Ege Adaları

Yunanistan yarımadası ile Anadolu yarımadası arasında bulunan ve toplam alanı 23.000 kilometrekare kadar olan 3000'e yakın ada ve adacığa Ege Adaları adı verilir. Ege denizindeki adalar, yüz ölçümleri çok farklı ve sayıları çok fazla olmasına rağmen yine de gruplara ayrılabilirler.

En alt bölümdeki adalar olan Rodos, Girit, Kerpe ve Çuha Adası, Anadolu ve Yunanistan yarımadalarının ana kara parçalarının dışında bulunurlar. Diğer adaların hemen hemen hepsi Türk ve Yunan ana kara parçalarının önünde bulunan bölgelerde toplanmışlardır.

Bu ada gruplarından Mora yarımadasının doğusunda bulunanlara Kiklatlar, Yunanistan'ın orta bölümünün kıyıları önünde bulunanlara Tesalya Adaları (Kuzey Asporatlar ya da Şeytan Adaları), Ege denizinin orta bölümünde, Anadolu kıyılarına yakın olanlara Saruhan Adaları (Doğu Asporatlar), Batı Anadolu'nun güney ucunda yer alanlara da On iki ada (Güney Asporatlar) denir. Asporat (Sporat) Yunanca "dağınık" demektir, Kiklat ise "çember" demektir.

Sanılanın aksine, Batı Anadolu kıyılarına yakın olan irili ufaklı adalara On İki Ada denilmemektedir. Sık yapılan bu yanlışlığı önlemek için, en güneydeki Girit hariç tutularak, Ege adaları şu şekilde sınıflandırılabilir:

Kuzey Ege denizinde yer alan Taşoz, Semadirek, Gökçeada, Bozcaada ve Limni adalarına bu isim verilir.

Yunanistan'ın Mora yarımadasının doğusunda bulunan Andıra, İstendil (Tinos), Sire, Mökene (Mikonos), Nakşa, Bara, Yamurgi, Santoron (Santorini), Anafi, Değirmenlik (Milos) ve Yavuzca (Sifnos) adalarına bu isim verilir.

Orta Yunanistan kıyıları önünde bulunan adalara denir. Başlıcaları: İskados, İşkapolos, Kırlangıç (Alonnisos), Keçi (Pelagos), İskiri, Eğriboz.

Saruhan Adaları (Doğu Asporatlar) Ege denizinin orta bölümünde ve Anadolu yarımadasına çok yakın konumdadırlar. Başlıcaları: Midilli, Sakız, Sisam ve Ahikerya'dır.

Menteşe Adaları (Güney Asporatlar) Batı Anadolu kıyılarının güneyinde ve kıyılara çok yakın konumdadırlar. Başlıcaları: Rodos, Kaşot (Çoban), Kerpe, Limoniye, Sömbeki, İlyaki (İlkil), İncirli, Yalı, İstanköy, İstanbulya, Kilimli (Kelemez), İleriye, İlipsi, Herke, Batnaz ve Meis (Kızılhisar).

• Batnaz (Patmos)

Batnaz civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Eşek adacığı (Gaidouronisi=EşekAdası, Agathonisi)
Nera adacığı (Nera)
Nergiscik adası (Arki)

• Çoban
• Herke (Halki=Bakır)

Herke civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Limoniye adacığı (Alimnia)

• İleriye / İleryoz (Leros)

İleriye civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Ardıçcık adacığı (Kinaros)
Bulamaç adacığı (Farmakonisi)
Kendiroz kayalıkları (Liadhi)
Koçbaba adacığı (Levitha)

• İlipsi (Lipsi / Lipsos)
• İlyaki / İlkil / Papazlık (Tilos)

İlyaki civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Askino adacığı (Antitelos)

• İncirli (Nisyros)

İncirli civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Çerte / Kandilli adacığı (Kandeliussa)
Sakarcılar / Yalı adacığı (Gyali)

• İstanbulya (Astypalea)

İstanbulya civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Ardacık adası (Syrna)
Kızkardaşlar adacıkları (Adelfi)
Üçadalar (Tria Nesia)
Yaban adacığı (Ofidusa)

• İstanköy (Kos)
• Kerpe (Karpathos)

Kerpe civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Doğancık / Sarya / Küçük Kerpe adacığı (Saria)

• Kilimli / Kelemez (Kalymnos)

Kilimli civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Kalolimni adacığı (Kalolimnos)
Kardak / İkizce kayalıkları (Imia) (Türkiye'yle Yunanistan arasında anlaşmazlık konusudur)
Keçi adacığı (Platia)
Keçi / İpserim / Kapari adası (Pserimos)

• Kızılhisar / Meis (Megisti=En Büyük, Kastellorizo=Kızılkale)

Kızılhisar civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Alimenterya adacığı (Alimentaria)
Başak adacığı (Nissi tis Dacia)
Bayrak adacığı (Nissi tis Pighi)
Çatal adaları (Tsatallota / Volo)
Domuz kayalığı (Psoradia)
Dragonera kayalığı (Dragonera)
Ekmek kayalığı (Psomi)
Furnakya (Fournakhia)
Güvercin adacığı (Prasouda)
Heybeli / Suluada adacığı (Nisida Pighi)
Çamada / İpsili adacığı (Strongyli=Yuvarlak / Ypsili=Yüksek)
Karaada (Ro / Agios Georgios)
Karavola adacığı (Karavolas)
Katovolo adacığı (Kato Volo)
Kilise kayalığı (Agrielia=Vahşi Zeytin)
Kovan / Büyük Makriada adacığı (Ano Makri)
Kovanlı / Küçük Makriada adacığı (Kato Makri)
Kutsumbora adacığı (Koutsoumbas)
Marati adacığı (Marathos)
Mavro Pinaki adacığı (Mavro Pinaki)
Polifados adacığı (Polyfados)
Vutzaki kayalığı (Roccie Voutzaky)
Sarıada / Dasya adacığı (Dasia)
Üvendire adacığı (Ochendra)

• Rodos (Rodos)
• Safran Adaları (Sofrano)

Avgo adacığı (Avgo)
Çameli adacığı (Khameli)
İkikardaşlar adacıkları (Divunia, Unianisia)
Küçük İstakida kayalığı (Astakidapulo)
İstakida adacığı (Astakida)
Karabonez adacığı (Karabonesia)
Karabi adacığı (Karavi)
Safran adacığı (Megalo Sofrano)

• Sömbeki (Symi)

Sömbeki civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Nimos adacığı (Nimos)
Seskli adacığı (Sesklion)

• Anafiye (Anafi)

Anafiye civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Küçük Anafi adacıkları : Pakya & Makra (Pakheia & Makra)

• Andıra (Andros)

Andıra civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Venedik kayası (Kalogeri)

• Aniye / Ünye / Enye / İnoz / Niyoz (Aniye)
• Bara / Para (Paros)

Bara civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Andibara / Andobade adası (Antiparos)

• Bibercik / Uzunca (Makronisos)
• Bolukendire (Folegandros)
• Değirmenlik Adası (Milos)

Değirmenlik civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Küçük Değirmenlik adası (Antimilos)
Gümüş adası (Kimolos)
Polino adası (Polyaigos)

• Eskinos (Sikinos)
• İstendil / İstendin / İstandil (Tinos)
• Koyunluca (Serifos)

Koyunluca civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Serfo adası (Serifopula)

• Mökene / Mikene / Mekene (Mykonos)

Mökene civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Delos adası (Dilos)
Doğancık adacığı (Ktapodia)
Sığırcıklar adası (Rinia)
Yılan adası (Dhragonisi)

• Mürted (Kea / Tzia / Zia)
• Nakşa (Naxos)

Nakşa civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Eskino adası (Shoinousa)
Hacılar adası (Denusa / Donusa)
Karo adası (Keros)
Yassıca adası (Antikeros)
Kufonisya adacıkları (Koufonisia)
Örenli (Irakleia)

• Santoron (Santorini / Thira)

Santoron civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Hristiyan adacığı (Hristiani)
Yeni Kameni adası (Nea Kameni)
Eski Kameni adası (Palea Kameni)
Terasya adası (Thirassia)

• Sire (Syros)

Sire civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Didim adacığı (Didimi)
Papazlık / Şeytanlık / Şeytan adası (Gyaros)

• Termiye (Kythnos)
• Yamurgi / Mırgır / Yumurgi (Amorgos)

Yamurgi civarındaki ada, adacık ve kayalıklar
Anidro adacığı (Anidhros)

• Yavuzca (Sifnos)

• Ahikerya / Karyot / İkarya (Ikaria)
• Andipsara / Küçük İpsara (Antipsara)
• Ayvalık Adaları / Yund Adaları / Cunda Adaları (Hekatonisa=KokuluAdalar, Hekatonesos, Apollonnesos, Hekatonnesoi, Hekatos): Türkiye'ye aittir

Akoğlu / Kedi Kopano), Alibey / Cunda (Nesos=Ada, Mosko, Yunda, Moshonisi, Moshinos=Kokuluada), Çıplak (Chalkis, Cimno), Çiçek (Argistra, Angistri), Gizli kayalar (Petro=Kaya), Göz, Güvercin / Kızlar Manastırı (St Giorgio / Aya Yorgi), Hasır (Sefiri), İkiz kayalar (Daskali, Daskalio), İlyosta Büyük / Güneş / Fener (Ilyosta, Eleos=Güneş, Oilios), İlyosta Küçük / Yumurta (Kilyosta, Eleos Pulo), Kalemli (Kalamaki), Kara / Balkan / Kutu (Kudho), Kara ada / Kamış adası / Akvaryum (Kalamo, Kalamos), Kara ada Küçük, Karaada Büyük / Balık adası / Tavşan (Psariano=Balık), Kayabaşı, Kılavuz / Mosko / Pınar / kılavuz (Mosko Pulo), Kız (Ulya), Kumru, Lale / Dolap / Soğan (Kromido), Maden Büyük / Maden (Pirgo, Pordoselene, Pirgos=kale, Poroselene, Pordosolone), Maden Küçük, Melina, Mırmırcalar, Pirgos kayalıkları, Poyraz ada / İncirli / Yellice (Leyah), Sazlı ada / Oker, Taş (Klavo), Taşlı, Tavuk (St Yoannis, Aya Yannis), Tüzüner, Yalnız (Yanlız), Yelken, Yuvarlak adacığı (Kalamo Pulo).

• Fornoz (Furni)
• Hurşid (Fymena)
• Ipsara (Psara)
• Koyun Adaları / Papaz Adaları (Inusa)
• Midilli (Lesbos)
• Sakız (Khios)
• Sisam (Samos)

• Arsura (Psathura)
• Eğriboz / Ağrıboz / İğriboz (Evia / Evvobia)
• Güvercin Adası / Hasır Adası (Peristera)
• Hırsız ada / Biber adası (Piperion)
• İblislik / Şeytan adası (Giura)
• İskados (Skiathos)
• İskandil / Nergiscik (Skantzura)
• İskapolos / İşkapolos (Skopelos)
• İskiri (Skyros)
• Kardaşlar / Defliye (Adelfi / Adelfopulo)
• Keçi (Pelagos / Kyra Panagia)
• Kırlangıç / Halodermiye (Alonnisos)

• Bozbaba (Agios Evstratios)
• Bozcaada (Tenedos]) : Türkiye'ye aittir
• Gökçeada (Imvros) : Türkiye'ye aittir
• Limni / Ilımlı (Limnos)
• Semadirek / Semendirek / İslamdirek (Samothraki)
• Taşoz (Thasos)
• Karayer Adaları / Tavşan-Merkep Adaları (Mavria) : Türkiye'ye aittir

Fener, Kaşık, Gökçe, Orak, Piresa, Sıçanlık (Sıçancık), Taş, Tavşan, Yılan.

• Dia (Dia)
• Gavda (Gavdos)
• Girit (Kriti)

• Arsida (Arsida)
• Çamlıca (Hydra / Ydra)
• Domala (Poros=Kaynak)
• Egine / Ekene / Eyne (Egina)
• Engiste (Ankistrion)
• Felakonda (Falkonera)
• Flebes (Fleves)
• Karaada (Patroklos)
• Karabi (Karavi)
• Kargi (Velopula)
• Kedelen Papazlığı / Kerke / Görge (Agios Georgios)
• Kulur (Salamis)
• Küçük Çamlıca (Dokos)
• Suluca (Spetse)

• Arkudi (Arkudion)
• Atokos (Atokos)
• Avgo (Avgo)
• Aya Mavra / Lefke (Levkas / Lefkada)
• Çuha Adası / Çuka (Kythera)
• Ekinades Adaları (Ekhinades)
• Fanus (Othoni)
• İtake (Ithake)
• Kalamos (Kalamos)
• Kastos (Kastos)
• Kefalonya (Kefallinia=YarimadaninBaşı)
• Korfuz / Korfu (Kerkyra)
• Mallu Kilise (Strofades)
• Matraki (Mathraki)
• Meganisi (Meganesion)
• Merlera (Erikusa)
• Mesinya Adaları (Inuse)
• Paksi (Paxi)
• Paşa (Elafonesos=GeyikAdası)
• Sazan (Saseno / Sazanit) : Arnavutluk'a aittir
• Sıkliye / Küçük Çuha (Antikythera)
• Zakintos (Zakynthos)

Not: Yediadalar grubunda Çuha ve Sıkliye adaları dışındaki diğer tüm adalar İyon Denizi'ndedir.

Ege Adaları'nın kendi kıyı karasularının ötesindeki orta Ege Denizi bölgesinin deniz tabanı, 1982 tarihli Uluslararası Deniz Hukuku Sözleşmesi'ne göre, Türkiye kıyılarından 100 deniz mili (185 km.) açığa kadar Türkiye'nin mülkiyetinde olup buradaki maden ve deniz kaynaklarını Türkiye'den başka bir ülke kullanamaz.^[1] Bu konuda Lahey Adalet Divanı da aynı şekilde görüş bildirmektedir. Yani uluslararası hukuka göre adaların yalnızca 6 ya da 12 mil karasuları olabilir ama 200 mile kadar kıyı ülkesine işletme hakkı veren Münhasır Ekonomik Bölge hesabına adalar dâhil edilemez şeklinde görüş açıklamaktadır.^[1]

Ege'de Türkiye ve Yunanistan'ın ana kıta kıyılarından eşit uzaklıktaki bir orta hat belirlenmesi ve deniz tabanı işletme haklarının bu orta hatta göre taksim edilmesi zorunluluğu, bu 1982 uluslararası deniz sözleşmesinin bir gereğidir. Bu anlaşma hükümlerine göre, 200 milden daha dar denizlerde iki kıyıdaş devlet eşit şekilde deniz tabanını paylaşmak durumundadır. Bu konu 12 millik karasuları meselesiyle karıştırılmamalıdır. Ekonomik münhasır bölge, karasularından kat kat daha uzağında alanları kıta kenarında bulunan ülkelere vermektedir ve adaların böyle bir kıtasal ekonomik bölgesinin olmayacağı bu deniz sözleşmesinde yazılıdır.^[1]

Türkiye'nin ta Ege Denizi ortalarına kadar yani Girit ve Mikonos önlerine kadar Ege deniz yatağında maden çıkarma ve balıkçılık yapabilme hakları uluslararası antlaşmalarca geçerlidir. Yunanistan da bu antlaşmaları imzalamış durumdadır. Ayrıca Yunanistan ve Türkiye 1976 yılında tartışmalı Ege kıta sahanlığı sorunu çözülünceye kadar kendi karasularının ötesindeki münhasır ekonomik bölge alanlarına giren sularda maden ve petrol aranmaması ve çıkarılmaması konusunda 1976 yılında Bern kentinde bir moratoryum imzalamışlardır.

Wikimedia Commons'ta Ege Adaları ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Ege Adaları'nın silahlandırılması