Efesli Apollonius

Efes'li Apollonius (180-210) bir Kilise yazarıydı. Frigyalı Montanistler ve Efes’li hristiyanların tarihini onun yazılarından öğreniriz.

Praedestinatus’un bilinmeyen yazarı, Apollonius’un Efes piskoposu olduğunu söyler,^[1] Montanusçuların sıkı bir karşıtı olduğunu ve Apamaea’lı Julianus (Yortusu 9 Aralık),^[2] Anchialus’lu Sotas ya da Hierapolisli Apollinaris gibi diğer Monatizm karşıtlarının adımlarını takip ettiğinden bahseder.

İşleri kilise tarihçisi Eusebios’un yazılarında yer bulduğu gibi^[3] Hieronymus da kendisinden övgüyle bahseder.^[4] Ancak hiçbir yazılı eseri günümüze ulaşamamıştır. Hangi konular üzerine yazdığını da bilmemekteyiz. Büyük olasılıkla eserleri, Montanist peygamberliklerin sahteliğini göstermek ve Montanus’un ve kadın peygamberlerinin eğitici olmayan hayatlarının anlatılması üzerineydi.

Tertullianus, hayatının son dönemlerinde Montanus’un müritlerinden birisi olmuş, 7 bölümlük kitabının son bölümünü Apollonius ve onun Montanizm eleştirilerini çoşkuyla çürütmeye adamıştır.^[5]

Yazarının kim olduğu bilinmemektedir, içinde Genç Arnobius’un da olduğu birçok isimin yazarı olduğu düşünülmüştür. Çoğu akademisyene göre MS 435 yılı dolaylarında yazılmıştır.

İlk kitap, çoğunluğu Augustinus’un listesinden kopyalanmış, 90 sapkın inancın kataloglanmasıdır, kitabın Roma’da yazılmış olabileceğine dair imalar bulunur.

İkinci kitap bir incelemedir, yazar Augustinus adı altında yazmakta ve ‘önceden belirlenme’ üzerine ultra-augustinus'çu fikirleri savunmaktadır.

Üçüncü kitap ise bu fikirlerin reddedilmesi üzerinedir, Pelaganizm'e saldıran ifadeleri de içerse de aynı zamanda Augustinus'un lütuf hakkındaki düşüncelerine de yarı-Pelagian bir noktadan saldırmaktadır.