İçeriğe atla

Eko etiket

Bu görüntü, eko etiketlerin çevre dostu ürünlerin tanınmasına yardımcı olduğunu ve sürdürülebilirlik ile ekolojik sorumluluk konularında tüketicilere bilgi sağladığını göstermektedir.

Eko etiketler, ürünlerin üretim ve kullanım aşamalarında diğer ürünlere kıyasla çevreye daha az zarar verdiği düşünüldüğü takdirde ürünlere eklenen etiketlerdir. Eko etiketleme ile tüketicilerin çevreye zarar vermeyen ürünleri tercih etmesi sağlanırken, üreticilerin de çevreye duyarlı üretim gerçekleştirmesi amaçlanmıştır. Eko etiketler 3 ana başlık altında incelenebilir:

ISO katılımı

Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO), ISO 14000 şeması dahilinde etiketleme uygulamaları için standartlar oluşturmuştur. ISO 14020 ila 14025 serisi çevre etiketleri ve beyanları ile ilgilenmektedir. ISO, ISO 14024'te tip I; ISO 14021'de tip II; ve ISO 14025'te tip III olmak üzere kapsanan hususlara ve onay vermek için gereken titizliğe göre üç çevre etiketi kategorisi önermiştir.

Tip I (ISO 14024), bir ürünün yaşam döngüsü etkilerini dikkate alan bağımsız bir üçüncü tarafça değerlendirilen gönüllü bir çok kriterli eko-etiket programıdır. Verilen sertifika, ürünler üzerinde çevre etiketlerinin kullanımına izin verir ve bir ürün kategorisi içinde bir ürünün genel çevresel tercih edilebilirliğini gösterir. Sertifikayı veren kuruluş bir devlet kuruluşu ya da ticari olmayan özel bir kuruluş olabilir.

Tip II (ISO 14021), üreticiler veya perakendeciler tarafından üçüncü taraf denetimi olmaksızın kendi kendine beyan edilen bir iddiadır. Şirketler tarafından dahili olarak geliştirilen iddialar bir beyan, bir logo veya bir reklam şeklinde olabilir.

Tip III (ISO/TR 14025), yaşam döngüsü etkileri hakkında sayısallaştırılmış ürün bilgilerinden oluşan bir çevresel ürün beyanıdır. Bir ürünün çevresel performansını değerlendirmek veya ağırlıklandırmak yerine bu tür bir etiket sadece objektif verileri gösterir ve alıcılar arasında ürün karşılaştırmasını kolaylaştırır.[1][2]

Buna ek olarak, literatürde “Tip I - benzeri” olarak adlandırılan, bağımsız kuruluşlar tarafından piyasaya sürülen ve sadece bir çevresel veya sosyal yöne odaklanan çevre etiketlerini temsil eden farklı bir kategori mevcuttur.[3] Tip I benzeri veya tek konu etiketleri, örneğin elektrikli cihazlar için maksimum bir enerji tüketimi seviyesi belirlemek (Energy Star etiketi gibi) veya dünya ormanlarının sorumlu bir şekilde yönetilmesini garanti etmek (Forest Stewardship Council gibi) gibi bir başarılı/başarısız kriterine dayanabilir. Diğer tek konu etiketleri, ürünün performansını enerji veya su verimliliği gibi bir aralıkta değerlendirir ve derecelendirir.

Yaşam döngüsü etiketleri

Bu kapsamlı eko etiketleme türünde, ürünün geçtiği tüm aşamalar göz önünde bulundurulur. Yaşam döngüsü etiketleri yalnızca üretim aşamasını değil, aynı zamanda ürün tüketilip atıldıktan sonra ürünün çevreye mümkün olabilecek en az zararı vermesini hedefler.

Tek kullanımlık etiketler

Yaşam döngüsü etiketlerinden farklı olarak ürünün yalnızca belirli bir yönünün doğa dostu olduğunu gösterir. Ürün yaşam döngüsü çevresel duyarlılık bakımından kısmen ele alındığı için tek kullanımlık etiketler üreticilere maliyet avantajı sağlamaktadır. Tek kullanımlık etiketli ürünler tüketicilere tüm yönleriyle doğa dostu bir ürün izlenimi uyandırabilir.

Negatif etiketler

Ürünlerin çevre ve sağlıkla ilgili taşıdığı riskler bakımından, tüketicileri bilgilendirmeyi amaçlayan uyarıcı nitelikteki eko etiketlerdir. Negatif etiketler diğer eko etiketlerden farklı olarak tüketicileri koruma amacı güttüğü için, üreticiler açısından zorunlu tutulmuştur.

Kaynakça

  1. ^ "Guide to Environmental Labels-for Procurement Practitioners of the United Nations System". UNGP. 2009. Archived from the original on 2 Kasım 2021. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  2. ^ "Introduction to Ecolabelling" (PDF). Global Ecolabelling Network. July 2004. 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  3. ^ Prieto-Sandoval, Vanessa; Alfaro, José A.; Mejía-Villa, Andrés; Ormazabal, Marta (2016). "ECO-labels as a multidimensional research topic: Trends and opportunities". Journal of Cleaner Production. Cilt 135. ss. 806-818. doi:10.1016/j.jclepro.2016.06.167. hdl:10171/65275.  Geçersiz |hdl-access=free (yardım)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">CE işareti</span>

CE işareti, Avrupa Birliğinin (AB), teknik mevzuat uyumu çerçevesinde malların serbest dolaşımının tam anlamıyla sağlanması amacıyla ürünlerin teknik yapılarına ilişkin mevzuatı daha basit ve genel hale getirmek için 1985 yılında benimsediği Yeni Yaklaşım Politikası kapsamında hazırlanan Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamına giren ürünlerin bu direktiflere uygun olduğunu ve gerekli bütün uygunluk değerlendirme faaliyetlerinden geçtiğini sağlık, güvenlik ve tüketicinin ve çevrenin korunması gerekliliklerine uygunluğunu gösteren ve Conformité Européenne kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir Birlik işaretidir.

<span class="mw-page-title-main">Genetiği değiştirilmiş organizmalar</span>

Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO), genetik mühendisliğinin çeşitli teknikler kullanarak yaptığı müdahalelerle kalıtımsal değişikliğe uğrattığı bir organizma. Bu teknikler rekombinant DNA ya da "rekombinant DNA teknolojisi" olarak da bilinirler. Rekombinant DNA teknolojisi sayesinde DNA molekülleri tüpte, yani canlı organizmanın ya da hücrenin dışında, yeni bir tür yaratmak üzere bir molekül içinde bir araya getirilebilmektedir. Bu DNA da bir organizmaya aktarıldığında değiştirilmiş özellikleri ya da kendine özgü özellikleri olan bir canlının ortaya çıkmasını sağlamaktadır.

"International Organization for Standardization" İngilizce açılımı kısaltılınca "ISO", Fransızca da Organisation internationale de normalisation kısaltılırsa "OIN" olmasından dolayı yunanca "eşit" anlamına gelen "isos" tan türetilerek şu an kullanılan "ISO" olarak adlandırılmıştır. Uluslararası alanda uygulanacak kalite sistem standardı çalışmaları ilk kez merkezi Cenevre'de olan Uluslararası Standartlar Organizasyonu ISO (standart) tarafından başlatılmıştır. ISO (standart), 23 Şubat 1947 tarihinde kurulmuş olup, 135 üye ülkeden oluşmaktadır. Her ülkeden bir üye bulunmaktadır ve her üye eşit oy hakkına sahiptir. Bu amaçla ISO (standart)'nun aktif üyeleri olan ABD, İngiltere, Kanada tarafından bu çalışmaları yürütmek üzere Teknik Komite oluşturulmuştur. Bu komitenin çalışmaları sonucu ISO 9000 Kalite Sistem Standartları Mart 1987'de yayınlanmış ve birçok ülke tarafından benimsenerek uygulamaya geçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ambalaj</span>

Ambalaj, ürünlerin, tüketiciye ulaştırılması aşamasında, taşınması, korunması, saklanması ve satışa sunulması için kullanılan herhangi bir malzemeden yapılmış ürünlerdir. Paketleme aynı zamanda paket tasarlama, değerlendirme ve üretme sürecini de ifade eder. Paketleme, malları nakliye, depolama, lojistik, satış ve son kullanım için hazırlamanın koordineli bir sistemi olarak tanımlanabilir. Ambalaj ürünü içerir, korur, muhafaza eder, taşır, bilgilendirir ve satar. En yaygın kullanılan ambalajlar paket, kutu, teneke, poşet, çuval, şişe, kap, torba, kasa, kavanoz ve diğerleridir. Ambalaj üretiminde plastik, cam, metal, ahşap, kağıt, karton, lif gibi malzemeler kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Atık yönetimi</span>

Atık yönetimi, herhangi bir ürünün tasarım aşamasından başlayarak; üretim, tüketim, atık oluşumu, atığın geri dönüştürülmesi ve/veya bertarafını kapsayan bir disiplindir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği'nin Ortak Tarım Politikası</span> Avrupa Birliğinin tarıma sübvansiyon ve tarımın planlanması programı

Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası Avrupa Birliği'nin tarıma sübvansiyon ve tarımın planlanması programıdır. 2006 yılında, toplam AB bütçesinin %46,7'sini oluşturmaktadır. Bu rakam, 49,8 Milyar Avro'ya denk gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Ekonomi Politikası</span> NEP (Novoya ekonomi çeskaya politikası)

Yeni Ekonomi Politikası,, Rus ekonomisini çöküşten kurtarmak amacıyla Lenin tarafından ortaya konan ekonomik politikadır. Bazı özel işletmelere izin verilerek NEP sayesinde küçük işletmelerin kapitalizmde olduğu gibi kâr mantığıyla devam etmesini içeren politikada sosyalist devlet, bankaları, büyük sanayi kuruluşlarını ve dış ticareti tekel olarak kontrol etmeye devam etmiştir. NEP, Sovyetler Birliği Komünist Partisi 10. Kongresinde kararlaştırılmış ve resmi olarak 21 Mart 1921 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kararla köylülerden zorla alınan fazla tarımsal ürün alımı durdurulmuş, bunun yerine ürün üzerinden vergi alınmaya başlanmıştır. Sanayi kuruluşlarıyla ilgili ek kararlarla politika netleştirilmiştir.

Standardizasyon, belirli bir faaliyetle ilişkin ekonomik fayda sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve işbirliği ile belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemidir.

Ülker, Ülker Bisküvi Sanayi A.Ş adıyla Sabri Ülker ve Asım Ülker tarafından 22 Şubat 1944'te kurulmuş gıda üreticisi şirket. Ülker ürünlerini 100'ün üzerinde ülkeye ihraç etmektedir. Gıda sektöründe, farklı kategorilerde çok sayıda ürünleri bulunmaktadır. Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşu arasındaki 108. sırada yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sürdürülebilir moda</span>

Sürdürülebilir moda, moda sektöründe hızlı moda anlayışına karşı gelişmiş, ekolojik bütünlüğü ve toplumsal adaleti savunarak moda ürünlerini ve sistemini değiştirmeyi hedefleyen bir akım. Yalnızca ürünle değil, modanın bağlantılı olduğu toplumsal, kültürel, ekolojik, finansal sistemlerle de ilgilenen bir yaklaşımdır.

Bir Çevresel Yönetim Sistemi "özel çevresel performans bilgilerinin bir firmanın iç ve dış paydaşlarına izlenmesi, özetlenmesi ve raporlanması ve personel eğitimi için prosedürleri ve süreçleri birleştiren bir sistem ve veri tabanıdır". Bir EMS tabanlı en yaygın kullanılan standart, Uluslararası Standardizasyon Örgütü 14001'dir. Alternatifler arasında EMAS mevcuttur.

Ürün Yaşam Dönemi, 1966'da Raymond Vernon tarafından geliştirilmiştir. Teknolojik Açık Teorisi'nin daha çok gelişmiş hali olarak ifade edilebilir. Teoriye göre esas alınan noktalardan birisi, her ürünün belli bir yaşam süresi vardır ve bu sürede 5 farklı aşamadan geçmektedir:

<span class="mw-page-title-main">Tek kullanımlık bardak</span>

Tek kullanımlık bardakların tarihi, modern tüketim alışkanlıklarıyla birlikte hızla gelişen bir kavramdır. İlk olarak hijyen endişeleriyle ortaya çıkan bu ürünler, zamanla toplu kullanım alanlarında pratik bir çözüm sunarak yaygınlaşmıştır.

Oeko-Tex ürün etiketlerini, şirket sertifikalarını, Uluslararası Tekstil, Deri Ekolojisi Alanında Araştırma ve Test Derneği tarafından sağlanan diğer hizmetleri temsil eden tescilli bir ticari markadır.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil ekonomi</span>

Yeşil ekonomi, çevresel riskleri ve ekolojik kıtlıkları azaltmayı hedefleyen ve çevreyi bozmadan sürdürülebilir kalkınmayı hedefleyen bir ekonomidir. Ekolojik ekonomi ile yakından ilişkilidir, ancak daha politik olarak uygulamalı bir odağı vardır. 2011 UNEP Yeşil Ekonomi Raporunda, "Yeşil olmak için bir ekonominin sadece verimli değil, aynı zamanda adil olması gerekiyor. Adalet, özellikle düşük karbonlu, kaynakları verimli kullanan ve sosyal açıdan kapsayıcı bir ekonomiye Adil Geçişin sağlanmasında küresel ve ulusal düzeyde eşitlik boyutlarının tanınması anlamına gelir." ifadesi kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Gıda endüstrisi</span>

Gıda endüstrisi, dünya nüfusu tarafından tüketilen gıdanın çoğunu sağlayan karmaşık, çeşitli işletmelerden oluşan küresel bir ağdır. Gıda endüstrileri terimi, gıda maddelerinin üretimi, dağıtımı, işlenmesi, dönüştürülmesi, hazırlanması, muhafazası, nakliyesi, belgelendirilmesi ve paketlenmesine yönelik bir dizi endüstriyel faaliyeti kapsamaktadır. Günümüzde gıda endüstrisi, büyük ölçüde emek-yoğun olan küçük, geleneksel, aile tarafından yürütülen faaliyetlerden büyük, sermaye-yoğun ve son derece mekanize endüstriyel süreçlere kadar uzanan imalat ile son derece çeşitlenmiştir. Birçok gıda endüstrisi neredeyse tamamen yerel tarıma, ürüne veya balıkçılığa bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kalıp içi etiketleme</span>

Kalıp içi etiketleme teknolojisi; önceden basılmış bir etiketin, kalıplama gerçekleşmeden hemen önce bir kalıba yerleştirildiği bir tekniktir. Bu, her türlü enjeksiyonla kalıplanmış plastik kaplar için popüler bir yüzey altı etiketleme işlemidir. Etiket, kalıplanırken plastik kaba eriyerek kalıp sonrası dekorasyon ihtiyacını ortadan kaldırmaktadır.

2005 yılında ISO tarafından yayınlanan Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi Standartlarıdır. İnsanlığın temel ihtiyacı olan gıdanın güvenli tüketilmesine yardımcı olur. Yalnızca üretimde değil gıdaların temininden tüketiciye ulaşana kadar kapsamlı uluslararası bir standarttır. Besin zincirinde oluşabilecek tüm tehlikeler göz önüne alınarak değerlendirilir. Günümüzde ISO 22000:2018 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı geçerlidir.

Kaynak azaltma, ürünlerin yaşam döngüsü boyunca hacim, kütle veya toksisitesini düşürmek için tasarlanmış etkinliklerdir. Minimum toksik içeriğe, minimum malzeme hacmine ve/veya daha uzun kullanım ömrüne sahip olan ürünlerin tasarımı ve üretimi, kullanımı ve imhasını kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Appellation d'origine contrôlée</span>

Appellation d'origine contrôlée, AOC, üretim ve işleme aşamaları tanımlanmış bir coğrafi alanda -terroir- ve tanınmış ve geleneksel bilgi birikimi kullanılarak gerçekleştirilen bir tarımsal ürünü tanımlayan bir etikettir. Bir AOC ürününün özgüllüğü, bir insan topluluğu içinde iletilen yerleşik üretim teknikleriyle fiziksel ve biyolojik bir çevrenin birleşimi tarafından belirlenir. Bunlar birlikte ürüne ayırt edici niteliklerini verir.