Eflak ve Boğdan boyarları

Eflak ve Boğdan boyarları, tarihî Eflak ve Boğdan prensliklerinde iktidarda bulunan asil sınıfı anlatır. 17. yüzyıla kadar ellerinde önemli siyasi güç bulunduran boyarlar bu dönemde Hospodar seçiminde belirleyici olurdu.

Kökeni

Orta Çağ boyunca Rumenler otonom kamusal mülkiyete sahip tarım arazilerine dayanan obşina sistemini kullanıyordu. 14 ve 15. yüzyıllarla beraber toprakta özel mülkiyet dönemine adım atılmış ve toplumsal hayatta sınıflar şekillenmeye başlamıştır. Bu anlamda boyar sözcüğü Rumen topraklarına o dönemde hâkim olan Rusya'dan gelmiştir. Feodal üretim biçiminde toprak sahibi olan boyarlar, kendilerine Hospodar tarafından askeri görevlendirmeyle beraber verilen topraklardan sorumluydu. Önceden kamu mülkiyetinde olan obşina boyarlar tarafından ele geçirilmiş, özgür köylüler de zorla toprağa bağlı feodal serfler haline getirilmiştir.

Feodal dönem

Boyarlar toplumsal ve ekonomik alanda önemli bir alan işgal etseler de hospodara bağlıydılar. Diğer toprak sahiplerinin aksine vergi vermeyen boyarlar zamanla sarayda da çeşitli görevler almış, devlet yapısı kurumsallaştıkça bu görevlere dair maaşlar da almaya başlamıştır. Boyarların en önde gelenleri savaş zamanında hospodara askerî birlik sağlayanlardı. Yasal olarak Batı Avrupa'daki feodal örgütlenmenin aksine hospodarın boyarlar üzerinde sonsuz bir yaptırım gücü olsa da hospodar seçimleri büyük ve köklü boyar ailelerinin onayıyla yapıldığı için karşılıklı bir çıkar ilişkisi de mevcuttu.^[1]

Fenerli Rumlar dönemi

18.yüzyılın başlarında Eflak ve Boğdan'da boyarlar sınıfının ağırlıklı olarak Fenerli Rumlardan oluştuğu dönem başlar. Yeni Fenerli Rum asıllı hospodarların Rumen topraklarına gelişi ve önemli devlet görevlerinin para vererek satın alınma dönemi eş zamanlı olarak başlar. Yatırım amacıyla devletteki bir konumu alan boyar, böylelikle kâr edeceği bir yatırım yapar hale gelmiş, bu da kamuya hizmetin değil kişisel çıkar sisteminin yürürlükte olmasını sağlamıştır. Kimi zaman hospodarlar maddi katkılarını almak için zengin tacirleri boyar yapmış, bazılarını da zorla boyar yaparak devlet için kaynak yaratmıştır. Boyarların zenginlikleri genellikle tüccarlıktan ve sahip oldukları topraklardan gelmekteydi.

Modern dönem

19. yüzyılla beraber boyarlar asalet değil büyük toprak sahiplerine doğru evrilmiştir. 1848 Devrimlerinin etkisiyle boyarların yasa koyucu etkisi iptal edilmiştir. En zengin kesimler hariç boyarların çoğu tüccar ve sanayi burjuvazisi olmaya yönelmiştir. Tarımsal faaliyetin modernizasyonuyla beraber kırda yaşanan ekonomik değişim sonrasında boyarların çoğu iflas etmiş, boyarların son kalıntıları da tasfiye olmuştur.

Kaynakça

^ Brittanica Ansiklopedisi 12 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 2 Şubat 2023 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız

Osmanlı İmparatorluğu'nun bağımlı ve haraçgüzar devletleri listesi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mavrokordat ailesi</span> Soylu familya

Mavrokordat, Mavro Kordato ya da Mavrokordato ailesi, Osmanlı İmparatorluğu, Eflak, Boğdan ve Yunanistan tarihinde önemli roller oynamış bir Fenerli Rum ailesidir.

Fenerli Rumlar ya da Fenerliler, Osmanlı döneminde İstanbul'un Fener semtinde oturan nüfuz sahibi veya zengin Rum ailelere verilen isimdi. Özellikle 18. yüzyılda Fenerli Rumların gücü çok arttı. Osmanlı Devleti'nin Avrupa ülkeleriyle olan ilişkilerinde tercümanlık görevini üstlendiler. Ayrıca Osmanlı Devleti 18. yüzyıl boyunca Eflak ve Boğdan eyaletlerinin voyvodalarını Fenerli Rumların arasından seçti.

İskerletzâde Aleksandros ya da İskerletoğlu İskender, Osmanlı padişahı IV. Mehmet zamanında sarayda baş tercümanlık yapmış İstanbul'un nüfuzlu bir Fenerli Rum ailesi olan Mavrokordat ailesinin üyesi Osmanlı vatandaşı bir Rumdu.

Nikolaye Mavrokordato İstanbul'daki Fenerli Rum Mavrokordat ailesinin üyesi, Osmanlı Devletinin baş tercümanı, Osmanlılar tarafından tayin edilmiş Eflak ve Boğdan voyvodasıydı.

İpsilantizade veya İpsilanti ailesi, Osmanlı, Eflak, Boğdan ve Yunanistan tarihinde önemli roller oynamış bir Fenerli Rum ailesidir. Aile aslen Karadeniz'deki Pontus bölgesindendi. 1655 yılında Antiyohus İpsilanti Trabzon'dan ayrılarak Kostantiniyye'ye (İstanbul'a) yerleşti.

Fener, İstanbul ilinin Haliç kıyısındaki tarihi semtlerinden biridir. "Fener" adı, Orta Çağ Yunancası'ndaki "fanarion" sözcüğünden türemiştir. Bu ad ise Bizans döneminde burada bulunan bir fenerden gelmektedir.

Basarab Hanedanı. Eflak Prensliği'nin Peçenek ya da Kıpçak kökenli ilk hanedanlığı. 1330'lu yıllarda ortaya çıkan ilk Romen devleti olan Eflak'ın kurulmasında ve yönetiminde etkili rol oynamışlardır.

Eflak Beyliği veya Eflak Voyvodalığı, 14. yüzyılın başında Karpatlar ile Tuna, Siret ve Milcov nehirleri arasındaki devletçiklerin birleşmesi sonucu Câmpulung merkezli olarak kurulan ilk bağımsız Rumen prensliğidir.

Romanya tarihi bugünkü Romanya Devleti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Moldova tarihi bugünkü Moldova topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar. Günümüzde Moldova adıyla anılan topraklar Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında tarihi adı Besarabya olan bölgedir. Bu bölge 1812 yılına kadar Boğdan adıyla anılan devletin doğu kısmını oluşturuyordu. 1812 yılından sonra Rusya'nın eline geçti. Boğdan'ın geri kalan kısmı ise etnik bakımdan kardeş olan Eflak'la birleşerek günümüzdeki Romanya Devleti'ni oluşturdu. Moldova halkı Romanya halkıyla aynı dili konuşmaktadır, etnik bakımdan kardeş uluslardır. Dolayısıyla Moldova tarihi Romanya tarihi'yle iç içe geçmiş bir tarihtir.

Alexandru Ion Cuza, birleşik Romanya'nın ilk prensi. Geniş kapsamlı bir tarım reformu uygulayarak köylülerin özgürlüklerine kavuşmasını sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bâb-ı Âli tercümanı</span> Osmanlı hükûmetinin kıdemli tercümanı ve fiili dışişleri bakan yardımcısı

Bâb-ı Âli tercümanı, Dîvân-ı Hümâyun tercümanı, büyük tercüman ya da tercümanbaşı, Osmanlı hükûmetinin kıdemli tercümanı ve fiili dışişleri bakan yardımcısına verilen addır. Makam, 1661'de oluşturulmasından 1821'de Yunan İsyanı'nın patlak vermesine kadar büyük ölçüde Fenerli Rumlar tarafından yönetildi ve Osmanlı İmparatorluğu'ndaki gayrimüslimlerin erişmiş olduğu en yüksek kamu göreviydi.

Hospodar veya gospodar "efendi" veya "lord" anlamına gelen Slav kökenli bir terimdir.

Yenaki Mavrokordato 2 Aralık 1716 ve 23 Şubat 1719 yılları arasında Boğdan kaymakamı ve Eflak Prensi'ydi. Fenerli Rumların önde gelen Mavrokordatos ailesinin bir üyesiydi.

Morozbeyzade veya Moruziler, varlığı ilk defa Trabzon İmparatorluğu'nda bahsedilmiş bir soylu ailedir.

Kalimakizade veya Kalimaki ailesi, aslen Besarabya'nın Orhei bölgesinden gelen bir boyar ve Fenerli Rum ailesidir. Aile üyeleri Bâb-ı Âlî tercümanları ve Osmanlı adına Boğdan prensleri olarak görev yapmışlardır. Aile, Romanya'da bugün hâlâ varlığını sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mihal Suço</span> Boğdan Prensi, Bâb-ı Âli tercümanı

Mihal Suço veya Vodas Fenerli Rumlardan Suço ailesinden gelen, 12 Haziran 1819 ve 29 Mart 1821 yılları arasında Boğdan Prensliği yapmış bir soyludur. Filiki Eterya'ya üyeydi, Boğdan ve Eflak'ta Yunan Devrimi'ni destekledi ve Yunanistan'ın kurulmasından sonra ülke dışında büyükelçisi olarak görev yaptı.

Drakozâde Mihal Suço, 1792 - 1795 yılları arasında Boğdan Prensiydi. Fenerli Rum ailelerden Suço ailesine mensuptu ve 1819 - 1821 yılları arasında Boğdan Beyliği yapmış Mihail Suço'nun dedesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Konstantin İpsilantis</span> Boğdan Prensi

Konstantin İpsilanti Fenerli Rum ailalerinin önde gelen isimlerinden birisidir. 2 dönem Eflak Prensliği, 1 dönem Boğdan Prensliği yapmıştır.

Aleksandır Morozi Bey Boğdan voyvodası (Prens) ve Eflak prensi olarak görev yapan Osmanlı İmparatorluğu'nun Büyük Tercümanı. Aydınlanma fikirlerine açık olan ve hidroloji mühendisliğine olan ilgisiyle dikkat çeken Morozi, Osman Pazvantoğlu'nun asi birliklerinin müdahaleleriyle uğraşmak zorunda kaldı. Dönemi için ender bir jestle, Eflak'taki tahttan feragat etti ve Boğdan'daki ikinci dönemı, Fransız diplomat Horace Sébastiani'nin entrikaları tarafından yarıda kesildi. Moruzi ailesi, önde gelen Fenerli Rumlardan (Fenerliler) idi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.