 1908'de İtalyan Somaliland'ına dahil edildi ve 1910'da Osman Ahmed'in ölümüyle sona erdi.
Somali mutfağı, Somali'ye özgü yemek pişirme tarzıdır. Somali mutfağı, bölgeden bölgeye değişmekte ve farklı Somalili mutfak geleneklerinin bir birleşimi olup Somali'nin ticaret ve ticaret geleneğinin bir ürünüdür. Bazı önemli Somali yemekleri arasında sabayad, injera, helva, samosa, bariis iskukaris ve mukmed bulunur.
Somali