İçeriğe atla

Efterice

Efterice
افتری
TelaffuzEfterî
Bölgeİran
Dil ailesi
Hint-Avrupa
Dil kodları
ISO 639-3
Glottologafta1234  Aftari[1]

Efterice (Farsça: افتری), İran'n kuzeyindeki Simnan eyaletinde konuşulan bir Kuzeybatı İran dili.[2][3] Simnan dilleri içinde yer almaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Aftari". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. 
  2. ^ Borjian, Habib (1 Ocak 2010). "Rev.: Etymological Dictionary of the Iranian Verb". Journal of the Royal Asiatic Society 20/4, 2010, pp. 542-546. 9 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024. 
  3. ^ برجیان، حبیب (۱۳۸۸). محبوبه محمدی، ویراستار. متون طبری. آینهٔ میراث = ۲۸

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zazaca</span> Zazalar tarafından Türkiyenin doğu ve güneydoğusunda konuşulan bir dil

Zazaca, Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri grubunda bulunan Kuzeybatı İran koluna bağlı bir dildir. Zazalar tarafından Türkiye'nin doğusunda Bingöl, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Sivas ve Tunceli; güneydoğusunda Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa ile Muş'un Varto ilçesi ve Bitlis'in batısında Mutki ilçesi civarındaki köylerde yoğunlukla konuşulur. Zazacaya gramer, genetik, dil bilimi ve söz varlığı açısından en yakın diller Hazar Denizi kıyılarında konuşulan Talışça, Tatça, Gilekçe, Simnanca, Sengserce ve Mazenderancadır.

<span class="mw-page-title-main">Zazalar</span> Türkiyenin doğu ve güneydoğusunda yaşayan bir etnik grup

Zazalar, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir dil olan Zazaca konuşup Türkiye'nin çoğunlukla Doğu Anadolu Bölgesi'nde; Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan ve Tunceli, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde ise; Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa illerinin belirli bölgelerinde yaşayan İranî bir halktır. Yaklaşık 2-3 milyon nüfusa sahip olan Zazalar; Türkler, Kürtler ve Araplardan sonra sayısal olarak Türkiye'deki dördüncü en büyük etnik grubu oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Farsça</span> Bir batı İran dili

Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hint-Avrupa dil ailesi</span> dil ailesi

Hint-Avrupa dil ailesi, yüzlerce dil ve lehçe içeren dünyanın en büyük dil ailesi. Dünyada 3,2 milyarı aşkın kişinin anadili bu aileye ait bir dil olup, bu değer dünya nüfusunun %46'sına tekabül etmektedir. Avrupa'nın en büyük dilleri, Güney ve Batı Asya dilleri, Kuzey ve Güney Amerika ve Okyanusya'da en çok konuşulan diller Hint-Avrupa dilleridir. Ethnologue'a göre yaşayan 445 Hint-Avrupa dili bulunmaktadır ve bu dillerin üçte ikisinden fazlası (313) Hint-İran koluna bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">İran dilleri</span>

İran dilleri veya İranî diller, Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-İran dilleri koluna bağlı dil öbeği. Günümüzde 150-200 milyon kişinin bu dil grubuna ait dilleri konuştuğu tahmin edilir. İran dilleri tarihsel gelişim açısından üç gruba ayrılır: Eski İran dilleri, Orta İran dilleri ve Yeni İran dilleri.

<span class="mw-page-title-main">Kürt dilleri</span> Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren dil

Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mâzenderan</span>

Mazenderan,, İran'ın 31 eyaletinden birisidir. Hazar Denizi'nin güney kıyısında yer alan eyalet, saat yönünde Gülistan, Simnan, Tahran, Kazvin ve Gilan eyaletleriyle komşudur. Eyaletin 15'inci yüzyıla kadar ismi, Taberistan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Partça</span>

Partça, aynı zamanda Arsasid Pehlevicesi olarak da bilinmektedir, tarihte Part ülkesinde konuşulan ve günümüzde kaybolmuş bir Kuzeybatı İrani dili. Partça Part İmparatorluğu ve dominyonları Arsak Krallığı, İberya Krallığı ve Albanya Krallığı'nın resmî devlet diliydi. Partça, İskitçe, Sakaca, Soğdca ve Harezmce ile aynı dönemde konuşulmuş İran dillerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">İran'ın eyaletleri</span> İranın yerel idaresi

İran'ın eyaletleri, İran her biri (Farsça: مرکز markaz / Türkçe: merkez) olarak adlandırılan bir yerel yerleşim birimi olan şehirden yönetilen ve Türkiye'deki İllere karşılık gelen Otuz bir adet "Ostan" adı verilen eyalete ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İran Azerileri</span> İran Azerbaycanı Türkleri

İran Azerileri, Kuzey İran Azerileri, Güney Azerileri, Güney Azerbaycanlılar, İran Azerbaycanlıları ya da İran Türkleri;, İran'da Güney Azerbaycan denen ve Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan sınırına yakın bölgelerde yaşayan ve İran Türklerinin büyük çoğunluğunu oluşturan Azerilerdir. 70 milyon nüfuslu İran'ın üçte birinden fazlasını oluştururlar. İran'da Azeriler en büyük Türk grubudur ve Farsçadaki İran Türkleri adı öncelikle İran Azerileri için kullanılmaktadır. Tebriz, Erdebil, Zencan ve Urumiye bölgelerinde de yoğun olarak yaşayan Azerilerin başkent Tahran'daki nüfusları da oldukça yüksek ve Tahran pazarına büyük oranda Azeri tüccarlar hakimdir. Çok heterojen etno-linguistik grubun üyeleri olan Azeriler, çok farklı sosyoekonomik koşullar altında yaşamlarını sürdürür.

<span class="mw-page-title-main">Mâzenderanca</span> Kuzeybatı İran dili

Mazenderance Hint-Avrupa dil ailesinin İrani diller grubunun Kuzeybatı İran dilleri koluna bağlı bir dildir. Hazar Denizi'nin güney kesiminde başta Mazenderan olmak üzere Gilan ve Gülistan eyaletlerinde konuşulur. Mazenderanca, Farsçadan çok büyük ölçüde etkilenmiş olmasına rağmen, kuzeybatı İran kökenli bağımsız bir dil olarak varlığını sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Talışça</span>

Talışça veya Talişçe, İran ve Azerbaycan'da konuşulan bir Kuzeybatı İran dilidir. Tatça ve Zazaca ile yakından ilişkili dil, İran'ın Hazar Denizi kıyılarındaki Gilan ve Erdebil eyaletleri ile Azerbaycan'ın güney illerinde yaklaşık 220.000 kişi tarafından konuşulmaktadır. Konuşurlar Hazar Denizi'nin batı ve güneybatı kıyı bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Glottolog Talişçeyi Türkiye'de konuşulan Zazaca ile Hazar Denizi'nin güney kıyılarında konuşulan Tatça ve lehçeleri ile birlikte Eski Azerice'den türeyen Azeri dilleri grubu içinde sınıflandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Surhe, Simnan</span>

Surhe, İran'ın Simnan Eyaleti'nde şehir.

Batı İran dilleri, Doğu İran dilleri ile birlikte Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri grubunu oluşturan iki koldan biridir. Batı İran dilleri temelde Kuzeybatı İran dilleri ve Güneybatı İran dilleri olmak üzere iki kola ayrılmaktadır. Eski Farsça, Medce, Partça ve Orta Farsça gibi diller İran dillerinin batı grubunda yer almış belgelenmiş en eski dilleridir. Farsça, Kürtçe, Beluçça, Lurca, Zazaca, Talışça, Tatça, Simnanca, Sengserce, Gilekçe gibi diller bu grupta yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Deylemliler</span>

Deylemiler Hazar Denizi'nin güneybatı kıyısındaki Kuzey İran'ın dağlık bölgeleri olan Deylem'de yaşamış bir halk.

<span class="mw-page-title-main">Simnanca</span>

Simnanca, İran'ın kuzeyinde, Hazar Denizi'nin güneyinde Simnan eyaletinde konuşulan Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri grubunda bulunan Batı İran koluna bağlı bir dildir. Gramer, söz dağarcığı ve genetik olarak Zazaca, Gilekçe, Mazenderanca ile önemli ölçüde benzerlik göstermektedir. Simnanca çoğu Kuzeybatı İran dili gibi ergatif bir dildir ve gramatik cinsiyet özelliği taşımaktadır. Diğer kuzeybatı İran dilleri gibi Medce ve Partça ile benzerlik göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sengserce</span>

Sengserce, İran'ın kuzeyinde, Hazar Denizi'nin güneyinde Simnan ve Tahran eyaletlerinde ve Mehdişehr'de (Sengser) konuşulan Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri grubunda bulunan Batı İran koluna bağlı bir dildir. Gramer, söz dağarcığı ve genetik olarak Zazaca ile önemli ölçüde benzerlik göstermektedir. Bu nedenle bazı dil bilimciler tarafından Zazaca ile birlikte İran dillerinin Hyrkan grubunu oluşturduğu kabul edilmektedir. Sengserce Zazaca, Simnanca, Tatça ve diğer Kuzeybatı İran diller gibi ergatif bir dildir ve eril dişi ayrımı taşımaktadır.

Hazar dilleri, İran dilleri'in Kuzeybatı İran dilleri koluna ait bir alt gruptur. İran'ın kuzeyinde Mâzenderan, Gilan, Doğu Azerbaycan, Gülistan, Simnan gibi eyaletlerde konuşulmaktadır. Gilekçe, Mâzenderanca ve lehçelerinden oluşan grup Zaza, Simnan, Tat ve Talış dilleriyle yakından ilişkilidir. Glottolog Gilekçe ve Mâzenderancayı Hazar dilleri, Zazaca, Tatça ve Tatçayı esi Azericenden türeyen Azeri dilleri grubunda sınıflandırmaktadır. Dillerin tümü genetik ve dil bilgisel olarak Zazacaya çok yakındır.

<span class="mw-page-title-main">Lasgerdice</span>

Lasgerdice İran'ın kuzeyinde Simnan eyaletinde konuşulan bir kuzeybatı İran dili.

<span class="mw-page-title-main">Sorheyice</span>

Sorheyi İran'ın kuzeyinde Simnan eyaletinde konuşulan bir kuzeybatı İran dili. Irak-İran Savaşı'nda İran ordusu tarafından taktik amaçlı şifreli dil olarak kullanılmıştır. Aynı zamanda İran'ın Batılı ülkelerde nükleer müzakerelerinde özel konuşmaları gizlice dinlenmesi ihtimaline karşı Hasan Ruhani tarafından İranlı diplomatlarla kullanılmıştır.