İçeriğe atla

El-Halil

El-Halil (الخليل)
Hebron (חֶבְרוֹן‎)
Şehir merkezi
El-Halil (الخليل) Hebron (חֶבְרוֹן‎) mührü
Mühür
Filistin Ulusal Yönetimi üzerinde El-Halil (الخليل) Hebron (חֶבְרוֹן‎)
El-Halil (الخليل) Hebron (חֶבְרוֹן‎)
El-Halil (الخليل)
Hebron (חֶבְרוֹן‎)
Konumu
Ülke Filistin
EyaletEl-Halil
İdare
 • Belediye başkanıTayseer Abu Sneineh
Nüfus
 (2016)
 • Toplam215.452
Resmî site
hebron-city.ps
Konum Filistin
KriterKültürel: ii, iv, vi
Referans1565
Tescil2017 (41. oturum)
Tehlike2017–günümüz
BölgeArap Ülkeleri

El-Halil (Arapçaالخليل, romanize: al-ˈḢalīl)[1][2] veya Hebron (İbraniceחֶבְרוֹן‎), Kudüs'e 30 km (19 mil) uzaklıkta, Batı Şeria'nın güneyindeki bir Filistin şehridir.[3][4][5][6] Yehuda Dağları'nın üzerinde yer alan şehir, deniz seviyesinden 930 m (3.050 ft) yüksekte bulunmaktadır.

Batı Şeria bölgesinin en büyük şehri ve Gazze'den sonra Filistin topraklarında bulunan, 215.452 Filistinli nüfusu ile (2016) ikinci en kalabalık şehirdir.[7]Hebron Eski Şehri'nin dışlarına doğru yoğunlaşmış 500 ila 850 Yahudi yerleşimciye sahiptir.[8][9][10][11][12] İbrahim'in burada ölmesinden dolayı hem Yahudiler, hem Hristiyanlar, hem de Müslümanlar tarafından önemli bir yer olarak görülüyor.[13] İbrahim'in de yattığı, Patriklerin ve Anaerkillerin gömüldüğü Atababalar Mağarası'nı içeriyor. Yahudiler el-Halil'i, Kudüs'ten sonra ikinci önemli kutsal yer olarak görür.[14][15][16][17][18]

Hebron, genellikle Batı Şeria'daki İsrail hakimiyetinin bir "mikrokozmosu" olarak tanımlanmaktadır.[19] 1997 Hebron Protokolü şehri iki kutuba ayırdı: Filistin Yönetimi tarafından kontrol edilen H1 (Hebron 1) ve İsrail yönetimi tarafından yönetilen, şehrin kabaca %20'si olan H2 (Hebron 2).[20] Şehirin yerel sakinleri için tüm güvenlik düzenlemeleri ve seyahat izinleri, resmi olarak Bölgelerdeki Hükümet Faaliyetleri Koordinatörü (BHFK) olarak adlandırılan, Batı Şeria'nın askerî idaresi ve Filistin Yönetimi aracılığı ile İsrail arasında koordine edilmektedir. Yahudi yerleşimcilerin kendi idari belediye organı olan Hebron Yahudi Topluluğu Komitesi vardır.

Hebron, Batı Şeria'da ticaret ağının yoğun bir merkezidir ve bölgenin gayri safi yurtiçi hasılasının yaklaşık üçte birini taş ocaklarından çıkarılan kireçtaşı satışı ile sağlamaktadır.[21] Üzümleri, incirleri, kireçtaşları, çömlek ve cam üfleme atölyeleri ile üne sahip şehir, bölgesinin en büyük süt üreticisi al-Juneidi'ye de sahiptir. Dar, dolambaçlı sokakları, düz ve kumtaşı ile yapılmış evleri ve tarihî çarşılar bulunduran Eski Hebron Şehrini'de içinde bulundurur. Aynı zamanda şehir, Hebron Üniversitesi ve Filistin Politeknik Üniversitesi'ne de ev sahipliği yapmaktadır.[22][23]

Hebron, ad-Dhahiriya, Dura, Yatta kasabalarına ve birçok çevre köylere bağlıdır. Hebron, 2010 yılı itibarıyla 600.364 nüfusu ile Filistin'in en büyük vilayetidir.[24]

Etimoloji

Hebron, ḥbr biçiminde bir araya gelebilen, İbranice ve Amoriteceden gelen köklere sahip ve "çalışma arkadaşı" veya "arkadaş" anlamlarına gelen bir terimdir.[25]

El-Halil ise, Kur'an'da "İbrahim" anlamına gelen (Halil el-Rahman, إبراهيم خليل الرحمن, anlamı "Merhametli dost" veya "Allah'ın sevdiği") Arapça bir terimdir.[26][27][28]

Kardeş şehirler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ The book: The Israel/Palestine Question; By Ed. Pappe; p.33; "city of khalil al-Rahman"
  2. ^ The book: Medieval Islamic Civilization: A-K, index; By: Josef W. Meri; p.318; "Hebron(al-Khalil al-Rahman"
  3. ^ Kamrava 2010, s. 236.
  4. ^ Alimi 2013, s. 178.
  5. ^ Rothrock 2011, s. 100.
  6. ^ Beilin 2004, s. 59.
  7. ^ Localities in Hebron Governorate by Type of Locality and Population Estimates, 2007–2016 5 Temmuz 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, Palestinian Central Bureau of Statistics, 2016.
  8. ^ David Shulman 'Hope in Hebron,' 2 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at New York Review of Books 22 March 2013.
  9. ^ Sherlock 2010;
  10. ^ Campbell 2004, s. 63; Gelvin 2007, s. 190 Levin 2005, s. 26;Loewenstein 2007, s. 47;Wright 2008, s. 38.
  11. ^ Medina 2007 for the figure of 700 settlers.
  12. ^ Katz & Lazaroff 2007, Freedland 2012, s. 21 for the figure of 800 settlers.
  13. ^ Emmett 2000, s. 271.
  14. ^ Scharfstein 1994, s. 124.
  15. ^ Dumper 2003, s. 164
  16. ^ Salaville 1910, s. 185:'For these reasons after the Arab conquest of 637 Hebron "was chosen as one of the four holy cities of Islam.'
  17. ^ Aksan & Goffman 2007, s. 97: 'Suleyman considered himself the ruler of the four holy cities of Islam, and, along with Mecca and Medina, included Hebron and Jerusalem in his rather lengthy list of official titles.'
  18. ^ Honigmann 1993, s. 886.
  19. ^ For example:
    * The New Yorker, [1] 23 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., January 24, 2019; "Hebron is a microcosm of the West Bank, a place where the key practices of the Israeli occupation can be observed up close, in a single afternoon."
    *Orna Ben-Naftali; Michael Sfard; Hedi Viterbo (10 Mayıs 2018). The ABC of the OPT: A Legal Lexicon of the Israeli Control over the Occupied Palestinian Territory. Cambridge University Press. s. 527. ISBN 978-1-107-15652-4. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020. Hebron is a microcosm of the control Israel exercises over the West Bank. 
    Joyce Dalsheim (1 Temmuz 2014). Producing Spoilers: Peacemaking and the Production of Enmity in a Secular Age. Oxford University Press. s. 93. ISBN 978-0-19-938723-6. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020. Hebron is sometimes thought of as a concentrated microcosm of the conflict in Israel/Palestine. Sometimes it is imagined as a microcosm of Israeli occupation in post-1967 territories, sometimes as a microcosm of the settler-colonial project in Palestine, and sometimes as a microcosm of the Jewish state surrounded by Arab enemies. 
  20. ^ "An Introduction to the City of Hebron". 19 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020. 
  21. ^ Zacharia 2010.
  22. ^ Hasasneh 2005.
  23. ^ Flusfeder 1997
  24. ^ Hebron Governorate 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. pp. 59, 60
  25. ^ Cazelles 1981, s. 195 compares Amorite ḫibrum. Two roots are in play, ḥbr/ḫbr. The root has magical overtones, and develops pejorative connotations in late Biblical usage.
  26. ^ Sharon 2007, s. 104
  27. ^ Qur'an 4:125/Surah 4 Aya (verse) 125, Qur'an ("source text". 27 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2007. )
  28. ^ Büssow 2011, s. 194 n.220

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kudüs</span> Orta Doğuda yer alan bir şehir

Kudüs veya Yeruşalim, Orta Doğu'nun Kenan bölgesinde, Akdeniz ile Lut Gölü arasındaki Yehuda Dağları'ndaki bir plato üzerine kurulmuş eski bir şehirdir. Üç büyük İbrahimî din olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için kutsal sayılan bir şehirdir. İsrail, başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Birleşmiş Milletler, bu kararı tanımadığını açıklamıştır. Aynı şekilde Filistin de tıpkı İsrail gibi kendi başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Günümüzde İsrail ve Filistin Kudüs'ü başkent olarak kabul eder fakat Uluslararası alanda bu kararlar tanınmamaktadır. Çoğu ülke İsrail'deki diplomatik misyonlarını ve Büyükelçiliklerini Tel Aviv'de bulundururken, Filistin'deki diplomatik misyonlar ve Büyükelçilikler ise Ramallah, Gazze Şehri, Kahire ve Şam gibi çeşitli yerlerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Filistin Ulusal Yönetimi</span> Batı Şeria ve Gazze Şeridini yöneten bir idari örgüt

Filistin Ulusal Yönetimi, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni yöneten bir idari örgüt ve devlet yapılanmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Siyonizm</span> Yahudilerin ana vatanına dönüş projesi

Siyonizm, tarihî İsrail Toprakları olarak tanımlanan topraklarda bir Yahudi devletinin asırlar sonra yeniden kurulmasını destekleyen, savunan ve Yahudi milliyetçiliğini temel alan ideolojik fikir hareketidir. Modern Siyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Orta ve Doğu Avrupa'da ulusal bir canlanma hareketi olarak hem şiddetlenen antisemitizm dalgalarına tepki olarak hem de "Yahudi Aydınlanması" olarak da bilinen Haskala'ya bir cevap olarak ortaya çıktı. Kuruluşundan çok kısa bir süre sonra varlıklı Yahudi soyluların ilgisini çeken hareket, Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrol ettiği Filistin'de sürdürülebilir bir Yahudi devletini, 1900 yıl sonra tekrar yaratmayı amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">İsrail-Filistin çatışması</span> Levantta devam eden askerî çatışma

İsrail-Filistin çatışması, Filistin ile İsrail Silahlı Kuvvetleri arasında Filistin topraklarında devam eden silahlı çatışmadır. Başta 1897 Birinci Siyonist Kongresi ve 1917 Balfour Deklarasyonu olmak üzere, Filistin'deki bir Yahudi vatanına ilişkin iddiaların kamuoyuna duyurulması, bölgede erken gerilim yarattı. O zamanlar, Yahudi göçü önemli ölçüde artmasına rağmen, bölgedeki Yahudi nüfusu çok azdı. İngiliz hükûmetine "Filistin'de Yahudi halkı için ulusal bir yuva kurulması" için bağlayıcı bir yükümlülük içeren Filistin Mandası'nın kurulması ardından gerilim, Yahudiler ve Araplar arasında çatışmaya dönüştü. Erken çatışmayı çözme girişimleri, 1947 Birleşmiş Milletler Filistin Bölme Planı ve daha geniş Arap-İsrail çatışmasının başlangıcı olan 1947-1949 Filistin savaşıyla sonuçlandı. İsrail-Filistin süregelen durumu, 1967 Altı Gün Savaşı'nda İsrail'in Filistin topraklarını işgal etmesiyle başladı.

<span class="mw-page-title-main">İsrail</span> Batı Asyada bulunan bir ülke

İsrail, resmî adıyla İsrail Devleti (İbranice: מְדִינַת יִשְׂרָאֵל‎,

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Camii Katliamı</span>

İbrahim Camii Katliamı, 25 Şubat 1994 günü, Batı Şeria'nın güneyindeki El Halil şehrinde meydana gelmiştir. "El Halil katliamı" adıyla da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Filistin Devleti</span> Batı Asyada yer alan bir ülke

Filistin, resmî adıyla Filistin Devleti, Orta Doğu'da ve Batı Asya'da, Akdeniz kıyısındaki tarihî Kenan Bölgesi'nde bulunan ve Batı Şeria ile Gazze Şeridi'nde belirtilen bölgelerde de facto olarak hüküm süren bir Arap devletidir. Devletin başkenti her ne kadar Doğu Kudüs olarak belirlense de Kudüs tamamen İsrail'in kontrolünde olduğu için başkenti Ramallah'ta yani Batı Şeria'da bulunmaktadır. Filistin toprakları 1948'den 1967'ye kadar Mısır ve Ürdün tarafından ele geçirilmişken 1967'deki Altı Gün Savaşı'ndan sonra ise İsrail tarafından ele geçirilmiştir. Şubat 2020 itibarıyla 5.051.493 nüfusla dünyada en çok nüfusa sahip 121. devlet olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ürdün'deki Yahudilerin tarihi</span>

Ürdün'deki Yahudilerin tarihi, bugünkü Ürdün coğrafyasının büyük bir bölümü bir zamanlar İsrail Diyarı'ndaki Yahudilerin tarihi ile çakıştığı için antik döneme kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Dört Kutsal Şehir</span>

Dört Kutsal Şehir, Yahudi geleneğinde Kudüs, El Halil, Taberiye ve Safed'in dördüne birden verilen genel isimdir. 16. yüzyıl'dan beri Filistin'in kutsallığı, başta gömü olmak üzere, bu dört şehre yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hebron Protokolü</span>

Hebron Protokolü ya da Hebron Sözleşmesi, 7 Ocak 1997'de başlayan ve 15-17 Ocak arasında imzalamayla sonuçlanan yeniden düzenleme amaçlı protokol. Protokolde İsrail'i başbakan Benjamin Netanyahu temsil ederken Filistin Ulusal Yönetimi'ni Yaser Arafat temsil etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Kudüs</span> Kudüsün doğusu

Doğu Kudüs veya Doğu Yeruşalim ,1948 Arap-İsrail Savaşı'nda Ürdün'ün ve 1967'deki Altı Gün Savaşı'nda İsrail'in eline geçen Kudüs'ün doğusudur. İçinde, Eski Şehri ve Yahudilik, İslam ve Hristiyanlıkta kutsal yerler olan Tapınak Dağı, Ağlama Duvarı, Mescid-i Aksa, Kutsal Kabir Kilisesi gibi yerleri barındırır. "Doğu Kudüs" terimi, bazen 1949'dan 1967'ye kadar Ürdün'ün hakimiyeti altında olan fakat 1967'den sonra İsrail hakimiyeti altında Batı Kudüs ile birlikte tek bir belediye altında birleştirilen 70 km²'lik alanı bazen de 1967 öncesi bir Ürdün belediyesi olan 6.4 km²'lik alanı tasvir eder. Filistin Devleti, Doğu Kudüs'ü başkent yapmak istemektedir fakat Kudüs tamamen İsrail'in kontrolünde olduğu için şu andaki fiili başkenti Ramallah'tır. İsrail ise 30 Temmuz 1980'de Kudüs Yasası ile Batı Kudüs ve Doğu Kudüs olmak üzere Kudüs'ün tamamını ebedi başkent ilan etmiştir.

Filistin Yahudileri, tarihin herhangi bir anında Filistin'de yaşamış Yahudilere denir. İsrail devleti kurulmadan önce Filistin Yahudilerine "Yahudi cemaati" anlamına gelen Yişuv denmekteydi. 1881'de Yahudilerin Filistin'e olan göçleri başlamadan önce bölgede yaşayan Yahudilere "Eski Yişuv", 1881'den sonra göç edenlere "Yeni Yişuv" denmeye başlandı. Modern İsrail devleti 1948'de kurulduktan sonra, Filistinli Yahudiler İsrail vatandaşı olduğundan, "Filistinli Yahudi" terimi kullanılmamaya başlandı.

Filistin'de İslam, Filistin nüfusunun çoğunluğunun dinidir. Batı Şeria nüfusunun % 85'ini Müslümanlar oluşturur, geri kalanını da, İsrail yerleşimcilere aittir.Gazze Şeridi nüfusunun % 99 Müslümandır. Filistinli Müslümanlar genellikle Sünni İslam'ın bir kolu olan Şafidirler.

<span class="mw-page-title-main">Tek devletli çözüm</span>

Tek devletli çözüm ve benzer bir şekilde iki yönlü çözüm, İsrail-Filistin çatışmasını çözmek için önerilen yaklaşımlardır. Çatışmaya yönelik ikili bir çözümün savunucuları, etnisite veya dine bakılmaksızın İsrail, Batı Şeria ve Gazze Şeridi olmak üzere üç bölgenin tüm sakinleri için birleşik varlıkta vatandaşlık ve eşit haklara sahip tek bir devleti savunmaktadırlar. Bazıları ideolojik nedenlerden ötürü bu çözümü savunurken diğerleri gerçeklerden dolayı var olan fiili bir durum olduğunu kolayca hissetmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Atababalar Mağarası</span>

Atababalar Mağarası, Yahudiler tarafından söylenen ismiyle Makpelah Mağarası veya Müslümanlar ve Araplar tarafından söylenen ismiyle İbrahim Camii (Arapça: الحرم الإبراهيمي,

<span class="mw-page-title-main">Yahudiye</span> Antik İsrail ve Filistinde bir bölge

Yahudiye veya Yehud, İbranice Kutsal Kitap'ta bahsedilen, Filistin bölgesinin güneyinde yer alan tarihi İbrani ve İsrailli dağlık bölgesi ve bu bölgede daha sonra kurulmuş bazı devletlerin ismi. Bölgenin adı, İbrani din büyüğü Yakup'un oğlu olan Yehuda'nın adından gelmektedir ve Eski Ahit'de Yehuda'nın neslinin İsrailoğlu Yehuda kabilesi ve ilgili Yehuda Krallığı'nı oluşturduğundan bahsedilmektedir. Bölgenin adı sırasıyla Babil, Fars, Helen ve Roma, Haşmonayim, Hirodes ve tekrar Roma kontrolü altında korunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İsrail yerleşim birimleri</span>

İsrail yerleşim birimleri, İsrail vatandaşlarının yaşadığı, neredeyse tamamen Yahudilerden oluşan, İsrail’in 1967 Altı Gün Savaşı’nda ele geçirdiği topraklar üzerine inşa edilmiş olan yerleşim alanlarıdır. İsrail yerleşim birimleri günümüzde, içinde Doğu Kudüs’ün de bulunduğu Batı Şeria’daki Filistin topraklarında ve Suriye sınırları içinde olan Golan Tepeleri’nde bulunmaktadır. Daha öncelerde, İsrail 2005 yılında tek taraflı çekilmeden, Gazze Şeridi’nde 21, Batı Şeria’da 4 ve 1978 Mısır-İsrail Barış Anlaşması öncesinde, Mısır sınırları dahilinde olan Sina Yarımadası’nda 18 ayrı yerleşim birimi daha vardı. İsrail, barış anlaşmasından sonra yarımadadaki birimleri boşaltıp dağıttı. Uluslararası toplum yerleşim birimlerini uluslararası hukuka aykırı bulmaktadır ve Birleşmiş Milletler ise İsrail’in yerleşim birimleri inşa etmesini Dördüncü Cenevre Sözleşmesini ihlal etme olarak görmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İsrail Diyarı</span>

İsrail Diyarı, Kenan bölgesinde bulunan ve sınırları kesin olarak belli olmayan coğrafî bölgeye Yahudiler tarafından verilen bir isimdir. Tanah metinleri dini ve tarihi terimleri, Kenan Diyarı, Vaadedilmiş Topraklar, Kutsal Topraklar ve Filistin'i içeriyor. Bu bölgenin sınırlarının tanımları, İbrani Kutsal Kitabı'ndaki pasajlar arasında değişiklik gösterir ve Yaratılış 15, Çıkış 23, Sayı 34 ve Hezekiel 47'de özel olarak bahseder. Kutsal Kitap'ın başka yerlerinde dokuz kez, yerleşik topraklar "Dan'dan Beerşeba'ya" ve üç kez "Hamat'ın girişinden Mısır çayına kadar" olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Filistin toprakları</span> Orta Doğudaki topraklar

"Filistin toprakları" terimi, 1967'den beri İsrail'in işgal ettiği bölgeler olan, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni tanımlamak için uzun yıllardır kullanılmaktadır. Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Doğu Kudüs dahil Batı Şeria'dan "İşgal Altındaki Filistin Toprakları" olarak bahsetti ve bu terim UAD tarafından verilen Temmuz 2004'teki kararda yasal tanım olarak kullanıldı. 1999'dan bu yana, Birleşmiş Milletler (BM) resmî terminolojisinde, işgal edilmiş Filistin toprakları giderek diğer terimlerin yerini almıştır. Avrupa Birliği (AB) de bu kullanımı benimsemiştir. "İşgal Altındaki Filistin Bölgesi" terimi, BM ve diğer uluslararası kuruluşlar tarafından Ekim 1999 ile Aralık 2012 arasında Filistin Ulusal Yönetimi tarafından kontrol edilen alanlara atıfta bulunmak için kullanıldı. AB, aynı dönemde ara sıra "Filistin Yönetimi toprakları" gibi paralel bir terim de kullanmıştır.

Baruh Kopel Goldstein veya Benjamin Carl Goldstein, 1994 yılında Batı Şeria'daki İbrahim Camii Katliamı'nı gerçekleştiren İsrail-Amerikalı aşırı sağcı köktendinci militan. Goldstein, Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve diğer ülkelerin terör örgütü olarak tanımladığı aşırı sağcı Siyonist parti Kah'ın destekçisiydi.