Efraim kabilesi
 |
Antik İsrail |
Efraim kabilesi (İbranice: אֶפְרַיִם / אֶפְרָיִם, Efrayim; Anlam: çifte verimlilik), Tora'da adı geçen On İki İsrail Kabilesi'nden biridir. Menaşe kabilesi ile birlikte Yosef Hanedanlığını oluştururlar.
M.Ö. 1200'lü yıllarda Kenan topraklarının fethinden sonra[1] Yeşu[2] bu toprakları on iki kabile arasında bölüştürdü. Toprakları, Kenan toprakları'nın ortasında bulunan bu kabile Ürdün'ün batısında, Menaşe kabilesinin güneyinde ve Benyamin kabilesinin kuzeyinde yer alıyordu. Bu bölgeye sonradan Samarya adı verildi. Dağlık olan bu topraklar kabile için koruma sağlarken verimli toprakları kabileyi varlıklı kılıyordu.[3][4][5][6]
İsrailoğulları'nın ilk dini merkezlerinden olan Şehem ve Şilo şehirleri bu topraklarda bulunur.[7] Bu faktörün etkisiyle Efraim en üstün kabile oldu ve hatta bazen İsrail Krallığı için Efraim dendi.[7]
Yeşu'nun Kenan topraklarını fethinden M.Ö. 1050 yılında kurulan Birinci İsrail Krallığı'na kadar geçen sürede İsrail kabileleri konfederasyon halinde varlıklarını sürdürüyordu ve Efraim kabilesi de bu konfederasyonun bir parçasıydı. Merkezi bir hükûmet olmadığı için kriz dönemlerinde insanlar Hakimler tarafından yönetiliyordu. Filistlerin artan istila tehditleri karşısında İsrail kabileleri güçlü merkezi bir monarşi sistemine geçtiler. Benyamin kabilesinden Şaul[8] birleşik monarşinin ilk kralıydı.
Şaul'un ölümünden sonra bütün kabileler Şaul'un hanedanlığına sadık kalıp onun oğlu Işboşeth'i kral olarak görmelerine rağmen Yehuda kabilesi kendi krallarını David olarak seçti. Işboşeth'in ölümünden sonra diğer kabileler de Davud'un altında birleşti. Davud'tan sonra kral Süleyman oldu. Süleyman'ın ölümünden sonra M.Ö. 930'da onun oğlu Rehoboam başa geçti; Yehuda ve Benyamin kabileleri ise Yehuda Krallığı altında Davud hanedanlığına sadık kaldı fakat kuzeydeki kabileler Davud hanedanlığından ayrılıp İkinci İsrail Krallığı'nı kurdu. İkinci İsrail Krallığının ilk kralı olan Jeroboam Efraim kabilesindendi.
Asurlular tarafından M.Ö. 723'te yıkılana kadar krallığın bir parçası olan bu kabile bu tarihten sonra Kayıp On Kabileden biri olmuştur.
Kökeni
Toraya göre kabile adını torunları olduğu Yosef'in oğlu Efraim'den almıştır.[9] Yahudi dini öğretilerine göre, Yosef Yakup ve Rahel'in oğlu, Benyamin'in kardeşi, Menaşe ve Efraim'in babasıdır. İlk doğan oğul Menaşe olmasına rağmen, Yakup, Yosef'in ikinci oğlu Efraim'i, torunlarının daha başarılı olacağını öngördüğü için, Menaşe'nin yerine kutsamıştır.[10][11] Her ne kadar Yosef Hanedanlığı'nın sınırları Tora'nın değişik yerlerinde tutarlı bir şekilde anlatılmışsa da Menaşe ve Efraim'i ayıran sınırlar degişiklikler gösterir.[7] Bazen Menaşe ve Efraim'e kısaca Yosef diye hitap eden Tora bu iki kabileyi tek kabileymiş gibi ele alır.[7] Bazı din adamlarına göre başlangıçta Benyamin kabilesi de Yosef Hanedanlığının bir parçasıydı.[7]
Karakter
Tesniyeci tarihe göre Efraim zorba, kibirli, hoşnutsuz, kıskanç olarak tasvir edilirken klasik rabbinik edebiyatta ise Efraim mütevazı ve bencil olmayan biri olarak anlatılır. Aynı rabbinik kaynaklar Efraim kabilesinin inatçı ve dik kafalı olduğunu ve onların Mısırdan diğer İsrailoğullarından 30 yıl önce çıktığını anlatır. Arkeologların bakış açısına göre Kenan topraklarında iki farklı kültür vardı: kuzeydeki güçlü ve varlıklı kuzey krallığı ve fakir ve güçsüz güney krallığı.[12] Dini kaynaklar İsrail Krallığı'nın kuzey ve güney olarak ikiye bölünmesinin sebebini Efraim kabilesi'nin Yehuda kabilesi'nin güçlenmesini kıskanmasına bağlar. Tarihler Kitabında Efraim'in Yehuda'ya karşı gelip ayırımcılık yaratmasını Tanrı'ya karşı gelmek ve dinsizlik olarak açıklar.[13]
Akıbeti
Kuzey İsrail Krallığı'nın bir parçası olan Efraim kabilesi Asurlular tarafından fethedilince tarihleri sona erdi. Fakat bazı gruplar bugün Efraim'in soyundan geldiklerini savunurlar; örneğin İsrail'deki Samaritler, İran'daki Parsimler, Hindistan'daki Bene Efraim gibi. Ayrıca Afrika'daki Bnei Menasseh, Church of God in Christ inanışına göre ise bütün İngiltere ve ABD'nin, Mormon inanışına göre ise Kızılderililerin Menaşe kabilesinden geldiklerine inanılır. (bkz Kayıp On Kabile).
Kaynakça
- ^ Kitchen, Kenneth A. (2003), "On the Reliability of the Old Testament" (Grand Rapids, Michigan. William B. Eerdmans Publishing Company)(ISBN 0-8028-4960-1)
- ^ Bazı kaynaklarda Türkçeye Yuşâ olarak tercüme edilmiştir
- ^ "Hoşea 9:13". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2009.
- ^ "Yaratılış 49:22". 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2009.
- ^ "Yasa Kitabı 33:13-16". 28 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2009.
- ^ "Yeşaya 28:1". 17 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2009.
- ^ a b c d e Jewish Encyclopedia
- ^ "1.Samuel 9:1-2". 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2009.
- ^ "Yaratılış 30". 27 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2009.
- ^ "Birthright". 9 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2009.
- ^ "Yaratılış 48:1,13-20". 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2009.
- ^ Israel Finkelstein, The Bible Unearthed
- ^ "2 Tarihler 15:8-11". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2009.
