Edebiyat ve Eleştiri (dergi)

Edebiyat ve Eleştiri, 1992 yılının Mart - Nisan ayında Ankara'da çıktı. Kuruluş çalışmaları, sahiplik ve ilk sayının parasını ödeme ve yönetme işini Ahmet Yıldız ve Barbara Maria Kuhn birlikte yaptı. Ankara'da Kazım Karabekir Caddesi'nin işhanlarından birinde bir matbaada sabahlayarak dergiyi çıkardılar. Derginin çıkmasına katkıda bulunmak üzere söz verenlere sürpriz yaptılar. Dergi, "Edebiyat Dostları" gibi önemli bir derginin kapanmasından sonra bir ihtiyaç olarak doğdu. En önemlisi de yazar/şair ve aydınlarımız arasında Sovyetler Birliği'nin çöküşünün yarattığı dağılma ve şaşkınlık, derginin çıkmasına neden oldu. Dergi, olup bitenleri anlamak ve biraz da bu şaşkın çevrenin kendini tanıması, suretini görmesini sağlamak için bir arayış olarak çıktı. Bir anlamda da yararlı oldu.

İlk sayıda Hüsamettin Çetinkaya, Akif Kurtuluş ve Mahmut Temizyürek makaleleriyle, Enis Akın, İbrahim Baştuğ, Ercan Ezilmez ve H. Murat Şermet şiirleriyle, Ahmet Yıldız ise öyküsüyle yer alır. Ankara'da iki ayda bir yayımlanan Edebiyat ve Eleştiri, edebî, kültürel, toplumsal ve siyasal bir perspektifi okurlarıyla paylaşıyor. Başlangıçta yalnız İstanbul, Ankara ve İzmir'de dağıtımı yapılan dergi, şu anda bütün Türkiye'ye ulaşabiliyor.

Edebiyat ve Eleştiri, başlangıçtan beri temelde belli bir çizgide varlığını sürdürmekte. Çevirilere de çok sayıda yer verilen dergide, Theodor W. Adorno, Tarık Ali, Louis Althusser, Mikhail Bakhtin, Roland Barthes, Walter Benjamin, Terry Eagleton, Dario Fo, Frederick Jameson, Boris Kagarlitsyky, Yevgeni Yevtuşenko ve Slavoj Zizek gibi siyasal dünya görüşleriyle edebiyat söylemini örtüştüren yazarların yazıları yer alıyor. Derginin Türk yazarları arasında Muzaffer İlhan Erdost ve Yalçın Küçük söyleşileri ve yazılarıyla derginin siyasal söylemini besliyorlar. Ahmet Yıldız da kendi köşesinde edebiyat ve siyaseti bütünsel olarak ele alan yazılar yazıyor. Makale, şiir, öykü, çeviri ve söyleşiler hem derginin içeriğini zenginleştiriyor, hem de okuyucuyu edebiyat alanındaki gelişmeler hakkında bilgilendiriyor.

Edebiyat ve Eleştiri'de Ahmed Arif, Melih Cevdet Anday, Behçet Aysan, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Ece Ayhan, Şükrü Erbaş, Ahmet Erhan, Özdemir İnce, Cahit Külebi, Murathan Mungan, Ahmet Oktay, Ahmet Telli, Haydar Ergülen ve Can Yücel gibi tanınmış şairlerin yanı sıra yazın yaşamına yeni adım atan şairlerin yapıtlarına da geniş yer verilmekte.

Dergide yayımlanan makaleler çoğunlukla kitap tanıtımı ve eleştirisi niteliğinde. Bu yazılarda ele alınan şair ve yazarlar arasında Gülten Akın, İnci Aral, Erendiz Atasü, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Ferit Edgü, Özdemir İnce, Kemal Tahir, Cahit Külebi, Pınar Kür, Nâzım Hikmet, Behçet Necatigil, Orhan Kemal, Orhan Pamuk, Peride Celal, Mehmet Taner, Vedat Türkali ve Yaşar Kemal’in adları öncelikle dikkat çekiyor.

Dergide, yeni çıkan kitaplar üzerine de makaleler yayınlanıyor.

Kuram ve inceleme yazılarına da sık sık yer veren dergide karşılaştırmalı edebiyat, popüler edebiyat, şiirin toplumbilimi, kurmaca estetiği, çözümleyici yazın eleştirisi ve metinlerarasılık gibi edebiyat bilimini ilgilendiren konuların yanı sıra, Türk şiirinde modernizm, yakın dönem öykücülüğü, siyasal sanat, estetik kuramı, nesnel şiir, bilim ve şiir ve yeni roman gibi edebiyat ve kültür alanlarındaki yazılar da yazılıyor.

Dergide şiirleri, eleştirileri ve söyleşileriyle sık sık karşılaştığımız ve "kadro" diyebileceğimiz isimler arasında Taner Ay, Gökhan Cengizhan, Veysel Çolak, Muzaffer İlhan Erdost ve Ergin Yıldızoğlu’nu sayabiliriz.

Edebiyat ve Eleştiri’de "özel bölüm" adı altında sunulan dosyalar özellikle dikkat çekiyor. Bunlar arasında, Cahit Külebi, Behçet Necatigil, Mehmet Taner ve Puşkin’le ilgili dosyalar, İran edebiyatı dosyası, 1997’de şiir, öykü ve roman dosyaları, kapsamlı içerikleriyle okuyuculara ulaştırılmış durumda.

Derginin "Bizim Okuduklarımız" ve "Okuduğum Kitaplar" başlıklı bölümlerde okuyucu yeni çıkan kitaplar hakkında bilgilendiriliyor. "Kitaplar, Haberler, Etkinlikler" başlıklı köşe de okurun edebiyat gündemini izleyebilmesine katkıda bulunuyor. Ayrıca, "Dünya Edebiyatından" adlı bölümde diğer ülke edebiyatlarındaki gelişmeler izlenmekte.

Siyasal ve edebî söylemi bütünleştiren Edebiyat ve Eleştiri, Ahmet Yıldız'ın çabalarıyla son yıllarda Türkiye'nin en önde gelen edebiyat dergileri arasına katıldı.^[1]

• Edebiyat ve Eleştiri^[]