İçeriğe atla

Efkaristiya

Efkaristiya, Evharistiya (Yunanca εὐχαριστία "şükran"[1]), Komünyon (Latince communionem "[ayinde] yer alma, paylaşım"[2]) ya da Rabbin Sofrası, Hristiyanlıkta İsa'nın çarmıha gerilmeden önceki gece havarileri ile yediği Son Akşam Yemeği'nin anıldığı ayindir.[3] Roma Katolikleri tarafından Missa Ayini adıyla ifade edilir. İsa'nın bu yemekte havarilere ekmek verirken "Bu benim bedenim" ve şarap (genellikle Vin Santo adında bir tür tatlı, kuru üzüm şarabı kullanılır[4]) verirken "Bu benim kanım" dediğine inanılır.[3] Bu nedenle -özellikle Hristiyan olmayanlar tarafından- Ekmek-Şarap Ayini olarak da bilinir. Efkaristiya ayini bazı kiliselerde haftada bir kez, bazılarında ise yılda birkaç kez düzenlenir.

Tarihçe

İsa'nın çarmıha gerilmeden önceki son gecesinden Yeni Ahit'in Matta 26:26–28; Markos 14:22–24; Luka 22:17–20; ve 1. Korintliler 11:23–25 bölümlerinde bahsedilir.[3] Pavlus'un mektupları ve Elçilerin İşleri bölümlerinden anlaşıldığına göre erken dönem Hristiyanlar, Efkaristiya'nın, ölümden sonra "Tanrı'nın Krallığı"nda yaşanacak olan mutluluklara bir hazırlık olarak kutlanmasının buyrulduğuna inanıyorlardı.[3]

Kutlamalar

Hristiyanlıktaki en önemli ayinlerden olan Efkaristiya bütün Hristiyanlarca ve Hristiyanlık türevi inançlarda ve Yezidilerde de kutsal sayılan sakramental bir durumdur.[]

Roma Ritine Göre Efkaristiya Nesneleri
Katolik Kilise'nin kullandığı Efkaristiya Nesneleri (Saat yönüne göre sol yukarıdan başlayarak; Calix (Kadeh) ve üstünde Arınıdırıcı (Purificator), Kılıf (Palla), Lavabo, Tabak (Paten).
Roma Riti Efkaristiyası
Roma Ritine Göre Efkaristiya Ekmeği

Mesih İsa'nın haç üzerindeki ölümünü yeniden dünyaya gelinceye dek, yüzyıllar boyunca sürmesi için kiliselerinde ölümünün ve dirilişinin anılması için, diğer onu izleyenlere verdiği miras olarak tanımlanabilir. Bir başka deyiş ile Mesih İsa'nın onu izleyenlerden istediği paskalya sofrasının diğer jenerasyonu ve emridir. İsa'nın başlangıçtan günümüze kadar onu izleyenlerin istediği "Beni anmak için bunu yapınız" yani ekmek ve şarapla yapılan ritüel ayin. Ekmek İsa'nın bedenini, şarap ise İsa'nın kanını sembolize eder.

Katolik Kilisesi teolojisi ve litürjisinde, ekmeğin İsa'nın bedenine ve şarabın İsa'nın kanına hakiki anlamda dönüştüğüne inanılır.

Önemi

Efkaristiya Hristiyanlarca Mesih'e bağlılığın kaynağı olarak görülür.[]

Galeri

Efkaristiya için hazırlanmış bir Protestan sunağı

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Eucharist." 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Online Etymology Dictionary. Erişim: 16 Aralık 2014
  2. ^ "communion." 29 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Online Etymology Dictionary. Erişim: 28 Aralık 2014
  3. ^ a b c d "Euchraist." 22 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica. Erişim: 16 Aralık 2014.
  4. ^ "The Wine Bible - MacNeil, Karen: 9781563054341 - AbeBooks". www.abebooks.com (İngilizce). 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İncil</span> Nasıralı İsanın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatan biyografi metinleri

İncil, İsa'nın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatan her bir biyografidir. Matta, Markos, Luka ve Yuhanna tarafından kaleme alınmış olan ve yazarlarının adlarıyla anılan dört incil, Yeni Ahit'in ilk dört bölümünü teşkil eder. İncil sözcüğü Türkçe konuşan kimseler arasında sıklıkla Yeni Ahit anlamında kullanılır. Bu kullanıma –hatalı olsa dahi– Türkçe Hristiyan kaynaklarda da rastlanabilir. Bu kaynaklarda Müjde sözcüğü de Yeni Ahit anlamında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlık</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

Hristiyanlık, Nasıralı İsa'nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayanan, tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1'ini oluşturmaktadır ve 2,4 milyarı aşkın takipçisi ile dünyanın en kalabalık dinidir. Takipçilerine, "Mesihçi" anlamına gelen Hristiyan veya Nasıralı İsa'ya ithafen İsevi veya Nasrani denir. Kitâb-ı Mukaddes'e inanan takipçileri, Yahudi metni olan Tanah'ta kehanet edilen İsa'nın Mesih olarak gelişinin bir Yeni Ahit olduğuna inanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlıkta İsa</span> Hristiyanlık inancında Mesih ve Tanrının Oğlu

Hristiyanlıkta İsa, birçok ana akım Hristiyan mezhebinde Üçlü Birlik'teki ikinci figür olan Oğul Tanrı'dır. Bununla birlikte, İsa'nın Tanrı'dan farklı bir kişilik olduğuna ve Tanrı'ya bağımlı olduğuna inanan mezhepler de vardır. Hristiyanlığın her biçiminde, İsa'nın "Eski Ahit" olarak adlandırılan Tanah'ta kehanet edilen Yahudi mesih olduğuna inanılmaktadır. Çarmıha gerilişi ve ardından dirilişi sayesinde Tanrı'nın insanlara kurtuluş ve sonsuz yaşam sunduğuna, ve İsa'nın, insanlığı Tanrı ile barışın günahını telafi etmek için öldüğüne inanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya</span> İsanın dirilişini anmak için Hristiyanlarca kutlanan bayram

Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli yortu. İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir. Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Diriliş Bayramı, Diriliş Pazarı ya da Kıyam Yortusu olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Yuhanna</span>

Yuhanna, Hristiyanlık inancına göre İsa'nın 12 havarisinden biridir. Aslen Yahudi olan Yuhanna'nın, Yuhanna İncili'nin yazarı olduğu düşünülmektedir. Bu kitap dışında, Yuhanna'nın 1., 2. ve 3. mektupları ve Vahiy, Yuhanna'nın kaleme aldığına inanılan Yeni Antlaşma kitaplarındandır. Zebedi'nin oğlu olduğu bilinen Yuhanna'nın Efes'te öldüğüne inanılıyor.

Havârî, İsa'nın öğüt ve inançlarını yayma işiyle görevlendirdiği mürit ve öğrencilerinden her biri. Havari sözcüğü ile çoğunlukla "İsa'nın 12 Havarisi" kastedilmekle birlikte, kavram İsa'nın Hristiyanlığı yaymaya çalışan bazı diğer öğrencileri için de kullanılır.

Anglikanizm, İngiltere'nin resmî kilisesi olan İngiltere Kilisesi'ne has ilke, doktrin ve kurumlar. İngiltere Kralı VIII. Henry'nin kurduğu bir Hristiyan mezhebidir. İngiliz Reformu, Katoliklik ve Protestanlık arasında bir orta yol olarak görüldüğü için Latince Via Media olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Aramatyalı Yusuf</span> İsanın cesedini kendisi için hazırlanan kabre koyan havari

Aramatyalı Yusuf, Kanonik İnciller'e göre İsa'nın gizli bir öğrencisi ve takipçisi. Kendisi için hazırlattığı kaya mezara İsa'yı koymuştur. Aramatyalı Yusuf'un, yaklaşık olarak MS 30 yılında çarmıha gerilen İsa'nın damlayan kanını Kutsal Kâse'ye koyduğuna inanılır. Hristiyanlığa göre azizdir. Batı Kiliselerinde 17 Mart, Doğu Kiliselerinde 31 Temmuz "Aziz Aramatyalı Yusuf Günü" olarak kutlanır.

<span class="mw-page-title-main">Son Akşam Yemeği (tablo)</span> Leonardo da Vinci tarafından çizilen duvar resmi

Son Akşam Yemeği ya da Son Yemek, 15. yüzyılda Milano'da Leonardo da Vinci tarafından Duke Lodovico Sforza'nın isteği üzerine yapılmış fresktir. Hristiyan inanışına göre, İsa Mesih'in Romalı askerlerce tutuklanmasından bir gün önce havarileriyle yediği son akşam yemeğini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Son Akşam Yemeği</span> İsanın çarmıha gerilmeden önceki akşam havarileriyle yediği son yemek

Son Akşam Yemeği ya da Son Yemek, Hristiyan inanışına göre İsa'nın çarmıha gerilmesinden önceki akşam havarileriyle yediği son yemek.

Epiklesis, Hristiyanlıkta Komünyon ayininin ekmekle şarabın sunulduğu bölümünde Kutsal Ruh'a yapılan özel çağrı. Doğu Hristiyan ayinlerinin çoğunda İsa Son Akşam Yemeği'ndeki "Alın bu benim bedenimdir... Bu benim kanımdır." sözlerinin ardından gelir ve kutsayıcı özelliği vardır. Ayin sırasında ekmekle şarabın, İsa'nın etiyle kanına dönüşmesi için yakarılır ve bu dönüşümü Kutsal Ruh'un gerçekleştirdiği kabul edilir. Epiklesis Doğu Kilisesi'nin kutsama ayinine ilişkin görüşünü de yansıtır. Buna göre, kutsama ayininin etkililiği Tanrı'nın kilisenin yakarışını kabul etmesi olarak yorumlanır; dolayısıyla da epiklesis Komünyon'un vazgeçilmez bir parçasıdır. Katolik Kilisesi ise papazın İsa'nın Son Akşam Yemeği'ndeki sözlerini yinelemesini Komünyon'un kendisi sayar. Epiklesis ayrıca, Baba'ya seslenen, Oğul'un kurtarıcılığını anan ve Kutsal Ruh'un gücüne çağrıda bulunan Komünyon duasının Üçleme'ye bağlı özelliğini de korur.

Litürji, özellikle Hristiyanlıkta, halka açık dinî ibadetlerin (ayinlerin) nasıl yapılacağını belirleyen formlar bütünü. Bu formlara uygun olarak düzenlenmiş ayinlere de litürji denir. Litürji sözcüğü özel isim olarak özellikle Ortodoks Kilisesindeki Efkaristiya anlamında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Cuma</span> Hristiyanların İsa Mesihin çarmıha gerilişini ve Golgothada ölüşünü andıkları dini gün

Kutsal Cuma, dünya genelindeki Hristiyanların İsa'nın çarmıha gerilişini ve Golgota'da ölüşünü andıkları dini gündür. Triduum'un parçası olan Kutsal Hafta'da Paskalya Pazarı'ndan önceki cumaya denk gelen Kutsal Cuma, Musevilerin Hamursuz Bayramı ile çakışabilir. Hayırlı Cuma, Büyük Cuma veya Paskalya Cuması olarak da bilinir; ancak Paskalya Cuması aslında Paskalya Haftası'ndaki cumadır; Kutsal Cuma ise, Paskalya Haftası'ndan önceki haftanın cuma günüdür.

<span class="mw-page-title-main">İsa'nın göğe yükselişi</span> Elçilerin İşlerine göre İsanın dirilişinden kırk gün sonra göğe yükselmesi

İsa'nın göğe yükselişi ya da İsa'nın miracı, Hristiyanlıkta İsa'nın Tanrı'nın yanına geri çekilmesi olayıdır. Paskalya'dan 39 gün sonra, Paskalya orucundan ise 40 gün sonra kutlanır. Bu yüzden bayram daima perşembe gününe denk gelir. Bu şekilde en erken 30 Nisan'da, en geç 3 Temmuz'da kutlanır.

<span class="mw-page-title-main">Çile Haftası</span> İsanın dünyada geçirdiği son günlerini anmak için Paskalya öncesi yas tutulan hafta

Çile Haftası ya da Kutsal Hafta, İsa'nın insanoğlu için acı çektiğine inanılan haftaya verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Litürji</span> Doğu Kiliselerine özgü dinî ayin

Kutsal Litürji İsa'nın Büyük Kilisesi'nin riti olan Bizans Riti'nde Efkaristiya ayini. Hristiyan litürjisinin Antakya Riti'nden doğan Kutsal Litürji Doğu Ortodoks ve Doğu Katolik Kiliseleri'nde uygulanır. Ermeni Hristiyanlığında Ermeni Apostolikler ve Ermeni Katolikler de aynı kavramı kullanır. Kimi Oryantal Ortodokslar bunun yerine "kutsal sunu" terimi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Didache</span> erken Hristiyanlık döneminden kalma bir metin

Didache ya da Havarilerin öğretileri, kimin tarafından yazıldığı belirlenemeyen erken Hristiyanlık döneminden kalma, çoğunlukla birinci yüzyılın sonlarına tarihlenen bir metindir. Aşağı yukarı inciller ile aynı tarihlerde yazılmış olan Didache'nin Suriye coğrafyasında yazıldığı düşünülmektedr. Didache, Kilise'nin en Eski Yasasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Perşembe</span>

Kutsal Perşembe, Paskalya'dan önceki perşembedir ve Hristiyanlar tarafından dini gün olarak kutlanmaktadır. Bu dini günde, kanonik incillerde anlatılanlar temel alınarak, İsa'nın havarilerinin ayaklarını yıkaması ve havarilerle birlikte yediği Son Akşam Yemeği yad edilir. Çile Haftası'nın beşinci günü olan Kutsal Perşembe'nin öncesinde Kutsal Çarşamba gelir, sonrasında ise Kutsal Cuma gelir. Bu dini gün, her zaman 19 Mart ile 22 Nisan arasında bir tarihe denk gelmektedir, Jülyen ya da Gregoryen takvimlerinden hangisinin kullanılacağına göre tarih değişiklik gösterir. Doğu kiliseleri genellikle Jülyen sistemini kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Antakyalı İgnatius</span>

Antakyalı İgnatius, Antakya piskoposu. Trajan'ın yönetimi sırasında Roma'da şehit düşmüştür. İkinci yüzyıl Hristiyanları arasında önemli bir yere sahip olup, saygın ve itibarlı bir kişiliğe sahipti.

Triduum ya da Paskalya’nın Diriliş Pazarı ile biten Üç Kutsal Gün