İçeriğe atla

Ekran kartı

Ekran kartı
Sapphire Radeon HD 5570, VGA, HDMI ve DVI bağlantı noktalarına ve küçük bir soğutma fanına sahip bir PCI Express ekran kartı
Bağlandığı yerlerAnakarta biri aracılığıyla:

Ekrana biri aracılığıyla:

Nvidia GeForce RTX 3090

Ekran kartı, bilgisayarın görüntü vermesini sağlayan birimidir. Ekran kartları harici ISA, VLB, PCI, AGP veya PCI-Express veriyollarını kullanan PC kartları olarak anakart, üzerinde chipset veya CPU içerisinde yerleşik olarak bulunmaktadır.

Günümüzde ekran kartı üreten 3 firma vardır. AMD, NVIDIA ve Intel'dir. Yaygın olarak bilinen ve kullanılan GPU serileri ise şunlardır; AMD Radeon RX, NVIDIA GeForce GTX, NVIDIA GeForce RTX serisi ve Intel ARC serisi GPU'lardır.

Paylaşımlı ekran kartları

Paylaşımlı ekran kartları verilen değer kadar RAM üzerinden kendi kullanımı için alan ayırmaktadır. Bu durumda RAM performansı düşecektir. Anakart üzerinde dahili olan ekran kartları genellikle kendi bellekleri olmadığı için paylaşımlıdır.

Bileşenler

  • Görüntü işlemcisi (GPU Graphics Processing Unit)
  • Görüntü belleği veya Video-RAM
  • RAMDAC (Random Access Memory Digital/Analog Converter)
  • Harici görüntü kartları için bağlantı türü (HDMI, DVI gibi)
  • Video BIOS (kısaca VBIOS)

Ekran kartının gelişimi

RIVA TNT 32 MB'lık görüntü kartı

Görüntü kartı ilk olarak seri üretilen Apple II Mikrobilgisayar'da kullanılmıştır. IBM firması 1981 yılında tek renge sahip görüntü kartına sahip PC'leri piyasaya sürmüştür (MDA Monochrome Display Adapter). Daha sonra Hercules firması 1982 yılında daha yetenekli görüntü kartı olan Hercules Graphics Card adında ürününü piyasaya sürdü. İlk renkli görüntü standartları sırası ile

  • 1981 yılında CGA (Color Graphics Adapter),
  • 1984 yılında EGA (Enhanced Graphics Adapter)
  • PS/2 modeller için MCGA ve VGA (Video Graphics Array)

1989 sonrası IBM firması görüntü kartı standardı geliştirmedeki gücünü yitirmiştir. Günümüzde bütün PC'lere ait ekran kartları VGA modunu (yani 16 renkli 640 x 480 piksel) desteklemektedir.

VGA standardını 1.280 x 1.024 piksel çözünürlüğe ve 16 Bit renk derinliğine sahip günümüz bilgisayarlarında kullanılan VESA (Video Electronics Standards Association) takip etmiştir.

SVGA, XGA gibi tanımlamalar daha sonra geliştirilen görüntü kartı standartlarını değil, monitor yani görüntü biriminin desteklediği çözünürlüğü tanımlamak için kullanılmakradır. (Örneğin XGA:1024 x 768 Piksel)

İlk başlarda yazı tabanlı (Text mode) geliştirilen görüntü modları daha sonra piksel tabanlı olarak geliştirilmeye başlanmıştır.

Görüntü kartı ile monitörün bağlandığı nokta

1990 yılında itibaren Görüntü işlemcisine (GPU Graphics Processing Unit) sahip görüntü kartları geliştirilmeye başlanmıştır.

1996 yılında Kaliforniya'lı 3dfx Interactive tarafından 3D hızlandırıcılı 3dfx Voodoo Graphics görüntü chipsetleri geliştirilmiştir. Bu chipsetler sayesinde bilgisayarlar ile 3. boyut aleminde geometrik şekillerin ve doku eşlemi (Texture mapping) işlemleri gerçekleştirilmiştir.

Artan 3D performans ihtiyacından dolayı Multi-GPU tekniği yani SLI ve Crossfire teknikleri geliştirilmiştir. Bu teknikler sayesinde birden fazla görüntü işlemcisi paralel olarak tek kart üzerinde bulunabilmektedir.

Güç gereksinimi

Ekran kartlarının görüntü işleme gücündeki artış, aynı oranda güç gereksinimlerine de yansımıştır. Mevcut yüksek performans sınıfı ekran kartları büyük miktarda güç tüketmektedir. Merkezi işlemci birimi ve güç kaynağı üreticileri son zamanlarda verimliliğe daha fazla önem verirken; grafik işlemci birimlerinin güç ihtiyacı artmaya devam etmiştir, başka bir deyişle ekran kartı artık bir bilgisayardaki en fazla güç tüketen donanım olabilmektedir. Esasen güç kaynakları giderek güçlenmesine rağmen, PCI-Express (Pci-e) bağlantısının yarattığı kısıtlama nedeniyle güç destekleri 75 Watt ile sınırlıdır. Günümüzde, 75 Watt üzeri güç tüketen ekran kartları genellikle güç kaynağına direkt olarak bağlanma özelliği bulunan 6 pin (75 Watt) ya da 8 pin (150 Watt) kombinasyonlu soketler içerirler.

Donanım arabirimleri

  • IBM uyumlu
    • ISA
    • VESA Local Bus
    • PCI
    • AGP
    • PCI-Express
  • Diğer bilgisayar platformları
    • nuBus Apple Macintosh
    • Zorro-Bus Amiga

Harici görüntü kartları için kullanılan bağlantı türleri

  • VGA-Out
  • DVI-Out
  • HDMI-Out
  • Mini HDMI-Out
  • Dısplay Port
  • TV-Out
  • Component-Out
  • TV-In
  • S-Video
  • TYPE-C Video Out
  • THUNDERBOLT 3
Wikimedia Commons'ta Video cards ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anakart</span>

Anakart, modern bir bilgisayar gibi karmaşık bir elektronik sistemin birincil ve en merkezî baskılı devre kartıdır. Apple bilgisayarlardaki muadiline logic board denir ve bazen mobo olarak kısaltılır. Fiziksel yapı olarak anakartlar özel alaşımlı bir blok üzerine yerleştirilmiş ve üzerinde RAM yuvaları genişleme kartı slotları devreler ve yongalar bulunan kare şeklinde bir plakadır. Bu plaka çalışma sistemini organize eder. Bu organizasyon anakart üzerindeki yonga setleri sayesinde olur.

i486

Intel 80486 yazılım (software) açısından I486 ailesinin yazılım içeriği, Intel 80386 içeriğiyle birkaç değişiklik dışında hemen hemen aynısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek çözünürlüklü televizyon</span>

Yüksek çözünürlüklü televizyon ya da yüksek tanımlamalı televizyon geleneksel TV yayın standartlarından daha yüksek çözünürlük sağlayan bir yayın standardıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayar donanımı</span> bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların genel adı

Bilgisayar donanımı, kasa, merkezi işlem birimi (CPU), monitör, fare, klavye, bilgisayar veri depolama, grafik kartı, ses kartı, hoparlörler ve anakart gibi bir bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">MacBook Pro</span>

MacBook Pro, Apple'ın taşınabilir bilgisayar serisinin pro segmentindeki temsilcisidir. PowerPC'den Intel'e geçen ilk taşınabilir bilgisayardır. Dört ve sekiz çekirdekli işlemci seçenekleriyle gelir, 64GB'a kadar yükseltilebilen çift kanal LPDDR3 ramleri, NVIDIA 320M ekran kartı ve alüminyum kasası vardır.

<span class="mw-page-title-main">SLI</span>

SLI (Scalable Link Interface) 2004 yılında NVIDIA tarafından geliştirilmiştir. PCI Express (PCIe) arabirimini kullanan iki (ya da daha fazla) ekran kartından tek çıkış almaya yarayan bir bağlantı teknolojisidir. Özdeş ekran kartları paralel olarak bağlanarak işlem gücü arttırılır. (iki ekran kartı ile işlem gücü ikiye katlanır.)

Nvidia Corporation Santa Clara, Kaliforniya merkezli bir teknoloji şirketidir. Oyunculara yönelik grafik işlemciler (GPU), ayrıca mobil cihazlar ve otomotiv pazarı için yongada sistemler (SoC) üretir. Şirketin ana grafik işlemci ürünleri ailesi olan GeForce, AMD'nin Radeon ürünlerinin doğrudan rakibidir. Nvidia, oyun endüstrisindeki varlığını SHIELD Portable, SHIELD Tablet ve SHIELD Android TV ürünleriyle genişletmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Accelerated Graphics Port</span>

Accelerated Graphics Port veya Advanced Graphics Port, kısaca AGP, yüksek hızlı grafik kartlarını bilgisayarın ana kartına noktadan noktaya yönlendirmek için kullanılır ve öncelikli olarak hızlandırılmış üç boyutlu bilgisayar grafiklerini destekler. Bazı ana kartlar çeşitli bağımsız AGP slotları ile oluşturulmuştur. AGP tamamen PCI Express desteği ile tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pci-e</span>

PCI Express, resmen PCIe olarak kısaltılmıştır ve kesinlikle PCI-X ile karıştırılmamalıdır. PCI-X, mevcut PCI programlama kavramlarını kullanan bir PCI bağlantı standardıdır fakat bu bağlantıyı full duplex, multi – lane, noktadan noktaya seri fiziksel katman iletişim protokollerini kullanarak çok daha farklı ve süratli bir biçimde gerçekleştirir. PCI Express daha önceleri 3. Jenerasyon I/O için Arapaho veya 3GIO olarak bilinirdi.

<span class="mw-page-title-main">DisplayPort</span>

DisplayPort, Video Elektronik Standartları Kurumu tarafından önerilen, yeni bir dijital görüntü arayüzü standartıdır. İlk sürümü Mayıs 2006'da, şu anki 1.1 sürümü ise 2 Nisan 2007'de kabul edilmiştir. DisplayPort, öncelikli olarak bilgisayarlar ile monitör veya ev sinema sistemleri arasında kullanılmak üzere tasarlanmış, yeni bir lisans ve telif hakkı serbest, son teknoloji ürünü, dijital ses ve görüntü ara bağlantısını tanımlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Video Grafik Dizisi</span>

Video Graphics Array veya VGA, bilgisayarlardaki analog görüntü standardı ile 15-pin D-sub konnektörü veya 640x480 çözünürlüğün kendisini ifade eder. İlk defa 1988 yılında IBM tarafından piyasaya sürüldü.

CUDA, GPU için NVIDIA'nın sunduğu C programlama dili üzerinde eklenti olarak kullanıma sunulan bir mimari ve teknolojidir.

<span class="mw-page-title-main">ThinkPad</span>

ThinkPad, bir dizüstü bilgisayar serisidir. IBM'in 2005'te Çinli şirket Lenovo'ya satılan markasıdır. Tescilli Marka hakkını IBM'den üstlenen şirket, 2007'den beri IBM marka altında kendi ürettiği dizüstü bilgisayarlarda IBM logosunu kullanmaktan vazgeçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Grafik işlem birimi</span>

Grafik işlemci birimi ya da kısaca GPU, kişisel bilgisayar, iş istasyonları veya oyun konsollarında grafik yaratımı için kullanılan aygıttır. Modern GPU'lar bilgisayar grafiklerini işleme ve göstermekte son derece verimlidir ve yüksek paralel yapıları kompleks algoritmalar için CPU'dan daha etkin kılar. GPU ekran kartının hemen üstünde olabileceği gibi anakarta entegrede halde de olabilir. Yeni masaüstü bilgisayarların ve laptopların %90'ından fazlasında özel GPU'lardan çok daha güçsüz olan entegre GPU'lar kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ses ve video konnektörleri</span> Ses ve video sinyallerinin taşınmasında kullanılan sonlandırma elemanları

Ses ve video konnektörleri analog veya dijital ses ve video sinyallerinin taşınmasında kullanılan sonlandırma elemanlarıdır.

Micro-Star International Co., Ltd (MSI) 1986 yılında New Taipei'de kurulmuş olan Tayvanlı elektronik şirketidir. Dünyanın en büyük bilgi teknolojileri üreticilerinden biridir.

Kuzey Güney Köprüsü, anakart üzerindeki temel ve bütünleşik arabirimleri yöneten ve bunlar arasındaki veri akışını sağlayan bir çeşit işlemcidir. Bilgisayarlarda kullanılan yonga seti çeşidi, kullanılacak mikroişlemci ve bellek çeşidini de belirler.

<span class="mw-page-title-main">Huawei G8</span>

Orta segment telefonlarından biri olan Huawei G8, Huawei Ascend G7'nin halefi olarak Huawei tarafından Eylül 2015 yılında Türkiye'nin de bulunduğu 32 ülkede eş zamanlı olarak satışa sunuldu. Ardılı olarak Huawei Nova modeli geldi.

Video BIOS, bir bilgisayardaki grafik kartının BIOS'udur. Ayrıca, belirli video sürücüsü yüklenmeden önce temel metin ve video modu çıkışı için INT10 uygular. Video BIOS, Bilgisayarın açılış anında grafik kartını başlatır. Ayrıca, INT 10h kapatma özelliği ve VESA BIOS Uzantıları(VBE)'nı uygular. UEFI 2.x sistemlerinde INT 10h ve VBE, UEFI GOP ile değiştirilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.