İçeriğe atla

Ekim 2021 Sudan darbesi

Ekim 2021 Sudan darbesi
2019-2024 Sudan'da demokrasiye geçiş
Tarih25 Ekim 2021
Bölge
Hartum, Sudan
15°36′32″K 32°31′43″D / 15.60889°K 32.52861°D / 15.60889; 32.52861
Sonuç
Taraflar
Sudan Egemenlik Konseyi 

 Sudan Silahlı Kuvvetleri   

  • Hızlı Destek Kuvvetleri
Komutanlar ve liderler
  • Abdullah Hamduk
  • İbrahim eş-Şeyh
  • Eymen Halid
  • Hamza Balul
  • Muhammed el-Faki
  • Faysal Salih
Abdülfettah el-Burhan
Yaralılar ve ölenler

10 sivil öldü, 140 kişi yaralandı.[2]

25 Ekim 2021 tarihinde General Abdülfettah el-Burhan liderliğindeki Sudan ordusu bir askerî darbeyle hükûmetin kontrolünü ele geçirdi. Kontrolün ele geçirilmesi esnasında ilk başta en az beş üst düzey hükûmet yetkilisi gözaltına alındı.[3] Sivil Başbakan Abdullah Hamduk darbeye destek vermeyi reddetti ve 25 Ekim'de halka direniş çağrısında bulundu;[4] 26 Ekim'de ise ev hapsine alındı.[5] Darbenin ardından ülke genelinde yaygın şekilde internet kesintileri bulunduğu da bildirildi. Aynı günün ilerleyen saatlerinde, Egemenlik Konseyi feshedildi, olağanüstü hal ilan edildi[6] ve Hamdok Kabinesinin çoğunluğu ile çok sayıda hükûmet yanlısı tutuklandı.[7]

Sudan İşinsanları Derneği ve Özgürlük ve Değişim Güçleri de dâhil olmak üzere önde gelen sivil gruplar, sivil itaatsizlik ve darbe organizatörleriyle iş birliği yapmayı reddetme çağrısında bulundu.[8] 25 ve 26 Ekim'de darbeye karşı kitlesel protestolar gerçekleşti. Ancak gerçekleştirilen bu protestolara ordu tepki verdi. Protestoların ilk gününde en az 10 sivil öldü ve 140'tan fazla kişi yaralandı. Dışişleri Bakanlığı, Enformasyon Bakanlığı ve Başbakanlık [9] darbenin bir suç olduğunu, Hamduk'un başbakan olarak kaldığını belirterek yetki devrini tanımayı reddetti. 26 Ekim'de Afrika Birliği, Hamduk hükûmeti iktidara dönünceye kadar Sudan'ın üyeliğini askıya aldı.[8]

Uluslararası tepkiler

  • Çin ve Etiyopya, Sudanlı gruplar arasında diyalog yapılması çağrısında bulundu.[10][11]
  • ABD darbeyi kınadı ve Sudan askeri derhal, göstericilere karşı şiddeti durdurmasını, sivil yetkililerin serbest bırakılmasını ve geçici hükûmetin görevinin başına geri döndürülmesi çağrısında bulundu; ABD ayrıca Sudan hükûmetine yapılan 700 milyon dolarlık ekonomik yardımı dondurdu. Darbe, Fransa, Almanya ve İngiltere hükûmetleri tarafından da kınandı.[12]
  • Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, darbeyi kınayarak başbakanın serbest bırakılmasını istedi. BM'nin Sudan halkının yanında olmaya devam edeceğini ve "zorla kazanılan siyasi geçişi korumak için anayasaya tam saygı gösterilmesi gerektiğini" de sözlerine ekledi. Birleşmiş Milletler Sudan Misyonu ve Afrika Birliği de benzer açıklamalarda bulundu.[13]
  • 26 Ekim'de Afrika Birliği, Sudan'ın üyeliğini askıya aldı. Sudan'ın Afrika Birliği'nin tam üyeliğini geri kazanmansının koşulunun geçiş hükûmetinin "etkili restorasyonu" olduğunu açıkladı.
  • Dünya Bankası, askeri darbenin ardından Sudan'a yaptığı yardımı askıya aldı.[14]

Kaynakça

  1. ^ "World condemns Sudan's military coup, US withdraws aid". Radio Dabanga. 26 Ekim 2021. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2021. 
  2. ^ "Sudan coup: Protests continue after military takeover". BBC. 25 Ekim 2021. 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2021. 
  3. ^ "Sudan's PM and other leaders detained in apparent coup attempt", The Guardian, Sudan, 25 Ekim 2021, 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Ekim 2021 
  4. ^ "Sudan military seizes power, arrests PM and civilian Ministers in dawn coup". Radio Dabanga. 25 Ekim 2021. 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2021. 
  5. ^ "Sudan coup 2021: Live updates – PM Abdalla Hamdok escorted back home". Middle East Eye. 26 Ekim 2021. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2021. 
  6. ^ "Sudan's Burhan declares state of emergency, dissolves government". Reuters. 25 Ekim 2021. 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2021. 
  7. ^ "Sudan cabinet members, others arrested in apparent coup – Reuters witness". Reuters. 25 Ekim 2021. 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2021. 
  8. ^ a b "African Union suspends Sudan over coup". Al Jazeera English. 27 Ekim 2021. 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021. 
  9. ^ Pietromarchi, Virginia; Siddiqui, Usaid (26 Ekim 2021). "Defiant anti-coup protesters return to Sudan streets: Live". Al Jazeera English. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2021. 
  10. ^ Samy Magdy, Sudan's prime minister, detained after coup, returns home 27 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Associated Press (26 Ekim 2021).
  11. ^ Deaths of Sudan protesters mount as international community condemns coup 26 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Agence France-Presse (26 Ekim 2021).
  12. ^ Richard Wheeler & Martina Bet, [Sudan coup: UK Government condemns the military], The Scotsman (26 Ekim 2021).
  13. ^ "The Latest: China urges dialogue between Sudan's factions". AP NEWS (İngilizce). 25 Ekim 2021. 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2021. 
  14. ^ "Sudan coup: World Bank suspends aid after military takeover". BBC News (İngilizce). 27 Ekim 2021. 28 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">2006 Tayland darbesi</span>

Eylül 2006 Tayland darbesi Tayland Kraliyet Ordusu tarafından başbakan Thaksin Shinawatra hükûmetine karşı yapılmıştır. Darbe Tayland'daki uzun bir politik krizin arkasından gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu</span>

Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (CEDEAO/ECOWAS), onbeş Batı Afrika ülkesinin oluşturduğu bölgesel bir gruptur. Lagos Antlaşması'nın imzalanması ile 28 Mayıs 1975 tarihinde kurulan bu kuruluşun misyonu bölgede ekonomik entegrasyonu teşvik etmektir.

<span class="mw-page-title-main">2013 Mısır askerî darbesi</span>

2013 Mısır Askerî Darbesi, Genelkurmay Başkanı Abdülfettah es-Sisi komutasındaki Mısır Silahlı Kuvvetlerinin ülkede devam eden protestolar sırasında hükûmet ve eylemcilere verdiği 48 saatlik uzlaşma süresinin dolması üzerine 3 Temmuz 2013 tarihinde ülke yönetimine yaptığı askerî darbedir.

<span class="mw-page-title-main">Sudan cumhurbaşkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde, Sudan'ın 1956'daki bağımsızlığından bu yana devlet başkanlarını listeler.

<span class="mw-page-title-main">Sudan başbakanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde, 1952 yılında başbakanlık makamının kurulmasından günümüze kadar Sudan'ın hükûmet başkanlarını listelemektedir. Başbakanlık makamı 1989 darbesinden sonra kaldırılmış ve 2017 yılında Bekri Hasan Salih'in Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir tarafından başbakan olarak atanmasıyla yeniden kurulmuştur.

2019 Sudan askerî darbesi, 19 Aralık 2018'de protesto gösterileriyle başlayan Sudan Devrimi sırasında, 10 Nisan 2019 akşamı, Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir'in görevine Sudan Silahlı Kuvvetleri tarafından son verildiği askerî darbedir. Sudan ordusu, kabineyi ve Ulusal Yasama Meclisini feshetti ve 2 yıllık bir geçiş döneminin izleyeceği 3 ay sürecek bir olağanüstü hâl yaşanacağını açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">Abdülfettah el-Burhan</span> Sudanlı politikacı, Sudan Egemenlik Konseyinin başkanı

Abdülfettah Abdurrahman el-Burhan, Sudan'ın fiili yöneticisi olan Sudanlı bir ordu generalidir. Nisan 2019'daki Sudan Devrimi'nin ardından, protestocuların ilk lider Ahmed Avad bin Avf'dan memnuniyetsizliği nedeniyle, kurulduktan bir gün sonra askeri cunta olan Geçici Askeri Konsey'in kontrolü kendisine verildi. Ağustos 2019'da sivillerle imzalanan anayasa deklarasyonu taslağı yürürlüğe girene ve yine başlangıçta el-Burhan'ın başkanlık edeceği kolektif bir devlet başkanı Geçici Egemenlik Konseyi kurulana kadar AGK'nin başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Hamduk</span> Sudan başbakanı (2019-2021;2021-2022)

Abdullah Hamduk, 2019-2022 arası Sudan'ın 15. başbakanı olarak görev yapan Sudanlı bir kamu yöneticisidir. Hamduk başbakanlığa atanmadan önce çok sayıda ulusal ve uluslararası idari pozisyonda görev yaptı. Kasım 2011'den Ekim 2018'e kadar Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Kurulu (UNECA) Genel Sekreter Yardımcısı olarak görev yaptı. UNECA personeli Hamdok'u "[bir] diplomat, alçakgönüllü bir adam, parlak ve disiplinli bir zihin" olarak nitelendirdi. Ağustos 2019'da Hamduk, 2019 Sudan'ın demokrasiye geçiş süreci için olası bir Sudan Başbakanı adayı olarak önerildi.

<span class="mw-page-title-main">Sudan Devrimi</span> Aralık 2018de Sudanda başlayan kitlesel protestolar

Sudan Devrimi, Sudan'da ekonomik kriz ve otoriter yönetime karşı gerçekleştirilen protesto gösterileridir. Gösteriler, 19 Aralık 2018'de sokak protestolarıyla başladı ve yaklaşık sekiz ay boyunca devam eden sivil itaatsizlikle devam etti. 11 Nisan 2019 tarihinde gerçekleşen askerî darbe sonucunda, 4 Mart 2009 tarihinde Uluslararası Ceza Mahkemesi'nce Darfur'daki çatışmaların sorumlusu olarak resmen soykırımla suçlanmış olan Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir'in 30 yıllık iktidarı sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Moctar Ouane</span>

Moctar Ouane, 27 Eylül 2020 - 25 Mayıs 2021 tarihleri arasında 2020 Mali Askeri İhtilal Darbesi ile 2021 Mali Askeri İhtilal darbesi arasında Mali'nin Başbakan Vekili olarak görev yapan Malili bir diplomat ve politikacıdır. Mali hükûmetinde Mayıs 2004'ten Nisan 2011'e kadar Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Sadık el-Mehdi</span> Sudan başbakanı (1935-2020; hd. 1966-1967 ve 1986-1989)

Sadık el-Mehdi, Sadık es-Sıddık olarak da bilinir, 1966'dan 1967'ye ve 1986'dan 1989'a kadar Sudan başbakanı olan siyasi ve dini figürdü. Ulusal Ümmet Partisinin başkanı ve İslam'ın kurtarıcısı mehdi olduğunu iddia eden Ensar imamı Muhammed Ahmed'e (1844-1885) bağlılık sözü veren bir sufi tarikatındandı.

<span class="mw-page-title-main">2021 Myanmar darbesi</span> Askerî darbe

2021 Myanmar darbesi veya 1 Şubat Myanmar Askerî darbesi, Myanmar ordusunun 1 Şubat 2021 tarihinde iktidardaki lidere ve kabinesine karşı gerçekleştirdiği askerî darbe. Ülkede 10 yıllık demokrasi, bu darbeyle birlikte bozulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Darfur Savaşı</span>

Darfur Savaşı, Sudan'ın Darfur bölgesinde Şubat 2003'te Sudan Kurtuluş Hareketi (SLM) ve Adalet ve Eşitlik Hareketi (JEM) adlı grupların, Darfur'un Arap olmayan nüfusunu ezmekle suçladıkları Sudan hükûmeti ile savaşmaları sonucunda başladı. Hükûmet, saldırılara Darfur'un Arap olmayan etnik gruplarına karşı etnik temizlik kampanyası yürüterek karşılık verdi. Bu, yüz binlerce sivilin ölümüne yol açtı ve Sudan Devlet Başkanı Ömer el Beşir'in Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından soykırım, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan ithamı ile sonuçlandı.

2021 Ermenistan darbesi veya 25 Şubat Ermeni Muhtırası, Ermenistan Silahlı Kuvvetlerinin Genelkurmay Başkanı Onik Gasparyan ile üst düzey subayların Başbakan Nikol Paşinyan'a bir muhtıra vererek İkinci Paşinyan Hükûmeti'ni istifa etmeye zorladığı askerî müdahaledir.

<span class="mw-page-title-main">2021 Gine askerî darbesi</span> askerî darbe

5 Eylül 2021'de Gine Başkanı Alpha Condé, başkent Konakri'deki silahlı çatışmalardan sonraki darbede ülkenin silahlı kuvvetlerince esir alındı. Özel kuvvetler komutanı Mamady Doumbouya, anayasanın ve hükûmetin dağıtıldığını devlet televizyonundaki bir yayında ilan etti.

<span class="mw-page-title-main">Mamady Doumbouya</span> Gine devlet başkanı

Mamady Doumbouya, 1 Ekim 2021'den beri Gine'nin geçici cumhurbaşkanı olarak görev yapan Gineli bir subaydır. Doumbouya, 5 Eylül 2021'de önceki cumhurbaşkanı Alpha Condé'yi deviren bir darbeye öncülük etti. Gine Özel Kuvvetler Grubu üyesi ve eski bir Fransız lejyoneridir. Darbe günü, Doumbouya devlet televizyonunda kendi hizbinin hükûmeti ve anayasayı feshettiğini ilan eden bir yayın yaptı. 1 Ekim 2021'de Doumbouya geçici devlet başkan olarak yemin etti.

<span class="mw-page-title-main">Paul-Henri Sandaogo Damiba</span> Burkinalı asker ve cunta lideri

Paul-Henri Sandaogo Damiba, 31 Ocak 2022'den bir darbeyle görevden alındığı 30 Eylül 2022'ye kadar Burkina Faso'nun geçici cumhurbaşkanı olarak görev yapan Burkinalı subaydır. Damiba, sadece sekiz ay önce, 24 Ocak 2022'de Cumhurbaşkanı Roch Marc Christian Kabore'yi bir darbeyle görevden aldığında iktidara gelmişti.

30 Eylül 2022'de Burkina Faso'da Cihatçı isyanla başa çıkılmaması nedeniyle Geçici Devlet Başkanı Paul-Henri Sandaogo Damiba'yı görevden alan bir darbe gerçekleşti. Damiba sadece sekiz ay önce bir darbeyle iktidara gelmişti. Kaptan Ibrahim Traore geçici lider olarak devraldı. Teğmen Ibambe L'Monsein, darbeden saatler sonra Traore tarafından kurulan Ulusal Geçiş Konseyi'nin başkan yardımcılığını üstlendi.

26 Temmuz 2023'te Nijer'de, Nijer'in cumhurbaşkanlığı muhafızlarının cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum'u tutukladığı ve cumhurbaşkanlığı muhafızları komutanı general Abdourahamane Tchiani'nin kendisini yeni bir askeri cuntanın lideri ilan ettiği bir darbe meydana geldi. Cumhurbaşkanlığı koruma güçleri ülke sınırlarını kapattı, devlet kurumlarını askıya aldı ve sokağa çıkma yasağı ilan etti.

Darbe Kuşağı, darbelerin yaygınlığının yüksek olduğu ülkelerden oluşan Batı Afrika, Orta Afrika ve Sahel bölgesini tanımlamak için 2020'lerde ortaya çıkan modern bir jeopolitik kavram ve neolojizmdir. 2023 Nijer darbesinden sonra bu ülkeler Afrika'nın doğu kıyılarından batı kıyılarına uzanan bir zincir şeklinde meydana gelmiştir.