Edirne Atatürk Anıtı
 Edirne'de bulunan Atatürk Anıtı | |
 | |
| Koordinatlar | 41°40′36″K 26°33′13″D / 41.67667°K 26.55361°D |
|---|---|
| Konum | Edirne, Türkiye |
| Malzeme | Bronz döküm heykel, mermer (kaide) |
| Açılış tarihi | 23 Nisan 1931) |
| Adandığı | Mustafa Kemal Atatürk |
Edirne Atatürk Anıtı, Edirne'de Talat Paşa Caddesi üzerinde o zaman "Darülfünun Bahçesi" adıyla anılan parka 1931 yılında dikilen bronz döküm anıtsal heykel.
Heykeltraş Kenan Yontuç'un eseridir. Cumhuriyet tarihinde gerçekleştirilmiş ilk on Atatürk anıtından biri olmasından ötürü tarihsel önemi vardır.[1] Cumhuriyet'in ilk yıllarında yapılan diğer Atatürk heykelleri gibi, yapıldığı dönemde Gazi Heykeli olarak anılmaktaydı.
Dikdörtgen bir kaide ve Atatürk figüründen oluşman anıtta, mareşal üniformalı Atatürk figürü kaidenin üzerinde ayakta yüzü batıya dönük olarak sakin bir ifade ile durmaktadır; sağ ayak bir adım önde ve sağ elinin işaret parmağı ile batıyı gösterir biçimde betimlenmiştir.
Tarihçe
Edirne'de Gazi Heykeli yaptırılmasına il ve belediye yetkilileri 1929 yılında karar vermiş ve 1930 il bütçesine 12.000 lira ödenek koymuştur.[2] Bu kararın alınmasında komşu şehir Tekirdağ’da yaptırılan ve 26 Aralık 1929'da açılışı gerçekleştirilen Gazi Heykeli'nin etkili olduğu düşünülür.[1] Edirne'ye bir Gazi Heykeli dikilmesi için 1930 yılında bir yarışma düzenlendi. Yarışma duyurusunda şu ifadeler kullanılmıştır:
| “ | Rekzedilecek heykel ve kaidesi mermerden olacaktır; heykelin Abacılar başindaki bahçeye rekzi mukarrerdir. Heykel tabi cesametten üç misli büyük olacaktır”[1] | „ |
Yarışmaya devrin heykeltıraşlarından Ratip Aşir Bey, Kenan Ali Bey ve Sabiha Ziya Hanım katıldı. Daha önce Amasya, Tekirdağ ve Kırklareli'ndeki Gazi Heykellerini yapmış olan Kenan Ali Bey'in projesi yarışmayı kazandı.
29 Ekim 1930 gününe kadar bitirilmesi planlanan heykelin yapım sürecinde gecikmeler yaşandı. Mermer olması planlanırken sonradan bronz dölküm olmasına karar verildi. Devrin gazetelerinde çıkan haberlere göre heykelin dökümü Budapeşte'de gerçekleşti. Cumhuriyet tarihinin onuncu Atatürk anıtı olan heykel, 23 Nisan 1931'de Çocuk Bayramı sırasında açıldı. Edirne Postası gazetesinde açılış töreni şu sözlerle ifade edilmiştir:[1]
| “ | Herkes Büyük Gaziyi görmüş kadar büyük bir meserret duyarak heykeli seyrediyordu. | „ |
Heykelin yerleştirildiği Abacılarbaşı Bahçesi adındaki mekanın çevresi açılıştan sonra kuzey ve kuzeydoğuya doğru genişletildi. Böylece heykel kent sakinlerinin günlük yaşamlarıyla daha içiçe hale geldi ancak 1930’ların sonu veya 1940’ların başında heykelin çevresi demir çitler ve tel örgülerle çevrildi.
Heykele 1975 yılında Kültür Bakanlığı'nın kararıyla "korunması gereken eski eser" statüsü kazanmıştır. Günümüzde Edirne Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu'nca oluşturulmuş ‘A 149’ envanter numarasıyla kayıt altındadır.
Anıtın yeri 1986 yılında Edirne Belediyesi tarafından çelenk koyma törenleri sırasında yeterli alan olmaması gerekçesi ile değiştirilerek kuzey-doğu yönünde 40 metre kadar taşınmış,[not 1] bu esnada kaidenin orijinal mermerleri hasar gördüğünden yenileri yapılmıştır.
Kaide
Heykelin kaidesinde kabartma tekniğinde yapılmış bronz rölyeflerin yer almaktadır. Kaidenin güneybatı cephesindeki rölyefte Mustafa Kemal'in Kurtuluş Savaşı sırasında "Ordular İlk Hedefiniz Akdenizdir İleri" emrini verdiği an ve ordunun harekete geçişini betimlenir.
Kaidenin güneydoğu cephesindeki rölyefte Türk ordusunun 24 Kasım 1922'de Edirne'yi kurtarış ve Edirnelilerin Gazi Mustafa Kemal'e şükran duygularını sunması betimlenir, sahnenin arkasında Selimiye Camii görülür.
Kaidenin kuzeybatı cephesindeki rölyefte şehrin simgesi olan Selimiye Camiisi'nin tasviri vardır.
Kuzeydoğu cephede ise bir levha yer alır. Levhada şu sözler yazmaktadır:
| “ | Göysünde bu heykeli taşıyan Edirne, çember boyunda kurulmuş Türk bucağıdır. Gazinin sevgisini göynünde yaşatır, Mustafa Kemal adı iman kaynağıdır. | „ |
Notlar
Kaynakça
- ^ a b c d e Yilmaz, Ercan (28 Aralık 2018). "EDİRNE ATATÜRK ANITI". Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi. 2 (5): 46-79. ISSN 2587-2206. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2022.
- ^ Demircan, Esranur (18 Aralık 2017). "Edirne Atatürk Anıtı". Geçmişten Günümüze Edirne (İngilizce). 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2022.
