İçeriğe atla

Ekosofi

Makale serilerinden
Temel konu
Dört Sütun
Perspektifler
Organizasyonlar
İlgili konular

Ekosofi veya ekofelsefe, ekolojik uyum veya denge felsefesidir. Terim, Fransız post-yapısalcı filozof ve psikanalist Félix Guattari ile birlikte derin ekolojinin Norveçli babası Arne Næss tarafından oluşturulmuştur.

Félix Guattari

Ekosofi aynı zamanda psikanalist, postyapısalcı filozof ve siyasi aktivist Félix Guattari tarafından ortaya atılan bir uygulama alanını ifade etmektedir. Guattari'nin bu terimi kullanması, 20. yüzyılda mücadelelerine toplumsal devrim paradigmasının hakim olduğu toplumsal kurtuluş yanlılarının, argümanlarını toplumsal ve çevresel alanların karşılıklı bağlantılarını anlayan ekolojik bir çerçeveye oturtmaları gerekliliğine işaret etmektedir.

Guattari, geleneksel çevreci perspektiflerin, insan kültürü ve insan dışı doğal sistemler arasındaki ikici ayrımı sürdürerek insanlar ve doğal çevreleri arasındaki ilişkinin karmaşıklığını gizlediğini düşünmektedir; ekosofiyi bu tür çalışmalara tekçi ve çoğulcu bir yaklaşım getiren yeni bir alan olarak tasavvur etmektedir. O halde Guattarcı anlamda ekoloji, insan öznelliği, çevre ve sosyal ilişkiler de dahil olmak üzere, hepsi birbiriyle yakından bağlantılı olan karmaşık olguların incelenmesidir. Bu karşılıklı bağlantı vurgusuna rağmen, Guattari bireysel yazıları ve Gilles Deleuze ile daha ünlü işbirlikleri boyunca bütüncüllük çağrılarına karşı direnmiş, heterojenliği ve farklılığı vurgulamayı tercih etmiş, birleşik ve bütüncül yapılar oluşturmak yerine köksapsal yapıların izini sürmek için bir araya gelişleri ve çoklukları sentezlemiştir.

Sosyal ve maddi çevrede değişiklik yapılmadan zihniyetlerde de değişiklik olamaz. Burada, çevresel ekolojiyi sosyal ekolojiye ve zihinsel ekolojiye bağlayacak bir "ekosofi" kurmanın gerekliliğini öne sürmeme neden olan bir döngünün içinde bulunuyoruz.

— Guattari 1992

Guattari'nin zihin, toplum ve çevrenin birbiriyle etkileşen ve birbirine bağlı üç ekolojisi kavramı, sibernetikçi Gregory Bateson'ın yazılarından oluşan Zihin Ekolojisine Doğru Adımlar'da sunulan üç ekolojinin ana hatlarından yola çıkmaktadır.

Næss'in tanımı

Næss ekosofiyi şu şekilde tanımlamıştır:

Ekosofi ile ekolojik uyum veya denge felsefesini kastediyorum. Bir tür felsefe ya da bilgelik olarak felsefe açıkça normatif olup, hem normları, kuralları, önermeleri, değer öncelikli bildirimleri hem de evrenimizdeki durumlara ilişkin hipotezleri içermektedir. Bilgelik politik bilgeliktir, reçetedir, sadece bilimsel açıklama ve öngörü değildir. Bir ekosofinin ayrıntıları, yalnızca kirlilik, kaynaklar, nüfus vb. 'gerçekler' değil, aynı zamanda değer öncelikleri ile ilgili önemli farklılıklar nedeniyle birçok çeşitlilik gösterecektir.

— A. Drengson and Y. Inoue, 1995, sayfa 8

Arne Næss, 1972 yılında Oslo Üniversitesi'nde profesör iken, çevre literatürüne "derin ekoloji hareketi" ve "ekosofi" terimlerini kazandırmıştır. Næss makalesini 1972 yılında Bükreş'te Üçüncü Dünya Gelecek Araştırmaları Konferansı'nda yaptığı bir konuşmaya dayandırmıştır. Drengson'ın "Ekofelsefe, Ekosofi ve Derin Ekoloji Hareketi: Genel Bir Bakış" adlı kitabında belirttiği gibi, "Næss konuşmasında ekoloji hareketinin uzun vadeli arka planını ve Doğaya saygı ve diğer varlıkların doğuştan gelen değeriyle olan bağlantısını tartıştı." Næss'in insanları Doğa'nın "toplam alan imgesinin"[1] ayrılmaz bir parçası olarak görmesi, Guattari tarafından ana hatları çizilen alternatif ekosofi yapısıyla tezat oluşturmaktadır.

Ekosofi ile eşanlamlı olan ekolojik bilgelik terimi, 1973 yılında Næss tarafından ortaya çıkarıldı. Konsept derin ekoloji hareketinin temellerinden biri haline gelmiştir. Yeşil Partilerin tüm değer ifadeleri , ekolojik bilgeliği temel bir değer olarak ele almaktadır— bu, Yeşiller Partisinin orijinal "Dört Sütunu"ndan biriydi ve genellikle bu partilerin en temel değeri olarak kabul edilmektedir. Ayrıca genellikle yerli din ve kültürel uygulamalarla da ilişkilendirilir. Politik bağlamında, ekolojik sağlık veya bilimsel ekoloji kavramları kadar kolay tanımlanamayabilir.

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ Næss, Arne. (1972): Shallow and the Deep. Oslo: Inquiry.

Kaynakça

  • Drengson, A. ve Y. Inoue, eds. (1995) Derin Ekoloji Hareketi: Giriş Antolojisi . Berkeley: Kuzey Atlantik Yayıncıları.
  • Guattari, Félix: "Sosyal pratiklerin geri ödemesini dökün". İçinde: Le Monde Diplomatique (Ekim 1992): 26-7.
  • Guattari, Félix: »Sosyal Uygulamaları Yeniden Oluşturmak«. İçinde: Genosko, Gary (Hg.) (1996): Guattari Okuyucusu. Oxford, Blackwell, S.262-273.
  • Maybury-Lewis, David. (1992) "Kabile Olmanın Önemi Üzerine: Kabile Bilgeliği." Milenyum: Kabile Bilgeliği ve Modern Dünya. Binimun Productions Ltd.
  • Hayır, Arne. (1973) Sığ ve Derin Uzun Menzilli Ekoloji Hareketi: Bir Özet". Soruşturma, 16:95-100
  • Drengson A. & B. Devall (2008) (Eds) Bilgeliğin Ekolojisi. Arne Naess'in yazıları . Berkeley: Kontrpuan
  • Levesque, Simon (2016) Ekosofinin iki versiyonu: Arne Næss, Félix Guattari ve bunların göstergebilimle bağlantısı. İşaret Sistemleri Çalışmaları 44(4): 511-541. http://dx.doi.org/10.12697/SSS.2016.44.4.03

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sosyoloji</span> toplumun oluşum, işleyiş ve gelişim yasalarını inceleyen bilim dalı

Sosyoloji veya toplum bilimi, toplum ve insanın etkileşimi üzerinde çalışan bir bilim dalıdır. Toplumsal (sosyolojik) araştırmalar sokakta karşılaşan farklı bireyler arasındaki ilişkilerden küresel sosyal işleyişlere kadar geniş bir alana yayılmıştır. Bu disiplin insanların neden ve nasıl bir toplum içinde düzenli yaşadıkları kadar bireylerin veya birlik, grup ya da kurum üyelerinin nasıl yaşadığına da odaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ekoloji</span> Organizmaların ve çevrelerinin incelenmesi

Ekoloji ya da doğa bilimi, canlıların hem kendi aralarında hem de fiziksel çevreleri ile olan ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. Ekoloji canlıları birey, popülasyon, komünite, ekosistem ve biyosfer düzeylerinde inceler. Ekoloji çok yakından ilişkili olduğu biyocoğrafya, evrimsel biyoloji, genetik, etoloji ve doğa tarihi dallarıyla örtüşür. Ekoloji, biyoloji biliminin bir dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cinsiyet</span>

Cinsiyet, erillik ve dişilik arasında farklılık gösteren özellikler aralığı veya bağlama göre, bu özellikler biyolojik cinsiyeti ve cinsiyete dayalı toplumsal yapıları kapsayabilir.

İdeoloji, özellikle tamamen epistemik olmayan nedenlerle bir kişi veya grup tarafından benimsenen inanç veya felsefeler kümesidir. bu durumda "pratik unsurların teorik unsurlar kadar önemli olduğu" anlamına gelir. Daha önceden genellikle ekonomik, siyasi veya dini teorilere ve politikalara uygulanan terim, Karl Marx ve Friedrich Engels'e kadar uzanan bir geleneğe sahipti. Ancak daha yakın zamanlarda yapılan kullanımlarda terim genellikle ek olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil anarşizm</span> sanayi devriminden dolayı tarımın önemsizleştiği toplumda tarımı önemli kılan anarşist sistem.

Yeşil Anarşizm, özellikle doğa ile insan arasındaki ilişki üzerine odaklanan anarşist ekol. Bu hareketin temel sorunu, endüstri öncesi toplumu, hatta bazen tarım öncesi toplumu yeniden canlandırmaktır. İnsanları doğal yaşama yabancılaştıran teknoloji ve ilerleme düşüncesiyle ifade edilen endüstri toplumu, bu ekolün eleştirilerinde önemli yer tutar. Felsefesinde Ludditelerin politik eylemlerinin ve Jean-Jacques Rousseau’nun yazılarının etkileri görülür. Fakat bunlardan daha fazla, primitivizm ortaya çıktığında, Frankfurt Okulu’nun Marksistleri Theodor W. Adorno ve Herbert Marcuse’ün düşünceleri ile Marshall Sahlins, Richard Lee, Lewis Mumford Jean Baudrillard ve Gary Snyder gibi antropologların düşünceleri ekolün şekillenmesinde önemli yer tutmuştur.

Gilles Deleuze,, Fransız yazar ve filozoftur.

<span class="mw-page-title-main">Murray Bookchin</span> Amerikalı filozof

Murray Bookchin, Amerikalı sosyal teorisyen, yazar, tarihçi ve siyaset felsefecisi. Çevre hareketinin öncülerinden olan Bookchin, özgürlükçü sosyalizm, anarşizm ve ekoloji düşüncelerine bağlı kalarak şehir planlaması ve teorisyeni olduğu sosyal ekoloji ideolojisi gibi konular üzerine çalışmalar yapmış, anarşist gelenek ile çağdaş ekolojik bilincin sentezini kurması ile dikkatleri üzerine çekmiştir. Bookchin; siyaset, felsefe, tarih ve kentsel sorunlar üzerine iki düzine kitabın yazarıdır.

Toplumsal hareket ya da sosyal hareket; sosyal bilimlerde farklı düzenleme biçimlerini içeren, farklı harekete geçirme ve davranış stratejileriyle toplumsal değişimi hızlandırmak, engellemek veya tersine çevirmek için uğraşan kolektif eylemler bütünüdür. Bu haliyle toplumların ve sorunların şekillenmesinde ortak bir rol oynayıcı olarak görülebilir. Toplumsal hareketler, ortak amaç için bir araya gelen insanları barındırır. Bu insanların eylemlerini inceleyen toplumsal hareket analizleri, siyaset bilimciler, sosyologlar, psikologlar, tarihçiler tarafından yapılabilmektedir. Charles Tilly, Sidney Tarrow, Donatella della Porta, Alain Touraine, Alberto Melucci gibi isimler bu alanda çalışan önemli akademisyenlerdir. Bu çerçevede oluşan sosyal hareket teorisi, yeni örnek olayların getirdiği karşı-çıkışlar ve taleplerle gelişmeye devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Akademik disiplinler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Akademik disiplinlere genel bir bakış ve güncel bir rehber olarak aşağıda ana hatlar verilmiştir:

Derin ekoloji, ekolojik felsefe içinde, insanın doğaya üstünlüğünü radikal bir tavırla reddeden hareket. Doğaya özel değer veren ve ideolojik bir akım olan derin ekoloji, bireylerin ve toplumların bu doğaya saygı duymalarını ister. Dolayısıyla insanı evrenin merkezine yerleştiren insanmerkezli paradigmaya karşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Peyzaj mimarlığı</span>

Peyzaj mimarlığı, doğal ve kültürel kaynakları ve fiziksel çevreyi insan yararı, mutluluğu, güvenliği, sağlığı ve konforu için estetik ve bilimsel ilkeler çerçevesinde ele alan, mekan ve yaşam ortamı oluşturan, biyoçeşitliliği destekleyen arazi planlaması, tasarımı, yönetimi, korunması, onarılması ve denetlenmesi konularını kapsayan eğitim, araştırmalar yapan ve ülkesel, bölgesel, kentsel ve kırsal ölçekte fiziksel planlar içerisinde yer alarak kültürel ve doğal değerlerin korunması ve sürdürülebilirlik adına ekolojik öncelikli projeler üretilmesini sağlayan bir planlama ve tasarım dalıdır.

<i>Ağaçkakan</i> (dergi)

Ağaçkakan, 1992-2003 yılları arasında Savaş Emek ve SOS Akdeniz Bürosu tarafından yayınlanmış ekolojist dergi. 40 sayı yayınlandı. İlk sayısı "nükleer balayı" dosyasıyla çıktı. Nükleer enerji, endüstriyelizm, yeşil hareket, ekofeminizm, teknoloji, tarım, turizm, kimyasallar ve kent sorunları üzerine yazılar yayınlandı. Yeşil hareket içinde yer alan ekososyalistler, ekofeministler, derin ekolojistler ve anarşistler gibi farklı akımların temsilcilerinin yazdığı bir yayındı.

<span class="mw-page-title-main">Arne Næss</span>

Arne Dekke Eide Næss, derin ekoloji " terimini icat eden ve yirminci yüzyılın sonlarındaki çevre hareketi içinde önemli bir entelektüel ve ilham verici figür olan Norveçli bir filozoftu. Næss, Rachel Carson'un 1962 tarihli Sessiz Bahar kitabını derin ekoloji vizyonunda anahtar bir etki olarak gösterdi. Næss, ekolojik vizyonunu Gandhi'nin şiddetsizliğiyle birleştirdi ve birkaç kez doğrudan eyleme katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil parti</span>

Yeşil parti, sosyal adalet, çevrecilik ve şiddetsizlik gibi yeşil politika ilkelerine dayanan, resmi olarak organize edilmiş siyasi partilere denir.

<span class="mw-page-title-main">Georgizm</span>

Modern zamanlarda Geoizm olarak da adlandırılan ve tarihsel olarak tek vergi hareketi olarak bilinen Georgizm, insanların ürettikleri değere sahip olmalarına rağmen, tüm doğal kaynaklardan, müştereklerden ve kentsel konumlardan elde edilen ekonomik rantın toplumun tüm üyelerine eşit olması gerektiğini tutan bir ekonomik ideolojidir. Amerikalı iktisatçı ve sosyal reformcu Henry George'un yazılarından geliştirilen Georgist paradigma, ekonomik verimliliği sosyal adaletle bütünleştirmeye çalışan toprak hakları ve kamu finansmanı ilkelerine dayalı olarak sosyal ve ekolojik sorunlara çözümler arar.

<span class="mw-page-title-main">Sosyoloji maddeleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste sosyoloji maddelerinin dizinini içermektedir. Özet liste için Genel sosyoloji listesi.

<span class="mw-page-title-main">Siyasi ekoloji</span>

Siyasi ekoloji, siyasal, ekonomik ve sosyal faktörler ile çevresel sorunlar ve değişimler arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Siyasi ekoloji, çevre konularını ve fenomenlerini politikleştirerek incelediğinden, apolitik ekolojik çalışmalardan farklıdır.

Yeşil sol, terim kullanıldığı ülkelerde çevrecilik, feminizm, sosyalizm ve pasifizm unsurlarını birleştiren siyasi bir görüşü ifade eder. İnsan dışındaki diğer türlerin haklarına doğru bir genişleme ile öncelikle sosyal adalet ve insan hakları odaklı bir ideolojidir. Karar alma süreçlerinde doğrudan katılım ile birlikte hiyerarşik tutumlar aşılmak istenir. Çevreye dair hedeflerini, kapitalist düzenle uzlaştırmaya çalışan merkez sol yeşil partilerin ile nadiren görülen ve anti-feminist görüşler içeren merkez sağ yeşil partilerden farklı biçimde, çevreye dair eşitlik vurgusunu öne çıkararak kullanır.

Radikal çevrecilik, çevre hareketi içinde ana akım çevreciliğe yönelik eleştirilerden doğan; konuya daha geniş ve farklı bir bakış açısı getiren bir taban hareketidir.

Ekoeleştiri, edebiyatçıların çevresel kaygılarını gösteren metinleri analiz eden ve edebiyatın doğa konusunu ele almanın çeşitli yollarını inceleyen disiplinlerarası bir bakış açısıyla edebiyat ve ekolojinin incelenmesine verilen isimdir. İlk kez Joseph Meeker tarafından The Comedy of Survival: Studies in Literary Ecology adlı eserinde "edebi ekoloji" adı verilen bu fikir olarak ortaya atılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.