 | |
| Yazar | Karl Marx |
|---|---|
| Tür | İktisat |
| Yayım | 1859 |
Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı (Almanca: Zur Kritik der politischen Ökonomie) Karl Marx tarafından yazılmış ve ilk kez 1859 tarihinde yayımlanmıştır. Kitap, esas olarak Adam Smith (1723–90) ve David Ricardo (1772–1823) gibi bugün klasik ekonomistler olarak kabul edilen o dönemde kapitalizmin önde gelen teorisyenlerinin eserlerinin eleştirilmesi ile hazırlanmış bir kapitalizm incelemesidir.
Karl Marx ve Friedrich Engels'in eserleri | |
|---|---|
| Karl Marx | Akrep ve Felix (1837) . Demokritos'çu ve Epikür'cü Doğa Felsefeleri Arasında Fark (1841) . Hegel'in Hukuk Felsefesinin Eleştirisi (1843) . Yahudi Sorunu Üzerine (1843) . James Mill Üzerine Notlar (1844) . 1844 Elyazmaları (1844, yayın yılı 1927) . Feuerbach Üzerine Tezler (1845, yayın yılı 1888) . Felsefenin Sefaleti (1847) . Ücretli Emek ve Sermaye (1847) . Fransa'da Sınıf Savaşımları 1848–1850 (1850) .Louis Bonaparte'in 18 Brumaire'i (1852) . Grundrisse (1857, yayın yılı 1939) . Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı (1859) . Artı-Değer Teorileri 3 cilt (1862) . Ücret Fiyat ve Kar (1865) . Kapital, Cilt 1 (1867) . Fransa'da İç Savaş (1871) . Gotha Programı'nın Eleştirisi (1875) . Kapital, Cilt 2 (ölümünden sonra 1885'te) . Kapital, Cilt 3 (ölümünden sonra 1885'te) . Marx'ın Matematiksel El Yazmaları (1968) . Belçika Katliamları (1869) |
| Marx ve Engels | Alman İdeolojisi (1845, yayın yılı 1932) . Kutsal Aile (1845) . Komünizmin İlkeleri (1847) . Komünist Manifesto (1848) . ABD'de İç Savaş (1861) . Marx/Engels Seçilmiş Eserler (1975-2004) |
| Friedrich Engels | 1844 Yılında İngiltere'de İşçi Sınıfının Koşulları (1845) . Köylüler Savaşı (1850) . Otorite Üzerine (1873) . Anti-Dühring (1878) . Ütopik Sosyalizm ve Bilimsel Sosyalizm (1880). Doğanın Diyalektiği (1883) . Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni (1884) . Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu (1886) . Almanya'da Devrim ve Karşı-devrim (ölümünden sonra 1896'da) |
Marksizm, özgün bir siyasal felsefe akımı, tarihin diyalektik materyalist bir yorumuna dayanan ekonomik ve toplumsal bir dünya görüşü, kapitalizmin Marksist açıdan çözümlenmesi, bir toplumsal değişim teorisi, Karl Marx'ın ve Friedrich Engels'in çalışmalarından çıkarılan, insanın özgürleşmesiyle ilgili bir düşünce sistemidir.
Sosyalizm, sosyal ve ekonomik olarak toplumsal refahın, katılımcı bir demokrasiyle gerçekleşeceğini ve üretim araçlarının hakimiyetinin topluma ait olduğunu savunan, işçi sınıfının yönetime katılmalarına ağırlık veren, özel üretim yerine kamu bazlı üretimi destekleyen, telkin ve propagandalarını eğitim, tarım ve vergi reformları üzerinde yoğunlaştıran ekonomik ve siyasi bir teoridir. Siyasi yelpazede ve dünyanın çoğu ülkesinde sosyalizm, standart sol ideoloji olarak kabul edilir. Sosyalizm türleri, kaynak tahsisinde piyasaların ve planlamanın rolüne ve kuruluşlardaki yönetim yapısına göre değişir.
Leninizm veya Lenincilik, Marksizm üzerine kurulmuş siyâsî ve iktisâdî bir teoridir.
Emperyalizm, yayılmacılık veya ekspansiyonizm, bir devletin veya ulusun başka devlet veya uluslar üzerinde kendi çıkarları doğrultusunda etkide bulunmaya çalışmasıdır. Etkileyen devlet, etkilenen devletin kaynaklarından "yararlanma" hakkına sahiptir.
Anarko kapitalizm özel mülkiyet hakkına, iktidar müdahalesinin reddine ve temel toplumsal etkileşim mekanizması olarak rekabete dayalı serbest piyasanın savunusuna dayanan siyasal düşüncedir. Anarko-kapitalizm, özel mülkiyeti şu şartlarda meşru görür: bir emek ürünü ise, ticaret etkinliğinin bir sonucu ise veya hediye olarak elde edilmiş ise. Ekole göre, anarko kapitalist toplumda; serbest piyasa işleyişini, toplumsal kurumları, yasa uygulamalarını, güvenliği ve altyapıyı, devlet yerine kâr amaçlı rekabete dayalı şirketlerin, yardım derneklerinin veya gönüllülüğe dayanan birliklerin düzenlemesi öngörülür.
Kapitalizm ya da diğer adlarıyla sermayecilik ve anamalcılık, üretim araçlarının özel mülkiyetine ve kâr amacıyla işletilmesine dayanan ekonomik sistemdir. Kapitalizmin tanımlayıcı özellikleri arasında sermaye birikimi, rekabetçi piyasalar, fiyat sistemleri, özel mülkiyet, mülkiyet haklarının tanınması, kişisel çıkar, ekonomik özgürlük, meritokrasi, iş ahlakı, tüketici egemenliği, ekonomik verimlilik, hükûmetin sınırlı rolü, kâr güdüsü, kredi ve borcu mümkün kılan finansal bir para ve yatırım altyapısı, girişimcilik, metalaşma, gönüllü değişim, ücretli emek, mal ve hizmet üretimi, inovasyon ve ekonomik büyümeye güçlü bir vurgu yer alır. Bir piyasa ekonomisinde kararlar ve yatırımlar, servet, mülk veya sermaye ya da üretim kapasitesini yönlendirme yeteneğine sahip kişiler tarafından belirlenir. Fiyatlar, mal ve hizmetlerin dağıtımı ise büyük ölçüde mal ve hizmet pazarlarındaki rekabet tarafından şekillendirilir.
Dünya devrimi, Marksizmde, devrimin ancak dünyasal ölçekte var olabileceği, yaşayabileceği ve hedeflerine ulaşabileceği varsayımına dayanan siyasi sav. Lev Troçki tarafından savunulan başlıca görüşlerden biri.
Antikapitalizm ya da kapitalizm karşıtlığı, bugüne kadar genel veya özel bir isim almamışsa da, genellikle sosyalist ya da anarşist politik görüşlü insanların istediği düzen biçiminin bir parçasıdır.
Kapitalist üretim biçimi, Marksist ekonomik söylemde 18. yüzyılın sonunda Batı Avrupa'da hızlıca büyüyen kapitalist toplumların sosyoekonomik temelini ifade eder, bu üretim tarzı daha sonra Batı Avrupa'yı da aşarak dünyaya yayılmıştır. Karakteristik özelliği özel mülkiyetin üretim araçlarının ağırlıklı bir bölümüne sahip olması; dağılımın ve değişiminin ana olarak piyasa ekonomisine dayanmasıdır. Sermaye sahibi hakim sınıf burjuva olarak ifade edilirken belirli bir ücret için emek gücünü satan sayıca çok, fakat hakimiyet kuramamış sınıfa da geniş anlamda proletarya denir.
Liberteryenizm, özgürlüğün ve özgürlüğün bileşenlerinin siyaset içerisinde en önemli değer olduğuna inanan bir siyaset felsefesidir. Liberteryen felsefeye göre insanlar özgür olduğunda herkes için daha güvenli, daha iyi ve daha adil bir dünya yaratılabilir. Liberteryenizmin bazı türleri ise negatif özgürlüğe daha çok odaklanır. Liberteryenler otonomi ve seçme özgürlüğünü maksimize etmeye çalışır; seçim özgürlüğü, gönüllü iş birliği ve bireysel karar önceliğini vurgular, bu doğrultuda da devletin minimize edilmesini savunur. Popüler anlamda, otoriterlik ile zıt anlamda kullanılır. Liberteryenler otorite ve devlet iktidarı konusunda aynı şüpheciliği paylaşıyorlar, ancak bazıları mevcut ekonomik ve politik sistemlere muhalefetlerinin kapsamı konusunda farklılaşıyor. Çeşitli liberteryen düşünce okulları, devletin ve özel iktidarın meşru işlevlerine ilişkin bir dizi görüş sunar ve genellikle zorlayıcı sosyal kurumların sınırlandırılmasını veya tasfiye edilmesini ister.
Antagonist, kurguda, ana karakteri (protagonist), engellemekle yükümlü kişidir. Karşı kişi ya da Muhalif düşman olarak da bilinir. Asıl karakterin zıttıdır.
Sosyal bilimlerde, siyasi ideoloji, belirli bir toplumsal hareketin, kurumun, sınıfın veya büyük bir grubun etik ideallerini, prensiplerini, doktrinlerini, mitlerini veya sembollerini açıklayan ve toplumun nasıl çalışması gerektiğini ve belirli bir toplumsal düzen için bazı siyasi ve kültürel bir plan sunan bir dizi fikirler bütünüdür. Siyasi ideoloji, gücün nasıl dağıtılması gerektiği ve hangi amaçlar için kullanılması gerektiği konularıyla ilgilenir. Bazı siyasi partiler belirli bir ideolojiyi sıkı bir şekilde takip ederken diğerleri genel olarak ilgili ideolojiler grubundan ilham alabilir, ancak belirli bir ideolojiyi açıkça benimsemezler. Bir ideolojinin popülaritesi, bazen çıkarları doğrultusunda hareket eden ahlaki girişimcilerin etkisiyle de ilgilidir. Siyasi ideolojilerin iki boyutu vardır: (1) hedefler: toplumun nasıl organize edilmesi gerektiği; ve (2) yöntemler: bu hedefe ulaşmanın en uygun yolu.
Thomas Hodgskin siyasi ekonomi alanında İngiliz sosyalist yazar, kapitalizm eleştirmeni, serbest ticaret ve ilk ticaret birlikleri savunucularından.
Strasserizm, nasyonal sosyalizmin, Yahudi düşmanlığı ve anti-kapitalizm temelinde ulusal yeniden doğuşu hedefleyen, daha radikal, kitlesel eylem ve işçi tabanlı bir form oluşturması çağrısında bulunan bir koludur. Neo-Nazizm'in günümüzdeki düşünce yapılanmasını oluşturur. Adını Gregor ve Otto Strasser adlı iki Nazi kardeşten almıştır. Adolf Hitler'le olan siyasal karşıtlıkları, 1930'da Otto Strasser'in Nazi Partisi'nden ihracına, 1934'te Gregor Strasser'in Uzun Bıçaklar Gecesi'nde öldürülmesine neden olmuştur.
Ekolojik sosyalizm Sosyalizmin yönlerini yeşil politika, ekoloji ve alternatif küreselleşme veya küreselleşme karşıtlığı ile birleştiren bir ideolojidir. Eko-sosyalistler genel olarak kapitalist sistemin genişlemesinin, baskıcı devletler ve ulusötesi yapıların gözetimi altında küreselleşme ve emperyalizm yoluyla sosyal dışlanma, yoksulluk, savaş ve çevresel bozulmanın nedeni olduğuna inanmaktadır.
Rusya'da Kapitalizmin Gelişmesi, Bolşevik lider Lenin'in 1899 yılında Vladimir Ilyin takma adıyla yayınlanan eseri. Lenin; bu eseriyle birlikte kendi marksist yöntemlerini geniş kitlelere tanıtacak ve bu yöntemler ileride Leninizm adıyla doktrinleştirilecektir.
Emperyalizm, Kapitalizmin En Yüksek Aşaması, Bolşevik lider Vladimir Lenin'in Ağustos-Ekim 1916 tarihleri arasında yazdığı ünlü eseri. İlk kez 1974 yılında Cemal Süreya tarafından Türkçeye çevirilen kitap, ilk kez Sol Yayınları tarafından 1979 yılında Türkçe olarak yayımlanmıştır.
Sosyalizm ve Savaş, Bolşevik lider Vladimir Lenin tarafından Temmuz-Ağustos 1915'te yazılan Cenevre'de broşür halinde basılan eser. İlk Türkçe baskısı 1970 yılında Sol Yayınları tarafından yapıldı.
Hatari İzlandalı müzik grubu. Reykjavík'de Klemens Hannigan, Matthias Haraldsson ve Einar Stefánsson tarafından kurulmuştur. Grup şimdiye kadar bir EP ve bir sürü Single yayınlamıştır. Hatari, BDSM'den ilham alan sahne kostümleri de dahil olmak üzere canlı şovlarıyla tanınıyor. Hatari, kendilerini "kapitalizm karşıtı BDSM tekno performans sanat grubu" olarak nitelendiriyor ve grubun öncelikli amacının kapitalizmin çöküşünü sağlamak olduğunu iddia ediyor. Grup, İzlanda'nın Eurovision'a göndereceği şarkının belirlediği Söngvakeppnin adlı yarışmada 6 Şubat'taki 1. yarı finalde yarışarak finale yükselmiştir. 2 Mart'ta gerçekleştirilen finalde ise yarışmayı kazanarak Tel Aviv'de düzenlenecek olan 2019 Eurovision Şarkı Yarışması'nda İzlanda'yı temsil etmeye hak kazanmışlar ve finalde 10. sıraya yerleşerek ülkelerine son on yılın en iyi sonucunu getirmişlerdir.
Ekonomik demokrasi, karar alma gücünü kurumsal yöneticilerden ve kurumsal hissedarlardan çalışanlara, müşterilere, tedarikçilere ve daha geniş halk kitlesini içeren bir kamu paydaşları grubuna kaydırmayı öneren sosyoekonomik bir felsefedir. Savunucuların çoğu, modern mülkiyet ilişkilerinin maliyetleri dışsalladığını, genel refahı özel kâra tabi kıldığını ve yönetimin ekonomik politika kararlarında demokratik yaklaşımı reddettiğini iddia ediyor. Bu ahlaki endişelere ek olarak, ekonomik demokrasi, kapitalizmin doğasında var olan efektif talep boşluğunu telafi edebileceği gibi pratik iddialarda bulunur.
