İçeriğe atla

Ekim Manifestosu

İlya Repin'in 17 Ekim adlı eserinde 1905 gösterileri.
(Rus Devlet Müzesi, Sankt-Peterburg)

Ekim Manifestosu (Rusça: Октябрьский манифест, Манифест 17 октября) Resmî adı Devlet Düzenini İyileştirme Konulu Manifesto (Rusça: Манифест об усовершенствовании государственного порядка), ertesi yıl kabul edilen Rus İmparatorluğu'nun ilk anayasasının habercisi olan belgedir. Manifesto, Sergey Vitte'nin etkisi altındaki İmparator II. Nikolay tarafından 1905 Rus Devrimi'ne yanıt olarak 30 Ekim [E.U. 17 Ekim] 1905 günü yayınlandı. Nikolay bu fikirlere şiddetle direndi, ancak ilk tercih olarak askeri bir diktatörlüğe başkanlık ettikten sonra kararını verdi.[1] Grandük Nikola Nikolayeviç, eğer Çar Vitte'nin önerisini kabul etmezse, kendisini başından vurmakla tehdit etti.[1] Nikolay gönülsüzce kabul etti ve temel sivil hakları ve gelecekte Rusya'da onayı olmadan hiçbir kanunun çıkarılamayacağı seçilen bir Duma adlı parlamentoyu vadeden Ekim Manifestosu olarak bilinen manifestoyu onayladı. Vitte anılarında, Çar'ı Ekim Bildirisini imzalamaya zorlamadığını[2] ve Ekim Bildirisi'nin bütün kiliselerde ilan edildiğini[3] yazar.

Giriş

Fransa, İngiltere ve Birleşik Devletler demokrasiyi o ya da bu şekilde seçmişlerken, Rus İmparatorluğu Çar tarafından yönetilen eski otoriter yönetimini sürdürdü. 1890'ların başında, Maliye Bakanı Sergey Vitte'nin rehberliğinde Rusya, devlet tarafından yönetilen yabancı yatırımlar ve gümrük vergisi uygulaması ile bir endüstrileşme programı başlattı. Fakat, bu dönemde ağır memnuniyetsiz ve genişleyen işçi sınıfına neden olan endüstride bu hızlı büyümeye karşı siyasi reformlar aynı hızda ilerlemedi. Bununla birlikte, köylüler nüfusun yüzde 80'ini oluşturdular ve serflerin özgürleşmesine rağmen hâlâ tarım sorunları duruyordu.[4] Çoğunlukla tarımsal bir ekonomi olan Rusya, Rus otokrasisinin hükûmeti ile beraber farklı sosyal sınıflar arasındaki ekonomik konular ve çatışmalar ile karşılaştı. Rusya'nın ekonomik ve siyasi meseleleri tarafından yaratılan çatışma 1905 Rus Devrimi olarak da bilinen Ekim 1905'ten önceki aylarda doruğa ulaştı.[5] 22 Ocak 1905'te, barışçıl protestocular gelenek olduğu üzere Çar'a dilekçe vermeye çalıştılar.[6] Kış sarayının dışında muhafızlara protestoculara ateş emri verilmesi ile protesto bastırıldı.[6] Protestonun şiddetli ayaklanmasının sonucu Kanlı Pazar olarak bilinir.[5] Protestoya verilen şiddetli tepki, Rusya genelindeki gerginliği daha da artırdı. Rus halkı arasındaki karışıklıklar Kanlı Pazar'ı izledi. Binlerce insan işine girmeyi reddetti ve genel grev İmparatorluğu vurdu.[6] Rus halkı otokrasiye karşı isyan ettiği gibi, karışıklıklar nihayetinde Rus kırsalına yayıldı ve köylüler efendilerinin malikanelerini yakmaya başladı.[6] Rusya'nın iletişim, ulaşım ve kamu hizmetlerinin grevler nedeniyle vurgun yemesiyle, II Nikolay gücü tamamen kaybetmeden harekete geçmek zorunda kaldı.

II. Nikolay'ın reforma muhalefeti

Rusya, ülkeyi terörize eden şiddetli ayaklanmalara karşı büyük bir durgunluk yaşasa da, II. Nikolay hala otokrasiyi sınırlayan her türlü reforma karşıydı. Nikolay, atalarının oluşturduğu bir sistemi sınırlamanın onun hakkı olmadığını ve bunu "Bana boşa harcanmak üzere verilmeyen bir mirası boşa harcamayacağım" sözleriyle belirtir.[6] Nikolay, giderek artan şekilde Rus halkına karşı kullandığı gücünü Rus halkı tarafından sınırlanmak dilediğini anlama noktasına gelemedi.[6]

Hükümler

Ekim Bildirgesi, Rus İmparatorluğu'nda yaşanan huzursuzluğa yönelik başvuruyu ele aldı ve aşağıdakiler dahil olmak üzere temel sivil özgürlükler vermeyi taahhüt etti:

  • Kişinin gerçek dokunulmazlığı, vicdan özgürlüğü, konuşma, toplanma ve örgütlenme ilkelerine dayanan sivil özgürlüklerin gerekli temeli halka verilecek.
  • Devlet Dumasının planlanan seçimlerini ertelemeksizin, oy hakkından yoksun kalan nüfusun tüm sınıflarının Duma'ya katılımını (planlanan toplantıdan önce kalan kısa sürede mümkün olduğunca) kabul edildi; ve gelecekteki yasama düzeni seçimleri ile ilgili genel bir tüzüğün daha da geliştirilmesini ileriye bırakıldı.
  • Hiçbir yasanın Devlet Duması tarafından onaylanmadan yürürlüğe girmemesi ve seçilmiş temsilcilerin, tarafımızdan atanmış bürokratların eylemlerinin yasallığının denetimine katılımı bozulamaz bir kural olarak getirilmiştir

halkın seçilmiş temsilcilerine atanan yetkililerimizin eylemlerinin yasallığına gözetim fırsatı sağlanacağına kırılmaz bir kural oluşturmak.

Manifesto ayrıca o sırada Batı ülkelerinde yaygın olan Rusya'da evrensel erkek oy kullanımını getirdi.[7]

Bu belge, Rus halkına temel haklar vermesine rağmen, Rus hükûmetinin demokratik bir şekilde çalışacağını garanti etmedi. Bunun yerine, Manifesto, halkın artık temel hakları ve yasamada sesi olduğunu belirtti.[8]

Duma

Manifesto'nun bir hükmü, Rus halkının lehine Otokratın gücünü sınırlamayı amaçlayan bir yasama organının oluşturulmasıydı.[9] Duma olarak bilinen yasama organı kuruluşundan itibaren kusurluydu. Duma'nın önemli bir kusuru, Çar'ın istediği herhangi bir yasayı veto etme gücünü korumasıydı.[9] Duma ayrıca, Rus bürokrasisinin etkisi ve eğer Duma, Çar ile anlaşamazsa, Nikolay tarafından dağıtılması gerçeği ile zayıfladı.[8]

Muhalefet

Ekim Bildirgesi sonrası muhalefet İmparator'a karşı bölündü. Kadetleri konuşma özgürlüğü ve gerçekten Temsilî hükümet fikri ve 17 Ekim Birliği (gayriresmî Ekimciler olarak bilinen bu parti adını Ekim Manifestosundan aldı) yatıştırdı. Ancak Marksistler, hükümdarın izni olmadan kanunların geçmediği için Duma'nın demokrasinin sadece bir kabuğu olduğunu ve konuşma özgürlüğünün ağır bir şekilde düzenlendiğini savunarak, Nikolay'ın küçük tavizler verdiğini savundu.

Manifesto'nun başarıları

Manifesto'nun başarıları derhal ve kısa sürdü. Grevler ve şiddetin çoğu yayınlandığı andan itibaren sona erdi.[6] İnsanların yeni keşfedilen özgürlükleri anlaması ve hükûmette temsiliyetlerinin bulunması fikirlerini ulusun bilincine soktu.[6]

Manifesto'nun başarısızlıkları

Manifesto'nun ilk başarısını başarısızlık izledi ve grev ve şiddet döngüsüne geri dönüldü. Girişten kısa bir süre sonra, otokrasi yeniden gücünü tazelemeye başlayınca grevlere geri döndü. Aylar içinde, 1000'den fazla sayılmış infazlarlar tekrar başladı.[4] Hükûmet siyasi partileri bastırmaya çalışmaya başladı; 1906-7 yıllarında Rusya'nın çoğu sıkıyönetim kanunları altındaydı.[5] Görünüşe göre, bir reform olmak yerine, manifesto Nikolay'ın Rusya'da düzeni yeniden kazanması için kısa süreli bir kandırmacaydı.

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b Wortman 2000, s. 398.
  2. ^ Vitte 1990, s. 227-228.
  3. ^ Vitte 1990, s. 239.
  4. ^ a b Fitzpatrick 1994, s. 33.
  5. ^ a b c Fitzpatrick 1994, s. 32.
  6. ^ a b c d e f g h Eidelman 2005, s. 21.
  7. ^ Field 2009, s. 1.
  8. ^ a b Kropotkin 2008, s. 7.
  9. ^ a b Kropotkin 2008, s. 6.
Genel
ile ilgili metin bulabilirsiniz.

Konuyla ilgili yayınlar

  • Fiehn, Terry. (1996). Russia & The USSR 1905-1941. Hodder Headline Group, London. 0-7195-5255-9.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pyotr Kropotkin</span> Rus sosyalist filozof (1842-1921)

Pyotr Alekseyeviç Kropotkin Rus anarşist, sosyalist, devrimci, ekonomist, sosyolog, tarihçi, jeolog, zoolog, siyaset bilimci, insan coğrafyacısı, anarşist komünist yazar, anarşizm kuramcısı.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Vitte</span>

Sergey Yulyeviç Vitte, Rus İmparatorluğu üzerinde büyük etkileri bulunan Rus politikacıdır. Ayrıca 1905 tarihli Ekim Manifestosu'nun yazarıdır ve Rusya İmparatorluğu Bakanlar Kurulu Başkanlığı (Başbakanlık) yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Nikolay</span> son Rus İmparatorluğu hükümdarı (1868-1918; çar 1894-1917)

II. Nikolay ya da Nikolay Aleksandroviç Romanov, Romanov hanedanına mensup tüm Rusya imparatoru, Polonya çarı ve Finlandiya büyük prensi, Albay (1892); buna ek olarak, İngiliz Filo Amirali ve İngiliz Ordusu Saha Mareşali idi. Saltanatı sırasında Rus İmparatorluğu, dünyanın önde gelen büyük güçlerinden biriydi ancak ekonomik ve askeri çöküşe geçti. Sovyet tarihçiler tarafından verdiği kararlar sebebiyle askeri yenilgilere ve milyonlarca insanın ölümüne yol açan zayıf ve beceriksiz bir lider olduğu ifade edildi. Batılı tarihçiler ise genel anlamda II. Nikolay'ı Sovyet sistemiyle eşdeğer gördü. Aleksey Tolstoy "Çar'ın rejimi hakkında birçok kötü şey vardı, ama otokrasiyi miras aldı, eylemleri şimdi perspektifte ve Sovyetler tarafından işlenen korkunç suçlarla karşılaştırıldığında görülüyor." ifadelerini kullandı.

<span class="mw-page-title-main">Rus İmparatorluğu</span> Avrasyada hüküm sürmüş eski bir imparatorluk (1721–1917)

Rus İmparatorluğu veya Çarlık Rusyası, Büyük Kuzey Savaşı'nı sona erdiren Nystad Antlaşması'nın ardından Rusya Çarlığı'ndan evrilerek 1721'den itibaren Avrasya ve Kuzey Amerika'ya yayılan tarihi bir imparatorluk. Rus İmparatorluğu'nun yükselişi, İsveç İmparatorluğu, Polonya-Litvanya Birliği, İran, Osmanlı İmparatorluğu ve Çin gibi komşu rakip güçlerin zayıflamalarıyla eş zamanlı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">II. Aleksandr</span>

Aleksandr Nikolayeviç 1855 - 1881 yılları arasında hüküm sürmüş Rusya imparatoru. Kapsamlı bir reform programı uygulamış ve 1861'de köylü serfliğini kaldırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Nikolay</span>

I. Nikolay, Nikolay Pavloviç, 1825 ile 55 yılları arasındaki Rusya imparatoruydu. Klasik otokrat tipinin başlıca temsilcisi ve tutucu politikalarıyla Rusya'nın gelişimini 30 yıl boyunca donduran kişi olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Kanlı Pazar (1905)</span> II.Nikolayın askerleri tarafından işçilere karşı yapılan silahlı katliam

Kanlı Pazar, 22 Ocak 1905'te Petersburg'da işçilerin Çar II. Nikolay'a bir dilekçe sunmak üzere Kışlık Saray'a doğru sakin ve barışçıl bir yürüyüşe geçmeleri üzerine çarın askerleri tarafından bu barışçı yürüyüşe katılan silahsız yaklaşık 100.000 işçiye toplu tüfekli acımasızca açılan ateş sonucu 1000'den fazla ölü, 2000'den fazla yaralı ile sonuçlanan tarihi olay. Bu yürüyüşü Papaz Georgy Gapon adında bir Ohranka ajanı örgütlemişti. Eylemciler iş gününün 8 saate indirilmesini, asgari ücretin daha adil olmasını ve fazla mesainin kaldırılmasını istemekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Şubat Devrimi</span>

Şubat Devrimi, I. Dünya Savaşı sırasında 1917'de ortaya çıkan devrimci harekettir. Devrim, 1917'de Rusya'da gerçekleşen iki devrimden ilkiydi.

<span class="mw-page-title-main">Rus Devrimi (1905)</span>

1905 Rus Devrimi, Rus İmparatorluğu çapında geniş yankı bulan kitlesel siyasi eylemlerdir. 1905 Moskova Ayaklanması örneğinde olduğu gibi, bazı eylemler doğrudan hükûmeti hedef almıştır. Saldırılar, işçi grevleri, köylü ayaklanmaları ve askeri isyanlar şeklinde gelişmiştir. Olaylar sonucunda anayasal monarşiye geçiş yapılmış ve Çarlık Duması kurulmuş, çok partili seçimler yapılmış, 1906 Anayasası meydana getirilmiştir. Ancak Çarlık rejiminin yıkılması ve bazı bölgelerdeki bağımsızlık yönünde yapılan silahlı ayaklanma girişimleri başarısız olmuş ve bastırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi 4. Kongresi</span>

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (RSDİP) Dördüncü Kongresi İsveç'te, Stockholm şehrinde Nisan 1906'da toplandı. Kongrenin toplanma amacını ve toplantıdan çıkan sonuçları daha iyi anlayabilmek için, Kongre'nin hemen öncesindeki gelişmelere ve siyasi atmosfere bakmak gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi 1. Kongresi</span>

Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (RSDİP) I. Kongresi Rus İmparatorluğu'nun Minsk şehrinde 1-3 Mart 1898 tarihinde, Rumyantsev isimli bir demiryolu işçisinin evinde, büyük bir gizlilik içinde yapıldı. Öncelikle, Kongrenin yapılmasına yol açan tarihsel gelişimelere kısaca göz atmak faydalı olacaktır.

1907 Haziran Darbesi veya Stolipin Darbesi Rusya Çarlığında eski takvimle 3 Haziran 1907 tarihinde İkinci Devlet Dumasının kapatılmasını, bazı üye milletvekillerinin tutuklanmasını ve Çar II. Nikolay tarafından seçim yasasının değiştirilmesini kapsar. Yasal olarak çok tartışmalı olan olay birçok tarihçi tarafından 1905 Devriminin sonu olarak değerlendirilir.

Anarşizm ve şiddet, eylemli propaganda nedeniyle popüler düşüncede birbirlerine yakın kavramlar. Anarşist düşünce şiddet sorusuna oldukça çeşitli cevaplar vermiştir. Bakunin, anarşizm “burjuvaziyi oluşturan bireylerin ölümü demek değildir, siyasi ve toplumsal varlık olarak ekonomik açıdan işçi sınıfından ayrı farklı [bağımsız] olan burjuvazinin ölümü demektir.” diyerek; Kropotkin “yüzlerce yıllık bir tarihe dayanan bir yapıyı birkaç kilo patlayıcıyla tahrip edemezsiniz.” diyerek toplumsal ilişkilerin havaya uçurulamayacağını ve anarşizmin bireye karşı olamayacağını belirtmişlerdir. Rus Devrimi tarihi, Kropotkin'in “eğer yalnızca terörle kazanılırsa gelecek devrim çok üzücü olacaktır” öngörüsünü onaylar. Emma Goldmann ise “Anarşist hareketle aşina olan hemen hemen herkesçe bilinen bir gerçektir ki; Anarşistlerin cezasını çektiği terörist eylemlerin büyük bir kısmı ya kapitalist medya tarafından uydurulmuştur veyahut –eğer doğrudan [kendileri tarafından] yapılmadıysa– polis tarafından kışkırtılmıştır.” demektedir. Tüm bunlar anarşistlerin şiddet eylemleri yapmadıkları anlamına gelmez.

<span class="mw-page-title-main">Anayasal Demokrat Parti</span> Rus İmparatorluğunda liberal bir siyasi parti

Anayasal Demokrat Parti veya Kadetler, Rus İmparatorluğunda liberal bir siyasi partiydi. Parti üyelerine Kadetler denilirdi. Bu isim partinin Rusça isminin kısaltmasından ileri gelir; K-D harflerinden oluşan parti adının kısaltmasının Rusça okunmasıdır. Kadetler ismi, Rus İmparatorluğunda askeri okul öğrencilerine verilen kadet ismiyle karıştırılmamalıdır. Partinin teorik hattını Konstantin Kavelin'in eserleri çizmiştir. Tarihçi ve siyasetçi Pavel Milyukov partinin varlığı süresince tek lideri olmuştur. Kadetler özellikle teknokratlar ve sanayiciler tarafından destek görmüştür. Ekim Devriminden sonra yasa dışı ilan edilmiş ve kapatılmıştır.

17 Ekim Birliği yaygın olarak Ekimci Part olarak bilinir, Rus İmparatorluğu'nun son döneminde liberal-reformist Meşrutî monarşist siyasi partidir.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ndeki muhalefet gruplarının yasaklanması, ilk olarak 1921'de gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Rus İmparatorluğu'nda antisemitizm</span>

Rusya İmparatorluğunda antisemitizm, çok sayıda pogrom ve Rus Ortodoksluğuna geçmedikleri sürece Yahudilerin Rusya'nın içine göç etmesinin yasak olduğu Soluk Yerleşiminin belirlenmesini içeriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Mayıs Yasaları</span>

Mayıs Kanunları İçişleri bakanı Nikolay Pavloviç Ignatyev tarafından önerildi ve 15 Mayıs 1882'de III. Aleksandr tarafından kabul edildi. Başlangıçta, 1882 Mayıs düzenlemeleri Yahudilerle ilgili yasaların gelecekteki bir revizyonuna kadar sadece geçici önlemler olarak düşünülmüş, ancak otuz yıldan fazla bir süre yürürlükte kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Devlet Duması (Rus İmparatorluğu)</span>

Devlet Duması veya İmparatorluk Duması, Sankt-Peterburg'daki Taurida Sarayı'nda toplantılarını düzenleyen, Rus İmparatorluğu'nun son dönemindeki yasama meclisinin bir parçası olan alt meclis. 27 Nisan 1906 ile Şubat 1917 tarihleri arasında İmparatorluğun çöküşü arasında dört kez toplandı. Birinci ve İkinci Duma daha demokratikti ve haleflerinden daha fazla sayıda ulusal unsurları temsil ediyordu. Üçüncü Duma, eşraflar, toprak sahipleri ve işadamlarının hâkimiyetindeydi. Dördüncü Duma beş oturum düzenledi; 2 Mart 1917'ye kadar varlığını sürdürdü ve 6 Ekim 1917'de resmen feshedildi.

<span class="mw-page-title-main">Georgy Gapon</span>

Georgy Apollonovich Gapon bir Rus Ortodoks rahibi ve 1905 Rus Devrimi öncesinde popüler bir işçi sınıfı lideriydi. Polis muhbiri olduğu ortaya çıktıktan sonra Gapon, Sosyalist Devrimci Parti üyeleri tarafından öldürüldü. Peder Gapon daha çok Kanlı Pazar'da barışçıl bir protestocu kalabalığının Rus İmparatorluk Ordusu'nun ateş mangaları tarafından karşılanmasına önderlik eden bir ajan provokatör olarak hatırlanmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.